Tíminn - 07.07.1965, Qupperneq 5

MH>VnCUDAGUR 7. jfilí 1965
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjóri: Kristján Benedrktsson. Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb), Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og Indriði
G. Þorsfceinsson. Fulltrúi ritstjómar: Tómas Karlsson. Aug-
lýsingastj.: Steingrfenur Gíslason. Ritstj.skrifstofur 1 Eddu-
húsinu, símar 18300—18305. Skrifstofur, Bankastræti 7. Af-
greiðslusimi 12323. Auglýsingasími 19523. ASrar skrifstofur,
sími 18300. Áskriftairgjald kr. 90.00 á mán. innanlands. — í
iausasölu kr. 5.00 eint. — Prentsmiðjan EDDA h.f.
„Atburðir, er eiga ekki
t | mega ekki gerastu
*Fögar forsætisráðherrann hafði orðið að hopa úr síð-
asta ofsköttunarvígi sínu og hverfa frá bráðabirgðalög-
unum um síldarskattinn, og skipin voru aftur farin á
miðin, settist hann niður og skrifaði langloku í Morgun-
blaðið um það, að ekki hefði gerzt þörf að framkvæma
síldarskattstilskipunina, og því hefði verið frá henni
horfið en alls ekki, að stjórnin hefði verið knúin til
þess. í leiðinni var því bugað að skpstjórunum undir
rós, að þeir hefðu haga'ö sér fljótfærnislega og ekki eins
og hæfði á hinu æðra stjórnmálaplani! !
Öll pessi furðulega afsökunarlangloka hlýtur að vekja
furðu manna. Forsætisráðherrann segir, að hátt salt-
síldarverð hafi gert framkvæmd bráðabirgðalaganna ó-
þarfa. Ekki kom það síldarskattinum við. En hvers
vegna þá þetta. óðagot, að skella á bráðabirgðalögunum
áður en saltsíldarverðið var ákveðið? Var stjórnin að-
eins að ögra sjómönnum að gamni sínu? Var hún að
leika sér að því að setja bráðabirgðalög, sem að áliti
forsætisráðherrans voru raunar óþörf?
Svo kom það í ljós, þegar er lögin höfðu verið sett, að
þau höfðu ekki einu sinni þingmeirihluta að baki. Þrír
þingmenn Sjálfstæðisflokksins mótmæltu þeim þegar.
Þessa afstöðu stuðningsmanna stnna hefði stjórnin átt
að vita fyrir. Kannaði hún afstöðu manna í þingliði
sínu ekki áður, eða fannst henni ekkert athugavert við
það að gefa út slíka tilskipun í formi bráðabirgðalaga?
Er það lýðræðisstjórnarfar að gefa út óþörf bráðabirgða-
lög, dtandi vits gegn þingmeirihlutanum? Forsætis-
ráðherranum væri nær að svara þessum spurningum, og
fróðlegt væri einnig að fá yfirlýsingu þeirra Sverris
Júlíussonar. Matthíasar Bjarnasonar og Péturs Sigurðs-
sonar.
Svör við þessum spurningum myndu varpa nokkru
ijósi yfir lýðræðishneigð þessarar ríkisstjórnar, og hvort
nún leikur sér að því að gefa út — ekki aðeins óþörf
heldur mjög hættuleg bráðabirgðalög, — sem hún veit,
að þingmeirihluti er ekki til fyrir.
Gylfi Þ. Gíslason hefur einnig gert sínar játningar
i „laugardagsgrein“ í Alþýðublaðinu, þar sem hann telur
dráttinn á ákvörðun síldarverðsins eina helztu orsök
mistakanna Þessu hafði Tíminn einmitt haldið fram
og kennt ríkisstjórninni um. Þetta játar Gylfi með þess-
um orðum: „Drátturinn, sem nú varð á ákvörðun verðs-
ins, átti að verulegu leyti rót sína að rekja til vinnu-
deilnanna og óvissunnar á kaupgjaldsmarkaðnum.“
Þarna er þetta hreinlega játað. Ríkisstjórnin tafði á-
kvörðun síldarverðsins úr hófi vegna þess, að hún ótt-
aðist, að hækkun síldarverðs gerði henni erfitt fyrir að
halda kaupmu niðri í hinum almennu kjarasamningum.
Gylfi fagnar því eins og aðrir, að deilan skyldi leys-
ast, þegar ríkisstjórnin féll frá síldarskattinum, og hann
lýkur grein sinni með þessum varnaðarorðum:
„Ers nauðsynlegt er samt, að allir gerí sér einnig
Ijóst, að slíkir atburðir sem þessir eiga ekki og mega ekki
gerast."
Undir þessi orð er ástæða til að taka, og það minnir
á, hve geigvænlegt er að hafa við stýrið forsætisráð-
herra, sem slíkt glapræði getur hent, glapræði, sem sam-
ráðherra hans lýsir yfir. að sé þess eðlis, að það „eigi
ekki og megi ekki gerast“
TÍMINN
Úr frétfabréfum Sameinuðu þjóðanna.
