Tíminn - 27.07.1965, Blaðsíða 8

I I I ■ > I
I I
111 M
ÞRIÐJUDAGUR 27. jólí 1965
höfn miðað við 52 manna á-
hafnir á sömu stærð af eldri
skipum. Þetta sparar útgerðar
félaginu 15.200 dollara á ári,
í launum fæði og öðrum kostn.
Þetta skip, sem er 13.000 tonn
var smíðað í Bandaríkjunum
fyrir hvorki meira né minna
en 10.600.000 dollara, en skip
með sama útbúnaði og af sömu
stærð kostar um 3.000.000 ' 11-
ara í Japan.
Mörg bandarísk skipafélög
og skipaeigendur láta sum af
skipum sínum sigla undir fán-
um annarra ríkja.
Flest sigla undir fán-
um Panama, Honduras og Líb
eríu, vegna þess að par þurfa
þau ekki að borga nema lítil-
ræði í skatta, og laun eru mun
lægri. Einnig sigla þau undir
fánum nokkurra Evrópulanda
eins og t.d. Grikklands. Sjó-
mannafélögin segja, að um
400 amerísk skip aðallega olíu
skip, sigli undir fánum se:a
þair kalla ,;strokxofána“. Ef
þessi skip myndu snúa aftur
til Bandaríkjanna, myndi það
þýða 49.500 ný pláss fyrir
ameríska farmenn.
Það er ekki langt síðan, að
1.415 bandarísk flutningas'dp
fluttu 36 prósent af ollum inn-
og útflutningi í Bandaríkjun-
um. í dag flytja 898 skip um
9 prósent af öllum flutningum
Norsk skip flytja árlega cnun
meira fyrir Bandaríkin en
þeirra eigin skip.
Meðan bandarísk skip flytja
aðeins um 9 prósent af öll-
um flutningum fyrir þjóð sína.
flytja frönsk skip 59% af öll
um flutningum fyrir Frakk-
land, v-þýzk skip flytja 37%
af eigin flutningum, brezk
skip 46%, japönsk skip um
52% og íslenzk skip um eða
yfir 90% af flutningum til og
frá landinu.
Af 913 skipurn, sem era
skráð sem einkaskip i banda-
ríska verzlunarflotanum, eru
aðeins 319 þeirra í míllilanda
siglingum, og mega þvi teljast
undirstaðan í þeirra flota.
Flest af þessum 319, ef ekki
öll, fá ríkisstyrki til þess að
borga hinn árlega halla. Þessi
skip sigla undir mjög ströng-
um ríkisreglum. Þau þurfa t.d.
að sigla eftir vissum leiðum, og
vissar ferðir árlega. Þau verða
að nota eingöngu ameríska
sjómenn 'og aðeins ameriska
framleiðslu um borð. Útgerðar
félögin geta því aðeins fengið
ríkisstyrki til þess að oyggja
ný skip, að þau séu byggð, í
ameriskum skipasmíðastóðvurn
þrátt fyrir þá staðreynd, að
það sé miklu dýrara en erlend
is.
Þegar seinni heimsstyrjöld-
in skall á, áttu Bandaríkja-
menn mjög lélegan og lítinn
verzlunarflota. En vegna skipu
lagshæfileika og vinnukrafts
gátu þeir á nokkrura áruox
byggt upp stærsta og voldug-
asta verzlunarflotann í neim-
inum. í dag eiga peir samt
færri skip en þeir átf i 1939,
en eftir heimsstyrjöldma áttu
þeir mjög stóran flota af ssip
um, bæði vegna þess. hve
mikið þeir höfðu byggt, og
eins vegna þess, hve möxg skip
aðrar þjóðir höfðu misst, mið-
að við það, sem þeir sjálfir
höfðu misst. í stríðinu eyddu
Bandaríkjamenn 12 billjónum
dollara til að byggja 5000 ílutn
ingaskip á fjögurra vn tíma
bili. Þetta þýddi það, að þeir
urðu að byggja nýjar skipa-
smíðastöðvar og þjálfa tækni
menntaða skipasmiði og sér-
V erzlunarf loti Bandaríkja
manna er ósamkeppnisfær
Bandaríkin eiga öflug-
asta og fjölmennasta sjóher
í heimi, en á sama tíma er
flutningaskipafloti þeirra
í fimmta sæti, og fer stöð-
ugt minnkandi, miðað viS
aSrar siglingaþjóSir. í
LLOYD'S REGISTRY OF
SHIPPING sér maSur, að
Bretland á stærsta farskipa
flotann, 21.4 millj. tonn,
þá Líbería með 14.5 millj.
