Morgunblaðið - 29.11.1985, Side 11

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 29. NÓVEMBER1985
B 11
IMyndskreytt kynning á íslenskri tónlist og íslenskum tónlistarmönnum hefur færst mjög í aukana á undanförnu ári, sérstaklega á
síöustu sex mánuöum. Er þá miðað við það sem sýnt hefur verið í sjónvarpi. „Tónlistarmyndir" köllum við myndútfærslurnar hér,
þó ekki hafi íslenskt nafn yfir þessi fyrirbæri náð að festa rætur. „Tónlistarkvikmyndir" er eitt þeirra orða sem heyrst hafa, „en þaö
verður að teljast svolítið villandi að nota „kvikmynd" í senn yfir einn hlut sem tekur fjórar mínútur í sýningu og annan sem tekur
90 mínútur í sýningu," eins og Karl Öskarsson, kvikmyndagerðarmaður hjá Frostfilm bendir á, sem talsvert hefur fengist við gerð
tónlistarmynda, a.m.k. á íslenskan mælikvarða. „Tónlistarmyndband“ hefur ennfremur heyrst, en þeir kvikmyndagerðamenn sem
við ræddum við voru alfarið sammála um að það hentaöi illa. „Tónlistarmyndband er bein þýðing á „musikvideo“ og bæði orðin
eru of mikið notuð,“ segir Egill Eðvarðsson kvikmyndagerðarmaður hjá Hugmynd, sem ásamt Saga film sendi nýlega frá sér tónlist-
armynd með lagi Mezzoforte, „This is the night“.
AF KVIKMYNDAGERÐ
Á ÍSLANDI
Það. telst varla
og fyrr en varöi voru lögin oröin
nógu mörg til aö setja saman í
þætti,“ segir Egill. Hann bar á sín-
um tíma upp hugmyndina aö tón-
listarþættinum Skonrok(K). „Það
var liklegast '78 sem ég síöan lagöi
fyrir lista- og skemmtideildina hug-
mynd um aö myndskreyta nokkur
islensk lög. Geröi þaö sjálfsagt
undir áhrifum alls þessa sem viö
vorum aö sjá aö utan. Þaö var
samþykkt og viö myndskreyttum
ein 30 lög, bæöi nýog gömul á þeim
tima og settum saman í fjóra þætti,
Flugur, sem Jónas R. Jónasson
kynnti.“
Egill minntist á aö viö fyrstu sýn
heföu menn litið á tónlistarmyndir
sem hreinar auglýsingar. „En í dag
eru þær orönar annaö og meira og
jafnvel teljast til nýrrar listgreinar.
Auglýsingagildiö er þó enn í fullu
gildi, en — þaö telst varla tónlist
lengur ef ekki fylgir mynd,“ segir
Egill.
Orðið “video“ í þessu
sambandi gefur líka
svolítiö ranga hug-
mynd um tónlistar-
myndir og hefur
blekkt marga til aö
halda aö þaö þurfi
ekki nema lítiö myndbandsupp-
tökutæki og svolítiö hugmyndaflug
til aö geta gert þokkalega myndút-
færslu á lagi. En máliö er aö megniö
af bestu tónlistarmyndunum sem
maöur sór eru kvikmyndaöar á
filmu og hún síöan yfirfærö á mynd-
band fyrir sýningu í sjónvarpi,"
segir Egill. Aö sögn Viðars Víkings-
sonar, dagskrárstjóra lista- og
skemmtideildar sjónvarpsins hefur
þaö komiö fyrir aö sjónvarpiö hafi
hafnaö tónlistarmyndum á tækni-
legum forsendum og eru þaö einu
dæmin um aö slíku efni hafi veriö
hafnaö.
Að „sýna“ lag í
sjónvarpi
Og þá erum við komin aö því sem
líklegast er annaö tveggja tak-
marka meö gerö tónlistarmynda -
aö fá þaö sýnt í sjónvarpi og leyfa
þannig alþjóö aö „sjá“ tónlistina.
Hitt takmarkiö hlýtur svo aö vera
aö eftir sýninguna lifi tónlistin
sterkar meö þeim sem á horföu.
