Tíminn - 21.08.1965, Blaðsíða 3

LAUGARDAGUR 21. ágúst 1965
TÍMINN
! Hagfræði og tannlækningar
Mönnum er í fersku minni,
i þegar Bjarni Benediktsson,
forsætisráðherra, flutti þjóð-
inni þann boðskap, að lausn
efnahagsvandans ætti, eins og
tannviðgerðir, að vera í hönd
um sérfræðinga. Báru þau orð
hans keim af spakmælum eins
fyrirrennara hans í forsætis-
ráðherrastóli, sem fljótt urðu
landsfleyg: „Kreppan er eins
og vindarnir, — enginn veit,
hvaðan þeir koma eða hvert
þeir fara“
Bjarni taldi öruggara að
styðja kenningu sína með til
vitnun í hinn kunna brezka
hagfræðing, J. M. Keynes, sem
vel kann að hafa látið frá sér
fara eitthvað í þessa átt, en
þá auðvitað í gamni, því að
hann gat verið maður hnytt-
inn. T. d. er haft eftir honum,
að hagfræðin ætti að hafa
fræðiorð á latínu, svo að hún
öðlaðist sömu tiltrú og læknis
fræðin.
Keynes var róttækur hag-
fræðingur, sem vildi ríkisaf-
skipti og sköttun gróða án misk
unnar. Hann var kvæntur rúss
neskri dansmær og fékk lávarðs
nafnþót. Er ekki óskemmti-
legt, hve Sjálfstæðismönnum
er gjarnt að skírskota til
vinstri sinnaðra hagfræðinga.
M. a. brá Ólafur Björnsson, pró
fessor, títt fyrir sig ungfrú
Joan Robinson, háskólakenn-
ara frá Cambridge og fram-
herja í Verkamannaflokknum,
er hann skrifaði sem mest um
kaupgjaldsmál. Minnir þetta á
Helga magra, sem þótti væn
legra að treysta á Þór en
Krist, þegar mikið var í húfi.
Um samlíkingu Bjarna Bene
diktssonar er Það annars að
segja, að hún er meira en lítið
hæpín. Hagfræði og tannlækn
ingar eru ætíð óskyldar grein
ar. Ef maður hefir skemmda
tönn, á hann um tvennt að
velja: að láta taka hana eða
gera við, og er það auðvelt
matsatriði. Vandkvæði á sviði
efnahags eru ekki svona ein-
föld. Orsakir til þeirra geta ver
ið flóknar og margbreytilegar
og aðferðir til lausnar, ekki
síður. Mestu máli skiptir, að
efnahagslegar ráðstafanir hitta
þegna þjóðfélagsins misjafn-
lega. Meira að segja „penna-
strik“ eins og gengislækkun
getur gert hóp manna að auð
kýfingum, en annan að ör-
eigum.
Hagfræðingar eru engir
hæstaréttardómarar í málefn
um, sem varða afkomu fólks,
enda eru skoðanir þeirra skipt
ar. Að fela þeim í hendur ó-
skorað vald um efnahagslegar
aðgerðir er álíka viturlegt og
að veita herforingjum heimild
til þess að ákveða, hvort þjóð
fer í stríð eða ekki.
Með þessu er ekki reynt að
gera lítið úr gildi hagfræðinn
ar eða hagfræðinganna. Kunn
áttu þeírra á samfélagið vissu
lega að nýta, eins og aðra
tæknilega kunnáttu, en þó að-
eins innan sinna takmarka-
Hlutverk hagfræðinga er í
stórum dráttum þetta:
1. Að safna gögnum og gera
hagskýrslur,
2. framkvæma hagfræðilega
útreikninga,
3. semja tillögur um æskileg
ar aðgerðir efnahagslegra ráð-
stafana.
4. segja fyrir um hugsanleg-
ar verkanir efnahagslegra ráð
stafana.
En lokaákvarðanir í atvinnu-
og fjármálum eiga ætíð að
vera í höndum kjörinna full-
trúa þjóðarinnar. í lýðræðis-
landi á þingmeirihluti og
stjórn skilyrðislaust að ráða
stefnunni, — standa með henni
eða falla.
En vilja hagfræðingarnir
sjálfir almennt fá óskorað
vald um efnahagslegar aðgerð
ir?
