Morgunblaðið - 09.07.1981, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 9. JÚLÍ 1981
Útgefandi t#W>ij$> hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson.
Fulltrúar ritstjóra Þorbjörn Guömundsson, Björn Jóhannsson.
Fréttastjórar Freysteinn Jóhannsson, Magnús Finnsson, . Sigtryggur Sigtryggsson.
Auglýsingastjóri Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar:
Aöalstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Skeifunni 19, sími 83033.
Áskriftargjald 80 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 4 kr. eintakiö.
Apartheidstefna
Alþýðubandalagsins
Aðskilnaðarstefna sú í Suður-Afríku, sem kennd er við
„apartheid" og viðheldur misrétti hvítra og þeldökkra, hefur
ekki til þessa þótt eftirbreytniverð. Hún virðist þó eiga nokkurn
hljómgrunn í hugum alræðissinna innan borgarstjórnarmeirihlut-
ans í Reykjavík, ef hliðsjón er höfð af ummælum Theódórs
Jónssonar, framkvæmdastjóra Sjálfsbjargar.
Eitt af þeim málum sem berar gludroða og tætingsvinnubrögð
vinstri meirihlutans í Reykjavík þessa dagana er deilan um náðhús í
Torfunni. Hún stendur meðal annars um, hvort sniðganga eigi
gildandi reglugerðarákvæði, sem mæla fyrir um tilllit til þarfa
fatlaðra, við endurbyggingu Bernhöftsbakarís í Torfunni. Formaður
byggingarnefndar og sérstakur kommissar Alþýðubandalagsins í
skipulagsmálum telur óþarft að fara að fyrirmælum þessarar
reglugerðar, eins og greint var frá í leiðara Mbl. í gær.
Theódór Jónsson, framkvæmdastjóri Sjálfsbjargar, kemst svo að
orði um þetta efni í viðtali við Morgunblaðið í gær: „Mér finnst þetta
sjónarmið Torfusamtakanna, að ætla að leysa málið með því að
byggja eitt hús með snyrtiaðstöðu fyrir hreyfihamlaða á miðri
Torfunni, bera keim af „apartheid“-aðskilnaðarstefnu. Ef farið væri
að tilmælum byggingarnefndar og salernið í Bernhöftstúni breikkað
um hálfan metra og dyr þess opnuðust út kæmi það að gagni fyrir
flest alla hreyfihamlaða."
Samlíkingin við „apartheid" felur í sér hvassa gagnrýni á þau
viðhorf, sem kommissar Alþýðubandalagsins í skipulagsmálum
Reykjavíkurborgar berst nú fyrir. í þessu máli sem öðrum breyta
kommúnistar þvert á orð og eiða þegar þeir ráða ferð og
framkvæmdum. Engu er líkara en Alþýðubandalagið hafi gert hina
fornu kenningu, að fagurt skuli mæla en flátt hyggja, að leiðarljósi
sínu í borgar- og þjóðmálum. „Apartheid“-stefna Alþýðubandalags-
ins gagnvart hreyfihömluðum er enn eitt dæmið af mörgum því til
staðfestingar.
