Morgunblaðið - 30.05.1980, Síða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 30. MAÍ1980
JJinripiji! Útgefandi hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson.
Ritstjórnarfulltrúi Þorbjörn Guömundsson.
Fréttastjóri Björn Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar: Aöalstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Skeifunni 19, sími 83033. Áskriftargjald 4.800.00 kr. á mánuöi innanlands. í lausasölu 240
kr. eintakið.
Dýrkeypt reynsla
Reykvíkinga
Þefíar fjallað er um störf stjórnmálamanna í þeim trúnaðar-
stöðum, sem þeir hafa verið kjörnir til að sinna í þágu
umbjóðenda sinna, er jafnan auðvelt að sjá, hvort þeir starfa af
festu eða láta reka á reiðanum. Einkenni festunnar er, að í ölium
rekstri er haldið uppi a«a og þanniy staðið að hverri framkvæmd, að
henni er með skipulegum hætti hrundið í verk samhliða því, sem
latjður er Krunnur að framtíðarverkefnum. Stjórnleysið lýsir sér
hins vegar í því, að stjórnmálamennirnir hampa eifíin ágæti með því
að blása upp minniháttar mál en á þeim sviðum, þar sem beita þarf
raunverulejíri stjórnlist tíerist ekkert ojí í fjármálum ríkir ekki
aðhald heldur skattaKleði.
Þessar staðreyndir eru rifjaðar upp nú í tilefni af því, að tvö ár
eru liðin síðan vinstri flokkarnir hlutu meirihluta í borfíarstjórn
Reykjavíkur. Nú þegar þetta kjörtímabil Klundroðastjórnarinnar er
hálfnað hefur það sannast, að í borfjarstjórn Reykjavíkur eins og
ríkisstjórnum fyrr oí; síðar er það stjórnleysið en ekki festan, sem
einkennir vinstra samstarfið. Þó hefur þetta ekki blasað eins við
aujíum almenninns í bortíarstjórninni o>í í ríkisstjórnum vegna þess,
að það hefur verið eitt helsta keppikefli vinstri manna í Reykjavík
að breiða yfir á>;reinin>; sinn o>; fela hann.
Þrátt fyrir þann feluleik kemur á>;reinint;urinn þó alltaf í ljós,
þegar á reynir. í grein í Morgunblaðinu sagði Guðrún Helgadóttir
borgarfulltrúi Alþýðubandalagsins til dæmis í lok mars s.l.: „Það
hefur hins vegar komið æ skýrar í ljós, að nokkurrar tortryggni
gæti hjá samstarfsflokkunum gagnvart þeim nefndum, sem
Alþýðubandalagsmenn hafa formennsku í, ef við köllum það ekki
bara réttu nafni afbrýðisemi." Þetta er hógvær og hlýleg kveðja til
samstarfsaðila og ber vott um mikinn samhug!
Tveggja ára vinstri meirihluti í Reykjavík hefur orðið borgar-
búum dýrkeyptur í fleiri en einum skilningi. I beinum fjárhagsleg-
um útgjöldum Reykvíkinga sem skattþega hefur vinstri stjórnin í
borgarmálum kostað þá 6 milljarði króna. Þessa tölu er auðvelt að
reikna, því að á árinu 1979 lögðu vinstri menn 1700 milljónum króna
þyngri skatta á Reykvíkinga en gert hefði verið, ef ráðið hefðu þær
álagningarreglur, sem Sjálfstæðisflokkurinn mótaði. Og á árinu
1980 nemur munurinn á milli skattpíningarstefnu vinstri manna og
þeirra álagningarreglna í fasteignagjöldum, aðstöðugjöldum og
útsvari, sem sjálfstæðismenn vilja fylgja, 4300 milljónum króna. I
stjórnartíð sjálfstæðismanna var fylgt þeirri meginreglu, að fyrst
voru tekjur borgarsjóðs ákvarðaðar og síðan útgjöldin. En undir
glundroðastjórninni koma menn sér fyrst saman um útgjöldin og
hafa síðan öll spjót úti til að afla teknanna. Meira að segja gekk svo
langt á þessu ári, að forseti borgarstjórnar Sigurjón Pétursson tók
sér betlistaf í hönd og fór þess á leit við flokksbræður sína á
Alþingi, að þeir hækkuðu heimild sveitarfélaga til álagningar
útsvara, svo að unnt væri að herða skattpíningarólina.
