Morgunblaðið - 24.08.1980, Page 17

16
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 24. ÁGÚST 1980
fltagti Útgefandi hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ftitstjórar Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson.
Ritstjórnarfulltrúi Þorbjörn Guömundsson.
Fréttastjóri Björn Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar: Aöalstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Skeifunni 19, sími 83033. Áskriftargjald 5.000.00 kr. á mánuöi innanlands. í lausasölu 250
kr. eintakiö.
Ofanígjöf sjávar-
útvegsráðherra
Afmælisdagur ríkisstjórnar-
innar, þegar hún var hálfs
árs, leið svo, að á yfirborðinu yrðu
engar misfellur greindar á stjóm-
arsamvinnunni. Allt var slétt og
fellt og forsætisráðherra lét það
eftir sér yfir kaffibolla að lýsa því
yfir, að ríkisstjórnin myndi von-
andi lifa út kjörtímabilið. Nýtt
tungl hafði þó ekki runnið upp,
áður en formaður Framsóknar-
flokksins, Steingrímur Her-
mannsson, sá ástæðu til að setja
ofan í við samráðherra sína og
minna þá á, að það væri einkum
ætlast til þess af ríkisstjórn, að
hún tækist á við þann vanda, sem
við væri að glíma i þjóðlífinu. Ef
allt yrði látið danka kynni svo að
fara, að dagar ríkisstjórnarinnar
yrðu senn taldir, — „enda er engri
ríkisstjórn vært með 60 til 70%
verðbólgu", sagði hann.
Ofanígjöf sjávarútvegsráðherra
var ekki að ástæðulausu. Hrað-
fristiiðnaðurinn hefur verið rek-
inn með tilfinnanlegum halla og
þar er einnig um uppsafnaðan
vanda frá fyrra ári að ræða, eins
og ráðherrann tók réttiiega fram.
Þetta hefur m.a. valdið því, að
sumum frystihúsum hefur verið
lokað vegna rekstrarörðugleika og
annars staðar jaðrar við stöðvun.
Svipaða sögu er af öðrum greinum
útflutningsatvinnuveganna að
segja. Hjörtur Eiríksson forstjóri
Iðnaðardeildar SÍS lét svo um-
mælt í Morgunblaðinu á föstudag-
inn, að staða ullar- og skinnaiðn-
aðarins væri mjög alvarleg. —
„Þessa dagana er verið að skoða
stöðuna mjög nákvæmlega og enn
er ekki ljóst hver niðurstaða
þeirrar athugunar verður, en því
er ekki að neita að ef í ljós kemur
að einstakar rekstrareiningar
standa mjög illa, þá er ekki um
annað að ræða en að hætta þeim,“
sagði Hjörtur Eiríksson. Eins og
áður hefur komið fram í Morgun-
blaðinu höfum við Islendingar
þegar orðið að kippa að okkur
hendinni varðandi markaði er-
lendis, sem hefur kostað okkur
mikla fjármuni og fyrirhöfn að
vinna. Og þess hefur líka orðið
vart, ekki sízt í samkeppnisiðnað-
inum, að fyrirtækjum hefur verið
lokað eða fjölda manns sagt upp
atvinnunni eins og í kex- og
sælgætisiðnaðinum.
I útvarpsviðtali hefur Stein-
grímur Hermannsson talað um, að
grípa þurfi til gengisfellingar eða
hraðs gengissigs til þess að rétta
við hag hraðfrystiiðnaðarins, þar
sem aðrar ráðstafanir hrykkju
ekki til. Hann hefur jafnframt
lagt áherzlu á, að þvílíkum dýrtíð-
arráðstöfunum yrði að haga á
þann veg, að þær ykju ekki á
verðbólguna, — eða m.ö.o. að
áhrifa þeirra gætti ekki í verð-
bótavísitölunni, a.m.k. ekki að
fullu. Svavar Gestsson heilbrigðis-
ráðherra segir að vísu, að stjórnin
eigi líf sitt undir mörgum þáttum
og „meðal annars þeim, að menn
fari hóflega í yfirlýsingar". Hann
tekur þó undir þau sjónarmið
Steingríms Hermannssonar að
tryggja verði rekstrargrundvöll
atvinnuveganna fram hjá vísitöl-
unni, þegar hann segir: „... von-
andi verður hægt að halda þeim
ráðstöfunum utan við verðbólguna
að einhverju leyti.“
Það er athyglisvert, að helzti
talsmaður Alþýðusambandsins
Ásmundur Stefánsson fram-
kvæmdastjóri, þykist hvorki sjá
né heyra þær umræður, sem nú
fara leynt og ljóst fram um það, að
leysa vanda atvinnuveganna fram
hjá verðbótavísitölunni. Einhvern
tíma hefði minni ávæningur en nú
er fram kominn, gefið honum og
skoðanabræðrum hans innan
verkalýðshreyfingarinnar tilefni
til meiri háttar yfirlýsinga. En nú
er sem sagt komið annað hljóð í
strokkinn, hvaða ályktun sem svo
á að draga af því.
