Morgunblaðið - 25.11.1979, Qupperneq 17

er varöar tæki til daglegra nota, en
nú vantar okkur mörg dýr tæki og
vélar í sambandi við fyrirhugaðar
opnar hjartaaðgerðir. Undanfarin
ár höfum viö sent sjúklinga í opnar
hjartaaðgerðir til Bretlands og
hafa breskir skurölæknar reynst
okkur mjög vel. Við getum þó ekki
treyst á góövild þeirra og liösinni
endalaust, þar sem biölistar sjúkl-
inga eftir þessum aögeröum lengj-
ast mjög í Bretlandi sem og annars
staöar. Nú er svo komiö aö hér er
fyrir hendi öll nauösynleg rann-
sóknaraðstaöa fyrir þessa sjúkl-
inga, sem aö sjálfsögöu er algjör
forsenda þess, aö unnt sé aö
framkvæma aðgerðirnar hér. Viö
höfum alltaf stefnt að því aö veröa
sjálfum okkur nógir á þessu sviöi
sem öörum.“
— Nú er Landspítalinn viöur-
kennd kennslustofnun í læknis-
fræöi. Læknanemar eru óánægöir
meö aöstööu sína hér eins og
komiö hefur fram. Hvernig eru að
þínu mati kennsluaðstæður innan
Landspítalans?
„Þaö er rétt aö Landspítalinn á
aö heita viöurkennd kennslustofn-
un og aöalstarfsemi Háskólans á
þessu sviöi hefur fariö hér fram, en
hvað rekst á annars horn í starf-
seminni vegna plássleysis eöa
þrengsla. Ég lái vissulega ekki
læknanemum þótt þeir kvarti
nokkuö. Nú er til aö mynda
fyrirhugað aö taka af okkur aöal-
kennslustofurnar. Aö mínu mati
eru alls ekki nægjanleg tengsl eöa
samvinna miili heilbrigöisyfirvalda
eöa sjúkrahúsyfirvalda annars
vegar og Háskólans hins vegar.
Þaö ætti aö vera hverju sjúkrahúsi
mikil lyftistöng aö vera í tengslum
viö háskóla og því raunalegt ef
aöstööuleysi, skilningsleysi eöa
skortur á eölilegum samskiptum
stendur því fyrir þrifum. Okkur er
þaö mikil nauösyn aö geta mennt-
aö okkar lækna sem mest og best,
en þó aö margt mætti vissulega
betur fara þá höfum viö þó aldrei
slakaö á kröfunum og viö eigum
marga góöa lækna. Margir tslenzk-
ir læknar hafa staöiö sig vel
erlendis. Þetta er duglegt fólk sem
hefur aflaö sér góðrar þekkingar
og vinnur vel. Vonandi fáum við
mjög bætta kennsluaöstöðu með
nýja kennsluhúsnæöinu, sem veriö
er aö hefja byggingu á, en allt
gengur þetta sorglega hægt. Ég er
hræddur um aö 3ja ára áætlunin
meö þá byggingu komi ekki til meö
aö standast — þaö yröi þá
kraftaverk.
— Missum viö ekki *^rtarga
lækna til útlanda einmitt vegna
þessa aöstööuleysis?
„Þaö er ákaflega skiljanlegt aö
ungir, efnilegir læknar vilji fremur
vinna þar sem tækifærin eru og
aöstaöan betri til framhaldsmennt-
unar og starfa. Þaö er þó sem
betur fer ekki algengt aö læknar
ílendist erlendis, flestir skila sér
aftur heim.“
Ódýrara en að
senda bíl á verkstæði
Nú er mikiö rætt um bruðl innan
sjúkrahúsanna og taliö er unnt af
mörgum að skera til muna niöur í
rekstrarkostnaöi. Hvaö viltu segja
um þaö?
