Tíminn - 07.08.1965, Blaðsíða 12

12
TÍMINN
LAUGARDAGUR 7. ágflst 1865
Æskulýðshöllin — Fríklrkjuvegur 11.
Vandamál æskunnar
Æskulýssamband íslands hefur
skorið upp herör gegn hungri í
heiminum. Þar fer það sem betur
fer að dæmi ýmissa æskulýðs-
bandalaga, sem hafa alþjóðamál
á stefnuskrá sinni. Eitt slíkra
bandalaga er Alheimssamband
ungtemplara, International Good-
Templar Youth Federation oft
aðeins nefnt IGTYF, til styttingar,
en það var stofnað í Belgíu fyrir
tveim árum síðan og vinnur ötul
lega að málefnum friðar og bind
indis meðal æskulýðs í heiminum.
— Það eru ekki einungis áfeng
isvandamálin, sem það lætur til
sín taka heldur allt, sem til heilla
eða óheilla horfir framtíð mann
kyns og þá um leið æskunnar.
Og þar eru flestir á einu máli
um það, að engin kynslóð hafi
skilað afkvæmum sínum út í
meira öryggisleysi og hræðilegri
heim en sú, sem rní er að ala
upp börn. Og eru þar til nefndar
hættur þær, sem stafa af síaukn
um eiturnautnum, sem brjóta nið
ur manndóm og viðnámsþrótt,
heilsu og siðferðisþrek hinna auð
ugustu velferðarríkja og menning
arþjóða, en þá ekki síður þær
hættur, sem deilur um kynþátta
misrétti og vopnaframleiðslu leiða
af sér. Og ekki mætti gleyma
kjarnorkuframleiðslu og kjarn-
orkutilraunum, hungri mikils
hluta mannkyns meðan hinn hlut
inn lifir í allsnægtum og óhófi
og síðast en ekki sízt ólæsi, þekk
ingarieysi og fordómum milljóna
þjóða, offjölgun fólks í órsektuð
um löndum, þar sem hungurdauð
inn einn bíður hundruð þúsunda
eða milljóna.
— Æskan er frjálshuga og þarf
ekki að ínnlifast heimsku og
þröngsýni hins liðna tíma og geng
inna kynslóða. Hún á og verður
að skilja hlutverk sitt í starfi
til endurbóta og uppbyggingar
nýjum og réttlátari heimi, þar
sem hið kalda stríð nútímakyn
slóða sé hlægíleg heimska og all
ar gaddavírsgirðingar og sundr-
ungartæki fyrirlitelegur fortíðar-
arfur og martröð frá tíma grimmd
ar og haturs. Og sama mætti segja
um allar ætlanir og hugmyndir
um kjarnorkustyrjöld, þegar fram
tíðin byggir lífsþægíndi sín og
menningu á kjamorku og vetnis-
öflum, svo að hungur og harð
rétti verður aðeins til i annálum,
en eyðimerkur verða aldingarðar
fyrir aflvélum kjarnorkuknúðuiri.
-i Sá hugsunarháttur, sem ríkir
í hinum svonefndu velferðárríkj
um er fyrirbrigði út af íyrir sig.
Og einhver spekingurinn ritaði
um það nýlega á þessa leið: „Við
lifum á tímum, þar sem góðvild er
talin barnaskapur, ráðvendni
heimska, meðaumkun veíklun og
kærleiki til náungans aulaskapur.
Það er aðeins opinberlega, sem
dyggðir hafa enn gildi. En í um-
svifum hversdagsleikans tökum
víð þær ekki lengur alvarlega."
Því miður er þetta of mikill sann
leikur. En það er jafn heimsku
legt fyrir því að hugsa svona. Við
ættum að minnsta kosti að skilja
að heimurinn er orðinn lítill. Það
sem gerist í öðrum heimsálfum
snertir okkur, sem nú lifum, ekki
minna en það, sem gerðist á
næsta bæ í sveitinni á dögum
afa og ömmu.