Ef einstakar yfirlýsingar ráð-
herra Framsóknarflokks og Al-
þýðubandalags eru lesnar ofan í
kjölinn og sömuleiðis skrif ann-
arra pólitískra málgagna ríkis-
stjórnarinnar en Dagblaðsins
kemur í ljós, að það skiptast á
hnig og ris í stjórnarsamstarfinu
eins og við Kröflu. Það kraumar
undir og enginn getur sagt um það
með vissu, hvort né hvenær upp úr
sýður fyrir alvöru. Deilurnar um
olíutankana í Keflavík hafa verið
settar á svið af kommúnistum til
að eiga útgönguleið, ef með þarf,
og hefur vakið athygli, að forsæt-
isráðherra kaus að halla sér að
Þáttaskil í
*
Aaðalfundi Flugleiða hf. í
sumarbyrjun kom fram, að
það myndi ráðast af framvindu
mála á þessu sumri, hvernig
rekstri félagsins yrði háttað á
Atlantshafsleiðum á vetri kom-
anda. Morgunblaðið sagði í um-
sögn sinni um þann fund, að
iífvörður félagsins stæði yfir á
þessari flugleið. Stjórn Flugleiða
hf. hefur nú ákveðið að draga
verulega saman ferðir sínar frá
Islandi til New York og Luxem-
borgar. Til dæmis verða ekki
nema tvær ferðir farnar til New
york á viku samkvæmt næstu
vetraráætlun, en þegar umsvifin
voru mest hjá félaginu á þessari
leið voru farnar 23 ferðir á viku.
Ljóst er, að íslendingar eru ekki
lengur stóraðilar að Atlantshafs-
fluginu, þar sem risarnir heyja nú
hatrammt verðstríð, sem enginn
veit hvernig muni lykta. Þessi
niðurstaða er síður en svo sár-
þeim í þessum átökum fremur en
að styðja fornvin sinn, Ólaf Jó-
hannesson utanríkisráðherra. Hið
sama er að segja um framsókn-
armenn að þeir eru við öllu búnir
og láta heyra æ meira til sín í
sambandi við atvinnumálin. Og á
meðan þetta dankar svona og
hjakkar í sama farinu, heldur
áfram að síga á ógæfuhliðina hjá
þjóðinni, lífskjör versna, kaup-
máttur og ráðstöfunartekjur
minnka, öryggisleysis er farið að
gæta í atvinnumálum. Þetta er sá
skattur, sem við verðum að greiða
af þeirri ævintýramennsku, sem
nú veður uppi á hæstu stöðum í
þjóðfélaginu. Núverandi „mið-
vinstri stjórn" hefur öll sjúkdóms-
einkenni venjulegra vinstri
stjórna. Og nú ganga klögumálin á
víxl eins og í öðrum vinstri
stjórnum.
flugmálum
saukalaus fyrir starfsmenn Flug-
leiða hf., sem verið hefur meðal
stærstu atvinnurekenda hér á
landi og verður að vona, að þeir
sem þegar hafa orðið að láta af
störfum eða munu hætta innan
fárra mánaða hjá fyrirtækinu fái
allir ný verkefni við sitt hæfi.
Á þessari stundu skal ekki spáð
neinu um það, hverjar verða
afleiðingar þessara síðustu
ákvarðana, þegar frá líður. Megin-
máli skiptir, að flugsamgöngur
milli íslands og annarra landa séu
í því horfi, að eðlilegt samband við
umheiminn rofni ekki. Tækjakost-
ur þarf að vera fullkominn og vel
búinn, og menn verða að geta
treyst á þær áætlanir, sem aug-
lýstar hafa verið. Einkaaðilar eru
best til þess hæfir að halda
flugþjónustunni í hæfilegu horfi.
Ekki má leggja neinar óeðlilegar
opinberar hömlur á þá, heldur
veita þeim sanngjarna aðstoð til
að bjarga því sem bjargað verður.
.♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦ ♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦ ♦♦♦♦♦♦♦♦♦•♦♦♦ ♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦«
| Reykjavíkurbréf
*►♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦ Laugardagur 23. ágúst ♦♦♦♦•• ♦♦♦♦♦«*
Sjónhverfingar
Að hætti fyrri vinstri stjórna
leggur sú ríkisstjórn, sem nú situr,
mesta áherslu á sjónhverfingar.
Með alls kyns töfrabrögðum, ef
ekki beinum fölsunum, er reynt að
telja mönnum trú um, að ekki sé
allt sem sýnist. Fjármálaráð-
herra, Ragnar Arnalds, gengur í
þessa átt í opinberum tilkynning-
um, sem hann lætur frá sér fara
um skattamálin. Þar er meðal
annars komist að þeirri niður-
stöðu, að vegna þess að ekki
innheimtist nema 87% álagðs
tekjuskatts, sé skattbyrðin ekki
nema einum milljarði þyngri nú
en í fyrra. Tækju einstakir skatt-
greiðendur orð ráðherrans bók-
staflega, ættu þeir nú þegar að
tilkynna viðkomandi yfirvöldum,
sem starfa undir stjórn ráðherr-
ans, að þeir ætli ekki að greiða
nema 87% álagðs tekjuskatts.
Ekki skulu menn þó að óathuguðu
máli hvattir til að halda eftir 13%
af því, sem þeim ber að greiða í
tekjuskatt. Orð ráðherrans eru
nefnilega líklega markleysa eins
og flest annað^em frá honum og
ríkisstjórninni kemur, það gæti
leitt til hinna hæstu dráttarvaxta-
greiðslna og annarra óþæginda að
taka mark á þeim.
Sjávarútvegsráðherra, Stein-
grímur Hermannsson, lýsir sig
andstæðan innlendum skipasmíð-
um, því að gamla togara þurfi að
flytja úr landi. Næsta sem gerist
er, að fram koma upplýsingar um
að 11 nýir togarar séu að bætast
við fiskiskipastólinn og 2 muni
hverfa úr landi. Að vísu er það í
samræmi við annað hjá sjávarút-
vegsráðherra, að hann segist ekki
vita, hvers vegna menn tali um 11
nýja togara, hann hafi ekki heyrt
um nema 6 og ef til vill 7. Sumir
héldu, að ráðherrann væri að telja
skuttogara, þegar hann átti að
sitja fund með verkalýðsforingj-
um á fimmtudagsmorguninn. En
reyndin var sú, að hann var að
setja djúpsprengju undir stjórn-
arskútuna.
Niðurtalningarstefna fram-
sóknarmanna, sem ríkisstjórnin
fylgir í „baráttu" sinni við verð-
bólguna, er dýrkeypt sjónhverfing.
Þar stendur ekki steinn yfir steini.
Samkvæmt stefnunni áttu vörur
og þjónusta ekki að hækka yfir
7% 1. ágúst. Forsætisráðherra,
Gunnar Thoroddsen, sat fyrir
svörum í sjónvarpssal 21. maí sl.
Þá sagði hann, að hann byggist
ekki við, að unnt yrði að halda
verðhækkunum á vöru og þjónustu
innan 7% efri markanna 1. ágúst,
en sagðist vona, að þær héldust
innan 8% marka. Þessi von for-
sætisráðherra varð að engu, því að
vara og þjónusta hækkaði um
10,12% 1. ágúst samkvæmt þeim
tölum, sem birtar voru í vikunni.
Samkvæmt niðurtalningarstefn-
unni eru efri mörk hækkana 5% 1.
nóvember næstkomandi, þegar
liggur fyrir spá Þjóðhagsstofnun-
ar um að hækkunin verði nær
13%.
