Tíminn - 07.08.1965, Blaðsíða 9

9
LAUGARDAGUR 7. ágúst 1965
TÍMINN
Undanfarið hefur oft ver
ið minnzt á öryggisnefnd
Bandaríkjanna í alþjóða-
málum eins og t.d. Víetnam
eða dóminikanska málinu.
En þó að oft sé minnzt á
þessa öryggisnefnd forset-
ans í fréttunum, er sjald-
an skýrt frá hlutverki henn
ar, eða hverjir eigi sæti í
nefndinni. Öryggisnefnd
(The National Security
Council) er lítill hópur af
ráðherrum, herforingjum
og öðrum sérfræðingum
frá ýmsum deildum ríkis-
ins, sem valdir eru til að
ráðleggja og aðstoða for-
setann varðandi alvarleg
alþjóðamál, sem uPp kunria
að koma.
í Hvíta húsinu er hópur af
stjórnmálasérfræSingum, sem
flestir eru ó'kunnir almenningi,
sem aðstoða forsetann í dag-
legum störfum hans, eins og
t. d. að afla upplýsinga; skýra
forsetanum frá gangi málanna;
og hjálpa forsetanum til að
undirbúa ákvarðanir; og vinna
• ýmiss önnur áríðandi störf.
Þessir menn sitja á flestöllum,
ef ekki öllum fundum öryggis
nefndarinnar, ekki sem með-
limir, heldur sem sérfræðingar
forsetaembættis. Þar er
forsetinn sjálfur sem kallar
öryggisnefndina saman til fund
ar, og það aðeins ef eitthvað
mikilvægt alþjóðamál er á ferð
inni.
Aðal aðstoðarmaður Lyndon
B. Johnson, forseta, á meðal
sérfræðinganna sem starfa í
Hvíta húsinu, heitir McGeorge
Bundy. Hann er eínnig sérleg
ur ráðgjafi forsetans varðandi
varnarmál Bandaríkjanna.
Bundy hefur sagt um öryggis
nefndina: „að hún hafi það
meginhlutverk að ráðleggja for
setanum, og um leið að vera
aðalstoð hans varðandi mikil-
væg mál, sem snerta öryggi
landsins".
Helztu ráðgjafar forsetans í
þessari mikilvægu nefnd eru
varaforsetinn, utanríkisráð-
herrann, varnarmálaráðherr-
ann, formaður leyniþjónustunn
ar (CIA), og fleiri forráða-
menn ýmissa deilda ríkisbú-
skaparins. Bundy og aðrir sér-
fræðingar forsetans hafa aftur
á móti það hlutverk að fylgjast
með hvað skeður í hínum ýmsu
deildum ríkisins, og sjá til
þess að Þær vinni saman að
lausn hinna ýmsu mála. Þessar
deildir eru: utanríkisráðuneyt
ið, varnarmálaráðuneytið, fjár
málaráðuneytið, kjarnorku-
málastofnunin (AEC), vopna
eftírlits og afvopnunarmála-
ráðið, leyniþjónustan (CIA),
alþjóða þróunarstofnunin, upp
lýsingaþjónustan og m. fl.
Menn spyrja oft hvernig sér
fræðingar forsetans vinni.
Sem dæmi um störf þeirra
má taka ákvörðun forsetans
1964, að Bandaríkin styddu
þá hugmynd að byggja nýj-
an skipaskurð í S-Ameríku, og
um leið gera nýja samninga
við stjórn Panama í sambandi
við notkun á Panamaskurðin
um.
Þetta mál hafði verið vand engra sérstakra varúðarráð-
lega undirbúið ag aðstoðarut- stafana, og myndu ekki ögra
anríkisráðherranum, Stephen heimsfriðnum á neinn hátt.
Ailes, (landherinn stjórnar Aftur á móti lagði nefndin til
allri umferð um Panamaskurð að forsetinn skyldi skýra þjóð
inn). Þegar þeir höfðu gengið inni frá málunum og afstöðu
frá grundvallar undirbúningn Bandaríkjanna til þeirra.
um, þá kallaði McGeorge Kvöldið eftir kom Johnson
Bundy saman fund meðal fram á sjónvarpinu og ávarp-
þeirra ráðherra sem höfðu með aði landsmenn.
málið að gera og Johnson for Þegar Kúbudeilan stóð sem
seta. Þessir menn voru ráð- hæst á milli Sovétríkjanna og
herrarnir Dean Rusk, Robert Bandaríkjanna Þá kom hluti
McNamara, Cyrus Vance, og af öryggisnefndinni 38 sinnum
svo æðstu menn hersms. Fund saman til fundar á nokkrum
armenn voru beðnir að skýra dögum, til að ræða ástandið,
frá sínum skoðunum varðandi og hvað gera skyldi, og um
málið, og forsetinn hlýddi á íeið leggja á ráðin með Kenn-
mál Þeirra. Engin atkvæða- edy forseta.
greiðsla fór samt fram á þess Þrátt fyrir það að nauðsyn
um fundi. legt sé fyrir forseta Bandaríkj
Viku eftir að fundurinn anna að ráðgast við meðlimi
hafði verið haldinn, lýsti John öryggisnefndarínnar, og aðra
sop ,því., ,.ýfir, að happ, sem skipta máli hverju sinni,
JtfíáiöÍÞ^^Í. aö. gwíai?áífe: ,þá er þaðl forsetinn einn sem
stafanir til að byggja nýjan verður að taka lokaákvörðun
skipaskurð. Tilkynningin var í hverju máli.
