Morgunblaðið - 18.01.1983, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 18. JANÚAR 1983 27
„Gladdi mig mjög að vera
heióraóur af Liverpool"
— segir Rafn Hjaltalín, sem nú hefur lagt flautuna á hilluna
• Rafn Hjaltalín mað knöttinn góöa sam honum var gefinn at Liver-
pool, — áritaðan af öllum iaikmönnum félagsins. Á borðinu við tilið
hans stendur skjöldur sam honum var vaittur ar hann dæmdi úrslita-
leik bikarkeppni KSÍ fyrir nokkrum árum. Ljósmynd Krístján q. Amgrímsson.
Þór átti þeim heiðri aö fagna á
síðasta sumri að eiga þrjá dóm-
ara í 1. deíldinni. Rafn Hjaltalín,
Þóroddur Hjaltalín og Kjartan
Tómasson dæmdu þar fyrir félag-
ið og er þetta í fyrsta akipti sem
Þór á svo marga háttskrifaða
knattspyrnudómara. Einn þess-
ara manna stendur á miklum tím-
amótum þar sem hann nú leggur
flautuna á hilluna sökum aldurs.
Það er aö sjálfsögðu Rafn Hjalta-
lín, sem staðiö hefur í eldlínunni
fyrir félagið í mörg ár.
Rafn hefur víöa farið í sambandi
viö dómgæsluna og hefur frá
mörgu aö segja. Hann var tekinn
tali á dögunum og fyrst spuröur aö
því hvenær hann heföi byrjað aö
dæma.
— Ja, í fyrsta sklpti sem óg
skipti mér af dómgæslu var ég sjö
ára. Þór og KA voru aö leika í
meistaraflokki og dæmt var horn á
Þór. Mér líkaöi ekki dómurinn og
tók mig til og sparkaði boltanum í
burtu. Þórsurunum austan viö völl-
inn líkaði þetta ekki og ráku mig
heim, segir Rafn. — Segja má aö
þetta hafi veriö minn fyrsti dómur.
„Átti stóra
skíðaskó...“
Varst þú eitthað í knattspyrn-
unni sjálfur?
— Já, ég var svolítiö meö í
yngri flokkunum hjá Þór. Ég þótti
liötækur bakvöröur af því aö ég
átti svo stóra skíöaskó. Þaö þótti
gott í þá daga. Svo var ég einu
sinni næstum orðinn Akureyrar-
meistari. Óli Fossberg, sem átti aö
vera í markinu, mætti ekki á rétt-
um tíma þannig aö ég var settur í
markiö — á vaöstígvélum. Nú, Óli
kemur nokkrum mínútum síöar og
vill fara inn á. En í þá daga var ekki
leyft aö skipta um leikmenn nema
ef menn meiddust og óg var eitt-
hvaö tregur til aö koma út af.
— En þaö kom ekki til aö ég
næöi í Akureyrarmeistaratitil.
Haukur Jakobsson var fyrlrliöi KA
í leiknum og einhverju sinni var
dæmt á KA. Honum líkaði ekki
dómurinn og gekk þá bara útaf
meö allt liöiö.
Hvenær byrjaðirðu svo að
dæma fyrir alvöru?
Ég fékkst dálítiö viö þjálfun
yngrl flokka hjá Þór áriö 1945 og
byrjaöi þá aö flauta svolítiö. En
1953 tók ág próf og varö þar meö
alvörudómari þrátt fyrlr aö hafa
dæmt nokkuö áöur.
— Ég læröi fyrst reglurnar fyrlr
alvöru er Hannes Þ. Sigurösson
gaf mér sænskar myndskreyttar
reglur. Ég fór meö Þór tll Siglu-
fjaröar til aö sjá þá leika og þar
kynntist ég Hannesi. En ég skynj-
aði fyrst hvað þaö er aö dæma
knattspyrnu er ég haföi kynnst
Höskuldi Markússyni, þýskum
manni sem flutti hingaö, og haföi
dæmt á Ólympíuleikunum í Amst-
erdam 1928. Hann byggöi mig upp
sem dómara eftir þaö og gaf mér
mest allra í sambandi viö þetta.
„Rak takkana í lærið
á Tryggva Gorra...“
— Fyrsti stórleikurinn sem ég
dæmdi var leikur ÍBA viö Spora, llö
frá Luxembourg sem kom hór I
heimsókn. Þá geröist nú margt í
einu. T.d. þaö aö allir leikmenn
Spora mættu til leiks á ólöglegum
skóm. Takkarnir voru oddhvassir
plasttakkar, stórhættulegir, en þá
var nú ekki venjan aö skoöa skóna
fyrir leik þannig aö ég komst ekki
aö þessu fyrr en einn þeirra rak
takkana i læriö á Tryggva Gorra.
