Morgunblaðið - 12.02.1984, Blaðsíða 36

36

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 12. FEBRÚAR 1984
Fyrsta rfkisfyrirtækið selt:
„Víðar en Guð
en í Görðum“
Frumvarp um sölu fyrsta ríkisfyrirtækisins er fram komið á Alþingi. Um það
efni fjallar fyrri hluti þingbréfs í dag. Selja á Lagmetisiðju ríkisins í Siglu-
firði, Siglósíld. Rekstur hennar þótti lítt til fyrirmyndar — að dómi hagspek-
inga, sem ráðum réðu í þjóðarbúskapnum. En sagt er að jafnvel ófríð kona
verði fogur — í samanburði við aðra enn Ijótari. Siglósíld heldur höfði, eða er
ekki svo (?), í samanburði við þjóðarbúskapinn. Um þann búskap fjallar
síðari hluti bréfsins.
SALA ríkisfyrirtækja hefur verið
mjög á dagskrá undanfarið. Það
telst ekki til tíðinda. Heldur hitt að
nú hefur verið lagt fram frumvarp á
Alþingi um sölu eins slíks, „frum-
varp til laga um heimild fyrir ríkis-
stjórnina til að selja lagmetisiðju
ríkisins í Siglufirði". Sverrir Her-
mannsson, iðnaðarráðherra, mslti
fyrir þessu stjórnarfrumvarpi sl.
miðvikudag. Það er ekki úr vegi að
fara nánar ofan í sauma á þessu
máli. Veröur í því efni stuðst við
framsögu iðnaðarráðherra og fleiri
tiltækar heimildir.
Forsaga máls
og framvinda
Með lögum nr. 46/1972 ákveðið
að ríkið reki verksmiðju í Siglu-
firði til fullvinnslu og verkunar
ýmiss konar sjávarafurða. Þessu
ríkisfyrirtæki var gefið nafnið
Lagmetisiðjan Siglósíld. Jafn-
framt yfirtók ríkið verksmiðjuhús
sem var í eigu Síldarniðursuðu-
verksmiðju ríkisins, en það fyrir-
tæki var í eigu annars ríkisfyrir-
tækis, Síldarverksmiðja ríkisins.
Lánið lék ekki við þennan rekst-
ur. Hann gekk erfiðlega frá upp-
hafi. Tilkostnaður heimafyrir
hækkaði samhliða verðbólgu, sem
blés myndarlega út á áttunda ára-
tugnum, en söluverð gaffalbita í
Sovétríkjunum hreyfðist lítt — og
tók ekkert tillit til verðlagsþróun-
ar í framleiðslulandinu. Markaður
utan Sovétríkjanna var smár í
sniðum. Verðbólgan hjó æ fastar
að rótum þessa fyrirtækis sem
lengra leið á starfsferil þess. Segja
má að íslenzk verðbólga og sovézk
hagþróun, sem er snautleg blanda,
hafi sett þessu fyrirtæki stólinn
fyrir dyrnar, rekstrarlega séð.
Stanzlaus hallarekstur kom síðan
í veg fyrir eðlilega tæknivæðingu;
tæki úreltust og vígstaðan versn-
aði.
Árið 1979 varð Lagmetisiðjan
fyrir miklum skakkaföllum vegna
seinkunar á sölusamningum, far-
mannaverkfalls og lítt seljanlegra
birgða, sem leiddi til rekstrar-
Stefnuskrár-
loforð má
víðar efna en
í Siglufirði
norður
stöðvunar mánuðum saman. A ár-
unum 1981 og 1982 seig enn á
ógæfuhlið í rekstri fyrirtækisins
með samdrætti í sölu og lækkandi
verði í dollurum. Verðbólga inn-
anlands var mjög óhagstæð á
þessu tímabili, framleiðslugeta
hvergi fullnýtt og vélakostur orð-
inn slitinn. Árið 1980 var fram-
leitt í 137 daga og bókfært tap 1,3
m.kr. Árið 1981 var framleitt í 130
daga og bókfært tap 3,7 m.kr.Árið
1982 var aðeins framleitt í 90 daga
og bókfært tap 5,3 m.kr. Samtals
var tap fyrirtækisins á þessum ár-
um 10,5 m.kr., þrátt fyrir 3,4 m.kr.
framlag úr ríkissjóði.