Málum klúðrað
Forsvarsmenn iðnaðarins í landinu eru orðnir langeygir eftir því
að ríkisstjórnin standi við fyrirheit í 12. lið efnahagsáætlunar
sinnar þess efnis að tryggja afkomu samkeppnis- og útflutnings-
iðnaðar. Heimild í lögum til álagningar 2% jöfnunar- og
aðlögunargjalds hafi ekki verið notuð, þrátt fyrir ítrekuð tilmæli, og
gengisþróun frá áramótum hafi verið flestum iðnaðarfyrirtækjum
afar óhagstæð. Nefna þeir sem dæmi að samkeppnisstaða íslenzkra
fyrirtækja, sem eigi í samkeppni við þýzkar iðnaðarvörur, hafi
versnað um 8—9% frá áramótum. Við óbreyttar aðstæður blæðir
iðnaðinum út, segja iðnrekendur, með tilheyrandi áhrifum á
atvinnuöryggi þess fólks, sem haft hefur lífsframfæri af iðnaðar-
störfum. Þá segja iðnrekendur að undirrót þessa vandamáls séu ólík
starfsskilyrði atvinnuveganna. Farsælasta lausnin sé því jöfnun
þeirra. „Telur FÍI,“ segir í bréfi til ríkisstjórnarinnar, „að ígildi
jöfnunar- og aðlögunargjalds ætti að felast í því og bendir í því
sambandi á samræmingu launaskatts og aðlögunargjalds og jöfnun á
skattafrádrætti launþega og samkeppnisatvinnuveganna." Þar segir
ennfremur: „Með ábyrgð ríkissjóðs á 5% hærra viðmiðunarverði en
þá gilti á erlendum mörkuðum, tryggði ríkisstjórnin afkomu
fiskvinnslunnar. Það er brýnt, að þetta loforð gagnvart iðnaðinum
verði efnt.“
Davíð Scheving Thorsteinsson, formaður FÍI, telur ekki einvörð-
ungu að ríkisstjórnin hafi vanefnt fyrirheit gagnvart iðnaðinum í 12.
lið efnahagsáætlunar sinnar, heldur hafi viðskiptaráðherra klúðrað
aðlögunargjaldsmálinu þann veg, að ekki væri til umræðu að taka
það upp að nýju. Það væri því nauðsynlegt að fara nýjar leiðir. Hér
er engin tæpitunga töluð um frammistöðu ráðherrans.
Viðskiptaráðherra hefur sætt mjög hörðum ámælum forsvars-
manna iðnaðar að undanförnu. Iðnaðarráðherra hefur keppst við að
þvo hendur sínar af meðferð hans á heimildarákvæðum laga um
álagningu jöfnunargjalds, sem aftur lýsir samstarfsheilindunum á
stjórnarheimilinu, sem tekin eru að trosna heldur betur.
Sameiginleg fréttatilkynning iðnaðarráðuneytisins og FÍI í kjölfar
viðræðna þessara aðila um verðlagsmál, lánamál og hina óhagstæðu
þróun gengis fyrir iðnaðinn á þessu ári, er af mörgum túlkuð sem
fyrirboði gengisfellingar. Viðskiptaráðherra þvertekur fyrir þá
túlkun. En neitun hans er almennt sett á hillu efasemdanna. En
fróðlegt verður að fylgjast með samstarfi og meðferð þeirra
samþingmanna úr Austurlandskjördæmi, sem nú stýra málum í
viðskipta- og iðnaðarráðuneytum, á málefnum útflutnings- og
samkeppnisiðnaðar í landinu, sem nú á í vök að verjast og „blæðir
út“ ef fram heldur sem horfir að dómi forráðamanna FÍI.
Setningin sem ekki var lesin
Morgunblaðið fjallaði í gær, að marggefnu tilefni, um meðferð
forystugreina dagblaðanna í ríkisútvarpinu. Einn efnis-
punktur féll með öllu niður í upplestri. Sá efnispunktur hljoðaði svo:
„Hefur útvarpið valið þann kost að stytta greinarnar og slíta úr
samhengi, áður en þær eru fluttar á öldum ljósvakans."
„Sérstök
stemmning
um borö“
Þær Vera Scholz-Sadebeck og Annegret Múller-Stiffel notuðu tímann.
meðan flestir farþeKanna vuru i landi, til að njóta sólarinnar.
í GÆRKVÖLDI lét úr höfn í
Reykjavík áleiðis til Akureyrar
ok Húsavikur sovéska skemmti-
ferðaskipið „Estonia". Er skipið á
leijtu hjá vestur-þýskri ferða-
skrifstofu og eru um borð 17fi
farþegar frá V-Þýskalandi, IIol-
landi ok BcIkíu.
Skipið kemur hingað frá Brem-
erhaven og heldur frá Húsavík á
föstudagskvöld áleiðis til Sval-
barða og þaðan til nokkurra hafna
víðs vegar um Noregsstrendur.