I VANÞRÚUÐUM LÖNDUM ER
MANNFJÖLGUNIN MEST
Fulltrúar 114 ríkja komu
saman í San Fransisco 24. júní
til að halda hátíðlegt 20 ára
afmæli Sameinuðu þjóðanna.
Það var nefnilega í júní 1945,
sem stofnskrá samtakanna var
undirrituð þar í borg. Þá gerð
ust 51 ríki aðíljar samtakanna.
Á 10 ára afmælinu árið 1955
voru aðildarrikin 60 talsins, og
á 15 ára afmælinu, árið 1960,
voru þau komm upp í 97.
Ráðstefna bandamanna um
nýja alþjóðlega stofnun, sem
tæki við hlutverki Þjóðabanda-
lagsins, hófst í San Fransisco
25. apríl 1945. Eftir átta vikna
umræður lá uppkastið að stofn
skránni fyrir. Það| var ^ samþ.
og undirritað 26. júní. í raun
inni voru aðeins 50 ríki aðilar
að hinni upphaflegu undir-
skrift, en Pólland, sem undir-
ritaði ekki stofnskrána fyrr
en 15. október, er talið til stofn
enda samtakanna. Hinn nýi
forseti Bandaríkjanna, Harry
S. Truman, sem tekið hafði við
embætti við fráfall Franklins
D. Roosevelts, talaði á ráðstefn
unni.
Stofnskrá Sameinuðu þjóð-
anna gekk í gildi 24. október
1945, eftir að stórveldin fimm
og meirihluti hinna stofnend-
anna höfðu lagt fram staðfest-
ingarskilríki sín.
20 ára afmælishátíðin hófst
24. júní með móttöku hjá borg
arstjórn San Fransisco og sér-
stakri borgaranefnd, sem sett
var á laggirnar til að skipu-
leggja hátíðahöldin. Daginn
eftir fór fram hátíðleg athöfn
í óperunni. Eftir að borgar-
stjórinn í San Fransisco og
fylkisstjóri Kaliforníu höfðu
boðið gestina velkomna, töluðu
þeir Alex Quaison-Sackey, for
seti Allsherjarþingsins, og U
Thant, framkvæmdastjóri S. þ.
Síðan tóku til máls fulltrúar
aðildarríkjanna. 24 fastafull-
trúum hjá samtökunum hafði
verið falið að tala fyrir munn
hinna 114 aðildarríkja, og
voru þeir valdir eftir svæðum.
Fyrir hönd allra sérstofnana
Sameinuðu þjóðanna talaði M.
G. Candau, framkvæmdastjóri
Alþjóðaheilbrigðismálastofnuin-
arinnar. 26. júní var lokaathöfn
í óperunni, þar sem Lyndon B.
Johnson, Bandaríkjafor.seti,
talaði.
Hvers vegna ea- meiri frjó-
semi í þróunarlöndunum?
Tala fæðinga á hverja 1000
íbúa á ári hverju er að jafnaði
helmingi hærri í svonefndum
þróunarlöndum (eða vanþróuð
um löndum) en í iðnaðarlönd
um. Einnig milli þróunarland-
anna innbyrðis er talsverður
munur á frjósemi. Þetta fyrir
brigði er erfitt að skýra, og
menn hafa gefið því alltof lít-
mn gaum, segir í nýútkomnu
hefti af „Population Bulletin"
(nr. 7) Sameinuðu þjóðanna
sem hefur að geyma greinar
gerð um frjósemina í heimin
um. Upplýsingar frá þróunar
löndunum, sem áður voru ó
kunnar veita talsvert víðtæk
tra yfirlit yfir ástandið i heim
Bygging S. Þ. í New York
inum en hingað til hefur verið
fáanlegt.
Það kemur í Ijós, að milli
landa, sem hafa mikla og litla
frjósemi, er mjög skörp marka
lína, og virðist þar tæplega
vera um neitt „millistig'1 að
ræða. Annars vegar eru lönd,
sem eru háþróuð efnahags- og
félagslega, hins vegar eru van
þróuð lönd.
En þar eð lönd á sama þróun
arstigi hafa stundum mjög ó-
líka hlutfallstölu að því er varð
ar frjósemi — og er þá átt við
vanþróuð lönd, sem öll hafa
að vísu háa hlutfallstölu — þá
getur varla verið að efnahags
legar og félagslegar orsakir
einar liggi til grundvallar frjó
seminni.