Á fundi með atvinnurekendum
skýrðu ráðherrar úr öllum fylk-
ingum stjórnarsamstarfsins frá
því, að gengisfelling væri fram-
undan. Sama dag og Morgunblaðið
birti frétt um þetta, var skýrt frá
því á baksíðu Tímans, að í ræðu á
fjórðungsþingi Vestfirðinga hefði
sjávarútvegsráðherra, Steingrím-
ur Hermannsson, formaður Fram-
sóknarflokksins, látið að því
liggja, að hækkunaráhrifum geng-
isfellingar yrði haldið utan vísi-
tölubóta á laun. Þóttust menn þá
sjá, hvers vegna kommúnistar
töldu svo mikilvægt að hraða
samningum um laun opinberra
starfsmanna og láta fjármálaráð-
herra í té sjálfdæmi um fyrir-
komulag vísitölubóta. Um leið og
þessar gengisfellingarfréttir bár-
ust, boðaði Alþýðubandalagið til
fundar, þar sem verkalýðsrekend-
ur flokksins voru látnir votta
ráðherrum kommúnista, ríkis-
stjórninni og Ólafi Ragnari
Grímssyni virðingu sína og holl-
ustu. Var af mörgum talið ein-
kennilegt, að á fundinum skyldi
Kristján Thorlacius, formaður
BSRB, ekki hafa verið verðlaunað-
ur fyrir að vera ávallt ósamkvæm-
ur sjálfum sér, en samkvæmur
stefnu Alþýðubandalagsins.
Samhliða þessum pólitísku
sjónhverfingum, sem rikisstjórnin
stundar sér til framfærslu, kynnt-
ust landsmenn því í greinargóðum
sjónvarpsþætti í vikunni, hvaða
blekkingum er beitt í verðlagn-
ingu á öllum nauðsynjum þeirra.
Má í því sambandi minna enn einu
sinni á, að Alþýðubandalag, Al-
þýðuflokkur og Framsóknarflokk-
ur telja það meðal æðstu skyldna
sinna að halda verndarhendi yfir
þessu spiilta og morkna kerfi.
Allar breytingar á því eru af hinu
illa í þeirra augum.
Kommúnistar
og kenningin
Hugarfar ritstjóra Þjóðviljans
kom skýrt fram í vikunni, þegar
hann taldi verkamönnum í Pól-
landi sæmst að ákalla Lenín sér til
hjálpar í baráttu sinni við harð-
stjóra, sem eru einmitt að fram-
fylgja hugmyndafræði þeirra
Marx og Leníns. Greinilegt er, að
Þjóðviljinn eða boðskapur hans
berst ekki til verkfallsmanna í
Póllandi, sem betur fer, er óhætt
að segja. Daginn eftir að blaðið
hafði bent Pólverjum á Lenín sér
til sáluhjálpar, birtist mynd í
dagblöðum um heim allan, þar á
meðal hér í Morgunblaðinu, af
verkfallsmönnum í Lenín-skipa-
smíðastöðinni í Gdansk, þar sem
þeir krjúpa á kné og biðja til Guðs
sér til hjálpar. Það var áhrifamik-
il mynd. Verkamenn og alþýða í
Póllandi hafa sterkan bakhjarl,
þar sem kaþólska kirkjan er — og
Pólverji í sæti Péturs postula.
Óhætt er að fyllyrða, að síst af
öllu nenna þjáðir íbúar kommún-
istaríkjanna að leggja við hlustir
þegar makráðir stofukommúnist-
ar á Vesturlöndum taka sig til í
því skyni að leggja þeim lífsregl-
urnar. í augum þessa fólks er
Lenín átrúnaðargoð þeirra, sem
ástunda kúgunina og þola ekki
hina minnstu skímu frelsisins án
þess að snúast til sjálfsvarnar eins
og þeir hafi fengið ofbirtu í augun.
Ritstjórar Þjóðviljans ættu því að
sjá sóma sinn í því að láta vera að
gefa þessu fólki nokkur ráð.
Einkennilegt er þó að sjá það á
því herrans ári 1980, að ritstjóri
Þjóðviljans skuli aðeins hugsa af
hlýjum hug til Leníns gamla,
þegar hann myndast til þess að
fara nokkrum orðum um ástandið
í Póllandi. En Kjartan Ólafsson
komst svo að orði: „Máske geta
verkfallsmennirnir í Gdansk sótt
til Leníns nokkurn fróðleik um
baráttuaðferðir gegn alræðis-
stjórnum." Slík trúfesta við kenn-
inguna hlýtur að vera mikils
metin í musteri æðstu prestanna í
Kreml. Hvernig ætli Gyðingar
hefðu tekið ábendingum um að
lesa fræði Hitlers? A íslensku er
sagt, að snara skuli ekki nefnd í
hengds manns húsi.
Var Lenín á
móti stóriðju?
Fullyrt er, að Lenín hafi á
kommúnistaþingi um 1920 talað
um þá þýðingu, sem ísland kynni
að hafa sem kafbátastöð eða fyrir
kafbáta í hugsanlegri stórstyrjöld.