Þaö aö myndskreyta tónlist er í
raun ekki svo ýkja gömul hefö, þó
aö í dag megi segja aö sú krafa
nánast fylgi útgáfu lags aö af því sé
til tónlistarmynd. Hér á fslandi hófst
þaö ekki aö ráöi fyrr en 1984, þó
fyrsta íslenska tónlistarmyndin sem
sýnd var í sjónvarpi, en framleidd
af öörum aðilum, hafi komið til
nokkru fyrr. Þaö var þegar þeir Jón
Gustavsson, Þorsteinn Jónsson og
Kristinn Þórisson, ööru nafni Sonus
Future, sendu frá sér myndútfærslu
á lagi sem hét því táknræna nafni
„Myndbandiö". Yfirumsjón meö
gerö myndarinnar hafði Jónas R.
Jónasson og var hún sýnd þann 3.
desember 1982. Síöan leiö nokkuö
langur timi þar til næst var sýnt ís-
lensk tónlistarmynd sem framieidd
var utan veggja sjónvarpsins. En
þarmeö er ekki sagt aö íslensk tón-
list í myndútfærslu hafi ekki verið
sýnd fyrr og síöar.
Þátturinn Glugginn hóf göngu
sína þann 10. október 1982 og þá
var sýnd í honum myndútfærsla á
laginu „Hvaö um mig og þig“, sem
Ragnhildur Gísladóttir söng - og
lék. „Þaö er nokkuö heföbundin
regla um íslensk lög, aö þau sem
sýnd eru í Glugganum eru fram-
leidd hér í sjónvarpinu, en þau sem
koma í Skonrok(k)i eru framleidd
af aöilum utan stofnunarinnar. Einu
undantekningarnar þar á eru aö
nokkur lög sem voru myndskreytt
fyrir Gluggann hafa veriö sýnd í
Skonrok(k)i,“ segir Viðar Víkings-
son. Reyndar var byrjaö að mynd-
skreyta íslenska tónlist áöur en
Glugginn koma til og enfremur hafa
lög verið myndskreytt fyrir aðra
þætti, Stundina okkar, kosninga-
sjónvarpo. fl., svodæmi séu tekin.
Auglýsíng og ekki
auglýsíng
„Þaö var líklegast um 1978 sem
sjónvarpinu fór aö berast tónlistar-
myndir aö utan og þá i gegnum
hljómplötuinnflytjendur," segir Eg-
j|| Eövarösson, sem þar starfaöi á
árunum 1971-80. „Ég man aö fyrstu
viöhorf manna voru aö þarna væri
um aö ræöa hreinar auglýsingar og
ekkert annaö. En svo fór að gerö
tónlistarmynda erlendis jókst mjög
Aörir taka i sama streng, en
leggja mismikið vægi á auglýsinga-
gildiö. „Auglýsing er eitthvaö sem
menn gera til þess eins aö selja til-
tekin hlut," segir Jón Tryggvason,
kvikmyndageröarmaöur hjá Frost-
film, sem nýlega sendi frá sér tón-
listarmynd viö lag Herberts Guö-
mundssonar, „Can’t walk away“. í
vændum eru svo tvær tónlistar-
myndir sem Jón leikstýrir og Karl
Óskarsson kvikmyndar, viö tónlist
hljómsveitanna Rikshaw og Grafík.
„Eitt aöallögmál tónlistarmynd-
arinnar er aö hún gefi þá mynd af
tónlistinni og kannski ekki síst tón-
listarmönnunum sem þeir sjálfir
vilja," segir Jón og bætir viö aö
þetta atriði komi talsvert inn i
myndina viö hvaö forvinnuna varö-
ar. „Þó aö viö vinnum okkar handrit
saman, Karl og ég, ákveðum töku-
plan, tökustaöi og þess háttar, þá
tökum viö strax í upphafi tillit til
óska kúnnans og þær geta verið
mismunandi. Sumir vilja búa til litla
sögu í kringum lagiö, fá jafnvel
utanaökomandi aöila til liös viö sig
í leiknum, aörir vilja hafa tónlistar-
mennina og hljóöfæraleikinn í fyr-
irrúmi og þaö er bara svo misjafnt
hvernig menn vilja bera sig aö. Og
lögmál auglysinganna þurfa alls
ekki aö samrýmast þessum
óskum."
