Morgunblaðið - 06.01.1984, Blaðsíða 4

32
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 6. JANÚAR 1984
Lifa fflar fjölskyldulífi?
SVO SEGIR A.M.K. CYNTHIA MOSS SEM HEFUR
RANNSAKAÐ ATFERLI FILANNA f RÚMAN ÁRATUG
>
Iregn-
bogans
litum
sjálfu sér einn mikilvægasti boö-
skapur hennar: húsgögn eru nú
neysluvara eins og hver önnur.
Meö fjöldaframleiðslu og tækni,
lægra verði, auknum fjárráöum,
frítíma og hreyfanleika fólks,
breyttum lifnaöarháttum og viö-
horfi, — allt þetta hefur stuölaö aö
því m.a. aö innanstokksmunir svo
sem stólar, skápar, lampar, hillur
og rúm eru nú framleiddir, seldir
og keyptir eins og aörir hlutir til
þess aö nota um tíma, breyta síð-
an eöa láta víkja fyrir öörum nýjum
hlutum, svipað og þegar viö kaup-
um kápu eða stígvél.
Nýr litur —
Nýtt samhengi
Litadýrð, eiginlega öll blæbrigöi
regnbogans, einkenndu þessa
sýningu ööru fremur, litir á áklæð-
um, boröum, skápum, huröum, á
viöi, á járni, á harðplasti, margs
konar munstur og litasamsetning-
ar á einum og sama hlutnum oft og
tíðum. Sum fyrirtæki kynntu fram-
leiðslu sína eingöngu meö nýjum
efnum og nýjum litum á eldri gerð-
um húsgagna, oft meö undraverö-
um áhrifum, hlutirnir fá annan kar-
akter og allt annaö samhengi.
Poltrona Frau, eitt þessara fyrir-
tækja, kynnti „nýja“ seríu í anda
gömlu ráösettu „sjeffa“-stólanna,
en hjálpi oss allir heilagir, í rauö-
um, fjólubláum, sægrænum,
skærgulum og fleiri litum. Árang-
urinn bingó!
Hreyfanleg kerfi og samstæður
sem má breyta, bæta og aölaga
17. „Mstti ég fó frið augnabiik," gœti
verið heiti þessa gula tjaldrúms.
Fyrirtækið Sormani og hönnuöur Joe
Colombo.
18. Þessi svefnsófi fró Linea Italia,
eftir Fevaretto, er látlaus, auðveldur í
notkun og með öllu tilheyrandi, borð-
um, dínu, kodda og sæng og áklæði
sem má fjarlægja til hreinsunar.
19. „Ottomana" heitir þessi sófi fram-
leiddur af B&B Italia. Hönnuðurinn
Erzo Mari segir að í design séu oft
augnablik spennings og taugaæs-
ings en einnig tímabil dýpri hugleið-
inga þegar þú lítur á hlutina úr vissri
fjarlægð og spyrð til hvers þetta sé
nú allt saman. Þá reynir maður að
greina aðalatriðin frá aukaatriðunum
og tilbúningnum. Sófinn er úr póliúr-
etín-plasti ásamt sérstökum trefja-
efnum sem hefur verið úðað innan á
mótin áður en pressaö er. Þannig er
sófinn sterkari og lítur líka betur út
meöan púðar og áklæði eru í þvotti.
20. „Torso“ fyrirtækisins Cassina er
dæmi um mublu sem hefur ákveöinn
karakter sjálf, er ekki hlutlaus til að
falla inní. Mikil áhersla er lögð á form
og sérkennilegt landslag forma sem
skapast þegar nokkrum slíkum er
raðað saman í herbergi. Þessir stólar
sem lokka mann til að setjast hafa
heillað fjölda kaupenda. Hönnuður er
Paolo Deganello.
21. Mario Bellini, hönnuöur sófans
„Victoria", sagöi þessa mublu hann-
aða til að falla inní, verða eins og
sjálfsagður, ósýnilegur hluti um-
hverfisins. En í rauninni er sófinn
ógleymanlegur í einfaldleika sínum,
látleysi og vönduðum frágangi.
Framleiöandi Cassina.
22. „Airone“ er hluti af seríu, kaffi-
borði, hægindastól og tveggja sæta
sófa úr stálvírneti sem mynda sæti,
bak og arma. Fæst í rauðu og bláu.
Hönnuður er Mario Cristiani en fram-
leiðandí Evoluzione.
23. Poltrona Frau kynnti „nýja“ seríu
í gömlum stíl. Leðuráklæöið er nú í
öllu Itflegri litum en samsvarar ímynd
þessara rótgrónu gömlu mubla í
huga manns.
24. Mjög einfaldur sófi „lce cream“
frá Uvet er kynntur sem ódýr, hag-
kvæm lausn á tímum örra breytinga
og hreyfanleíka fólks. Hönnuður er
Studio P. Passerini.