Skipulagsmálin er sá málaflokkur, sem vinstri menn hafa hlaupið
í mestar felur með. í apríl 1977 var endurskoðað aðalskipulag
Reykjavíkur samþykkt í borgarstjórn með atkvæðum sjálfstæð-
ismanna, framsóknarmanna og alþýðuflokksmanna. Svo var að
skilja á Alþýðubandalaginu fyrir og eftir síðustu borgarstjórnar-
kosningar, að það ætlaði sér að gera átak í þessum málaflokki og
fara þar nýjar leiðir og krafðist flokkurinn forystu í þeim nefndum
borgarinnar, sem um þessi mál fjalla eftir kosningarnar. Engu er
líkara en skipulagsmálin hafi síðan verið flutt í einhvern
Þyrnirósagarð, þar sem allir sofa og bíða eftir konungssyninum,
sem auðvitað lætur ekki á sér kræla, á meðan prinsessan er í þessu
líki.
Smám saman er það að koma skýrar í ljós, hve dýrkeyptur þessi
svefn í skipulagsmálunum er. Nú hafa glatast tvö ár í skipulags-
starfi vegna pólitísks glundroða meðal vinstri meirihlutans.
Afle.k.'ngin er sú, að við blasir lóðaskortur bæði undir íbúðarhús-
næði og atvinnuhúsnæði. Til dæmis verður engum lóðum undir
atvin-iurekstur úthlutað í ár og ef til vill ekki heldur á því næsta. Til
að breiða yfir ágreining sinn á þessu mikilvæga sviði hafa vinstri
menn lagt áherslu á þéttingu byggðar, en með slíkum aðgerðum er
aðeins tjaldað til einnar nætur og Reykvíkingar standa annars
vegar frammi fyrir stöðnun í byggingarmálum og hins vegar
uppsprengdu íbúðaverði vegna síminnkandi framboðs.
Sanngjarnt mat leiðir því til þeirrar niðurstöðu, að tveggja ára
vinstri stjórn hafi leitt til aukinnar skattpíningar í Reykjavík og
stöðnunar í skipulagsmálum, sem eru lífakkeri sérhvers borgarsam-
félags. Tveggja ára stjórnartímabilið ber því öll sjúkdómseinkenni
vinstri glundroðans og stjórnleysis.
Kveðjuávarp Kristjáns Eldjárns til Alþingis
Ábyrgð sem fylgir forsetastarfi:
„Að stuðla að stöðug-
íeika í þjóðfélaginu“
35 ráðherrar og 6 forsætisráðherrar í
forsetatíð Kristjáns Eldjárns
HÉR FER á eftir ávarp forseta Islands, hr. Kristjáns Eldjárns, við þinglausnir á Alþingi í gær, er hann
talaði til þingheims í síðasta sinn sem þjóðhöfðingi:
„Hæstvirt ríkisstjórn og alþingisforsetar,
Háttvirtir alþingismenn.
Hratt flýgur stund, það er gamall og nýr
sannleikur. A þessum þinglausnardegi er sú
hugsun áleitin, þegar ég tala til yðar úr
þessum ræðustóli í síðasta sinn, að því er ætla
verður. A þessum vettvangi er þetta kveðju-
stund. Eg hef sagt, að tólf ár séu drjúgur hluti
úr starfsævi manns, en nú finnt mér þau
stundum eins og svipur einn. Allir kannast við
hvílíkar sjónhverfingar, en almanakið segir
sína sögu.
Hver sá, sem býðst til að vera forseti Islands
ef landsmenn vildu svo hafa, mun gera sér
grein fyrir því, að hann tekst mikla ábyrgð á
hendur. í þeirri ábyrgð felst meðal annars það
að stuðla að stöðugleika í þjóðfélaginu með því
að hverfa ekki á brott af neinni skyndingu, ef
ekkert óviðráðanlegt knýr til þess og ástæða
er til að ætla, að þorri landsmanna æski þess
helst, að ekki sé breyting á gerð. Sú stund
hlýtur þó alltaf að koma, að einn leysi annan
af hólmi. Nú finn ég og veit með sjálfum mér,
að nógu lengi er setið. Allt síðastliðið ár hef ég
styrktst í þeirri vissu, að ég ætti ekki að vera í
framboði við forsetakosningarnar í sumar. Eg
finn, að persónulega er sú ákvörðun rétt, en
hitt skiptir þó meira máli, að ekki verður séð,
að hún gæti valdið neinu því sem þjóðinni
stafaði hætta af. Tíð forsetaskipti eru ekki
æskileg, og ber margt til þess. Aldrei hefðum
við hjón boðist til að vera húsbændur á
Bessastöðum nema með þeim fasta ásetningi,
að skiljast ekki við þann vanda á neinn þann
hátt, sem kenna mætti við brotthlaup í ótíma.
