Tíminn - 07.08.1965, Blaðsíða 3

3
LAUGARDAGUR 7. ágúst 1965
TIMINN
MINNING
William Thomas Möller
William Th. Möller, kennari við
héraðsgagnfræðaskólann að Skóg-
um, andaðist hinn 19. júlí síðast
liðinn. Með honum er genginn vit
ur og samvizkusamur starfsmað
ur, góður félagi og samferðamað-
ur.
William réðst kennari að Skóga
skóla haustið 1950 á öðru starfs
ári skólans. Var það tvímælalaust
hið mesta lán hinnar ungu mennta
stofnunar að fá svo snjallan, fær
an og fróðan kennara í þeim vanda
sömu undirstöðugreinum, sem
•tœrðfræði og eðlisfræði eru.
líennslu sína rækti William líka
íetíð svo að af bar og sparaði sig
fcvergi. Árangurinn var eftir því
<*g bar jafnan góðum kennara
jflæsilegt vitni. Hann unni ungu
fólki og naut þess í ríkum mæli
*ð hjálpa því áfram á vandröt
íaðum stígum til menntunar og
þroska. Kennsla er ætíð vanda
samt starf og þá ekki hvað sízt
1 námsgreinum talna og tákna.
En góður skilningur Williams á
fetu nemenda sinna ásamt mikl-
om kennarahæfileikum, lipurð,
kímnigáfu og persónutöfrum stuðl
átS. allt saman að því að auðvelda
hinum ungu nemendum leiðina til
kyndardóma lærdómsins, svo að
faún varð þegar svo bar undir,
Bæetum sem skemmtiferð. En það
oru aðeins fáir útvaldir meðal
kennara, þótt margir séu góðir.
William Möller naut þeirrar gæfu
og fyrir það og aðra mannkosti
sína mun . hann lengi í minnum
hafður meðal samstarfsmanna
sinna og pemenda.
William Th. Möller var fæddur
á Akureyri hinn 12. marz 1914.
Foreldrar hans voru sæmdarhjón
in Christian L. Möl'ler lögreglu
þjónn og Jóna Sigurbjörg Rögn
valdsdóttir. Hann ólst upp á Siglu
firði í stórum og glaðværum systk
inahópi. Að lokinni barnafræðslu
hóf William nám í unglingaskóla
Siglufjarðar og þaðan lá leiðin í
Menntaskólann á Akureyri, þar
sem hann lauk stúdentsprófi vor
ið 1934. Kennaraprófi frá Kenn
araskóla íslands lauk hann 1937
og heimspekiprófi frá Háskóla fs-
lands sama ár.
Haustið 1937 réðst William kenn
ari við barnaskólann á Siglufirði
og kenndi þar óslitið til 1949.
Hann fór námsför til Norðurlanda
1947 og veturinn 1949—50 dvald
ist hann við nám í Kennarahá-
skólanum í Kaupmannahöfn og
lagði einkum stund á stærðfræði
og eðlisfræði. Haustið 1950 kom
hann sem kennari að Skógaskóla
og starfaði hér æ síðan að frá
teknu skólaárinu 1955—56, er
hann dvaldist í orlofi sínu á Norð
urlöndum og í Þýzkalandi og
kynnti sér þar skólamál og
kennsluhætti. Utan kennslu vann
William að fjölmörgum störfum.
Hann fékkst við verkstjórn og
birgðavörzlu á Siglufirði um ára
bil, hafði með höndum bókhald
mötuneytis Skógaskóla flest ár
in frá því að hann kom hingað,
rak gistihús í Skógum á vegum
Ferðaskrifstofu rikisinns sumarið
1963, sat í stjórn lestrarfélags og
sjúkrasamlags Austur-Eyfellinga
auk margs annars.
Árið 1957 gekk William að
eiga eftirlifandi konu sína Guð-
rúnu Sigurðardóttur frá Ytri-
Sólheimum í Mýrdal. Heimili
þeirra var annálað fyrir myndar
skap, gestrisni og glaðværð. Þeim
hjónum varð fjögurra barna auðið
og var hið yngsta aðeins nokkurra
vikna, er heimilisfaðirinn féll
frá.
