Morgunblaðið - 13.01.1983, Side 35

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 13. JANÚAR 1983
35
Gerandi ráð fyrir, að samkomu-
lag sem nái til ofangreindra atriða
verði undirritað á fundinum sem
gert er ráð fyrir að verði snemma
í desember 1982 eða fljótlega þar á
eftir, aðilar muni leitast við að ná
samkomulagi í meginatriðum um
punkt 2. a-2 fyrir lok fyrsta fjórð-
ungs 1983.
Við vonum einlæglega, að
ofangreint tilboð sé aðgengilegt
fyrir ríkisstjórn yðar.
Eins og þegar hefur verið samið
um, mun dr. P. Mueller hitta yður
í Reykjavík 6. des. 1982 í því skyni
að ræða þessa tillögu. Samt sem
áður, ef þér sæjuð yður fært að
taka á móti dr. P. Mueller þá þeg-
ar 22. nóvember 1982, eins og við
upphaflega stungum upp á, væri
það einnig aðgengilegt."
Ég verð að játa, að mér fannst
skrýtið að svo jákvætt bréf skyldi
berast frá Alusuisse eftir yfirlýs-
ingar iðnaðarráðherra um hvernig
fundinum lyktaði í júní, án nokk-
urs árangurs.
Tillaga mín
I álviðræðunefndinni ræddum
við nokkuð hvort unnt væri að
bæta þennan samningsgrundvöl.l
frá Alusuisse áður en samningar
hæfust. Mest áhersla var lögð á að
fá fram einhverja hækkun áður en
byrjað væri að tala saman og jafn-
framt tímasetningu á því hvenær
nýr raforkusamningur tæki gildi.
Fundir voru ákveðnir 22. nóv. og 6.
og 7. des.
Fundur iðnaðarráðherra og
Alusuisse 22. nóv. varð árangurs-
laus, þrátt fyrir þetta jákvæða
bréf frá Alusuisse og að fundurinn
var haldinn að þeirra frumkvæði.
Þetta fannst mér skrýtið.
Fundur iðnaðarráðherra 6. des.
varð árangurslaus. — Það þótti
mér líka skrýtið.
Ég ákvað því, þegar ég sá að
aðeins var 7. des. eftir og óvíst
hvernig gengi að koma á fundum
eftir það, að gera úrslitatilraun og
freista þess að fá ráðherra til þess
að leggja fram alveg ákveðna til-
lögu á fundinum 7. des. Ég lagði
tillöguna fram á fundi nefndar-
innar kvöldið 6. des. Meiri hluti
nefndarinnar var þeirrar skoðun-
ar, að útspil í þessum dúr yrði að
koma.
Tillagan var svohljóðandi:
„1. Fyrsta skref. 20% hækkun
raforkuverðs frá og með 1.
febrúar ’83.
2. Aðilar eru samþykkir lið 1. a-c í
símskeyti Alusuisse frá 10.
nóv. með breytingum.
3. Aðilar samþykkja tafarlaust
viðræður um raforkusamning
samkvæmt lið 2.a. í sama sím-
skeyti með verðhækkunarfor-
múlu.
4. Aðilar samþykkja tafarlausar
viðræður um endurskoðun að-
alsamnings varðandi ákvörðun
framleiðslugjaldsins sam-
kvæmt lið 2.b. í sama sím-
skeyti.
5. Ríkisstjórnin samþykkir sem
meginatriði (í prinsippinu):
a) Stækkun álbræðslunnar
enda náist samkomulag með
frekari samningaviðræðum
um m.a. 3 og 4. lið hér að ofan.
b) Þátttöku nýs hluthafa í ÍS-
AL.
6. Alusuisse samþykkir sem meg-
inatriði (í prinsippinu) að gefa
ríkisstjórn íslands kost á að
gerast hluthafi í ÍSAL.
7. Samningaviðræðum skal vera
lokið fyrir 1. apríl 1983.
Tillagan er tilraun til að hefja
samningaviðræður án allra
skuldbindinga af hálfu íslend-
inga.“
Tillagan er, eins og menn sjá, án
allra skuldbindinga fyrir íslend-
inga. Hins vegar hækkar Alu-
suisse orkuverðið um 20% strax
og áður en samningaviðræður
hefjast um nýtt orkuverð.
Fyrri hluta 7. des. hélt iðnaðar-
ráðherra síðan fund með Alu-
suisse. í upphafi fundar lagði
hann fram tillögu, sem engan veg-
inn var nógu ákveðin. — Fundur-
inn varð árangurslaus.