Á meðan skipið lá við bryggju í
Reykjavík brugðu blaðamaður og
ljósmyndari sér um borð og áttu
stutt samtöl við nokkra farþega og
þær Annegret Muller-Stiffel leið-
angursstjóra og Vera Schoiz-
Sadebeck en hún hefur yfirumsjón
með skoðunarferðum farþega.
Þær Annegret og Vera sögðu að
ferðir á Norðurslóðir væru ákaf-
lega vinsælar í Þýskalandi. Fólkið
langaði að sjá Island og Noreg,
sem væri mikið fjallað um í
þýskum fjölmiðlum, og auk þess
hina velþekktu miðnætursól.
Þær sögðu að sovésku skipin
væru sérstaklega vinsæl í Þýska-
landi og Mið-Evrópu yfirleitt
vegna þess hve ódýr þau væru,
þjónustan góð og þá væru þau
sérstaklega hreinleg. Annegret
sagði að það skapaðist alveg sér-
stök stemmning um borð í þessu
skipi og stuttu eftir að farþegar
koma um borð finnst öllum eins og
þeir séu ein fjölskylda.
Vera Scholz-Sadebeck sagði að
30—40% farþega um borð hefðu
verið þar áður því þeim líkaði svo
vel vistin um borð.
Úti á afturþiljum skipsins voru
þrjár konur frá Bremen, Osna-
briick og Túbingen. Voru þær allar
hæstánægðar með ferðina. Hefðu
þær allar verið um borð í þessu
skipi áður. Höfðu þær einnig
ferðast með Alexander Pushkin,
sem er eitt skipa Baltic Shipping
Company sem á Estonia, um suð-
urhöf og líkað vel.
Þeim fannst minjagripir vera
mjög dýrir hér á landi en mjög
áhugaverðir.
Þá sögðust þær hafa ferðast um
Island og verið hrifnar af náttúru-
fegurð þess. Hlökkuðu þær mjög
mikið til að koma til Akureyrar og
Húsavíkur því þangað hefðu þær
aldrei komið.
Þegar þær voru spurðar af
hverju þær veldu sjóleiðina til
ferðalaga sögðu þær ástæðuna
vera þá að sjóferðum fylgdi ró og
næði og væru því miklu þægilegri
ferðamáti.
Staðreyndir um
aðlögunargjaldið
eftir Þórhall
*
Asgeirsson
ráð uneytisstjóra
Það er alltof algengt í íslenskum
blaðadeilum, að aðalatriði málsins
gleymast, en haldið er áfram að
pexa um aukaatriði. Sú hefur
einnig orðið raunin í skrifunum
um aðlögunargjaldið. Morgun-
blaðið skrifar aðallega um, hvað
fulltrúi hjá efnahagsbandalaginu,
Bang Hansen, sem Morgunblaðið
gerði að aðstoðarframkvæmd-
astjóra EBE, á að hafa sagt við
iðnrekendur, sem er aðgjört auka-
atriði og skiptir raunverulega
engu máli. Áróðursmeistarar hafa
hagað sér eins og smástrákar í
bófahasar, sem hrópa í sífellu
„bang bang“.
Það verður því ekki komist hjá
því að draga fram í stuttu máli
aðalatriði málsins, ekki síst eftir
að starfsmaður iðnaðarráðuneyt-
isins hefur fundið ástæðu til að
gagnrýna í Morgunblaðinu vinnu-
brögð viðskiptaráðuneytisins.
Mun það verða einsdæmi í sögu
stjórnarráðsins, að starfsmaður
þar ræðst opinberlega á sam-
starfsmenn sína á þennan hátt.
Aðalatriði þessa deilumáls eru
þau. hvort rikisstjórnin á að
virða gerðaa samninga, sem að
flestra dómi hafa haft gifurlega
þýðingu fyrir okkur eða hvort
standa á i sifelldum deilum við
þau samtök, sem við höfum fri-
verslunarstarf við. Ekki verður
komist hjá því að gera nánari
grein fyrir málavöxtum, en ég skal
reyna að vera atuttorður, þótt af
mörgu sé að taka.