Árið 1981 var eigið fé fyrirtæk-
isins (skuldir umfram eignir) nei-
kvætt um 2,7 m.kr., 1982 neikvætt
um 9,3 m.kr. og 1983 neikvætt um
4,3 m.kr., skv. bráðabirgða-
uppgjöri.
Leiga og sala
í september 1982 skipar Iðnað-
arráðuneyti nefnd til að fara yfir
stöðu fyrirtækisins og gera tillög-
ur um endurskipulagningu á
rekstrinum. í því skyni var nefnd-
inni m.a. falið að kanna hugsan-
lega eignaraðild heimamanna.
Nefndin skilaði áliti í apríl 1983 og
fórust iðnaðarráðherra svo orð um
niðurstöðu hennar:
„Vóru niðurstöður hennar í
megindráttum þær, að fyrirtæki,
sem framlieddi um 30 þús. kassa
af gaffalbitum og 23 þús. kassa af
niðursoðinni rækju, ætti að geta
skilað hagnaði, ef það þyrfti ekki
að standa undir fjármagnskostn-
aði vegna uppsafnaðra skulda og
að nauðsynlegar endurbætur yrðu
gerðar á húsnæðinu."
Á grundvelli álits nefndarinnar
var síðan gerður samningur við
Þormóð ramma hf. um „yfirtöku
hans á rekstri Lagmetisiðjunnar
Siglósíldar, og var það samkomu-
lag staðfest af Iðnaðarráðuneyti
og Fjármálaráðuneyti."
Um þá leigu sagði iðnaðarráð-
herra sl. miðvikudag í þingræðu:
„Rekstur Þormóðs ramma hf. á
Siglósíld hefur staðið í járnum,
þrátt fyrir það að leigan fyrir
verksmiðjuna hafi ekki nægt til að
greiða fjármagnskostnað af lánum
er á henni hvíla. Rekstrar- og fjár-
hagsstöðu Þormóðs ramma hf. er
þannig háttað að fyrirtækið hefur
ekki bolmagn til að koma rekstri
Siglósíldar í það horf sem þarf til
að gera hann arðbæran. Þegar
fram kom áhugi aðila, með
reynslu í lagmetisiðnaði, þótti því
rétt að athuga til hlítar, hvort
unnt væri að selja fyrirtækið."
Heimaaðilar og einstaklingar
með búsetu á ísafirði og í Kópa-
vogi mynda síðan hlutafélag, Sigló
hf., sem festi kaup á Lagmetisiðj-
unni Siglósíld. Kaupverð er 18
m.kr., sem iðnaðarráðherra telur
viðunandi miðað við aðstæður og
forsögu. Kvöð fylgir sölusamningi
um staðfestingu Álþingis — og að
fyrirtækið verði áfram rekið í
Siglufirði.
Orðrétt sagði Sverrir Her-
mannsson, iðnaðarráðherra:
„I samningsviðræðum aðila hef-
ur eftirfarandi komið fram varð-
andi áform kaupenda um rekstur
fyrirtækisins:
• — í fyrsta lagi hyggjast þeir
halda áfram framleiðslu gaff-
albita.
• — í annan stað hyggjast þeir
vinna úthafsrækju, sem veidd
er úti fyrir Norðurlandi.
• — í þriðja lagi hyggjast þeir
vinna rækju, sem veidd verður í
Barentshafi í samstarfi við
brezkt fyrirtæki til sölu á
markaði í Bretlandi og Banda-
ríkjunum.
• — í fjórða lagi hyggjast kaup-
endur sjóða niður tilfallandi
hráefni þann tíma, sem ekki er
unnið að síld.
Síðast töldu atriðin tvö eru nýj-
ung í starfsemi Siglósíldar og er
vonazt til að geta orðið til að þetta
geti orðið til þess að efla atvinnu-
iíf í Siglufirði. Til þess að unnt sé
að starfrækja Lagmetisiðjuna
Siglósíld í samræmi við framan-
ritað þarf að gera verulegar
endurbætur á húsi og tækjum.
Samkvæmt áætlun eigenda hyggj-
ast þeir fjárfesta á fyrra helmingi
árs 1984 samtals 12 m.kr. til
endurbóta á verksmiðjunni".