Nú, þegar hillir undir eðlileg leiðarlok, er mér
það hugfró, að okkur hefur auðnast að standa
við þetta, og ég met það mikils, að landsmenn
hafa ekki látið annað á sér skilja. Um það er
að vísu engin einhlít regla hversu lengi forseti
gegnir embætti, en mér er nær að halda, að
sannast muni að fáir gerist til að vera lengur
en þrjú kjörtímabil.
Hér er ekki staður né stund til að fjölyrða
um embætti forseta íslands, hvorki almennt
né hvernig það blasir við þegar litið er yfir
þessi síðastliðnu tólf ár. Ég hygg þó, að
hvorttveggja sé nokkuð til umræðu manna á
meðal einmitt nú, og það ekki eingöngu vegna
þess að forsetakosningarnar eru á næsta leiti.
Slík umræða er ekki nema eðlileg, hún er eins
og hvert annað lífsmark í lýðræðisríki. Ef til
vill er hvati hennar nú að einhverju leyti sú
spurning, hversu til hefur tekist um aðdrag-
anda og framvindu þeirra tiltölulega mörgu
stjórnarmyndunarviðræðna sem orðið hafa í
minni tíð. Vafasöm háttvísi væri það af minni
hálfu að fara mörgum orðum um slíkt. Vel fer
á, að forseti sé opinskátt þakklátur fyrir
viðurkenningarorð, en hinsvegar þegi hann
þunnu hljóði ef á kreik kemst einhver
slæðingur sem til gagnrýni má meta.
Þegar ég lít yfir farinn veg finn ég það
glöggt, að ég á margt að þakka. Ég er
forsjóninni þakklátur fyrir að geta skilist við
embætti forseta íslands í friði við samvisku
mín sjálfs. Ég þakka löndum mínum fyrir alla
elskusemi við okkur hjón, og alveg sérstaklega
þeim mönnum sem verið hafa mér hollráðir í
vanda.
I ávarpi mínu við fyrstu þingsetninguna
1968 komst ég þannig að orði, að ég vænti mér
góðs af samstarfi við alþingismenn, enda væru
þeir mér allir að góðu kunnir. Sú von mín
hefur ræst, og mér er ljúft að minnast þess nú
að tólf árum liðnum. Hún hefur ræst, og það
eins fyrir því þótt mikil mannaskipti hafi
orðið í þingliði á þessum tíma, því tiltölulega
fáir af þeim sem þá voru á þingi eiga þar sæti
enn, en nýir menn komnir í stað þeirra sem
horfið hafa. Ég minnist samskipta minna við
alla þessa menn með óblandinni gleði.
Um ríkisstjórn hef ég sömu sögu að segja,
enda ráðherrar allir alþingismenn. A minni
tíð hafa alls 35 menn setið í ríkisstjórn, þar af
sex verið forsætisráðherrar. Samstarf mitt við
þá alla hafa verið ánægjuleg og kynni mín við
þá persónulegur ávinningur. Á þessari stundu
hugsa ég til allra þessara manna, lífs og
liðinna, með vinarþeli.
Að svo mæltu færi ég yður öllum, alþing-
ismenn, þakkir fyrir hollustu og vinsemd í
minn garð. Ég óska yður farsældar í mikil-
vægum störfum yðar. Megi hamingjan fylgja
Alþingi Islendinga í öllum þess athöfnum.
Landsmönnum öllum sendi ég þakkarkveðju
og velfarnaðaróskir."
Forseti íslands, hr. Kristján Eldjárn, flytur Alþingi siðasta ávarp sitt sem þjóðhöfðingi.