„Þaö hefur vissulega mikið veriö
rætt um þaö undanfarið. Þaö kom
fram nýlega aö 35 milljarðar fóru
til sjúkrahúsa á þessu ári. Þetta er
vissulega myndarleg upphæö, en
þó held ég aö þaö hafi veriö færö
fyrir því rök, aö sjúkrahúsin hafa
verið í fjársvelti undanfarin ár og
séu enn. Dagkostnaður á hvern
sjúkling er mjög lágur hér miðað
viö þaö sem gerist erlendis. Þaö er
álíka dýrt aö liggja einn sólarhring
á best búnu sjúkrahúsum þessa
lands eins og aö hafa bílinn sinn á
verkstæöi í nokkra klukkutíma og
eru þær stofnanir þó ekki reknar á
sólarhringsgrundvelli. Fyrir þessar
tiltölulega lágu upphæðir fá sjúkl-
ingar alla þá þjónustu, sem unnt er
að veita viö hvers konar meinum,
hvar sem er í líkamanum aö
undanskildum tönnunum. Með
þaö í huga virkar upþhæöin ekki
eins ógnarlega há, ef þess er
einnig minnst, aö á s.l. ári munu
þegnar þessa þjóðfélags hafa
keypt tóbak fyrir 9—10 milljaröa,
drukkiö áfengi fyrir 13—14 millj-
aröa og eytt 10—12 milljörðum til
tannlækna, aö því er álitið er. í
þess háttar velferöarþjóöfélagi
hlýtur þaö aö vera skýlaus krafa
aö vel sé séö fyrir heilsugæzlu og
sjúkrahúsmálum."
Sjálfsagt að
hagræða öllu
sem bezt má
Hvaö meö framtíöina?
Ráðamenn þjóöarinnar bera aö
sjálfsögöu ábyrgö á gæöum
sjúkrahúsþjónustunnar og mennt-
un heilbrigöisstéttanna og marka
heildarstefnuna. Viö sem vinnum
aö þessum málum reynum eftir
bestu getu að marka stefnuna
innan sérgreina okkar og leggja
fram kraftana hver á sínu sviöi, en
viö höfum aö sjálfsögöu ekki erindi
sem erfiöi nema okkur séu búnar
þær aöstæöur sem svara ströng-
ustu kröfum tímans hverju sinni.
Þaö hefur ekki veriö bruölaö með
fé á sjúkrahúsum, en sjálfsagt er
aö hagræöa öllu sem best má
veröa. Viö verðum að vera bjart-
sýn og vona, aö ekki veröi um að
ræöa vanhugsaðan og órökstudd-
an niöurskurö á fjárframlögum til
sjúkrahúsa, þar sem þaö mundi
óhjákvæmilega hafa í för meö sér
minni og lélegri þjónustu fyrir
sjúklinga. Viö höfum á mörgum
sviðum heilbrigöismálanna náö
ótrúlega langt og vakiö athygli á
alþjóðavettvangi. Það væri okkur
til mikils vansa, ef á því yröi
breyting til hins verra.“
„Ver ja þyrfti um einum
milljarði til fram-
kvæmda á næsta ári“
„Næsta og mikilvægasta verkefnið í byggingarframkvæmdum á Landspítalalóö er að
mínu mati, að lokið verði við geðdeildarbygginguna. Ég tel rétt, að samtímis verði unnið að
tveimur stórum verkefnum á spítalalóðinni. Stóru verkefnin sem vinna þarf að á næstunni
eru svonefnd „bygging 7“, þ.e. læknadeildar- og tannlæknabyggingin og byggingin norðan
til á svæðinu, sem fyrirhugað er að krabbameinslækningaaðstaða, skurðstofur,
röntgendeildir og rannsóknardeildir veröi í,“ sagði Páll Sigurðsson læknir og ráðuneytis-
stjóri heilbrigðisráðuneytisins,
Landspítalalóð.