Því fer víðs fjarri. Mjög
kunnur hagfræðingur vestan
hafs hefir gengið svo langt að
lýsa yfir: „Naumart er unnt
að ímynda sér neití fráleitara
en það, að hagfræðingum yrði
leyft að not.a þjóð sem til-
raunadýr fyrir kenningar sín
ar og kreddur."
Það er garnalkunn staðreynd,
að sérfróoir menn hafa hneigð
til sérvizku í sinni greín. Fyrir
alllöngu kom hagfræðingur
með þá skoðun, að afnema
ætíi alla vexti af peningum,
annar, að banna ætti með lög
ura hvers konar auglýsingar.
Báðir höfðu nokkuð til síns
máls, en áhættusamt getur
verið að gleypa við slíku án
fyrirvara.
Ýmis bellibrögð núverandi
ríkisstjórnar að undirlagi mis-
viturra hagfræðinga eru af
svipuðum toga spunnin.
Er þá komið að því að at-
huga, hvað aðrir stjórnmála-
menn en Bjarni Benediktsson
hafa um málið að segja.
Winston Churchill, hinn
kunni stjórnmálaskörungur,
mat mjög lærdóm og hæfileika
sérfróðra, en hann réði þá
gjarnan til starfa á öðrum svið
um en þeirra eigin.
Á 53. ráðstefnu Alþjóðasam
bands þingmanna hélt Jens
Otto Kragh, forsætisráðherra
Dana, setningarræðu og varaði
við því að sérfræðingar tækju
við af kjörnum fulltrúum:
„Þeim málum fer fjölgandí",
sagði hann, „sem afgreidd eru
af sérfræðingunum einum, og
felst í þessu hætta fyrir þing
ræði og lýðræði, sem byggist
á því, að þjóðin ráði málum
með kjörnum fulltrúum sín-
um“. Virðist Kragh þanig ekki
vera á þeirri skoðun, að lausn
efnahagsvandans eigi, eins og
tannviðgerðir, að vera í hönd
um sérfræðinga.
Hitt má raunar.skilja og e-t.v.
fyrirgefa, að ríkisstjórn, sem
ekkí er vandanum vaxin, vilji
skella skuldinni á aðra. Þegar
gerðar eru vafasamar og fyrir
suma sársaukafullar efnahags-
ráðstafanir, er þægilegt að
geta ,notað hagfræðinga sem
skálkaskjól. Kann sú hugmynd
að hafa leynzt að baki hinni
ísmeygilegu samlíkingu Bjarna
Benediktssonar.
Jón H, Þorbergsson
Skálholtssöfnun
Kxistur stofnaði kirkjuna til
farsældar og blessunar öllu fólki.
Til viðhalds og eflingar henni not
ar Drottinn menn. — „Farlð og
gerið allar þjóðir að lærisveinum"
— Þeir menn sem Drottinn notar
til þessa þurfa að vera starfhæfir.
Það er sjálfsagt nú eins og á dög-
um Krists að uppskeran er mikil
og verkamennirnir fáir. Kirkja
Krists á í látlausu stríði við
fólkið að fá það til að lifa kristin
dóm, það er Guði þóknanlegt enda
menningin sjálf. Ef ekki er lifað
samkvæmt kenningum Krists er
fólkið í óþrotlegum örðugleikum
og lífsflækjum, sem getur lokað
íyrir því trúnni Guðs. Væri
kirkja Krists allsráðandi í and-
legu lífi fólksins, myndi hatur,
hervæðing, stríð og allir þess fé-
lagslegu erfiðleikar hverfa og
verða ný jörð og nýr himinn. Af
því að kirkja Krists er ráðstöf
un Drottins eigum við, mannanna
börn, engan veg færan okkur,
fram hjá henni eða á hliðvi|i hana
okkur til varanlegs lífs eðá þess
sem Guði er þóknanlegt. Annað
líf nær engum tilgangi. Séra
Bjarni Jónsson vígslubiskup sagði
í stólræðu 1. ág- síðastl.: „Gáðu
að sjálfum þér og kenningunni;“
,,Kenningin“ er ákveðin og skýr
og lýsir upp hinn rétta lífsins veg
fólks. Allar afskriftir manna —
hvort leikir eru eða lærðir — á
atriðum menningarinnar eru
hættulegar allri siðmenningu
fólks. Eg tel það afskríftir á kenn
ingunni þá ekki er trúað Guð-
dómleik sögunnar viðburða í sam
bandi við líf Jesú Krists hér á
jörð. Þessi afskrift skammsýnna
manna, hefir valdið míklu tóm-
læti fólks gagnvart kenningunni
og kirkju Krists. Tómlætið um
kirkjunnar mál er illgresi á trú-
arakri fólks og kæfir þar hinn
rétta gróður. Ekkert getur upp-
rætt það illgresi, nema ástundun
Guðs orðs í sannri trú. Gagnvart
efasemdum segir Kristur: „Sá,
sem ekki er með mér er á móti
mér, Sá sem ekki samansafnar
með mér, hann sundur dreifir.‘“
í útvarpsumræðum síðastl. vetur
kom fram sá andi, að allir skyldu
hafa frjálsar hendur í trúmálum,
það væri einkamál hvers og einis.