A fundi álviðræðunefndar kl. 2
7. des. var ljóst, að aðeins einn
fundur var eftir í þessari atrennu,
þ.e. kl. 4 þennan sama dag. Ég
lagði þá áherslu á, að lögð yrði
fram ákveðin tillaga í svipuðum
dúr og ég hafði gert með breyting-
um, sem formaður nefndarinnar
hafði gert.
Þessu hafnaði ráðherra alfarið.
Ég lýsti því þá yfir, að þá væri
grundvöllur fyrir samvinnu í
nefndinni enginn og ég segði mig
úr nefndinni og lýsti allri ábyrgð á
hendur ráðherra af framgangi
málsins.
Iðnaðarráðherra hélt síðan fund
með Alusuisse síðdegis 7. des.
Fundurinn varð árangurslaus.
Mér þótti það ekki lengur skrýtið.
Ragnar Halldórsson mun síðan
hafa sagt í sjónvarpi, að líklega
hefði Alusuisse getað fallist á til-
lögu mína og samningar þar með
hafist. í þetta vill Ingi R. Helga-
son leggja einhvern dýpri skiln-
ing, þ.e. að samvinna hafi verið
milli mín og Alusuisse. Slíkar
getgátur eru algjörlega fráleitar.
Málið er einfaldlega það, að unnt
var líklega að opna samningavið-
ræður án skuldbindinga fyrir Is-
lendinga, með 20% hækkun orku-
verðs áður en samningaviðræður
hæfust.
Iðnaðarráðherra sendi síðan
Alusuisse tilboð um samningavið-
ræður. Tilboð hans er nánast
heildarsamningur.
Það er dálítill munur á því að
koma á samningum og að semja.
Iðnaðarráðherra hélt síðan
blaðamannafund og skýrði tillög-
ur sínar áður en hann ræddi nokk-
uð við Alusuisse. Líklega hefur
hann ætlað sér að semja við Alu-
suisse í gegnum sjónvarpið.
Tilraun þessi varð árangurslaus
og kemur það engum á óvart.
Svona fara menn ekki að, ef þeir
ætla að semja.
Ég held að allir hljóti að sjá,
sem þetta lesa, að annaðhvort vill
iðnaðarráðherra ekki semja eða
getur það ekki, nema hvort
tveggja sé.
Um trúnaöinn
Ingi telur í bréfi sínu að trúnað-
ur hafi verið brotinn innan nefnd-
arinnar. Nefndin kom sér í upp-
hafi saman um að talsmaður
hennar út á við væri formaðurinn.
Þetta héldu allir nema Ingi, en til
hans voru raktar nokkrar fréttir
af málinu, sem birtust í blöðum.
Ég lýsti því hins vegar yfir oftar
en einu sinni, að héldi iðnaðarráð-
herra áfram yfirlýsingum sínum í
málinu og æsiskrif Þjóðviljans
héldu áfram að bera því vitni, að
blaðið hefði aðgang að gögnum
nefndarinnar, teldi ég mig óbund-
inn og mundi þá hvenær sem væri
skýra minn málstað.
Þetta vissu allir nefndarmenn.
Ég sagði mig úr nefndinni um
miðjan dag 7. des. Hinn 8. des.
barst þingflokki Framsóknar-
flokksins bréf frá formanni Al-
þýðubandalagsins, þar sem rang-
færslur voru svo hrikalegar, að ég
sá að nauðsynlegt var að skýra
málið. Því féllst ég á, þegar sjón-
varpið hringdi í mig, að koma
fram í fréttatíma. Eftir að ráð-
herra lét síðan að því liggja í há-
degisútvarpi daginn eftir, að ég
hefði verið einn um tillöguna og
hún hefði ekki haft stuðning ann-
arra, sá ég mig tilneyddan að
skýra frá undirtektum við hana á
nefndarfundi.
Hjörtur Torfason hefur nú í
svari sínu til Inga staðfest þessar
yfirlýsingar mínar.
Breytingartillaga Inga
Eftir nokkrar umræður um til-
lögu mína í álviðræðunefnd ber
Ingi fram breytingartillögu. Hann
segir í bréfinu, að hann hafi gert
það til þess að reyna hversu fastur
ég væri fyrir um efnisatriðin. Ég
verð að viðurkenna að ég rak upp
skellihlátur þegar ég las þessa
leikrænu frásögn Inga R. Helga-
sonar. Auðvitað er hún blekking.
Sannleikurinn er sá, að Ingi
skrifaði upp breytingartillögu,
sem formaður tók til meðhöndlun-
ar þegar hann skrifaði tillöguna
upp í „endanlegri mynd“. Breyt-
ingar Inga voru fremur lítilvægar.