Séu þessi ummæli rétt eftir Lenín
höfð, hljóta þau að vega þungt í
hugum fylgismanna hans hér og
skýra, hvers vegna þeim er svo illa
við aðild íslands að Atlantshafs-
bandalaginu. Hún kemur nefni-
lega í veg fyrir, að Sovétmenn geti
slegið eign sinni á landið og notað
það í þeim tilgangi, sem Lenín
nefndi.
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 24. ÁGÚST 1980 1 7
Birgir ísl. Gunnarsson:
Úr Kínaferð:
flauta sig í gegnum reiðhjóla-
mergðina.
Hvernig lifir allt þetta fólk?
Hvernig eru kjör þess og lifnaðar-
hættir? Að því reyndum við að
komast. Kínverjar telja það sér til
hróss, að þeir hafi nú unnið bug á
hungrinu, hinu aldagamla böli
Kínverja. Vissulega er það afrek
að hafa náð því valdi á matvæla-
framleiðslunni að geta brauðfætt
allan þennan fjölda. Þó þarf ekki
mikið út af að bregða til að
erfiðleikar skapist og sögusagnir
eru um, að enn geti brugðið til
beggja vona með næg matvæii í
sveitahéruðum í afskekktari hlut-
um Kína.
Kínverjar eru heldur ekki þurft-
arfrekir og allur samanburður við
lífskjör okkar Vesturlandabúa er
tilgangslaus. I öllum samtölum
viðurkenndu gestgjafar okkar, að
lífskjör Kínverja stæðu langt að
baki því, sem við ættum að
venjast. „En allt stendur það til
bóta“ — bættu þeir við.
Eitt aðalvandamálið í borgun-
um er skortur á húsnæði. Nánast
allt íbúðarhúsnæði er í eigu ríkis-
ins og í Peking t.d. eru uppi mikil
„Flestir útlendingar sem koma til Kína, fara að Kinamúrnum mikla.
en hægt er að komast að honum með þriggja tima bilferð frá Peking.
Kfnamúrinn er um 6000 km langur og er fyrsti hluti hans byggður á
árunum 221—207 fyrir Krist. Hann er annað tveggja mannvirkja á
jörðunni, sem tunglfarar gátu greint. Myndin sýnir horgarfulltrúana
frá Reykjavfk i hópi kinverskra gestgjafa við múrinn.“
Lífskjör í
Fyrri hluta júlí-mánaðar fórum
við þrír borgarfulltrúar úr
Reykjavík í ferðalag til Kína í boði
Peking-borgar. Lengst var dvalist
í Peking, en síðan heimsóttar
fjórar aðrar borgir, þ.e. Nanking,
Soochow, Shanghai og Canton. Eg
hef hugsað mér að rita í Mbl.
nokkrar stuttar greinar um ýmis-
legt sem fyrir augu og eyru bar á
þessu athyglisverða ferðalagi og
reyna jafnframt að lýsa þeim
áhrifum, sem ég varð fyrir í þessu
fjarlæga landi.
íslendingur sem kemur til Kína
er í rauninni kominn í annan
heim. Hugsunarháttur, menning,
verðmætamat — allt er þetta svo
gjöróíkt því, sem við eigum að
venjast og erum alin upp við, að
samanburður er nánast út í hött.
Þó freistast maður til þess að bera
saman og hugsa þá útfrá þeim
sjónarhóli, sem maður vanalega
stendur á. Þótt flest sé gjörólikt,
þá skynja menn þó fljótt, að
Kínverjar eru hjartahlýtt og gott
fólk, sem gaman er að kynnast.
Eftir 12 tíma beint flug frá
París til Peking í Boeing 747, með
kínverska ríkisflugfélaginu, þar
sem m.a. var á leiðinni sýnd
nýjasta glæpamynd með Charles
Bronson, — og eftir stutta mót-
tökuathöfn á Peking-flugvelli er-
um við staddir á götum Peking-
borgar á leið að hótelinu. Hver eru
fyrstu áhrifin? Hvað vekur mesta
athygli? Enginn vafi er á því að
það er mannmergðin. Endalaus
straumur fólks, ýmist gangandi
eða á reiðhjólum, liðast um götur
og torg. Bílar eru fáir og fyrst og
fremst í eigu ríkisins eða kommis-
aranna. Hinsvegar eru 3,5 milljón
reiðhjól í Peking, en hin opinbera
tala um ibúafjölda í borginni er 8
millj. íbúar en heildaríbúatala í
Kína er um 900 milljónir. „Það
versta við reiðhjólin," sagði leið-
sögumaður okkar, „er að þau eru
til svo mikils trafala í umferð-
inni“. Þetta sagði hann, þegar
bíllinn okkar var að reyna að
áform um byggingu íbúðarhús-
næðis og þá nær eingöngu í
fjölbýlishúsum. Ríkið er aðal-
byggjandinn, en afhendir síðan
íbúðirnar til verksmiðja eða
hverfisstjórna, sem síðan úthluta
íbúðunum til þeirra fjölskyldna,
sem taldar eru-verðugar.