Segjum það. En þessir, sem
svona hugsa, sjá það sjálfsagt
ekki, að þeir ná engum æskileg-
um árangri í lífi sínu utan kirkju
Krists, aðeins innan hennar. „Án
■mín getið þér alls ekkert gert“.
segir Kristur. Hér á landi er trú-
frelsi. Það verður að tpljgst
mikið, þegar trúyillingar m látn
ir vera kennarar unglinga og
barna. Allir kennarar ættu að
ganga undir próf í kristnum fræð
um og kristilegum hugsunarhætti
til þess að geta orðið kennarar.
Kirkja Krists gefpr ejr}cj verið
,,oss kristnum móðir*' þefna við
hlýðum hennar kalli Hún getur
ekki verið hlutlaus. — Svo er á-
statt, hér á landi ng ?íða á öðrum
stöðum, að vekja þaff ný|t og
kröftugt líf í kirkju Krists, tií
trúarlegs þroska fölks, svo að
það hreyfist úr veraldgrhyggjunni
inn á kirkjunnar svið otíætt er
að sygja. að ísjenzjfy $$ðina
sem lifir i miklu ’eraldargengi,
vanti ejckert nema dag pema
vakningu, i orðj Drottins, í
kirkju Krists. þar sem víð eig-
um öll að safnast saman. Það
þarf að þagga niður i hvers konar |
hávaða, sem yfirgnæfir kirkjunn- g
ar rödd. hvers konar veraldlegum i
hávaða. Vel ber að meta og virða |
alla viðleitni til eflingar kirkju '1
Krists í landinu. Má þar til ný- <
mæla telja kristilega æskulýðs- |
starfsemi þjóðkirkjunnar. Á sú
starfsemi skilið góðan stuðning
frá fólkinu. Þá telst það til ný- ,
mæla að kirkjan hefur eignazt i
Skálholt, þann fornhelga stað. 1
Biskup landsins, herra Sigurbjörn 1
Einarsson og margir fleiri sjá |
þar möguleika til eflingar kirkju -
Krists í landinu, og eru nú uppi
margar ráðagerðir um framták
til þeirra hluta þar á staðnum.
Raðgerð er — meðal annars —
stofnun kristilegs lýðháskóla til
uppeldis prestaefnum og öðrum
leiðtogum þjóðarinnar. Er þetta
fþgur hugsjón, sem alþjóðar þörf
Ifpllar á til framkvæmdar. Vel
ipætti kirkjan búa sér þama að-
§föðu til almennrar vakningar í
landinu í orði Drottins. Þessa við
jeitni ætti alþjqg að styðja með
ráðum og dáð. Átíugamenn þessa
máls hafa snúið sér til fólksins
í landinu um að það láti eitthvað
af mörkum í svonefnda Skálholts
söfnun. Hér er um að ræða al-
merkasta menningarmálallratíma
Hér þarf mikils með og verðskuld
ar líka mikið. Mikið hefur kirkj-
an gert fyrir fólkið eða hvernig
pjyndi líta út meðal fólksins væri
Kristur ekki kominn?
