Morgunblaðið - 13.03.1981, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 13. MARZ 1981
19
lögunum sé framfylgt og taka við
ábendingum um brot á ákvæðum
laganna og rannsaka mál af því
tilefni. í 10. gr. segir m.a., að
verkefni Jafnréttisráðs sé að: „vera
ráðgefandi gagnvart stjórnvöldum,
stofnunum og félögum í málefnum,
er varða jafnrétti með konum og
körlum í kjaramálum og við ráðn-
ingu eða skipun til starfs".
Samkvæmt 11. gr. laga um jafn-
rétti kvenna og karla er Jafnréttis-
ráði heimilt í samráði við hlutaðeig-
andi starfsmann að höfða mál í
umboði hans til viðurkenningar á
rétti hans.
Jafnréttisráð vill sérstaklega
vekja athygli á eftirfarandi stað-
reyndum málsins:
1. Af þeim 23 lyfsöluleyfum, sem
heilbrigðis- og tryggingamálaráð-
herra hefur veitt, hefur aðeins í einu
tilviki þeim verið veitt lyfsöluleyfi,
sem hvorki umsagnarnefnd né land-
læknir skipuðu í fyrsta sæti.
2. Samfelldur starfstími Freyju
V.M. Frisbæk Kristensen er um
þrem árum lengri en Óla Þ. Ragn-
arssonar, en bæði hafa starfað allan
tímann á sérsviði menntunar sinnar.
3. Bæði umsagnarnefnd og álits-
aðili skipuðu Freyju í fyrsta sæti
meðal umsækjenda.
4. Óumdeilt er að Freyja hlaut
verulega hærri einkunn en Óli á
kandidatsprófi.
5. Megin röksemd ráðherra fyrir
að ganga fram hjá áliti umsagnar-
nefndar og landlæknis er sú að Óli
hafi lengri reynslu í lyfjabúð.
verk eiga að vinna, þeirri tveggja
manna nefnd. Þessi tveggja manna
nefnd þannig skipuð á að láta
landlækni í té rökstudda umsögn um
umsækjendur og ekki nóg með það,
heldur á hún að skipta þeim í
töluröð, 1., 2. og 3., eftir hæfni að
dómi nefndarinnar, og ekki nóg með
það, heldur hefur hún líka rétt til
þess að dæma þann sem hún vill
óhæfan sem umsækjanda. Þetta síð-
asta er mjög leiðinlegt ákvæði og
mjög hættulegt ákvæði. Þetta hefur
tíðkast víða að eins konar nefndir
hafi leyfi til að dæma einn umsækj-
anda óhæfan, og mér er kunnugt um
að freklegt ranglæti hefur verið
framið undir því yfirskini að um-
sækjandi væri óhæfur. Þetta er
engan veginn gott með þetta ákvæði
um þessa tveggja manna nefnd. Hún
á að raða umsækjendum, hversu
margir sem þeir eru, en hún má ekki
raða nema þremur þeim hæfustu.
Hinir eiga að fara í eins konar
úrkast og verða eins og utan flokka
þegar umsóknirnar berast landlækni
og ráðherra, svo að það verður ekki
auövelt fyrir ráðherra að skipa þann
mann sem í úrkastinu er, jafnvel þó
að hann sé að dómi landlæknis og
ráðherra sá hæfasti, að ég nú ekki
tali um þá eða þann umsækjanda
sem þessi tveggja manna fornefnd
hefur dæmt óhæfa."
Alfreð Gíslason var einn örfárra
manna á Alþingi Islendinga á þeim
tíma — og raunar síðar — sem
gjörþekktu heilbrigðisþjónustuna.