útbúin af fyrrnefndum aðstoð Öryggisnefndin var sett á
armönniim forsetans, sem stofn árið 1947, með sérstök
starfa í Hvítahúsinu. um lögum frá þinginu, sem
Það kemur oft fyrir að að- sögðu að nefndín væri til þess
eins hlutí öryggisnefndarinnar að „ráðleggja forsetanum með
er kallaður saman til fundar. tilliti til aðgreiningar í innan
Oftar er nefndin samt kölluð ríkis- utanríkis- og hernaðar
saman, eins og t.d. þegar Kín- málum, sem væru nátengd
verjar sprengdu sína fyrstu öryggi þjóðarinnar.“ Lögin
Hér ræðast þeir við Lyndon B. Johnson, forseti, og McGeorge
Bundy, sem er einn af ráðgjöfum forsetans.
kjamorkusprengju, þann 17.
okt. s. 1., og daginn eftir var
skipt um ráðamenn í Kremlín.
Þennan fund sat öll öryggis
nefndin, þ. á m. helztu ráð-
herrar og yfirmenn mikilvægra
stofnánna, eins og t. d CIA.
Fundarmenn og forsetinn
hlustuðu í heila klukkustund
á allar upplýsingar varðandi
þessi mál, og ræddu ástandið
og mögulega þróun málanna
Fundarmenn voru allir sam
mála um að málin krefðust
eru það laus í sér,. að þeir
fjórir forsetar, sem bafa setið
við völd síðan, hafa hver um
sig ráðið hvernig þeir hafa
notað nefndina, eða hver hef
ur átt sæti i henni. Eisen-
hower sat fundi með öryggis-
nefndinni mjög oft, og stofn
setti tvær aukanefndir innan
hennar, sem Kennedy hætti
síðan við
John F. Kennedy kom mjög
sjaldan saman til fundar við
alla nefndina. og fækkaði að-
Þetta er mynd frá fundi I Hvíta
húsinu, og er einn af nefndar
mönnunum að lesa skýrslu. Á
myndinni má sjá Johnson, Rusk
og McNamara, og fyrir aftan
þá sitja nokkrir af sérfræðingum
forsetans \ alþjóðamálum.
★
stoðarmönnum í Hvíta húsinu,
sem höfðu með öryggismál að
gera. Lyndon B. Johnson hefur
sama og ekkert breytt nefnd
inni eftir að hann tók við
embætti.
McGeorge Bundy, sem stjórn
ar öryggismálunum í Hvíta-
húsinu í dag, fyrir forsetann,
og hinir aðstoðarmennirnir
hafa .hver.um sig ákveðið svæði
í heiminum, sem þeir eru sér-
fræðingar í, og um leið hafa
Þeir samband við hinar ýmsu
deildir ríkisins, sem fjalla um
sömu svæði. Bundy er sjálfur
í beinu sambandi við utanrík-
neytið, og leyniþjónustuna
Bundy er sagður vera ein-
hver bezti ráðgjafi forsetaem-
bættisins, og meðal beztu sér-
fræðinga þjóðarinnar í alþjóða
málum. Hann var ráðinn í
þetta starf af John F. Kennedy,
og þegar Johnson tók við, vildi
hann hafa Bundy áfram, og
hefur margsagt að hann sé
einn af sínum beztu mönnum.
Bundy er aðeins 45 ára að
aldri, en hefur lengi tekið þátt
í utanríkismálum, f.vrst sem
aðstoðarmaður hjá Henry
Stimson, sem var stríðsmálaráð
herra hjá F. D. Roosevelt. Síð
an var hann aðstoðarmaður hjá
Dean Acheson, utanríkisráð-
herra í tíð Harry S. Trumans,
forseta. Þá starfaði hann um
tíma í sambandi við Marshall
hjáipina. í stríðinu vann hann
í leyniþjónustu hersins, í
deild þeirra sem hafði með inn
rásma í Normandy að gera.
Árið 1953 gerðist Bundy
prófessor við Harvard háskóla,
og varð fljótlega settur yfir
alla prófessora skólans, sem
er næst æðsta embættið við
Harvard. Þar var hann til árs
ins 1961, er Kennedy kallaði
hann til starfa í Hvíta húsinu.
Hann var mjög náinn aðstoðar-
maður hjá Kennedy, og það
er hann einnig hjá Johzison.
Vinnudagurinn hjá McGeorge
Bundy í Hvíta húsinu er a.
m. k 12 stundir á dag, auk
laugardaga, og oft vinnur hann
líka á sunnudögum. Þegar eitt
hvað míkilvægt mál er á döf-
inni þá má segja að hann búi
í Hvíta húsinu.