En ég varö aö stööva leikinn og
láta menn skipta um skó.
Flutti tillöguna
um tvöfalda umferð
í 1. deild
— Síöan fór ég aö fara suöur til
aö dæma og ég man aö í einum
fyrsta leiknum mínum þar, sem var
í 1. flokki, var Magnús V. Péturs-
son á línunni hjá mér. Þaö var nú
oft vont aö vera einl maöurinn
utan af landi í þessu, og fékk ég oft
strangari dóma en sunnanmenn-
irnir. Þaö þótti dýrt aö fá menn aö
norðan á leikina, en nú er þaö mál
búiö og leyst.
— Eg byrjaöi sem landsdómari
1956 og fékk þar meö leyfi til aö
dæma Islandsmótsleiki í meistara-
flokki, en hann var sambærilegur
viö 1. deildina núna.
— Meöan ég var í skóla í
Reykjavík sat ég oft KSl-þlng fyrir
Þór. Ég man aö vlö vorum tveir
Þórsarar, ég og Halldór Bóas
Jónsson, sem fluttum tillöguna um
aö leikin yröi tvöföld umferö I 1.
deildinni og þá átti ég tillöguna um
stofnun 2. deildar. Þaö gekk nú
ekki átakalaust fyrir sig en haföist
samt.
Hvenær fórstu svo fyrst út fyrfr
landsteinana að dæma?
— Ég fékk milliríkjadómara-
réttindi 1963 og fór fyrst út sama
ár. Fyrsti leikurinn sem ég starfaöi
aö eriendis var leikur Manchester
City og Linfield frá írlandi, sem
fram fór í Manchester. Ég var línu-
vöröur, en meö mér í feröinni voru
Hannes Þ. og Guömundur Har-
aldsson.
Þú hefur væntanlega komið
vföa?
— Ég hef farið geysimargar
feröir sem línuvöröur og einnig
sem dómari, og hef ég komiö til
sjö landa: Skotlands, Englands,
Danmerkur, Þýskalands, Póllands,
Noregs og Svíþjóöar.
— Stærsta feröin var til Pól-
lands 1978 er ég fór á Evrópumót
unglingalandsliða. Þar var ég í
hálfan mánuö í Krakow og Kato-
wice. Þarna voru 20 dómarar til aö
byrja meö og svo var óg einn
þeirra sex sem valdir voru í sjálfa
úrslitakeppnina og tel ég þaö tví-
mælalaust þann mesta heiöur sem
ég hef hlotiö á dómaraferli mínum
og jafnvel mesta heiöur sem ís-
lenskum dómara hefur hlotnast.
— Þetta var allt valiö af erlend-
um mönnum og þarna voru margir
frægir knattspyrnufrömuölr meöal
áhorfenda, t.d. sir Stanley Rouse
fyrrverandi forseti FIFA.
Hvernig er tekið á móti dómur-
um er þeir eru við störf erlendis?
— Það er tekiö alveg sérstak-
lega vel á móti dómurum og mat á
starfi þeirra er allt annaö en oft er
hér heima.
— Þessar feröir sem viö höfum
verið aö fara eru aö vísu allar í
sambandi viö milliríkjaleiki eöa í
Evrópukeppni og alls staöar hefur
veriö tekiö mjög viröulega á móti
manni. Boðiö er upp á allt þaö
besta en án nokkurs íburöar.
Heiðraður af Liverpool
í síðasta leiknum
— Ég hef tvisvar veriö á Anfield
Road í Liverpool og fyrri leikurinn
var nokkuö sögulegur og línuvarsl-
an í honum var mjög erfiö. Soun-
ess og Dalglish og þessir karlar
voru alls 13 sinnum rangstæðir í
leiknum — þeir voru alltaf svo
fljótir fram. Þeir voru aö leika viö
finnskt liö og unnu 10—1.
— Minn siöasti lelkur erlendis
var svo í Liverpool er þeir léku
gegn írsku meisturunum Dundalk
nú í haust og því heiöruöu þeir mig
sérstaklega. Mér var gefinn knött-
urinn sem ieikiö var meö, áritaöur
af öllum ieikmönnum Liverpool, og
þetta þótti mér ákaflega vænt um.
Hefur gagnrýni á dómara ekki
breyst í gegnum tíðina?
— Jú, hún hefur mikiö breyst.
Hér áöur fyrr fylgdi þaö alltaf aö
dómarinn var tekinn í gegn af
áhorfendum eftir leikinn, og þar
var alltaf svona hálftíma törn hjá
honum. Og hann fór náttúrulega
alltaf halloka. En meö árunum hafa
orðiö mun meiri skrif um dóm-
gæsluna og þetta veröur alltaf al-
vartegra og alvarlegra.