Þór Elís Pálsson, „video-lista-
maður" og auglýsingageröamaöur
tekur í sama streng, en leggur þó
meira vægi á auglýsingagildi tón-
listarmyndanna, eða „klippanna"
eins og hann kallar þær sjálfur. Þór
Elís geröi á sínum tíma þrjár tónlist-
armyndir viö lög hljómsveitarinnar
„Meö nöktum" og hafa tvær þeirra,
„Part" og „Emotional Swing" veriö
sýndar í sjónvarpi. Þaö sem gerir
sýningu þessara mynda frá-
brugöna öörum íslenskum, er aö
u.þ.b. tólf mánuöir liöu frá kvik-
myndatökum, sem m.a. fóru fram í
Aöalstræti 8 sem var og hét, og þar
til aö sjónvarpssýningum kom.
Astæðan var sú aö þaö var ekki fyrr
en ári seinna að hljómsveitin sendi
frá sér plötu meö lögunum, „og þaö
var til lítils aö „sýna“ lögin á meöan
tónlistin var ekki fáanleg, “ segir Þór
Elís.
Tónlistarmyndir og val
á vinsældalista
En hverju skilar svo sýning lags
i sjónvarpi? Aö einhverju leyti getur
hún ýtt undir sölu á plötu, segja
menn í hljómplötu verslunum. Segja
þaö þó sjaldan vera bersýnilegt,
EgillEÓ varðaton vió upptökur á
tónliatarmynd vió lag Mezzoforte,
Thia ia the Night, aem m.a. fóru
tram í Liataaafni íalanda. Vióhlió
hana rýnir Snorri Þóriaaon í kvik-
myndatökuvélina.
Rætt vid Egil
Edvardsson og
fleiri kvikmynda
gerdarmenn um
gerö íslenskra
tónlistarmynda
enda séu viökomandi lög oftast
vinsæl og mikiö leikin i útvarpi á
svipuöum tíma og þau eru sýnd í
sjónvarpi. Viö spuröum Pál Þor-
steinsson, stjórnanda vinsældalist-
ans, þess þáttar sem gerður er til
aö opna nýjum lögum farveg, um
sjáanleg tengsl á milli laga sem
sýnd eru í sjónvarpi og vals á vin-
sældalista?
„Þau eru nokkuö boröleggj-
andi,“ segir Páll, en bætir viö aö
samasemmerkið sé þó ekki algilt
og inn í dæmiö beri aö taka þaö aö
Skonrok(k) er sýnt i sjónvarpinu á
föstudagskvöldum, en næsti vin-
sældalisti valinn fimmtudaginn þar
á eftir. „Eftir sem áöur sjáum viö
glögg tengsl þarna á milli. Og rétt
eins og þaö aö viö getum oftast séö
á vinsældavalinu hvaöa lög hafa
veriö í Skonrok(k)i, þá sjáum viö
yfirleitt út frá listavalinu hvaöa kvik-
myndir eru í gangi á hverjum tíma,“
segir Páll. En hvaö um íslenska tón-
iist, hefur hún skilað sér inn á lista
eftir sýningu tónlistarmyndar í sjón-
varpi?
„Þaö er nú svolítiö annað dæmiö
meö íslensku tónlistina, enda hefur
í raun mjög lítiö verið sýnt af henni
i sjónvarpi. Reyndar man ég ekki
eftir nema einu lagi sem skilaöi sér
strax í toppsæti aö lokinni sýningu
í sjónvarpi og þaö var þegar
HLH-flokkurinnn sýndi „Vertu ekki
aö plata mig“," segir Páll, en þaö
lag sem Snorri Þórisson annaöist
myndútfærslu á, var fyrst sýnt í
auglýsingatíma sjónvarpsins og þá
í fullri lengd. Síöar var myndin sýnd
í Skonrok(k)i og í millitiöinni haföi
lagiö komist á vinsældalista rásar
2. *
íslenskar tónlistar-
myndír ytra
Talandi um sjónvarpssýningar
má geta þess aö ekki er einungis