— Við mannlegar verur höfum
ákaflega lítt þróaðan skilning á
jafnvægi og réttum hlutföllum til-
verunnar. Það er því hægt að upp-
hefja Ramakvein yfir nokkrum
vansköpuðum börnum, sem orðið
hafa fórnarlömb lyfjafíknar og
lífsflótta mæðra sem á með-
göngutímanum. Og svo er gengið
fram í offorsi og öllu slíku mót-
mælt, og er það vel. Talidomid-
hneykslið er auðvitað nógu voða-
legt, það skiljum við. En á sama
tíma eru gerðar af vísindunum og
hertækninni kjarnorkutilraunir,
sem hafa þau áhrif, að fæðast
SIGLUFJ ARDARFLUG
FLUGSÝNAR h.f.
HÖFUM STADSETT 4 SÆTA
FLUGVEL Á SIGLUFIRD!
FARÞEGAFLUG
VARAH LUTAFLUG
SJÚKRAFLUG
Gestur Fanndal, kaupmaður
SIGLUFIRÐI
munu að sögn vísindamanna 16
milljónir andvana og vanskapaðra
barna á meðal næstu kynslóða.
Það er of stórt til að gripið verði
almennri hugsun. Og þá er held-
ur ekkert gert. Aðeins þagað við
ósómanum. Um þetta hefur Nobels
verðlaunamaðurinn Pauling upp-
lýst veröldinni. Og hann hefur
líka gefið þær upplýsingar, að
kjarnorkuvopnabirgðir heimsins í
dag séu ca 50 tonn TNT á hverja
lifandi manneskju jarðar. Eða til
frekarí skýringar: Þótt-allt sprengi
efni sem notað var í síðustu
styrjöld væri notað eða sprengt,
daglega, þá munu birgðir endast
í 146 ár. En þótt þetta verði aldr-
ei sprengt, nema þá í tilrauna-
skyni, þá er mannkyni samt mik-
ill voði búinn um ófyrirsjáanlega
framtíð. Uppvaxandi kynslóð í Ev-
rópu hefur 10 sinnum meira af
geislavirku strontium 90 í merg
sinna beina en foreldrakynslóðin.
En strontium 90 eykur líkur bæði
á blóðkrabba og beinkrabba. Dá-
fallegur arfur það til ykkar unga
fólk. Um leið og Kína sprengdi
sína atomsprengju hafa 5 ríki ver-
aldar ráð á kjarnorkuvopnum, með
sama áframhaldi yrðu þau 2f5 ór-
ið 1970 ríkin, sem ættu slík eyð-
ingarvopn. —
— Meðaltekjur yfir allar vinnu-
stéttir hérlendis munu vera eitt-
hvað nálægt 6—7 þúsund krónum
á mánuði, en í sumum löndum eru
þær innan við 1500 krónur á man-
uði. Og í Indlandi t. d. eru með-
altekjur vinnandi manns ekki
meira en 300 krónur á mánuði.
Meðalaldur hér á fslandi er
rúmlega 70 ár, en meðal svert
•ingja í Suður-Afríku eru meðal-
ævin aðeins 30—40 ár.
Þetta hungurvandamál skapar
ekki einungis sorg, áhyggjur, þján
ingar og örvæntingu, það skapar
einnig æsíngar og uppnám, og
getur orðið orsök heimsstyrjaldar
hvenær sem hungruðu þjóðirnar
átta sig á aðstæðunum og bera
saman örbirgð sína og óhóf okkar.
Átökin milli austurs og vesturs
yrðu líkt og smákærur í saman-
burði við það ástand, sem orðið
gæti ef hungurvofa Asíu eða Af-
ríku legði leið sína til Vesturlanda.
— Því er það rétt, sem pró-
fessor Bergström i Michigan-há-
skóla segir: „Ef við hefjum ekki
nú þegar heillavænlega upplýs-
ingastarfsemi um hungrið í heim-
inum og alla þá sjúkdóma, sem
af því leiða, þá hrynja bráðlega
máttarsúlur mannlegrar tiiveru."
— Til viðbótar við það hungur,
sem þjakar tvo þriðju mannkyns
bætist svo offjölgunarvandamálið,
sem gefur hundrað nýja munna
til að metta á hverri mínútu við
hina soltnu sem fyrir eru.