Gamla aðlögunar-
gjaldið
Þegar aðlögunargjaldið var lagt
á um mitt ár 1979, var lýst yfir, að
það skyldi afnumið i árslok 1980
og var þaið skilyrði fyrir sam-
þykkt gjaldsins af hálfu EFTA
ráðsins, en Efnahagsbandalagið
mótmælti því, en greip ekki til
refsiaðgerða. Þegar mál þetta var
til umræðu á Alþingi, lýsti Einar
Ágústsson, fyrrverandi utanríkis-
ráðherra, sem tekið hafði þátt í
viðræðunum um álagningu gjalds-
ins við EFTA-löndin, yfir eftirfar-
andi:
„Annað atriði, sem mjög mikil
áhersla var lögð á og ég legg
höfuðáherslu á miðað við þann
málflutning, sem ég leyfi mér að
hafa uppi í þessari ferð og við sem
hana fórum, er, að þetta gjald
verði fellt niður í árslok 1980. Það
er ekki hægt að fara fram á svona
undanþágur á fölskum forsendum.
Alþingi og ríkisstjórnin verða
því á því eina og hálfa ári, sem til
stefnu er, að gera aðrar ráðstafan-
ir, ef iðnaðurinn íslenski þarf þá
enn á áframhaldandi vernd að
halda. Það er ekki hægt að svíkja
gerða samninga, það mcgum við
ekki láta henda okkur“.
Eins og Einar segir var lofað að
afnema gjaldið og voru slíkar
yfirlýsingar margoft gefnar af
fulltrúum íslands í Genf og Briiss-
el að sjálfsögðu í fullu umboði
ríkisstjórnarinnar.
Því hefur verið haldið fram, að
sendiherra Islands í Brússel og
Genf og ég hafi barist gegn
aðlögunargjaldinu. Hið sanna í
málinu er, að við töldum það
skyldu okkar að vekja athygli á
því, að álagning slíks gjalds, giltu
um, væri ekki í samræmi við
EFTA-stofnsamninginn og frí-
verslunarsamninginn við EBE. ER
það ekki skylda embættismanna
að gæta þess, að gerðir samningar
séu virtir og að leitað sé ráða við
lausn innlendra vandamála með
aðgerðum, sem brjóta ekki í bága
við alþjóðasamninga?
Þrátt fyrir aðvörunarorð mín,
mat ég afstöðu EFTA og EBE
þannig, eins og ég skýrði þáver-
andi viðskiptaráðherra frá, að
EFTA-ráðið myndi samþykkja
slíkt gjald fyrir eindregin tilmæli
ríkisstjórnarinnar m.a. með
hliðsjón af því, að ríkisstjórnin
féll frá stefnuyfirlýsingu sinni um
að framlengja aðlögunartímann.
Hins vegar taldi ég mjög líklegt,
að EBE myndi samþykkja gjaldið.
Hvort tveggja reyndist rétt. í
byrjun var farið fram á hækkun
jöfnunargjaldsins úr 3% í 6% á
þeirri forsendu, að iðnaðurinn
byggi við s.k. „gengisóhagræði", en
Davíð Sch. Thorsteinsson fullyrti,
að það dyggði til að fá hækkunina
samþykkta. Þetta reyndist algjör-
lega rangt og gat EFTA alls ekki
fallist á þessi rök. Var þá fundið
það ráð að styðjast við eldra
orðalag á 20. grein EFTA-stofns-
amningsins, sem mátti túlka ís-
landi í hag, af því að aðlögunart-
íma þess var ekki lokið. Þetta
ákvæði gildir ekki lengur, því að
aðlögunartímanum er lokið. Þetta
ákvæði gildir ekki lengur, því að
aðlögunartímanum er lokið. Þótt
rökin um „gengisóhagræði" hafi
reynst haldlaust 1979, heldur
Dagblaðið því fram í leiðara 3.
júlí, að þau megi nota til að leggja
aftur á aðlögunargjald nú.
Nýtt aðlögunargjald
Hjörleifur Guttormsson, iðnað-