* i
Eg, sem þessar iínur rita, leyfi
mér að skora á alla í landinu,
bæði karla og konur, og sem ein-
hver fjárráð hafa. bregðist hér
vel við. Þó að við bændur í land !
inu legðum eki fram nema sem ;
svaraði einu lambsverði til jafn |
aðar, yrði það töluvert samanlagt. |
Styðjum öll Skálholtssöfnunina 1
4. ágúst 1965 |
Jpp H. Þorbergsson. «■
Konur óskast
Konur vantar nú þegar í eldhús Kleppsspítalans
Upplýsingar gefur matráðskonan í sima 38160,
milli kl. 13 og 16 daglega.
Skrifstofa ríkisspítalanna.
_________3
Á VÍÐAVANGI
Svona er nú Mbl. gott
fréttablað
Mbl. er mjög óspart á að
hrósa sér af því, að það sé
bezta og áreiðanlegasta frétta
blað á íslandi um leið og Það
ber öðrum íslenzkum blöðum
á brýn, að þau séu óheíuarleg
og léleg fréftablöð, enda hafi
þau ekki eins góðan aðgang
að fréttaheimildum og Mbl. T.
d. Iiefur Mbl. gumað mjög af
því að hafa aðgang að frétta
útsendingum Associated Press,
,,AP—þjónustunni“. Þjóðvilj-
inn Hefur stundað það undan
farna daga að bh-ta frétta-
skeyti AP frá Víetnam, sem
ekki hafa birzt í Mbl. Þessu
svarar Mbi. í gær með leiðara,
sem heitir: „Þjónkun við al-
heimskommúnismann" og seg
ist leggja annað mat á fréttir
en Þjóðviljinn. Þannig u.pp-
lýsir Mbl. sjálft, að það er
hættulega óáreiðanlegt frétta
blað. Það stingur undir stól
fréttum frá bandarískri frétta
stofnun, ef fréttirnar koma
hernaðarrekstri Bandaríkja-
manna í Víetnam illa, vegna
þess að Mbl. telur það þjónk
un við alheimskommúnismann
að birta slíkar fréttir. Þannig
er Mbl. að verða bandarískara
en bandarísk blöð, og Það um
skör fram. Mbl hefur stund-
um gengið svo langt að segja,
að Mbl væri hliðstætt að
frjálslyndi og N. V. Times. I
því blaði er nefndum fréftum
ekki stungið undir stól og þar
er haldið uppi heilbrigðri gagn
rýni á stefnuna í Víetnam. í
Mbl. á íslandi „frjálslyndasta
og bezta fréttablaði landsins,"
er hins vegar „þjónkun" banda
rískra fréttamanna „við al-
heimskommúnismann“ stungið
undir stól og skrifaðir leiðarar
um að herða verði liernaðarað
gerðir í Vietnam nú megi
Bandaríkin hvergi láta deig
an síga fyrir kommúnismanum!
NTB-frétt
Einn af blaðamönnum Mbl.
er fréttaritari NTB-fréttastof
unnar á fslandi. Hann hefur
sent fréttaskeyti til þessarar
norsku fréttastoi'u um breyt
ingar þær á ríkisstjórninnL
sem ákveðnar hafa verið, þ.
e. að Guðmundur f. Guðmunds
son láti af embætti utanríkis
ráðherra í september, við emb
ætti hans taki Emil Jónsson og
Eggert G. Þorsteinsson við
cmbæti Emils. Tíminn skýrði
frá því snemma í vor, að ákvcð
ið hefði verið að Guðmundur
tæki við sendiherraembættinu
í Lundúnum í liaust og aftur
nú fyrir nokkrum dögum, er
ákveðið hafði verið að Eggert
Þorsteinsson tæki við ráð-
herraembætti. Þarna hafði
Mbl. áreiðanlega betri aðgang
að heimildum en Tíminn og
blaðamaður MW.. fréttaritari
NTB., veit að hér er ekki ver
ið að fleipra með neitt. En
Mbl. hentar ekki að birta slík
ar fréttir. Á sama tíma birtir
það svo langa frétt um það, að
skipstjóri á Akranesi hafi dreg
ið 10 punda lax 0g liaft frúna
uppábúna með sér og í hinni
sömu frétt eru lesendur -frædd
ir á Því að fyrir mörgum ár-
um hafi annar maður, þessum
skipstjóra reyndar óskyldur,
misst svinghjólið af bátsvél og
sagt fátt í fimm kiukkustundir.
Vonandi tekst þeim á Mbl. að
koma svinghjólinu í samband
Frambald á bls. 12
■ ■■
I