William Möller var staðarhald
ari í Skógum sumarið 1954 og er
mér í fersku minni, hversu vin
samlega hann tók mér öllum
ókunnum, er ég réðst þangað
skólastjóri þá um haustið. Lagði
hann sig fram um að leiðbeina
mér og hjálpa, svo að allt varð
miklu auðveldara með góðri að-
stoð hans. Fyrir þetta og allt okk
ar samstarf um ellefu ára skeið
þakka ég af alhug nú að leiðarlok
um. Ég veit að honum vegnar vel
í þeirri ferð, sem nú er hafin. Ég
trúi að hann hafi verið burt kall
aður til að taka að sér einhver mik
ilvæg verkefni á æðri slóðum en
við jarðarbörn vitum deili á. Sökn
uður okkar, sem dveljumst eftir,
er sár. Okkur finnst að miklu
lengur hefði William átt að fá
að lifa hér og starfa. En Hann,
sem öllu er ofar, veit betur. Við
getum aðeins lotið höfði fyrir
vilja Hans og ákvörðunum.
Eftirlifandi konu Williams, frú
Guðrúnu Möller og litlu börnunum
þeirra fjórum sendi ég dýpstu sam
úðarkveðjur og bið Drottinn að
leggja þeim líkn með þraut. Aldr
aðri móður, systkinum og öðru
vandafólki votta ég einnig alla
samúð.
Að síðustu, kæri William, þakka
ég þér samfylgd og góðvild. Megi
algóður Guð vísa þér leiðina,
hjálpa þér og styrkja.
Blessuð sé minning góðs drengs
og mikils kennara.
Jón R. Hjálmarsson.
„Skjótt hefur' sól brugðið sumri*.
Þéssi ljóðlína listaskáldsins
góða hefur ómað í huga mér síð
ustu dagana. Vinur minn og sam
starfsmaður, William Möller, er
horfinn sjónum okkar, — farinn
á undan okkur förina hinztu, þang
að sem leið okkar allra liggur
fyrr eða síðar. Við stöndum eftir,
þögul og harmi þrungin og skilj
um ekki miskunnarleysi þeirra
máttarvalda, sem kölluðc hann
brott svona skyndilega, þegar
framtíðin brosti við. Hjartkæra
eiginkonan hans var nýlega komin
heim með sólargeislann litla, ný-
fædda dóttur þeirra, og fyrir dyr-
um stóðu flutningar í nýja og
glæsilega íbúð. En skyndilega
klippir hönd dauðans á strenginn.
Skyndilega er hann horfinn okk
ur öllum. Við syrgjum tryggan
vin og félaga, eiginkonan og
litlu börnin ástríkan og umhyggju
saman heimilisföður, og skólinn
okkar hefur orðið að sjá á bak
hinum traustasta og ágætasta kenn
ara.
Þeir einir, sem verið hafa
starfsmenn heimavistarskóla i
sveit, skilja til fullnustu hvað skeð
ur, þegar dauðinn heggur skarð
í hópinn, sem þar lifir og starfar.
í þeim þrönga hring verða kynn
in nánari, vináttan traustari og
þá um leið sorgin sárari og dýpri,
þegar einhver er kallaður brott.
Svo mun okkur öllum hafa verið
innanbrjósts, þegar við kvödd
um William heitinn, er útför hans
var gerð frá Sólheimakapellu hinn
24. júlí s. 1. Ég minnist þess
ekki að hafa verið viðstaddur
kirkjulega athöfn, sem orkað hafi
sterkar á mig með einfaldleika
sínum. Það var allt svo satt og
rétt, sem þar var sagt og grafar
þögnin var svo djúp, hljómur
kirkjuklukknanna svo hreinn og
bjartur. Og sorgin markaði svip
allra, ekki sízt hinna fjölmörgu
ungmenna, sem fylgdu honum
gönguna síðustu og vildu með þvi
votta honum virðingu og þökk
fyrir samverustundirnar í Skóga-
skóla. Mér hlýnaði sannarlega um
hjartaræturnar við að sjá pað.
Betri eftirmæli getur enginn kenn
ari hlotið.
William heitinn var fjölhæfur
gáfumaður, víðlesinn og vel mennt
aður. Hann var mikill stærðfræð
ingur og það var hans uppáhalds
íþrótt að glíma við torleystar
þrautir þeirrar greinar. Samt mun
fáum hafa reynzt auðveldara að
leiða nemendur gegnum völund
arhús stærðfræðinnar. Þvi mun
sæti hans hér vandskipað.
Hann var að eðlisfari glaðlynd
ur og gamansamur, en undir bjó
djúp alvara. Hann var greiðvik
inn og hjálpfús og ótaldar muau
þær stundir, sem hann varði til
aðstoðar þeim nemendum, sem
áttu í erfiðleikum með nám sitt.