í Shanghai heimsóttum við t.d.
nýlegt íbúðarhverfi. Stærð meðal-
íbúðar þar var um 30 fermetrar,
en gróft reiknað er talið, að hver
íbúi hafi um 5 fermetra í íbúðar-
húsnæði. (í Reykjavík eru um 40
fermetrar á hvern ibúa). í því
íbúðarhúsi, sem við heimsóttum
voru 6 manns í 30 fermetra íbúð,
en tvær íbúðir voru saman um
eldhús og snyrtiherbergi. í Kína
búa kynslóðirnar saman. Þegar
okkur bar að garði var amman ein
heima, maður hennar var úti, en
auk þeirra bjuggu í íbúðinni dóttir
þeirra og tengdasonur með tvö
börn. Gamla konan var hress í
tali. Hún sagði, að áður en þau
fengu þessa íbúð hefðu þau búið í
litlum kofa með stráþaki, sem
hefði verið kaldur og rakur. Þau
hefðu sótt um betra húsnæði og
Kína
fengið það. „Og allt er þetta að
þakka okkar miklu leiðtogum" —
bætti gamla konan við — „hin
mikla forysta hefur tryggt okkur
aukið öryggi."
Sem fyrr segir er þó húsnæð-
isskortur mikill og stór hverfi í
borgunum eru mjög frumstæð,
rennandi vatn í vatnspóstum á
götum úti og hýbyli þröng og
vafalaust köld á vetrum, en í
Peking t.d. er meðalhiti mun lægri
en hér í janúar eða tæplega 5
gráðu frost, þegar við erum rétt
neðan við frostmark.
Mjög er einkennandi fyrir Kín-
verja hversu snyrtilegir og hrein-
legir þeir eru, þótt hreinlætisað-
staða sé víða ófullkomin.
Hvernig er efnahagur fólks og
lífskjör að öðru leyti? Við skulum
reyna að átta okkur á því, með því
að skoða nokkrar tölur. Aðalmynt-
in í Kína heitir yuan og er
verðmæti hennar um 350 ísl. kr.
Laun voru nokkuð misjöfn eftir
vinnustöðum. Algeng laun voru þó
50—70 yuan á mánuði eða frá
17.500,- ísl. kr. - 24.500.-. Hafa
ber í huga, að oftast vinnur fleiri
en einn í fjölskyldu og stundum
vinna allir, þ.e. afi og amma, pabbi
og mamma og unglingarnir.Ef
nefna á verðlag á nokkrum nauð-
synjum, þá lítur það svona út:
Húsaleiga fyrir 30 fm íbúð er um 7
yuan (þ.e. allt af 10% af launum
einstaklings). Ef íbúðin er búin
rafmagni og gasi, kostar það að
auki 5 yuan á mánuði. Ef barn er á
barnaheimili, kostar það 6 yuan á
mánuði. Það er niðurgreitt verð,
en ef börnin verða fleiri en eitt
hækkar verðið á barn. Á þann hátt
reyna Kínverjar m.a. að halda
niðri fólksfjölgun. Reiðhjól kostar
150—170 yuan (þ.e. allt að þrenn
mánaðarlaun). 12 tommu svart/
hvitt sjónvarpstæki, sem margir
Kínverjar reyna nú að eignast,
kostar um 400 yuan. Kíló af fiski
kostar 1—2 yuan og önd, sem er
veislumatur.kostar um 4 yuan
stykkið.
Allt eru þetta meðaltalstölur úr
stórborgunum og geta þær að
sjálfsögðu sveiflast eftir atvikum,
en þó gefa þær nokkra hugmynd
um lífskjör og efnahag venjulegra
kinverskra fjölskyldna.
Unnið er 6 daga vikunnar og
jafnlengi á laugardögum sem aðra
daga. í Kína eru engin sumarfrí.
Frídagar eru samtals um 70 dagar
á ári, þ.m.t. sunnudagar. „Við
höfum svo mikið að gera í okkar
uppbyggingu, að við höfum ekki
efni á því að taka sumarfrí" —
sögðu gestgjafar okkar, þegar tal-
ið barst að þessu efni.