Framtíð mannkyns er í hættu
vegna þessa hrollvekjandi og
hryllilega kapphlaups milli hung-
urs og offjölgunar, sem leggjast
að síðustu á eitt.
" Hvað gjörum við? Hvað getum
við gjört? Hvað gera vísindin?
Hvað gerir kirkjan? Hvað gerir
æskan? —
— Aðalritari Sameinuðu þjóð-
anna U Thant hefur oft sagt
áherzlu á styrkleika almennings-
álits í öllum stórmálum, og það
sem nefna mætti sameiginlega
skoðun mannkynsins fyrir hans
eigið starf. Og þar er skoðun og
aðstaða smáþjóða kannske jafn-
gild hinni stærri þar er ræða full-
trúans frá smáþjóð kannske áhrifa
mest. Hann hefur óskað eftir að
við mynduðum okkur ákveðna
skoðun í stórmálum og að við
birtum þá skoðun á vettvangi al-
þjóða. Höfum við gjört það?
Hið siðferðilega valdboð hefur
alltaf komið frá hinum einstaka,
frá sálarþroska einstaklings, en
ekki frá „toppfundum pólitíkus-
anna. Þar standa því skilin næst,
hjá smáþjóðum. Það hafa alltaf
verið smáhópar, sem þokuðu
sannri siðmenningu í listum og
vísindum, trú og siðgæði lengst
áfram, t. d. Hellenar, forn-Egypt-
ar, Rómverjar, Gyðingar, Armen-
ar, íslendingar. Smáþjóð hefur
þannig ekki afsökun.
Sérfræðingar og stjórnmála-
menn verða jafnan að vita sig
undir dómi og mælistiku alheims-
skoðunar, eða alþjóðaálits. Það er
eini hemillinn, sem þeir hafa. —
— í starfi okkar, fyrir friði,
bræðralagi og siðmenningu eru
verkefnin óþrjótandi fyrir hvert
einstakt okkar. í bindindismálum
getum við aldrei gert nógu mik-
ið. Ekkert sljóvgar hugsun og til-
finningu einstaklinga og þjóða
meira fyrir böli og þjáningum en
einmitt áfengisnautnin. Þetta bölv
aða bardrykkjuþamb og sælkera.
Það er vegna hennar sem fjöldi
fólks flýtur sofandi að feigðarósi
og eyðir þeim fjármunum í eldi
og áfengistizku, sem orðið gætu
til að skapa jöfnuð og bræðralag
meðal þjóðanna og útrýmt hungri
og fordómum, ólæsi, og ómenn-
ingu vanþróaðra þjóða. ,
Meðal hinna svokölluðu félags-
legu vandamála, sem móta mest
okkar þjóðfélag og annarra, sem
teljast til velferðaríkja heims, er
áfengisvandamálið eitt hinna al-
varlegustu og veldur mestu böli
og stendur því að vissu leyti næst.
Það er talað inn áfengisböl ár-
gæzkunnar, áfengisböl örbirgðar-
innar, og áfengisböl æskunnar, og
hefur hvert sínar sérstöku orsak-
ir og afleiðingar, hver sinn sér-
staka blæ. Og er hvert um sig
sérstakt vandamál.
Á vegum æskunnar er öll áfeng-
isnotkun hrein misnotkun, hreint
brjálæði. Ungt fólk þarf allra sízt
á áfengi að halda. Það eyðileggur
þroska og hæfileika og bera alltaf
meira eða minna af braut frama
og hamingju, jafnvel þá, sem eru
gáfaðastir og dáðríkastir.—
— Þegar við í dag komum fram
undir þessu kjörorði: EKKI ORð,
HELDUR ATHAFNIR, þá gerum
við það í samræmi við minningu
eins af beztu og fyrstu brautryj-
endum fyrir hugsjónum bindindis-
manna — John B. Finch, sem var
ákaflega líkur John F. Kennedy.