Og hann var eini maðurinn sem í
umræðum um málið á Alþingi sá
ástæöu til þess að gagnrýna bæði
skipan og skyldu nefndarinnar. Að
öðru leyti komu ekki fram skoðanir á
hlutverki nefndarinnar í umræðum
á Alþingi utan þess sem áður var
vitnað til ummæla Bjarna Bene-
diktssonar. Það er því ljóst hver var
vilji löggjafans þegar lögin voru sett
og styrkja þessar tilvitnanir enn þá
niðurstöðu, sem fyrr var orðuð, að
við veitingu lyfsöluleyfis á Dalvík,
hafi bæði verið farið að lögum og
venjum sem síðan hafa myndast á
tæpum átján árum frá því að lögin
tóku gildi.
Mat ráðherra byggist á þessu:
Freyja Matthíasdóttir Frisbæk
lauk kandídatsprófi í lyfjafræði
1971. Strax að námi loknu, eða í
ágúst 1971, hóf hún störf í lyfja-
máladeild danska innanríkisráðu-
neytisins þar til 5. ágúst 1978. í
september sama ár, hóf hún störf í
Kópavogsapóteki sem yfirlyfjafræð-
ingur og hefur starfað þar síðan.
Óli Þ. Ragnarsson lauk kandidats-
prófi 1974. Hann hóf störf að námi
íoknu í Vesturbæjarapóteki og hefur
unnið þar síðan, eða í rúm 6 ár. Frá
1. ágúst hefur hann starfað í sama
apóteki sem yfirlyfjafræðingur og
verið staðgengill apótekara í fjar-
veru hans. Ennfremur hefur hann,
1976 og 1980, verið staðgengill apót-
ekarans á ísafirði og 1977 og 1978
var hann staðgengill apótekarans á
Dalvík. Allt frá 1976 til þessa dags
Þegar allt þetta er virt verður
tæpast annað séð en að um mismun-
un sé að ræða, hvort sem hún er
vegna kynferðis eða af öðrum ástæð-
um.
Vegna strangra sönnunarreglna
gæti þó reynst erfitt að sanna að um
hafi verið að ræða brot á jafnréttis-
lögunum, en Freyja hefur ekki óskað
eftir að málið verði borið undir
dómstóla.
Jafnréttisráð átelur því þessa veit-
ingu ráðherra og að hann skyldi ekki
leita álits ráðsins áður en hann
veitti lyfsöluleyfið, en eins og fram
hefur komið er það m.a. hlutverk
Jafnréttisráðs að vera ráðgefandi
gagnvart stjórnvöldum við stöðu-
veitingar.
Jafnréttisráð telur að stjórnvöld-
um beri að ganga á undan með góðu
fordæmi í þessu sem öðru og væntir
ráðið þess að stjórnvöld gæti jafn-
réttissjónarmiða kynjanna.
Þá vill Jafnréttisráð benda á að
þessi veiting verður síst til að hvetja
konur til að sækja um ábyrgðarstöð-
ur.
Við umfjöllun þessa máls hefur
Jafnréttisráði orðið enn ljósara en
áður hve mikið vantar á að jafnrétt-
isiögin tryggi nægilega að jafnréttis
sé gætt. Ráðið telur því nauðsynlegt
að endurskoða lögin og leita leiða til
þess að gera þau virkari.
Einróma samþykkt á fundi Jafn-
réttisráðs 12. mars 1981.
Fyrir hönd Jafnréttisráðs,
Guðríður Þorsteinsdóttir,
Bergþóra Sigmundsdóttir.
Samvinnubankinn
Sparivelta
Nú getur þú stofnað verðtryggðan spariveltureikning í
Samvinnubankanum. Um leið og þú verðtryggir pening-
ana þína tryggir þú þér rétt til lántöku, - Samvinnu-
bankinn skuldbindur sig til að lána þér sömu upphæð og
þú hefur sparað að viðbættum vöxtum og verðbótum!
Sparivelta Samvinnubankans er jafngreiðslulánakerfí,
sem greinist í þrennt: Spariveltu A, skammtímalán;
Spariveltu B, langtímalán; og Spariveltu VT, verðtryggð
lán.
