Morgunblaðið - 16.04.1981, Qupperneq 37

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 16. APRIL 1981
37
Haukur Sævaldsson verkfræðingur:
Islenska stál-
verksmiðian
Hlutafjársöfnun
Hlutafjársöfnun vegna stál-
bræðslunnar hefur nú verið
hrundið í framkvæmd. Óhætt má
fullyrða að þetta verkefni hefur
vakið athygli og mætt velvilja og
skilningi almennings. Einkum
hefur mælst vel fyrir hversu reynt
er að tryggja hinn einstaka aðila
sem lagt hefur fram hlutafé, en
það er gert með þeim hætti að það
fé sem innborgað hefur verið, er
lagt á 6 mánaða verðtryggðan
reikning á nafni viðkomandi að
frádregnum 4% sem er áætlaður
kostnaður við söfnun hlutafjárins.
Hafi hlutafjársöfnunin mistekist,
er hið verðtryggða fé reiknings-
eiganda til ráðstöfunar sam-
kvæmt reglum um slíka reikninga.
Ennfremur er þess gætt að við
stofnfund félagsins standi allir
jafnir, þ.e.a.s. að innborgað fé og
ógreidd loforð séu öll reiknuð
samkvæmt þeirri lánskjaravísi-
tölu sem þá gildir.
Er fyrirtækið
of stórt?
Nokkuð hefur þess álits gætt
meðal manna, að hlutafjárútboðið
sé það stórt að engin von sé til
þess að finna allt þetta fé meðal
almennings.
Sú fjárupphæð sem
ætlunin er að ná inn er 30
milijónir nýkróna. Sé þessi upp-
hæð borin saman við bifreiða-
innflutning landsmanna (um
7000—8000 bifreiðar árlega) og
áætlað meðalverð hverrar bifreið-
ar 80 þúsund krónur, er allt
hlutaféð jafnt og andviði 2'k
vikna bifreiðainnflutnings. Sé
ennfremur haft í huga, að ekki er
krafist meiri útborgunar hluta-
fjárins en 30% og að afganginum
má dreifa á 4 jafnar afborganir
(verðtryggðar) á 6 mánaða fresti
(2 ár), hygg ég að fæstum muni
þykja þetta nokkurt slíkt stórátak
að ekki sé á færi okkar íslendinga.
STÁLBRÆÐSLUÁÆTLUN
Vidkvœdmni afkastavaxta fyrir
breyttum rekstrarforsendum
Samsæti eldri
Barðstrendinga
í 35 ÁR hefur Barðstrendinga-
félagið í Keykjavik haldið því
fólki samsæti, sem ættað er úr
Harðastrandasýslu, eða hefur
haft þar langa búsetu, og er
orðið 60 ára eða eldra. Samsæti
þetta verður haldið á skírdag í
Domus Medica eins og undan-
farin ár.
Þar mun Guðrún Tómasdóttir
syngja og ýmislegt fleira verður
á dagskránni. Húsið verður
opnað klukkan 14. Kvennadeild
Barðstrendingafélagsins, sem
hefur haft veg og vanda að
samsætinu öll þessi ár, býður
gestum uppá veitingar. Barð-
strendingafélagið hvetur sem
flesta Barðstrendinga sextíu ára
og eldri að mæta og rifja upp
góðar stundir á Barðaströnd.
Verð framleiðslunnar
Heimsmarkaðsverð á stáli hefur
verið mjög breytilegt og stórar
sveiflur myndast á skömmum
tíma. Um þessar mundir er verðið
óvenju lágt, enda orðið samkomu-
lag meðal stálframleiðenda í Evr-
ópu að draga úr framleiðslu á
næstunni til þess að firra vand-
ræðum vegna hins óeðlilega lága
verðlags. Meðfyigjandi Iínurit I
gefur mjög glögga mynd af þeim
verðsveiflúm sem orðið hafa á
steypustyrktarstáli sl. áratug.
Beina slitrótta línan sýnir hins-
vegar meðaltalsverðið þar sem
sveiflurnar eru jafnaðar út. Það
verð sem linuritið sýnir er grunn-
verð. Sé bætt við grunnverðið
álagi vegna stærðar, gæða og
magns sem er algengt að sé 20%,
yrði fob-verðið um áramótin
1980—1981 380 dollarar, en til
viðbótar kemur flutningskostnað-
ur frá Evrópu, sem er um 85
dollarar eða 2171 sænskar krónur.
Þetta er því sem næst það verð
sem áætlað er að íslenska verk-
smiðjan muni selja sínar afurðir
fyrir til heildsala. (2187 s.kr.)