Engum manni hef ég kynnzt, sem
stundað hefur bóklestur í svo stór
um stíl sem hann, enda var hann
óvenju fljótur að lesa og tileinka
sér þann fróðleik, sem þær buðu.
Þó var hann ekki bókasafnari. Bæk
ur voru í hans augum annað og
meira en fallegt veggskraut. Er-
lend fréttablöð og tímarit keypti
hann og las, enda menntun hans
og þekking mjög víðtæk. Hann
Framþald á bls. 12
BRÉF TIL BLAÐSINS
Útsvör á ísafírði
og í Reykjavík
í Reykjavíkurbréfi Morgun-
blaðsins 1. þ. m. er gerður saman
burður á útsvarsálagníngu í
Reykjavík og þremur kaupstöð
um úti á landi, — Akureyri, Húsa
vík og ísafirði —, og því haldið
fram, að útsvörin, sem lögð eru
á einstaklinga, séu mun hærri
í fyrrgreindum kaupstöðum en í
höfuðborginni. Ekki er nú reisn
ín mikil á málsvörum íhaldsins í
Reykjavík, að þeir skuli ekki
skammast sín fyrir að leggja að-
stöðu höfuðborgarinnar varðandi
tekjuöflun til jafns við byggðar
lög úti á landi, en það er nú
önnur saga. En þrátt fyrir þennan
samjöfnuð Morgunblaðsins er
mjög hallað réttu máli og mikil
vægum staðreyndum stungið und-
ir stól, a. m. k. hvað útsvarsálagn
inguna á ísafirði varðar.
Satt er það, að á ísafirði var
lagt á samkvæmt útsvarsstiga út-
svarslaganna, og náðist á þann
hátt nokkur upphæð — tæp 7%
— fram yfir áætlaða útsvarsupp
hæð, og er það fyrir vanhöldum.
En hér er aðeins hálfsögð saga,
Því einnig þarf að skýra frá því,
hvað frávik voru gerð frá heimiluð
um álagningargrundvelli áður en
útsvarsálagningin fór fram. Á fsa-
firði voru allar bætur almanna-
trygginga, ellilaun, fjölskyldubæt
ur, mæðralaun o. fl. undanþegnar
álgningu, en svo var ekki i Reykja
vík. Á ísafirði greiða gjaldendur
á aldrinum 67—70 ára % út-
svars, og menn yfir 70 ára % út-
svar, en slíkar eftirgjafir þykja ó-
þarfar i höfuðborginni. og Morg-
blaðsmálsvarinn telur ekki ástæðu
til að segja frá þessu mikilvægu
atriðum, enda löngum við brunn
íð, að íhaldinu væri annað betur
gefið en að bera umhyggju fyrir
þeim, sem þarna eiga hagsmuna
að gæta. Rétt er að geta þess,
að þau frávik, sem heimiluð voru
í Reykjavík, voru einnig heimiluð
á ísafirði, auk þeirra mikilsverðu
atriða, sem ekki voru heimiluð
þar.
Þá má einnig minna á Það, að
á ísafirði eru svo til öU gjöld
almennings tíl bæjarfélagsins,
önnur en fasteignaskattur, vatns
skattur og lóðaleiga, innifalin í
útsvarsupphæðinni, en ekki lögð
á sérstaklega, t. d. sem sorphreins
unargjald, gangstéttagjald, skipu
lagsgjald o. fl. eins og framkvæmt
er í Reykjavík. Þar verða t. d. hús
byggjendur að greiða til borgar
sjóðs verulega upphæð fyrir að
fá byggingarlóð undir hús sín, og
er það alls ekki léttbær auka-
skattur á allan almenning. Slík
skattheimta er óþekkt á ísafirði,
útsvörin eru látin nægja til að
standa undir þeim kostnaði sem
leiðir af gatnagerð, vatns- og
skólplögnum o. s. frv.
Aftur á móti hafa Ísfirðíngar,
með framlögum úr oæjarsjóði,
sem aflað var og er með útsvör-
um, myndað sérstakan sjóð, Bygg
—
ingalánasjóð ísafjarðar, sem hefir
það hlutverk að lána þeim, sem
íbúðarhús byggja í kaupstaðnum,
allt að 75 þúsund króna lán með
hagstæðum kjörum, (afborgunar-
laus tvö fyrstu árin, vextir lágir,
lánað út á 3. eða 4. veðrétt).