Fyrsta frumvarpið um sölu
ríkisfyrirtækis er fram komið. En
víðar er Guð en í Görðum, segir
máltækið. Það kæmi ekki að sök
þótt stefnuskrárloforð yrðu efnd
víðar en í Siglufirði norður.
Horfur 1984
Þjóðhagsstofnun, sem á að vera
nokkurs konar staðreyndabanki
fyrir þing og þjóð um stöðuna í
þjóðarbúskapnum, gefur út heim-
ildaritið „Agrip úr þjóðarbú-
skapnum". Sú lesning, sem þar er
að finna, á að sjálfsögðu erindi á
borð þingmanna. En það er öllum
hollt að gera sér grein fyrir
kjarnaatriðum úttektar á stöðu
þjóðmála í lok vertíðar Alþýðu-
bandalagsins 1978—1983.
Það er að vísu vafasamt að
skrifa bága stöðu fiskistofna á
reikning stjórnmálamanna. En
fiskveiðistefna, sem stjórnvöld
móta á hverri tíð, væntanlega á
grunni fiskifræðilegra upplýsinga,
verður þó naumast skotið undan
almennri stjórnarfarslegri
ábyrgð. Gluggum því næst lítil-
legá I nokkur efnisatriði stað-
reyndabanka Þjóðhagsstofnunar
m/jisse
Skiptinemar til
Bandaríkjanna
ASSE ISLAND gefur íslenskum unglingum
kost á því að fara sem skiptinemar til ársdval-
ar í Bandaríkjunum. Dvalartími er frá 15.
ágúst 1984 til 1. ágúst 1985.
Dréngir og stúlkur fædd á tímabilinu 1. ágúst
1966 til 1. ágúst 1968 geta sótt um.
ASSE ISLAND eru nýstofnuö samtök og
starfa í tengslum viö samsvarandi samtök á
hinum Noröurlöndunum og ASSE internation-
al í Bandaríkjunum.
Skrifiö eöa hringiö eftir umsóknareyðublöð-
um og öllum nánari upplýsingum.
ASSE ISLAND,
American Scandinavian Student Exchange.
Pósthólf 10104,130 Reykjavík.
Sími 91-19385 eftir kl. 14.
>
EFTIRLIT MEÐ XATNSGÆEDUM
Efnagreiningaáhöld fyrir vatnsveitur, hitaveitur,
fiskeldi, ölgerðir. sundlaugar. matvælaiðnað o.fl.
CHEMets®
í HANDHÆGRI ÖSKJU.
SVO EINFALT AÐ HVER
SEM ERGETUR FRAM-
KVÆMT MÆLINGUNA.
Uppleyst súrefni • Súlfíð
Klór • Járn • Harka • Súlfít
Ammoníak • Fenól • Klóríð
Koldíoxlð • Kopar o.fl
1) Brjótið endann af
í vatnssýninu
Sýnið dregst inn.
2) Berið við litastaðla
og ákvarðiö styrk
efms í vatni
KEmifl
Laugavegi 170-172
Pósthólf 5094 -125 R
Sími 27036
RANNSOKNARVORUR • M/ELITÆKI • KEMISK EFNI • EFNAGREININGATÆKI
Framkvæmdastjórn
Alþýðuflokksins:
Mótmælir heim-
ildinni til ÍSALs
„Framkvæmdastjórn Alþýðu-
flokksins mótmælir eindregiö þeirri
ákvörðun ríkisstjórnarinnar að
heimila fslenzka álfélaginu að ger-
ast aðili að samtökum íslenzkra vin-
nuveitenda," segir í upphafi frétta-
tilkynningar frá Alþýðuflokknum
sem Mbl. hefur borist.
Þar segir ennfremur:
„Ein af forsendum fyrir sam-
þykki Alþýðuflokksins á samn-
ingnum við Alusuisse um bygg-
ingu álversins var yfirlýsing
þeirra að íslenska álfélagið gerð-
ist ekki aðili að samtökum ís-
lenskra atvinnurekenda. Sæki fs-
lenska álfélagið um aðild að Fé-
lagi íslenskra iðnrekenda, Vinnu-
veitendasambandi fslands, eða
öðrum samtökum atvinnurekenda
á fslandi, telur framkvæmd-
astjórn Alþýðuflokksins að for-
sendurnar fyrir samþykkt Alþing-
is á samningnum séu brostnar og
það jafngildi uppsögn samnings-
ins af hálfu Alusuisse."
J