tonn (megnið í eigu Amer-
íkumanna), Noregur á 14.4
millj., Japan 10.8 millj. og
Bandarikin meS 9.8 millj.
í sjötta sæti eru Rússar
með 8.8 milljón tonna
farmskipaflota.
Fyrir okkur íslendinga, sem
byggjum okkar afkomu á
fiskiskipum og farmskipum,
ætti þessi öfugþróun í banda-
rískum siglingamálum að vera
nokkuð eftirtektarverð. Á
þessu ári fara hvorki meira
Þetta er Mormacpride, sem er eitt af bandarísku skipunum sem koma hingaS til Reykjavíkur meS varn-
ing. Myndin er tekfn hér í höfninni. Þetta er eitt af þeim skipum sem rfkið borgar með, vegna þess
að það ber sig engan veginn.
né minna en 315 milljón tonn
af varningi inn og út úr banda
rískum höfnum. Aðeins 9.1 pró
sent af þessu magni verður
flutt með skipum, sem sigla
undir bandarískum fána. Sér-
fræðingar í þessum málum
benda á, að ef þessi þróun held
ur áfram, þá eigi Bandaríkja
rnenn ekki eftir að flytja nema
3 prósent eftir 20 ár, af 685
milljón tonnujn af varningi,
sem fer um hafnir þeirra.
Það má segja, að bandaríski
verzlunarflotinn sé sjukur. og
sjúkdómurinn er óhugnanlega
hár kostnaður. Bandarísk flutn-
ingagjöld eru mun hærri en
hjá flestum öðrum þjóðum.
Bygging á nýju flutningaskipi
í bandarískri skipasmíðastöð
kostar tvisvar til þrisvar sinn-
um meira en annars .staðar í
heiminum. Rekstrarkostnaður
er líka miklu hærri á banda-
rískum skipum en á öðrum
skipum og koma þar inn í
mjög há laun og hlunnindi fai
manna. Skipastóll þeirra hefur
dregizt átakanlega mikið sam
an síðan eftir stríð .Árið 1949
áttu Bandaríkjamenn 3.421
farmskip, en á s.l. ári áttu þeir
aðeins 2.529 skip (þ.e.a.s. skip
sem sigla undir bandarísku
flaggi) sem er samdráttur, sem
nemur 26.1 prósent.
Það er mikið rætt og ritað
um þessi mál í Bandarikjunum
í dag, og allir aðilar krefjast
þess, að lausn verði fundin á
þessu vandamáli. Ýmsar til-
lögur hafa komið fram. sem
eiga að miða að því að leysa
flotann úr fjötrum sínum og
skapa eðlilega þróun a skipa
rnáiunum. Sú lausn, sem ríkið,
og skipafélögin telja vera þá
einu réttu, er að „modernis
era“ skipin meira og notast
meira við sjálfvirkar vélar og
tæki. Sjómannafélögin hafa
beitt sér gegn þessu, aðallega
vegna þess, að það þýðir, að
skipin þurfi færri fármenn,
sem orsakar atvinnuieysi að
þeirra dómi.