Frágangur geö-
deildar brýnust
Páll sagói geödeildarbygginguna
hafa veriö mikiö þrætuepli á
síöustu árum, en nú væri búiö aö
ná samstööu um aö nýta bygging-
una aö hluta undir göngudeild
spítalans. „Staöreynd er,“ sagði
Páll, „aö aðstaða geösjúkra hér-
lendis er slæm og byggingin er
mjög þörf. Ég veit, að þörfin er
brýn víða, en upphrópanir um, aö
ekki sé verið að verja fjármunum til
réttra framkvæmda með byggingu
geðdeildar eiga ekki viö rök aö
styðjast. Sú staðhæfing aö þörf
fyrir sjúkrarúm til handa geösjúk-
um hafi minnkaö síöan geðdeildin
var hönnuð er ekki raunhæf. Sú
aöferð aö halda geöveikum utan
sjúkrastofnana í of miklum mæli
hefur aðeins gefiö þá raun, að
geösjúkir hafa farið á vergang.
Einasti hópur geðsjúkra, sem segja
má aö hafi viðunandi þjónustu í
dag eru áfengissjúklingar, aðrir eru
meira og minna á götunni. 15—
20% sjúklinga á lyflæknisdeildum
eru geösjúkir — engin skyndiþjón-
usta er fyrir hendi og ekki er hægt
aö leggja slíka sjúklinga inn í
neyðartilfellum eins og alla aðra.
Þaö er mjög brýnt að úr þessu
veröi bætt hið snarasta.
— Hvaöa deildir Landspítalans
eru í brýnustu þörf fyrir bætt og
aukiö húsnæöi?
er blaðamaður spurði hann
Páll Sigurðsson ráduneytis-
stjóri.
lóðinni að aðstæöum aö þínu mati?
Weeks-áætlunin er aöeins til
leiöbeiningar. Verkþættirnir sem
nú eru efstir á blaöi eru allt aörir en
í upphaflegu áætluninni frá 1974.
Það hefur veriö okkur mikils viröi
aö fá höfund áætlunarinnar, hr.
Weeks, til þessa starfs. Hann hefur
yfir að ráða mikilli þekkingu og
reynslu og gætir fyllstu íhaldssemi
þegar kostnaöarþátturinn er ann-
ars vegar. Áætlunin er í heild ágæt
aö mínu mati.
i fyrirhugaðar framkvæmdir á
fyrrverandi ríkisstjórnar voru að-
eins 70 millj. kr. til geðdeildar og
útséó aö þaö dugir skammt. Verk-
efnum lýkur samkvæmt útboði nú
og það getur tekið allt aö sex
mánuöi aö koma hlutunum í gang
aftur, því útboð taka alltaf 4—6
mánuði. Viö vitum ekki á þessu
stigi hvaö fjárlög ársins 1980 fela í
sér, en það þyrfti a.m.k. 400 millj.
kr. í hvort stóra verkefnið og 100
millj. til aö standa undir kostnaði
viö lagfæringar á eldra húsnæöi
o.fl., samtals 900—1000 millj. kr.
— Hvaða líkur telur þú á, að
þessi fjárhæð fáist til framkvæmd-
anna á næsta ári?
„Þaö er allt undir þingmönnum
og ráðherrum þessa þjóöfélags
komið".
Heilbrigðiskerfið
ekki kostnaðarsamt
— Því er oft haldið fram, aö
mikið bruðl eigi sér staö innan
heilbrigöiskerfisins og mikiö megi
þar spara. Hvaó viltu segja um
þaö?
Þessu er haldið fram og ég held
aö fjölmiðlar eigi mestan þátt í
þeirri rangtúlkun. Heilbrigöiskerfiö
hérlendis er alls ekki kostnaðar-
samt. Viö höfum aðeins varið um
7,2% af þjóöarframleiöslunni til
þessa þáttar og hefur sá hluti ekki
aukist síðustu 4—5 árin. Við eigum
margt ógert og má þar sérstakiega
þegar þurfi að ganga frá geðdeitdarbyggingunni.
I víðtalinu við Pál kemur tram, að hann telur að nú
í júní 1979 var fyrsti hluti hennar tekinn í notkun.