Dumping erlendis frá
Um þessar mundir er selt til
íslands steypustyrktarstál langt
undir heimsmarkaðsverði, eða eft-
ir því sem næst verður komist um
240 dollara grunnverð. Eru Norð-
menn þar lang drýgstir og líklega
aleinir um íslenska markaðinn
það sem af er 1981. Kynlegt verður
þó að teljast, að norska verðið fór
mjög lækkandi seinni helming
ársins 1980 og hefur sú þróun
haldið áfram það sem af er 1981.
Hvaða tilgangur liggi að baki
þessu lága verði, sem varla nægir
fyrir hráefni, orku og vinnulaun-
um, geta menn velt fyrir sér, en
fæstir munu þó vita að norski
heimamarkaðurinn er verndaður
með innflutningsbanni og að það
verð sem verksmiðjur þar selja til
heildsala mun vera mjög sam-
bærilegt við hið áætlaða verð
íslensku verksmiðjunnar. Sömu
sögu er að segja um sænska
heimamarkaðinn. Sé tekið mið af
meðaltalsinnflutningi síðustu
fvegKja ára, sem Norðmenn hafa
haft bróðurpartinn af, myndi ís-
lenska verksmiðjan geta keppt við
það með viðunandi arðsemi. Er því
eðlilegt að álykta sem svo, að
mistakist að koma íslensku verk-
STALBRÆÐSLA - VH)KV,KMNÍATlllJ<;iIN
Samhland soluvorös ok afkastavaxta
Afkastavcxtir %
smiðjunni á laggirnar í þetta
skiptið, muni erlenda verðið
hækka mjög fljótlega á nýjan leik.
Það er því misskilningur að ís-
lenska verksmiðjan muni verða
þess valdandi að steypustyrktar-
stál leiði til hækkunar fyrir neyt-
andann en mjög sennilega myndi
hún stuðla að því að stálverð
hérlendis héldist jafnara, hinar
gríðarlegu verðsveiflur jöfnuðust
út að verulegu leyti og neytendur
yrðu síður háðir duttlungum
augnabliksheimsmarkaðar.
Arðsemi
verksmiðjunnar
Af línuriti II (samband sölu-
verðs og afkastavaxta) kemur
fram hver arðsemi fyrirtækisins
er. Með afkastavöxtum er átt við
þá meðaltalsvexti sem eigið fé
gefur af sér á fimmtán ára
áætluðum endingartima verk-
smiðjunnar (raunverulegur end-
ingartími er sennilega a.m.k. tvö-
falt lengri). Hafa verður hugfast,
að vextirnir eru lægri á fyrstu
árum fjárfestingarinnar, en fara
síðan hækkandi en hækka mest
síðustu ár fjárfestingarinnar, þeg-
ar afborgunum lána er að fullu
lokið. Af línuritinu má sjá, að
verksmiðjan hefur töluvert svig-
rúm til þess að mæta sveiflum á
markaðsverði. Línurit III sýnir
viðkvæmni afkastavaxta fyrir
breyttum rekstrarforsendum.
Áhusi almennings
Greinarhöfundur hefur ekki
ennþá hitt nokkurn þann sem
hefur sýnt þessu fyrirhugaða
fyrirtæki andstöðu, heldur skilur
almenningur að nú er kominn tími
til þess að hafist sé handa í
iðnaðarmálum okkar íslendinga.
Leidd hafa verið rök að því, að
þessi verksmiðja þarf engar
verndaraðgerðir fái hún að starfa
við hliðstæð kjör og sams konar
verksmiðjur erlendis. Fyrirtækið
mun verða landsmönnum öllum til
framdráttar, bæði í atvinnuskyni
og á sviði umhverfisverndar, og
ekki gefa eftir öðrum þeim iðnað-
artækifærum er nú ber helst á
góma. Má þar til nefna öruggan
markað, innlent hráefni, innlenda
orku, þrautþekkta tækni og viðun-
andi arðsemi. Sé tekið mið af því
að ekki stærra fyrirtæki en stál-
bræðslan veitir beint og óbeint
300—400 atvinnutækifæri, hefðu
um 900—1200 íslendingar lífsvið-
urværi af þeirri starfsemi (2 ára
landflótti). Þess vegna skulum við
öll sameinast um að vera með,
með því móti þarf framlag hvers
ekki að vera stórt.
Haukur Sævaldsson.
vcrkfra'ðingur.
STÁLBR.KDSLUÁ/ETLtlN fi. liekstraraa tlun Línurit 1.
Verö á steypuKtyrktarjárni ..hasic". $/tonn foh. samkva'mt Mctal Bullctin.
$/tonn