Ekki er til þess vitað, að Lenín
hafi í ræðum sínum eða ritum lagt
bann við því, að íslendingar réðust
í stórvirkjanir og orkufrekan iðn-
að í tengslum við þær. Engu er þó
líkara en núverandi iðnaðar-
ráðherra, Hjörleifur Guttorms-
son, hafi numið einhvern slíkan
vísdóm, þegar hann lærði fræði
Marx og Leníns í Austur-Þýska-
landi fyrr á árum og stjórnaði
sellustarfsemi ungkommúnista
eins og menn geta kynnt sér með
því að lesa Rauðu bókina —
leyniskýrslur SÍA — skýrslurnar,
sem Einar Olgeirsson krafðist, að
yrðu brenndar.
Áhugi kommúnista í Alþýðu-
bandalaginu á því að komast í
iðnaðarráðuneytið hefur verið
óeðlilega inikill. Sérstaklega þegar
til þess er litið, að í þeim þremur
ríkisstjórnum, sem þeir hafa átt
iðnaðarráðherra síðan 1971, hefur
það verið þeirra helsta kappsmál
að tefja framgang allra skynsam-
legra framkvæmda. Ekki liggur
fyrir nein stefna í virkjanamálum
og aðgerðarleysið í því efni getur
haft hinar alvarlegustu afleið-
ingar, þegar fram líða stundir —
og e.t.v. ónauðsynlegt atvinnu-
leysi, þegar þjóðinni fjölgar og
aðrir atvinnuvegir geta ekki mætt
fólksfjölguninni. En það verður
dýrt spaug að láta menn, sem eru
á móti stóriðju og nauðsynlegri
virkjun fallvatna, stjórna stór-
iðjumálum. Er vert að minnast
þess, að nú eru um 10 ár síðan
Alþingi samþykkti lögin um heim-
ild til að virkja við Hrauneyjafoss
og framkvæmdir við þá virkjun
standa nú yfir. Engin ákvörðun
hefur verið tekin um næstu stór-
virkjun, og tími til þess styttist
óðfluga, vilji menn ekki láta þráð-
inn í skynsamlegum virkjunum
slitna.
Fleiri stunda
Lenín-frædi
Hjörleifur Guttormsson er ekki
eini ráðherrann í ríkisstjórn ís-
lands, sem lagt hefur stund á
fræði Marx og Leníns í Austur-
Þýskalandi, sem löngum hefur
verið talið tengiland kommúnista
á Islandi við máttarvöld heims-
kommúnismans. Svavar Gestsson
núverandi heilbrigðis-, trygginga-
og félagsmálaráðherra sat í
Austur-Þýskalandi þegar sovéski
herinn og leppar hans, meðal
annars austur-þýskir, kæfðu frels-
ishreyfinguna í Tékkóslóvakíu
1968. Nam Svavar þá fræði Leníns
og undirbjó íslenska útgáfu á
úrvalsritum Karls Marx og Fried-
rich Engels.
Fróðlegt er að kynnast þeim
sjónarmiðum, sem fram koma hjá
kommúnistum á íslandi, á meðan
þeir dveljast undir harðstjórn
kommúnismans. í skýrslu um
kosningar í Austur-Þýskalandi,
sem Hjörleifur Guttormsson sendi
16. nóvember 1958, segir svo sam-
kvæmt Rauðu bókinni: „Okkar álit
í stuttu máli: Við álítum, að rétt sé
og sjálfsagt að leyfa ekki umræð-
ur né gefa fólki kost á að velja um
neitt nema á grundvelli sósialism-
ans, og þá síst Þjóðverjum. Okkur
er það jafnframt ljóst, að „frjálsar
kosningar" eins og það tíðkast á
Vesturlöndum gefa alranga mynd
af vilja fólksins.
Hins vegar finnst okkur kosn-
ingar hafa lítið gildi, þegar um
ekkert er að velja nema mjög
þröngt afmarkaða stefnu, þó hún
að vísu sé leið til sósialisma.