Bandaríska ríkið hefur
greitt styrki til skipafélaganna
síðan 1936, en það hefur ekk-
ert hjálpað til. Árlega greiöir
ríkissjóður 100 milljón dollara
sem niðurgreiðslur á ný sldp.
Ríkið borgar 55 próserxt i nýj-
um skipum, en 60 prósent til
endumýjunar og viðgerðar á
eldri farmskipum. Ríkið greið
ir árlega 80 milljónum dollara
meira fyrir að flytja varning
með bandarískum skipum en
með erlendum flutningask'P-
um. Þá styrkir rikið einnig
launagreiðslur skipafé’.aganna
til farmanna, sem nemur 200
milljónum dollara árlega, sem
þýðir það, að af hverjum doli
ara, sem sjómaðurinn fær í
laun, koma 72 sent fra ríkinu.
Þrátt fyrir alla ríkisaðstoð-
ina, eiga skipafélögin við mikla
rekstrar- og þróunarörðugleika
að stríða. Hinir árlegu styrkir
nema 380 milljónum dollara,
en með sama áframhaldi á
ríkið eftir að þurfa að borga
600—700 milljónir dollara í
styrki árið 1968.
Á meðan bandarískur far-
maður hefur rúmlega 3 doli-
ara á klst. hefur japanskur
sjómaður þrisvar sinnum
minna og evrópskur sjómaður
helmingi minna. Það er á’itið,
að um 200.000 landsmenn hafi
vinnu á kaupskipaflotanum.
Eins og fyrr getur, eru sjó-
mannafélögin mjög sterk í
Bandaríkjunum, og eitt aðal-
vandamálið hjá þeim er að
tryggja félagsmönnum sínum
vinnu bæði nú og i tramtíð-
inni. Þetta er erfitt /erk, því
þau fáu skip, sem byggð eru,
þurfa mun minni áhafnir en
eldri skipin, þar sem þau oru
útbúin nýjustu og fullkomn
ustu tækjum, sejji vpl á^0,. Bandaríski verzlunarflotinr,
Sem dæmi um þetta má neftxa .er að drepa sjál-fan sig, einfald
hið nýja, olíuskip, ManhgfpjÞ-
sem er stærsta skip, sem sigl
ir undir amerískum fána. Skip-
ið þarf aðeins 8 vélstjóra í véla
rúm, en vélstjórafélagið k”afð
ist þess, að 12 vélstjórar yrðu
ráðnir á skipið, sem var 4
fleiri en þörf var fyrir. Olíu-
skipið Manhattan siglir nú
með 12 vélstjóra um borð.
Sum ný evrópsk farmskip
þurfa allt að einum fjórða
færri áhafnarmeðlimi en eldri
skip af sömu stærð. Eitt ný-
legt sænskt skip þarf aðeins
32 menn í stað 45, sem þurfti
áður. Svíar eru að byggja ann
að skip af sömu stærð, og þarf
það aðeins 21 mann um borð.
,4fig$ vggna f,þe§s,; aj5, hann er
engan veginn samkeppnisfær
við aðra verzlunarflota. Venju-
legt amerískt flutningaskip
kostar útgerðiria 4.000 dali á
dag, sem er helmingi meira en
hjá norskum og japönskum
skipafélögum. Fyrir utan það,
að aðrar siglingaþjóðir þurfa
ekki að búa eins vel að sínum
sjómönnum, þótt vel
sé að þeim búið. Eitt nýjasta
skip bandaríska flotans „The
American Racer“, hefur einka
herbergi fyrir hvern einasta
áhafnarmeðlim. The American
Racer er mjög fullisomið sklp
búið öllum nýjustu tækjum, og
þarf því aðeins 39 manna á-
Þetfa er eitt af nýjustu og fullkomnustu skipum bandaríska verzlun
arflotans „Mormacargo", sem er i eigu Moore McCormack Lines.
Skipið er útbúið sjálfvirkum tækjum og vélum, Sc.n hefur dreglð
stórlega úr tölu áhafnarinnar.
a