Hann umskóp hugsanir og orð í
athafnir með svo óþreytandi elju,
og áhuga að segja mætti að hann
hefði fórnað lífi sínu á bezta aldri
fyrir þessar hugsjónir. Trú hans
á æskuna og hennar hlutverk,
kraftur hans og snilli veitti hon-
um öndvegi á þessum vettvangi
Frambald á bls. 14.
UPPSALABRÉF
Framhald af bls. 9
og hafnarvandamálin.
Aðspurður virtist Myrdal
gera lítið úr möguleikum hafs-
ins, sem matvælauppsprettu.
Svör hans voru þó óljós í því
efni. Hann lagði alla áherzlu
á landbúnaðinn, en viður-
kenndi þó, að mikil vandamál,
aðallega stjómmálalegs eðlis,
væru á vegi slíkrar þróunar.
Samtímis því, sem þessi bráða-
birgðahjálp er veitt, þarf að
rífa þessar þjóðir upp úr því
volæðis-uppgjafa.r-ástandi apati
sem þær eru í dag.
Hann vaki athygli á hinum
þýðingamiklu sinnaskiptum
varðandi takmarkanir barneign
sem hafa átt sér stað í bæði
USA og ekki sízt í Vatikaninu.
Eins og kunnugt er hafa Banda
ríkjamenn ekki viljað blanda
sér í siðferðismál annarra
þjóða með því að beita sér
fyrir kennslu í getnaðarvörn-
um, og Páfastóllinn hefur tal-
ið synd að nota slíkt. Ekkert
óviðkomandi skyldi hindra
guðs vilja. Nú er það mál und-
ir endurskoðun í Páfagarði og
efalaust stefnubreytingar von.
Enn eitt þýðingarmikið at-
riði, sem verður að breytast,
er viðskiptapólitík ríku land-
anna gagnvart vanþróuðu lön<j-
unum. Þessi lönd flytja aðal-
lega út hráefni, sem oft eru
hátt tolluð.
Það er að vonum að sumir
áheyrenda Myrdals vom hon-
um ósammála um sumt. T. d.
vildi einn helzti hagfræðingur
sænsku ' búnaðarsamtakanna,
Sven Holmström, forstöðumað-
ur rannsóknarstofnunar land-
búnaðarins, halda því fram að
Bandaríkjamenn hefðu þegar
tekið tæknina í sína þjónustu
í svo ríkum mæli að framfar-
ir þar myndu hægja á sér
á næstunni, og Evrópa (Frakk-
land, ftalía, Þýzkaland o. fl.)
því hafa vissa möguleika á að
keppa við stórveldin.
Myrdal vildi ekki Ijá þessu
eyra og sagði m. a. að t. d.
Danir stefndu fremur að því
að framleiða þrautunnar gæða-
vörur fyrir ríka neytendur, því
mótmælti vissulega enginn.
MINNING
Framhald af bls. 3
var hlédrægur og hógvær, og
hefði vafalaust leyst af hendi með
sóma stærri verkefni en kennsla
við héraðsskóla gerir kröfur til.
William heitinn var gjörfilegur
maður að vallarsýn, kvikur og
snar í hreyfingum og karlmenni
hið mesta. Hann var manna trygg
lyndastur og sannur vinur vina
sinna, orðvar og grandvar.
Sár er söknuður okkar. Öldruð
móðir syrgir ástríkan son og stór
systkinahópur hugulsaman bróð-
ur. Sárastur er þó söknuður eigin
konunnar, blessaðra litlu barn-
anna þeirra og stjúpdóttur hans.
— En mitt í sorginni skín þó ijós
í myrkrinu. Hennar bíður það veg
lega en vandasama hlutverk &ð
leiða litlu börnin þeirra til vegs
og þroska. Hún veit, að það hlut
verk er eitt samboðið minningunni
um hinn látna sæmdarmann og
það var hans helgasta og háleit
asta markmið. Megi Guð styrkja
hana á þeirri braut og þerra trega
tárin.
William, vinur minn!
Lýsi þér sólin
til ljósheima.
Fylgi þér fararheill
til friðarsala.
Algóður Guð
geislum strái
á leiðir lifenda.
Lifðu vel!
Albert Jóhannsson.