25. Þessi krómuðu málmsæti eru fal-
leg hvar sem á er litið — á torgum, í
görðum, sölum eða göngum. Fram-
leiðandi er Bieffplast, hönnuður
Kinsman.
26. Einföld sígild Ijós úr lökkuðum
málmi, eftir Straffi — fyrirtækið heitir
Cil di Mario Vecchiarelli. Ljósin fást í
ýmsum litum.
27. „Margherita“ eftir bræðurna Gigi
og Pepe Tanzi er framleiddur af
Biesse. Hann er úr póliúretín-plast-
„bodíi“ sem situr á emeleruðum
málmramma, yfirklæddur með sér-
staklega hönnuðum púðum ásamt
lausu þvottaekta áklæði sem má fjar-
lægja með einfaldri rennilásaaðferð.
Cynthia Moss heitir kona nokk-
ur, en hún hefur varið rúmum ára-
tug ævi sinnar í að rannsaka at-
ferli fíla í Kenya. Og viti menn, fíl-
arnír virðast lifa nokkuð reglulegu
fjölskyldu- og félagslífi. „Þetta
tímabil hefur verið á við að lesa
spennandi fjölskyldu- eða ættar-
bók“ segir Moss í samtali við
blaðamann International Herald
Tribune. „Sagan er svo spenn-
andi, að þú getur ekki hugsað þér
að láta hana frá þér, og vilt fyrir
alla muni ekki láta hana enda.“
Þetta er reyndar ein af ástæðum
þess að Moss, sem í dag er 43 ára
gömul, ætlar að halda rannsókn-
um sínum áfram. „Ég er rétt byrj-
uö á þessu, og get a.m.k. haldið
áfram í 20 ár til viðbótar.“
Moss var nemandi í heimspeki
og skrifaöi jöfnum höndum tíma-
ritsgreinar, aöallega um leiklist og
trúmál, er hún ákvað aö fara í
sumarfrí til Afríku. Þar hitti hún
Douglas-Hamilton, sem vann í Lake
Manyara National Park í Tanzaníu.
Hamilton notaöist viö eigin aðferö
til aö greina fílana aö, án þess aö
þyrfti aö merkja þá. Hann tók
myndir af öllum fílunum sem hann
sá, og gat fljótlega greint einstakl-
ingseinkenni, svo sem mismunandi
útlit á tönnum og eyrum. Moss var
aöstoöarmaöur Hamiltons í níu
mánuði, en fór þá til Nairobi til að
skrifa niöur það sem fyrir augu og
eyru haföi borið. Árið 1975 kom út
bók hennar, „Portraits in the Wild“,
gefin út hjá University of Chicago
Press, en bókin var endurútgefin í
fyrra.
„Draumur minn var aö gera mín-
ar eigin athuganir á fílunum, en ég
haföi ekki á neinu aö byggja nema
vinnu minni með Douglas-Hamilt-
on,“ heldur Moss áfram. En lukku-
hjóliö snerist henni í hag, og frá
1972 hafa rannsóknir hennar veriö
fjármagnaöar úr ýmsum sjóöum.
En hvað hafa rannsóknir hennar
leitt í Ijós? Moss hefur notaö svipaö
greiningarkerfi og leiðbeinandi
hennar, fílarannsakandinn lain
Douglas-Hamilton, og meö því móti
hefur hún getað greint hina 600 fíla
í sundur sem búa í Amboseli Nat-
ional Park, og þar í kring. Hún hefur
fylgst sérstaklega meö nokkrum
fjölskyldueiningum. Líkt og þeir
sem rannsakað hafa atferli fíla í
Asíu og Afríku, hefur Moss komist
aö raun um aö grunneining fílasam-
félagsins er fjölskyldukjarni þar
sem fílamamman er í öndvegi. Hver
eining getur verið u.þ.b. 10 fílar,
ættmóöirin, dætur hennar og
barnabörn. Fjölskyldueiningin
borðar saman, sefur í hóp, og
skiptast á mismunandi hljóöum,
heilsast og sjá sameiginlega um
litlu afkvæmin. Fílabörnin læra
hvernig þau eiga aö haga sér meö
því að fylgjast meö hegðun hinna
eldri, hvaö þeir eiga aö óttast, hvaó
þeir eiga að boröa, og hvar þeir
eiga að finna mat, vatn til aö drekka
og baöa sig úr. Moss heldur því
jafnvel fram aö fílarnir læri aö leita
skjóls í þjóðgörðum til aö varast
veiöiþjófa, þvi þeir viröast vita
nákvæmlega hvar mörk þjóögarö-
anna eru. Þeir viröast jafnvel vita
eftir hverju veiðimennirnir sækjast.