í Afríku liggur belti barn
margra landa vestur frá Gui-
nea og Mali til Níger og Níger-
íu, en hins vegar er fæðingar-
talan t.d. á Madagaskar áber-
andi lág. í Asíu eru talsvert
fleiri fæðingar árlega á hverja
1000 íbúa í Kóreu, Pakistan og
Thailandi heldur en t.d. í Ind-
landi, Burma og á Ceylon. í
rómönsku Ameríku gætir sams
konar mismunar.
f nokkrum tilvikum, segir í
greinargerðinni, getur mismun
urinn átt rætur að rekja til ó
fullnægjandi upplýsinga. í öðr
um tilfellum eru orsakirnar
sannanlega löggjöf um fóstur-
eyðingar og auknar upplýsing-
ar um getnaðarverjur.
Líkamlegar orsakir.
í greinargerðinni er vísað
til kenningar, sem nýlega hef
ur verið orðuð af manntalssér
fræðingum, nefnilega að íbúar
vanþróaðra landa ali böm
heiminn meðan líkamlegir
kraftar endast. Sé það rétt.
gæti mismunurinn á frjósemi
þróunarlandanna innbyrðis
stafað af líkamlegum orsökum
svo sem vannæringu, lélegu
heilsufari, tíðni sjúkdóma sem
orsaka ófrjósemi, ódug (til
barnsgetnaðar) og fósturláti.
Þær skýrslur, sem fyrir liggja,
nægja ekki til að sanna þessa
kenningu. Hins vegai bendir
ýmislegt til þess, að um fleiri
orsakir geti verið að ræða.
Hugsanlegur er sá mögu-
leiki, að æxlunarhvötin sé
bæld. meðvitað eða ómeðvitað
í mismunandi mæli vegna 6-
líkra siða og hátta í sambandi
við hjónaband, kynmök og
barnsfæðingar. Hér getur ver
ið um að ræða menningarhefð
ir, giftingaraldur, hjónaskiln-
aði, fjölkvæni o.s.frv.
Þörf er á auknum rannsókn-
um til að varpa Ijósi á þessi
atriði. Enn er engan veginn
víst, að löggjöf, sem leyfir á-
róður fyrir getnaðarvömum,
stuðli í rauninni að færri bams
fæðingum. Því gæti alveg eins
verið öfugt farið, löggjöfin
er kannski afleiðing nýrra
hátta.
3. hver Finni og 50. hver
Dani býr í 2ja herb. íbúð
Finnland er það ríki Norð
urlanda þar sem þegnarnir búa
í minnstum íbúðum. Þriðji
hver Finni býr í tveggja her
bergja íbúð — en aðeins
fimmtugasti hver Dani býr svo
þröngt.
Að jafnaði hafa Danir ,4
5 herbergja íbúðir, Norðmenn
rúmlega 4 herbergja, Svíar 3,
5 herbergja og Finnar 2,5 her
bergja íbúðir. Norðurlönd geta
hins vegar ekki keppt við mörg
önnur Evrópulönd að því er
varðar stærð ' íbúða. í Bret-
landi, Hollandij Belgíu og Sviss
er t. d. algengasta stærð íbúða
5 herbergi.
Þessar upplýsingar eru í ný
birtu yfirliti yfir húsnæðis-
ástandið í Evrópu, og eru þær
byggðar á rannsóknum, sem
Efnahagsnefnd S. þ. fyrir Evr-
ópu lét gera kringum árið 1960.
Þar er að finna ítarlegri sam-
anburð og margvíslegri upplýs-
ingar^en í nokkru öðru yfirliti.
sem Mrt hefur verið.
Nýjustu húsin eru í
Finnlandi og Sovétríkjunum,
þar sem aðeins einn fimmti
allra íbúðarhúsa er eldri en 50
ára. Elztu húsin eru í Frakk-
landi, Austurríki og Austur-
Þýzkalandi, þar sem um 60 af
hundraði húsanna voru reist fyr
ir árið 1918.
Stærstu íbúðir í Evrópu eru
í Belgíu. Norðurlönd eru á
miðjum lista, og er Danmörk
þar í fararbroddi. Einbýlishús
eru miklu algengari annars stað
ar í Evrópu en á Norðurlönd-
um. Yfir 50 af hundraði íbúða
í Finnlandi, Noregi, írlandi,
Júgóslavíu og Ungverjalandi
éru í eigu íbúanna.
Að því' er snertir þægindi
eins og baðherbergi, rennandi
vatn og vatnssalerni er ástand-
ið á Norðurlöndum — að frá-
teknu Finnlandi — tiltölulega
gott. f borgum eru Bretland,
Sviss og Svíþjóð í fararbroddi,
en þar næst koma Noregur og
Danmörk. í Finnlandi hafa
hins vegar aðeins 35 af hundr-
aði íbúðanna í borgum baðher-
bergi, rúmlega 60 af hundraði
vatnssalerni og rúmlega 70 af
hundraði rennandi vatn.
Úti á landsbyggðinni er
minna um þægindi í flestum
löndum nema Sviss, þar sem
vatnssalerni og rennandi vatn
er í nálega hverri einustu íbúð,
og í Bretlandi, þar sem t. d.
eru baðherbergi í 75 af hundr-
aði allra íbúða í sveitum.
Framhald á 12. síðu