Láttu Samvinnubankann aðstoða þig við að halda í við
verðbólguna. Fáðu nánari upplýsingar um spariveltuna
hjá næstu afgreiðslu bankans.
hefur Óli verið staðgengill forstöðu-
manns iyfjabúrsins á Landakots-
spítala í Reykjavík, bæði í sumar-
leyfum forstöðumannsins og ýmsum
öðrum forföllum. 1979 var Óli stað-
gengill forstöðumanns lyfjabúrsins
á Borgarspitalanum í Reykjavík og
nú á þessu ári hefur hann starfað
sem slíkur í Iyfjabúrinu á St.
Jósefsspítala í Hafnarfirði.
Ráðherra voru að sjálfsögðu kunn
störf Freyju í lyfjamáladeild danska
innanríkisráðuneytisins um 7 ára
skeið, en samkvæmt ákvæðum lag-
anna (5. tl. 9. gr.) eru slík stjórn-
sýslustörf ekki metin til jafns við
störf í lyfjabúð eða við lyfjagerð.
Jafnvel er svo að orði komist, að einu
starfsskilyrðin sem umsækjendur
um lyfsalaleyfi þurfi að uppfylla, séu
störf í lyfjabúð eða að lyfjagerð. Frá
því skilyrði má þó víkja, ef „sérstak-
ar ástæður mæia með því“. Verður
ekki framhjá því litið, að löggjafinn
hefur talið störf í lyfjabúð og
lyljagerð eitt af undirstöðuatriðum
veitingar lyfsöluleyfis.
Við mat á umsóknum lá því ljóst
fyrir, að lögskilin starfsreynsla Ola í
lyfjabúð og að lyfjaframleiðslu var
fengin með 6 ára samfelldu starfi en
Freyja hafði unnið sambærileg störf
aöeins í rúm 2 ár.
A þessu jgrundvallaðist veiting
ráðherra til Óla Þ. Ragnarssonar.
í bréfi Jafnréttisráðs er einvörð-
ungu óskað skýringar á leyfisveit-
ingunni. Þær skýringar eru fram
komnar hér á undan. Jafnframt er
heilbrigðis- og tryggingamálaráðu-
neytinu kunnugt um að Jafnréttis-
ráð hefur aflað sér annarra gagna í
málinu. Með þessari greinargerð
heilbrigðis- og tryggingamálaráðu-
neytisins fylgja ennfremur Ijósrit af
þeim gögnum sem umsækjendur
lögðu fram svo og undirskriftalisti
sá sem barst frá nokkrum Dalvík-
ingum. Tekur ráðuneytið skýrt fram
að gögn þessi ber að sjálfsögðu að
fara með sem trúnaðarmál í einu og
öllu.
Með þeirri greinargerð sem hér er
farin á undan, telur heilbrigðis- og
tryggingamálaráðuneytið að fulln-
aðarskýringar séu fram komnar af
þess hálfu í málinu. Ráðuneytið
telur ekki ástæðu til þess að taka
afstöðu til þeirra aðdróttana sem
fram koma í bréfi Freyju Matthías-
dóttur Frisbæk um mismunun um-
sækjenda eftir kynferði. Þeirri full-
yrðingu vísar ráðuneytið algjörlega
á bug sem tilhæfulausri með öllu.
Samkvæmt lögum og stjórnarskrá
landsins ber ráðherra alla ábyrgð i
slíkum málum. Þess vegna er honum
skylt að kynna sér málin efnislega
og dæma út frá þeim forsendum sem
fyrir liggja. Hvergi í lögum né
heldur þeirri venju sem skapast
hefur kemur fram að ráðherra hafi
litið á það sem skyldu sína að hlíta
úrskurði hagsmunaaðila, enda væri
slíkt fráleitt og stangaðist á við
grundvallarþætti stjórnskipunar-
innar.“
VERÐTRYGGÐ
Sparivelta
Fyrirhyggja í fjármálum