Þetta er mikilvægur stuðningur
við húsbyggjendur, og mætti m.a.
verða öðrum til eftirbreytni, þar
á meðal höfuSborginni. ,
Af framangreindu má sjá, að
það er næsta villandi þegar höf-
undur Reykjavíkurbréfsins og aðr
ir málsvarar Reykjavíkuríhaldsins
eru að reyna að telja almenningi
trú um að útsvörin séu lægri þar
en annars staðar, enda sést bezt
hve fátt er til fanga, sem af er
að státa hjá þessum herrum þeg
ar þeir seílast svo langt í sjálfs
hólinu og blekkingariðjunni, að
geta þess sérstaklega sem mikill
ar tillitssemi við þá snauðu, að
þeir hafi fellt niður öll útsvör
1500 kr. og lægri, þar sem almenn
ingur veit það vel, að í kaupstöð
unum er skylda, samkv útsvars
lögunum, að fella umrædd útsvör
niður. Og þetta atriði, að fara í
þessu efni eftir landslögum, er
aðalskrautfjöðrin i útsvarsáiagn-
ingu höfuðborgaríhaldsins.
ísfirðingur.
Á VÍÐAVANGI
Gagnrýni
Alþýðublaðið gerir hinn
stöðuga skort á verkafólki við
fiskiðjuver að umtalsefni í
ritstjórnargrein sinní í gær, en
mannafli ráði fyrst og fremst
því, „hve mikið af fiski sé
unnt að verka á verðmætan
hátt, og hve mikið verði að
fara til bræðslu". Orðrétt seg
ir Alþýðublaðið:
„Af þessu er augljóst, að
nauðsynlegt er að beina meira
vinnuafli til fiskiðnaðarins og
er hæpið, að framleiðni þess
geti á annan hátt orðið meíri.
Nú fjölgar þjóðinni um 2—4
þús. manns á ári, og virðist
mikill meirihluti þessa fólks
leggja fyrir sig önnur störf
en fiskveiðar og fiskiðnað. Er
hætt við, að hið nýja vinnu
afl beinist um of í ýmiss konar
þjónustustörf, sem auka ekki
heildarframleiðslu þjóðarinnar
nema að litlu leyti og útflutn
inginn lítíð eða ekkert.
Kjarni málsins: kaup-
gjaldið
Enfremur segir AlÞýðublað
ið:
„Kjarni málsins hlýtur að
vera launin. Fiskiðnaðurinn
verður að vera samkeppnis-
fær víð aðrar vinnugreinar, svo
að vinnandi fólk sækist eftir
störfum í honum. í þessu sam
bandi verður að gæta þess, að
aðrar atvinnugreinar hafi ekki
aðstöðu til að yfirbjóða vegna
óeðlilegs kaupmáttar . . , .
Það er ekki hægt að taka horn
steina hússíns og nota þá til
að gera skrautkamínu í stofu“.
Dómur um stefnuna
Þessi ritstjórnargrein Al-
þýðublaðsins er hinn harðasti
dómur um þá efnahagsstefnu,
sem fylgt hefur verið síðustu
ár undir stjórn Gylfa Þ. Gísla
og fylgt er enn og greinilega
á að fylgja áfram, eftir orðum
ráðherranna að dæma.
Verðbólgufjárfestingin hefur
haft forgang í efnahagskerfi
„viðreisnarinnar". Fjárfestiing
atvinnuveganna til uppbygging
ar og framleiðniaukningar hef
ur verið takmörkuð með margs
konar lánsfjárhömlum, vaxta
okri og fl. Verðbólgufjárfest-
ingin hefur sett vinnuaflíð á
uppboð og dregur það til sín
frá framleiðslunni. Ríkisstjórn
in hefur ekkert gert til þess
að auðvelda mikilvægustu at-
vinnuvegunum til að greiða
það kaupgjald, sem samkeppn
isfært er víð verðbólgufjárfest
inguna og braskið. Næturvinnu
deilan í Vestmannaeyjum var
spegilmynd af þessu ástandi.
þar beitti ríkisstjórnin Vinnu
veitendasambandinu til að
hindra það beinlínis eins og
AlÞýðublaðið bendir á, að
nægt vinnuafl fáist í fiskiðju
verin, fyrir sanngjarnt kaup
gjald miðað við þann langa
og stranga vinnudag, sem þar
verður að vinna þegar mikfU
afli berst á land og á rlðuf
fyrir allt þjóðarbúið að verði
sem verðmætastur.
Stefna stjórnarinnar
Þótt Alþýðublaðið þykist
hafa áhuga á að bæta aðstöðu
fiskiðnaðarins og útgerðarinn
ar, þá hafa ráðherrar Alþýðu-
flokksins það ekki í verki —
og ekki einu sinni í orði. í
Framhald á 8. síðu.