Þaö má auðvitaö endalaust deila
um hvaö sé brýnast. Mér er þó
aöstaöan til krabbameinslækninga
ofarlega í huga. Krabbameinslækn-
ingar í núverandi mynd hófust ekki
aö marki hérlendis fyrr en 1971 —
72 og þá var þetta ekkert vanda-
mál meö aðstööuna. Nú eru flestir
á einu máli um aö þaö liggi mest á
aö þessi deild fái bætta aóstööu.
Þaö er kannski bezta dæmið um
breytileik heilbrigðiskerfisins. Þörf-
in er einnig brýn víðar og mætti
telja upp marga þætti. Skurðstofu-
aöstaðan er mjög úr sér gerigin og
þarfnast úrbóta. Sem dæmi má
nefna aö skurðstofur á vel þekktu
sjúkrahúsi í Svíþjóð, sem teknar
voru í notkun 1959 og 1961 eru nú
taldar úreltar og að mati þarlendra.
Rannsóknaraöstaðan á Landspítal-
anum er einnig mjög þröng og
dreifö og þarf þar einnig að koma
til lagfæring, svo einhver dæmi séu
nefnd.
Hringbrautina
veröur að færa
— Hvernig fellur Weeks-áætlun-
in um byggingarframkvæmdir á
Ég er aðallega óánægöur meö
að ekki skuli hafa veriö gengiö í aö
færa Hringbrautina suöur fyrir
svæðiö, eins og fyrirhugaö var.
Núverandi staðsetning hennar er
inni á miöju Landspítalasvæöinu og
afleiðingin af því sú, aó pressaó er
á aö nýbyggingar rísi á norðan-
verðu svæðinu, sem skapað getur
vandamál með tengingar. Hætt er
t.d. viö, aö kennsluhúsnæöið, sem
smíöi er hafin á, verði seint komið í
eðlilega tengingu við aðrar bygg-
ingar. Nauösynlegt er, aö Hring-
brautin veröi færö fyrr en síðar,
annars geta komið til margs konar
erfiöleikar.
— Hversu miklu fjármagni þarf
að verja til byggingarframkvæmd-
anna til aö leysa brýnustu vanda-
málin?
Það þarf að bæta a.m.k. 50% viö
þá fjárhæö, sem nú er ætlað til
þessara framkvæmda af hálfu heil-
brigðisráöuneytis. Við verðum aö
geta haldiö jöfnum og eðlilegum
framkvæmdahraða. Við erum
t.a.m. stopp núna um áramót meö
geödeildarbyggjnguna vegna fjár-
magnsskorts. Á fjárlagafrumvarpi
nefna heilbrigöisþjónustu við aldr-
aöa, sem er að verða mikiö vanda-
mál. Við verðum aö tryggja þessu
fólki mun betri þjónustu, en það
kostar auövitað sitt. Ég tel aö þaó
þyrfti aö bæta við þessi 7,2%
a.m.k. 3—4% á næstu 5—6 árum.
— En er fjármagnsdreifingin
innan heilbrigðiskerfisins þá rétt-
lát?
Alþingi tekur ákvöröun um dreif-
ingu fjármagnsins Miklu fjármagni
hefur veriö beint í uppbyggingu
heilsugæzlustööva á landsbyggð-
inni aö undanförnu og á það hefur
nokkuð veriö deilt. En þá ber á það
aö líta, aó til þess aö fólk fáist til aö
búa í strjálum byggöum landsins,
þá verðum við aö geta veitt það
öryggi, sem góð læknisþjónusta er.
Reykjavík og Reykjanes hafa
kannski veriö afskipt á meðan
þessi uppbygglng hefur átt sér
stað. Á þessu ári fara um 60% af
framkvæmdafjár til uppbyggingar
heilsugæzlustöóva og sjúkrahúsa á
landsbyggðinni. Það er löggjafans
aö ákveöa þetta, en ofangreind
sjónarmið eiga aö mínu áliti fullan
rétt á sér.