Hann vildi breyta 20% hækkun í
25% hækkun. Þjóðviljinn hefði átt
að sýna þá tillögu á línuritinu
sínu. Síðan vildi Ingi að Islend-
ingar samþykktu að hefja viðræð-
ur um stækkun álversins í stað
orðalagsins, að Islendingar sam-
þykktu stækkun álversins, ef
samningar næðust.
Það er rétt, að Ingi gekk hart
eftir því að fá fram afstöðu Hjart-
ar Torfasonar, og sagðist geta
samþykkt tillöguna, ef allir gerðu
það. Ef hins vegar Hjörtur sæti
hjá mundi hann greiða atkvæði á
móti.
Ég gat út af fyrir sig fallist á
þessar breytingar Inga. Ég skýrði
hins vegar út, að vandi nefndar-
manna væri ekki að yfirbjóða mig,
heldur að koma samningaviðræð-
um á.
Ingi kýs síðan eftir á að snúa
málinu algjörlega við.
Túskildingsópera Þjóöviljans
Eftirleikur þessa máls er síðan
nánast ótrúlegur. Ég hefi verið 12
ár í stjórnmálum, en aldrei orðið
vitni að öðrum eins rangfærslum
og ósannindum og Þjóðviljinn og
ráðherrann hafa viðhaft í þessu
máli.
Það hlýtur að vekja menn til
umhugsunar. Hvers konar mál-
stað hafa menn, sem gripa þurfa
til slíkra útúrsnúninga og ósann-
inda?
1) Hjörleifur og Þjóðviljinn halda
því blákalt fram, að ég hafi
viljað semja við Alusuisse um
20% hækkun orkuverðs.
Tillaga mín gerði hins vegar
ráð fyrir, að Alusuisse féllist á
20% hækkun til að sýna góðan
vilja áður en samningaviðræð-
ur um hækkun hefjist.
2) Hjörleifur og Þjóðviljinn halda
því blákalt fram, að ég hafi
viljað fá fram 20% hækkun en
láta á móti lækkun á kaup-
skyldu orkunnar úr 85% í 50%.
Ég hafi þannig viljað fá fram
hækkun sem næmi 1.6 m $ á ári
en láta á móti 3.0 m $ á ári.
Þetta eru auðvitað hreinustu
lygar. Lækkun kaupskyldunnar
kemur hvergi fram í minni til-
lögu og ég hefi aldrei ljáð máls
á því, að hún yrði lækkuð.
3) Þjóðviljinn gerir mikið úr því,
að ég hafi viljað semja um 2ja
aura hækkun, en Hjörleifur
hafi hins vegar krafist hækk-
unar upp í 9.5 mills/kwh.
Málið er það, að ég lagði til
hækkun um 2.2 aura pr. kwh.
áður en samningar hæfust.
Hjörleifur hafði hins vegar
óskað eftir að fyrsta skref í
samningum yrði hækkun um 5
aura per kwh.
Þetta hefði Þjóðviljinn átt að
sýna á línuritinu sínu.
4) Þjóðviljinn og Hjörleifur full-
yrða, að ég hafi viljað veita
Alusuisse alls konar fríðindi
með tillögu minni. Hið sanna
er, að hún er án allra skuld-
bindinga fyrir íslendinga.
Þ.e., við samþykkjum stækkun
álversins ef samningar nást,
sem við teljum viðunandi. Við-
unandi er það auðvitað, ef
orkuverð og önnur atriði eru
betri en í öðrum orkunýt-
ingarkostum, sem við eigum völ
á.
Þ.e., að við samþykkjum að
Alusuisse fái að taka inn nýjan
hluthafa í ÍSAL. Tillagan segir
ekkert um að hann skuli eiga
50%, eins og Hjörleifur og
Þjóðviljinn vilja vera láta.
Islendingar yrðu auðvitað að
samþykkja, hvaða hluthafi
þetta yrði og með hverjum
hætti hann gengi inn í fyrir-
tækið.
5) Á Alþingi sagði iðnaðarráð-
herra, að hann hefði fyrst
heyrt um tillögu mína að
morgni þriðjudagsins 7. des.
Öll álviðræðunefndin beið á
mánudagskvöld meðan formað-
ur nefndarinnar talaði við
ráðherrann í þrjá stundar-
fjórðunga um tillöguna.
Hvers vegna er allur málflutn-
ingurinn svona?
Reyndar vildi formaður ekki
bera tillöguna undir atkvæði
þegar hann kom úr símanum
og sleit fundi.