„Vísindagrein“
Hvað um gagnrýni í blöðum?
— Hún byggist því miöur oft
meira á tilfinningu en þekkingu.
Svo hefur mér einnig fundist aö
þegar menn koma inn í þetta ungir
og fá góöa dóma þá haldi þeir sín-
um góöu dómum.
— Það er ekki nægur almennur
skilningur á því aö dómgæslan er
sérstakt fag, sérstök „vísinda-
grein“. Þaö er margt sem þarf aö
kunna, skilja og átta sig á. Þaö
tekur mörg ár aö átta sig á hlutun-
um ef vel á aö vera. Þá er þaö
einnig algengt aö knattspyrnu-
menn kunni ekki reglurnar og veld-
ur þaö oft misskilningi, og þá falla
stundum orö sem ekki heföu falliö
eUa.
Hvernig fínnst þér að vera nú
að hætta dómgæslu?
— Ég skil viö þetta meö sökn-
uöi þar sem ég hef haft af þessu
mikla ánægju og ég er viss um aö
næsta vor verö óg sem vængbrot-
inn fugl er hinir byrja aö fljúga. En
ég sætti mig viö þaö sem oröinn
hlut aö mínum leik sé lokiö. Ég
vonast til aö geta unniö aö þessum
málum áfram og er fús til aö miöla
minni reynslu meö námskeiöahaldi
og ef til vill störfum innan Knatt-
spyrnudómarasambandsins.
— Ég hef veriö með ýmsar
ráöstefnur fyrir dómara og í vor
var maöur frá UEFA á einni slíkri
sem sagöi aö hún heföi veriö eins
vei skipulögö og annars staöar í
Evrópu þar sem hann heföi komiö.
„Rós í hnappagatið
fyrir Þór“
Hvernig stendur dómgæslan
hér í dag?
— Hún stendur vel aö mínu
mati. Viö eigum nokkra góöa dóm-
ara og einnig mörg góð efni, og
þaö er eins meö knattspyrnudóm-
ara og leikmenn aö þeir þurfa
þjálfun, kunnáttu og auömýkt.
— Dómgæslan á Akureyri er í
mjög góöu lagi. Þór á nú 5 lands-
dómara og þar af 2 í 1. deild. Ég
tel þaö rós í hnappagatiö fyrir Þór
aö hafa átt þrjá dómara í 1. deild í
sumar. Viö vorum eitt sumar tveir,
ég og Arnar Einarsson, og þá var
Páll Magnússon eitt sumar í 1.
deild. En lengst af hef ég dólaö
einn í þessu.
Nú virðist dómarastarfið oft
fremur óvinsælt. Er ekki erfitt aö
fé unga menn til að taka þetta að
sér?
— Það er rétt. Það er erfitt aö
fá unga menn í þetta og hefur þaö
sýnt sig aö mikil afföll eru af nám-
skeiöunum. Kannski eru 4 af hverj-
um 10 sem halda áfram. En þetta
er mikiö aö breytast og er ofar
kemur í dómgæsluna veröur aö
leita aö mönnum meö bæöi kunn-
áttu og persónuleika. Þaö veröur
aö gera í þvi aö velja menn í þetta
alveg eins og valiö er í liöln.
Er einhver leikur þér minnis-
stæðari en annar?
— Þetta eru nú orönir um 1850
leikir í allt, þannig aö margir eru
mér auövitaö minnisstæðlr. En
minnisstæöastur held ég sé leikur
Rússlands og Júgóslavíu, úrslita-
leikurinn á Evrópumótinu í Pól-
landi, sem ég sagöi frá áöan.
„Besti dómari
á íslandi“
— Annars eru ótal margir leikir
mér minnisstæöir. T.d. leikur Hafn-
firöinga og Akureyringa er okkur
Albert Guömundssyni lenti saman.
Hann ætlaöi út af meö liöiö vegna
dómgæslunnar, en þaö þóttu tíö-
indi aö þessi litli polli á Akureyri
skyldi bera hærri hlut. Annars hef-
ur Albert alltaf reynst mér mjög vel
og er hann var formaöur KSÍ fékk
ég réttindi sem milliríkjadómari.
Þó aö slest hafi upp á vinskapinn í
einum leik.
— Hann var í rauninni sá fyrsti
sem vakti á mér athygli sem dóm-
ara, og í Degi 1956 sagöi hann aö
ég væri besti dómari á íslandi, svo
aö ég grobbi nú svolítið, segir
Rafn. — Þetta lyfti manni auövitaö
mikiö.
Þór á Rafni mikiö aö þakka fyrir
störf hans í þágu knattspyrnunnar
og leyfi óg mér aö koma örlitlu
þakklæti til hans hér i lokin fyrir
hönd félagsins.
— SH.