Fyndist okkur heiðarlegar að
farið, ef valdhafar hér lýstu yfir,
að þeir hefðu tekið völdin og létu
engan komast upp með mótmæli,
stefnubreytingar eða annað múð-
ur.“
Eru það ekki einmitt sjónarmið
í þessum anda, sem ráða því nú, að
pólska ríkisstjórnin neitar að
verða við kröfum alþýðu landsins
um bætt kjör? Ráða þessi sjón-
armið einnig afstöðu „gáfumanna-
hópsins“ í Alþýðubandalaginu til
alþýðu manna á íslandi? Hvergi
hefur komið fram, að þeir, sem
stóðu að þessari skýrslu, er Hjör-
leifur Guttormsson undirritaði
1958, hafi breytt um skoðun. Enn
ákallar ritstjóri Þjóðviljans Lenín
sér til hjálpar. Fátæktarstefnan
er stefna kommúnista á íslandi
eins og annars staðar. Fólkið skal
þjóðnýtt í fjötrum sósíalismans og
skammtað svo naumt úr hnefa, að
það geti með naumindum dregið
fram lífið og ekkert annað.
Komid úr felum
Eftir innrásina í Tékkóslóvakíu
1968 fóru kommúnistar á íslandi í
felur með samskipti sín við löndin
í Austur-Evrópu. Vildu þeir þann-
ig reyna að komast undan smán-
arstimplinum. Tengslin slitnuðu
þó aldrei og hafa ekki slitnað enn
þann dag í dag. Rúmenía fékk á
sig það orð, að hún væri öðru vísi
kommúnistaríki en hin, af því að
Rúmenar væru sjálfstæðari í
utanríkismálum. Af þessu tilefni
hafa kommúnistar á Islandi ekki
farið alveg huldu höfði í ferðum
sínum til Rúmeníu. Geta menn
kynnst þeirri samskiptasögu með
því að lesa til dæmis bókina
Ungverjaland og Rúmenía eftir
Þórunni Magnúsdóttur, sem
Menningarsjóður gaf út fyrir
nokkrum árum, fyrirtækinu til
álitshnekkis.
Síðustu skýrslur Amnesty Int-
ernational benda til þess, að í
Rúmeníu sé kommúnismanum
jafnvel framfylgt af meiri harðn-
eskju en gengur og gerist í kúgun-
arríkjunum. Persónudýrkunin á
Nicolas Ceausescu, flokksleiðtoga,
er takmarkalaus og hann hefur
skipað ættmenni sín og tengdafólk
í allar þær trúnaðarstöður, sem
fjöldi þess leyfir. I lýsingu franska
blaðsins Le Monde á 12. flokks-
þingi rúmenskra kommúnista
kemur fram, að í fjóra daga
samfellt hafi 2656 fundarmenn
staðið upp á 10 mínútna fresti með
lófataki og öðrum hávaða, hrópað
sexfalt húrra og síðan, að Ceaus-
escu væri maður fólksins. Sjálfur
hafi hann setið á palli og horft
lítillátur í gaupnir sér. Beðið
þolinmóður eftir því, að hrifn-
ingarölduna, sem kona hans hafi
tekið innilegan þátt í, lægði.
Kæmi til þess, að lófatakið stæði
lengur en í 45 eða 50 sekúndur,
hafi Ceausescu gefið fundar-
mönnum merki um að setjast, þeir
mættu ekki gleyma því, að á
flokksþing kæmu menn til að
vinna, en ekki skemmta sér.
Bréfritara er ekki kunnugt um,
hvort siíkar starfsaðferðir hafi
verið teknar upp á fundum Al-
þýðubandalagsins. Vafalaust eru
ráðamenn í „gáfumannahópnum"
ekki búnir að gleyma þeim og þær
eru í fullu samræmi við kenningar
Leníns. Kann ýmsum að bjóða í
grun, að Ólafur Ragnar Grímsson
hafi einmitt valið Alþýðubanda-
lagið sér til pólitískrar bólsetu í
von um að með þeim Hjörleifi og
Svavari yrðu innleiddir þessir
rúmensku siðir. En talið er, að
Svavar Gestsson verði kjörinn
formaður Alþýðubandalagsins á
næsta flokksþingi þess og Hjör-
leifur Guttormsson varaformaður.
Líklega verður flokksþing Al-
þýðubandalagsins haldið um svip-
að leyti og efnt verður til sérstakr-
ar eistlenskrar menningarviku
hér á landi. Þar munu félagsmenn
MIR, Menningartengsla íslands og
Ráðstjórnarríkjanna, samgleðjast
sovésku herraþjóðinni vegna þess,
að í ár eru 40 ár liðin frá því að
Rauði herinn hemam Eystrasalts-
löndin. Á máli þeirra, sem ákalla
Lenín sér til hjálpar, heitir það
hernám nú „innganga Eystra-
saltsríkjanna í Sovétríkin".