Morgunblaðið - 19.02.1983, Blaðsíða 26

74 MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 20. FEBRÚAR 1983
Húsið við Tjarnargötu II, sem byggt var 1906, stendur enn, og hefur verið gert upp. Svalir voru endurbyggðar, en kvistirnir eru seinni tíma viðbót, sem lýtir húsið. Hin húsin þarna í Tjarnarkrikanum
eru horfin.
Gamalt hús með ferskum
svíp og koparslegnum tumí
— viðtal við Leif Blumenstein
Um þesar mundir er verið að Ijúka utanhússviðgerð og
endurbyggingu á þekktu húsi í miðbæ Reykjavíkur eða rétt-
ara sagt tveimur sambyggðum merkum húsum, gamla Iðn-
skólahúsinu og gamla Búnaðarfélagshúsinu við Lækjargötu.
Viðgerðir hófust á árinu 1980 og í ár hefur borgarstjórn, sem
er eigandi húsanna, veitt fé til að Ijúka viðgerðunum. Húsin
eru orðin hátt í 80 ára gömul, byggð 1906, og áttu að rýma
fyrir nýju ráðhúsi í Tjörninni þegar borgin keypti þau 1965.
Sem betur fer varð ekki af því. Vegfarendum hefur orðið
starsýnt á turninn á þessu merka húsi og kórónuna á honum,
sem nú hefur fengið koparklæðningu, og veitt því athygli hve
vel hefur verið staðið að viðgerðinni og af hve mikilli alúð.
Sá sem séð hefur um viðgerðina
á þessu gamla húsi, eins og reynd-
ar fjölmörgum öðrum öldnum
húsum í eigu borgarinnar, er Leif-
ur Blumenstein, byggingarfræð-
ingur á byggingadeild borgarverk-
fræðings. Síðan 1970 hefur alltaf
verið í gangi endurbygging á ein-
hverju gömlu húsi hjá borginni,
sem mörg hafa síðan verið löglega
friðuð og eftirlit með því verið
hluti af starfi hans. Eflaust hefur
hann verið með hugann við það
viðfangsefni líka utan vinnutíma,
svo mikill áhugamaður sem hann
er um varðveizlu slíkra húsa.
Raunar lá við að verkefnið færi
bókstaflega með hann í gröfina,
því hann var einn þeirra fimm
manna sem f-éllu 10 metra niður er
pallarnir utan um Búnaðarfélags-
húsið hrundu í nóv. 1980 og sá
þeirra sem mest slasaðist. Hlaut
skrokkskjóður vondar og gengur
ekki síðan með báða fætur jafn-
langa. Það lætur Leifur ekki á sig
fá og er nú að sjá um verklok í
sumar. Auk þess hefur hann í vet-
ur flutt fyrirlestra um endurbygg-
ingu og viðhald gamalla húsa á
námsstefnum um það efni á Akur-
eyri og í Reykjavík á vegum
Fræðslumiðstöðvar iðnaðarins og
Byggingaþjónustunnar.
Viðhorfið til varðveizlu gamalla
húsa og viðhald hefur mjög
breytzt á undanförnum áratug.
Reykjavíkurborg hefur verið þar
mjög í fararbroddi. Almennt er
talað um að snúningspunktur í
viðhorfuum hafi orðið á megin-
landi Evrópu um 1970, en þá
hættu menn almennt að rífa
gömlu húsin til þess eins að láta
þau víkja fyrir öðrum nýjum. En
þegar á árinu 1968 var lokið við-
gerðum utan og innan og endur-
byggingu á húsinu Höfða. Hús
Reykjavíkurborgar, sem síðan
voru tekin til viðgerðar og varð-
veizlu, höfðu raunar flest verið
keypt til niðurrifs.
Reykjavík í
fararbroddi
Reykjavíkurborg hafði keypt
Höfða af Ingólfi Espólín 1957,
sagði Leifur þegar við fórum að
spyrja hann út í það, en það var
fyrsta gamla húsið sem hann kom
að. Það hafði verið flutt tilbúið frá
Noregi 1909 af franska konsúlnum
Brillouin og merkir menn búið í
þessari glæsilegu villu, svo sem
Einar Benediktsson skáld, Páll
Einarsson dómari og borgarstjóri,
Turninn á Iðnaðarmannahúsinu er nú koparsleginn og kórónan ofan á
honum, sem er eins og hún upphaflega var, er einnig úr kopar.
Matthías Einarsson læknir og
brezkir ræðismenn. Það var mjög
illa farið eftir að borgin eignaðist
það. Hafði staðið autt og rúður í
því brotnar, þegar Gústaf E.
Pálsson borgarverkfræðingur tók
á eigin spýtur að gera því til góða,
svo að teiknistofan Höfði, sem
vann fyrir borgina, gæti komizt
þar inn. Hann ræddi málið við
borgarstjóra, sem þá var Geir
Hallgrímsson, og hann fékk sam-
þykkt samhljóða í borgarstjórn að
gera húsið upp sem risnuhús borg-
arinnar. Þá var farið í fullan gang
og fenginn faglegur ráðgjafi,
Gunnlaugur Halldórsson arkitekt.
Það var ákaflega vel staðið að
þessari viðgerð og mikill áhugi
þeirra sem að stóðu. Geir Hall-
grímsson borgarstjóri, Páll Líndal
borgarlögmaður og Gústaf E.
Pálsson borgarverkfræðingur
hittust reglulega á staðnum og
fylgdust með endurbyggingunni.
Hún var gerð af fullri reisn og
mjög faglega. Þetta hafði verið
glæsilegt einbýlishús, byggt í
svonefndum jungend-stíl, en það
byggingartímabil stóð frá
1900—1920. Því má bæta við um-
mæli Leifs, að þessi aðgerð stuðl-
aði að því að losna út úr þeirri
samþykkt að byggja ráðhús í
Tjörninni. Og þá hættu menn end-
anlega að tala um það.
— Og ekki var látið þar staðar
numið. Hvaða hús voru næst?
— Það er rétt, endurbygging og
viðgerð á gömlu húsunum í eigu
borgarinnar fór fram nær við-
stöðulaust allan áratuginn. Hvert
húsið tók við af öðru. Þegar Höfði
var frá, var tekið fyrir húsið á Frí-
kirkjuvegi 3, sem Sigurður Thor-
oddsen verkfræðingur, faðir
Gunnars, byggði 1905. Járnvarið
timburhús á háum kjallara og tek-
ur mjög mið af norskum innflutt-
um húsum í útliti. Dæmigert ís-
lenzkt hús. Það var gert upp á ár-