Ég mótmælti því hins vegar, að
álviðræðunefnd bæri það undir
ráðherra, hvað hún vildi ráð-
leggja honum að gera í málinu.
Þjóöarsamstaöa um núllið
Nokkuð hefur verið látið að því
liggja, að ég hafi rofið þjóðar-
samstöðu, þegar ég sagði mig úr
álviðræðunefnd. Þetta er auðvitað
fráleitt. Sjálfstæðisflokkurinn
hafði flutt tillögu á Alþingi um að
nefndin yrði lögð niður og í um-
ræðum tók Alþýðuflokkurinn und-
ir það.
Stjórnarandstaðan hafði þannig
viljað nefndina feiga og lýst
óánægju með frammistöðu iðnað-
arráðherra.
Telst stjórnarandstaðan ekki til
þjóðarheildarinnar?
Hjörleifur hefur leikið einspil í
álmálinu, svo menn hljóta þá að
vera að tala um þjóðarsamstöðu
um Hjörleif, þjóðarsamstöðu um
núllið, þjóðarsamstöðu um engan
árangur síðustu tveggja ára og
áfram þannig.
Þessu álmáli verður að finna
nýjan farveg og íslendingar verða
að knýja fram árangur.
Það er mikið hól fyrir bændur
landsins, þegar Hjörleifur telur
það sveitamennsku að vilja halda
öðru vísi á málinu en hann.
Vinir Alusuisse
Mér virðist þeir Alusuisse-menn
eiga mikinn vin í Hjörleifi og al-
þýðubandalagsmönnum.
Þrátt fyrir gífurlegar breyt-
ingar á orkuverði í heiminum hafa
þeir komist hjá því að ræða orku-
verðshækkun við ráðherra en tek-
ist að halda honum við skattadeil-
una.
Þessi tvö ár hafa orðið íslend-
ingum dýrkeypt.
Tvöföldun orkuverðs hefði þessi
tvö ár þýtt 16 m $ fyrir Lands>
virkjun eða um 260 m. ísl. króna.
Þreföldun þessi tvö ár hefði þýtt
um 520 millj. ísl. króna fyrir
Landsvirkjun.
Hér eru svo gífurlegir hagsmun-
ir í veði, að íslendingar geta ekki
látið ráðherrann núlla áfram með
málið lengur.
Sjálfsagt kjósa Alusuisse-menn
sér helst að hafa Hjörleif áfram.
Það er ekki lítið mál fyrir þá að
þurfa ekki að hækka orkuna.
Ég hefi einungis lýst því yfir, að
tvö núll-ár eru nóg fyrir mig. Ég
tek ekki ábyrgð á núllinu lengur.
Myndir þú vilja gera það lesandi
góður?
Framhaldiö
íslendingar verða að knýja Alu-
suisse að samningaborðinu. Orku-
verðið er aðalmálið. Skattadeilan
verður að fara í gerðardóm eins og
raunar samningurinn gerir ráð
fyrir.
Ráðherrann hefur reyndar látið
hendur standa fram úr ermum og
lagt fram ákveðnar tillögur eftir
að ég fór úr nefndinni. Hins vegar
stendur hann svo klaufalega að
málinu að hann lokar því jafn-
harðan.
Það er útilokað að semja í svona
máli í gegnum sjónvarpið. Blaða-
mannafundir um samningatillög-
ur á þessu stigi mála eru fráleitar.
Fulltrúar beggja aðila verða að
setjast saman í viku — tíu daga og
láta reyna á atriðin. Tveggja tíma
fundir tvisvar á ári í svona áríð-
andi máli ná ekki nokkurri átt.
Eftir að ráðherrann hefur enn á
ný komið málinu í sjálfheldu kem-
ur til greina að ég flytji tillögu
mína um opnun samninga sem'
þingsályktunartillögu á Alþingi.
Fáist Alusuisse hins vegar ekki
til neinna samninga hefi ég aldrei
útilokað einhliða aðgerðir. En áð-
ur en til þeirra er gripið þarf að
reyna aðrar leiðir til þrautar.
Einhliða aðgerðir eru það alvarle-
gar aðgerðir fyrir báða aðila.
Eigendur og velstjorar
Caterpillar
bátavéla
Látið skrá ykkur
strax í dag
á námskeiðið 19.—21. janúar 1983.
ffl
CATERPILLAR
SALA S LUÓN USTA
Caterpillar, Cat og
skrásett vörumerki.
œ
IhIHEKIAHF
J Laugavegi 170 -172 Sfrni 212 40