Morgunblaðið - 22.10.1982, Síða 6

38 MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 22. OKTÓBER 1982
Keramik
Leirkerasmiðin, eitt elsta handverk íheimi
Oröiö keramik á rætur sínar aö rekja til gríska orösins keramos, en leirkerasmíöin er
með elsta handverki í heiminum, og hafa forn leirbrot fundist víða um heim og hafa
tilheyrt mörgum mismunandi menningarsamfélögum. Kínverjar notuöu t.d. bæði
sparkhjól og brennsluofn fyrir löngu og Egyptar bjuggu til glerung á suma hluti sína.
Leirkerasmíöin barst síöan frá Krít og Grikklandi til Evrópu og á miööldum breiddist
þessi kunnátta yfir til Ítalíu, Spánar, Frakklands og Þýskalands og þaðan til Danmerk-
ur og Noröurlandanna. Hér á landi þekktust þó leirvörur ekki, enda íslenski leirinn
erfiðari í vinnslu, en Danir eiga t.d. muni sem eru frá því um 3.000 f.K. Hingaö til
landsins kom leírlistin með Guömundi Einarssyni frá Miödal, en hann stofnaði fyrsta
leirkeraverkstæðið hér á landi. Guömundur tók nokkra lærlinga og þeir stofnuöu
síðan sumir eigin verkstæði, en námiö var þá fjögur ár í Iðnskólanum. Nú á seinni
árum hefur veriö starfrækt keramikdeild í Myndlista- og handíðaskólanum og hefur
keramikverkstæðum fjölgaö í kjölfar þess og er fjöldinn allur af litlum verkstæðum
starfræktur hér á landi í dag.
Þó verkstæöin séu mörg, þá eru
þeir þó ekki mjög margir sem
vinna eingöngu við keramikgerö.
„Viö erum tiltölulega fáir sem vinn-
um þetta í fullu starfi," sagöi Helgi
Björgvinsson, er við sóttum hann
heim í vinnustofu hans í Breiöholt-
inu. Helgi er aö byggja sér einbýl-
ishús í Hólahverfinu, en þar til þaö
verður tilbúiö búa þau Helgi og
kona hans, Hanna Nielsdóttir,
ásamt tveim börnum þeirra í
vinnustofunni. „Viö byrjuðum á aö
koma vinnustofunni í íbúöar- og
vinnuhæft ástand," sagöi Helgi, er
hann vísaði okkur inn. Vinnustofan
er á tveim hæöum, núna er verk-
stæöiö og eldhúsiö á neöri hæö-
inni, en stofa og svefnherbergi á
efri hæöinni. Þau Helgi og Hanna
hafa búiö í vinnustofunni frá því
fyrir tveim árum, en í framtíöinni er
fyrirhugað aö verkstæöið veröi
niöri en uppi veröi vinnustofa þar
sem Helgi ætlar aö vinna viö mál-
verk og stóra keramikhluti. „Ég var
meö sýningu á nokkrum málverka
minna og ýmsum stærri hlutum í
Ásmundarsal í vor,“ segir Helgi,
„en annars er ég mest í því aö búa
til bolla, skálar, diska og þess hátt-
ar.
En hvernig stóð á því að þú
lagðir fyrir þig leirkerasmíö?
„Ég hef unniö viö þetta lengi,
faöir minn, Björgvin Kristófersson,
lærði þetta hjá Guömundi frá Miö-
dal, en hann stofnaði síöan Funa
ásamt Ragnari Kjartanssyni, bróö-
ur sínum Hauki Kristóferssyni o.fl.
Þaö má segja aö ég hafi alist upp
viö þetta, byrjaði sem smástrákur
aö líma miöa á hlutina, en þeir í
Funa fengu okkur strákana til aö
líma þetta á fyrir sig og borguöu
okkur nokkra aura fyrir hvern
miða. Ég byrjaði síöan aö færa
þetta um 1970, en þá var ég búinn
aö vinna á verkstæöinu í heilt ár,
og áöur haföi ég unniö þar á vet-
urna meö skólanum og á sumrin."
Viö fáum okkur sæti viö eld-
húsboröiö viö hliöina á vinnustof-
unni og drekkum kaffi úr bollunum
hans Helga. „Þaö er mesta furöa
hvaö þessi leirílát endast hérna í
eldhúsinu hjá okkur, því viö vönd-
um þeim yfirleitt ekki kveöjurnar,"
segir Hanna, „þetta er yfirleitt
þvegiö i uppþvottavélinni og
krakkarnir fara ekkert varlega meö
þetta, því pabbi getur jú alltaf búiö
til nýtt. En þaö heyrir til undan-
tekninga ef eitthvaö brotnar."
Þaö eru áreiöanlega fá heimili í
Reykjavík í dag þar sem báöir for-
eldrarnir vinna heima og heimiliö
ber þess merki, þarna er greinilega
ekkert kapphlaup viö tímann. „Viö
göngum hvorugt með úr á okkur,"
segir Hanna, „og þaö er engin
Leirklumpurinn verður
á skammri stund að
nytjahlut. Hér rennir
Helgi einn slíkan og
skreytir hann síðan. „Ég
nota yfirleitt þau verk-
færi sem til falla.“ Hér er
það heljarstór nagli sem
aðstoðar við skreyting-
una.
Ljóam. Rax.