Morgunblaðið - 24.04.1986, Blaðsíða 16

16 B
JUttgtuifyfofcftí
VmSKIPn AIVINNULÍF
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 24. APRÍL1986
Á seiði
Nýjar haíbeitarstöðvar
þrengja aðþeim eldri
í HINNI öru uppbyggingii fiskeldis sem nú á sér stað hér á landi
fer ekki hjá þvi að ýmsir vaxtarverkir komi fram. Koma þá upp á
yfirborðið hlutir sem menn hafa ef til vill ekki hugað nægilega vel
að til þessa. Mikið er til dæmis um það að fyrirtækin setji stöðvar
sinar niður í hnapp á tiltölulega Utlum svæðum, þar sem aðstaðan
er best, þannig að mikil hætta er á árekstrum, ekki síst þar sem
um hafbeitarstöðvar er að ræða.
Hafbeit á laxi hefur verið stund-
uð hér á landi í nærfellt tvo ára-
tugi. Lengst af voru fá fyrirtæki í
hafbeitinni og í tiltölulega litlum
mæli. Nú eru hins vegar risastórar
stöðvar í undirbúningi og upp-
byggingu og eykst þá hættan á
árekstrum, ekki síst þegar lög og
reglur hins opinbera hafa ekki fylgt
þróuninni eftir. Hættan er ekki síst
fólgin í því að ef stöðvamar eru of
nálægt hverri annarri og efnasam-
setning vatnsins sem þær nota er
svipuð er mikil hætta á að laxinn
skili sér ekki í rétta stöð. Þannig
geta smástöðvar, sem settar eru
upp nálægt einhverri stórri stöð,
ef til vill lifað góðu lífí, án þess að
sleppa nema litlu af seiðum sjálfar,
með því að setja upp gildrur til að
að hirða laxinn frá nágrannastöð-
inni. Þar sem mikill samgangur er
á milli stöðva er einnig mikil sjúk-
dómahætta.
í grein sem Ámi ísaksson deild-
arstjóri á Veiðimálastofnun hefur
skrifað um hafbeitaraðstöðu kemur
fram að eitt af þeim 7 atriðum sem
hann telur vera helstu skilyrði fyrir
góðri hafbeitaraðstöðu er að fjar-
lægð í næstu hafbeitarstöð sé
nægilega mikil. Færir hann rök
fyrir því að æskileg vegalengd á
milli hafbeitarstöðva sé að minnsta
kosti 20 kílómetrar (strandlengjan)
og enn lengri ef stöðvamar nota
vatn af svipuðum uppruna.
Faxaflóa- og Breiðafjarðarsvæð-
ið er talið álitlegast til hafbeitar á
íslandi. Flestar hafbeitarstöðvamar
em á þessu svæði og margar í
undirbúningi þannig að þegar er
farið að stefna í hagsmunaárekstra.
Á norðanverðu Reykjanesi eru nú
tvær hafbeitarstöðvar, Vogalax hf.
í Vogum og Pólarlax hf. í Straums-
vík. Um 20 kílómetrar eru á milli
stöðvanna. Þær nota báðar grunn-
vatn undan Reykjanesskaga til
aðdráttar fyrir laxinn og er efna-
samsetning vatnsins keimlík.
Næsta stöð austan við þessar tvær
er Kollafjarðarstöðin, 20 km frá
Straumsvík, en hún notar vatn úr
Esjunni. Ámi segir í grein sinni að
seiði frá Kollafjarðarstöðinni sem
sleppt er í Vogum skili sér sáralítið
í Kollafjörð en eitthvað í Straums-
vík. Bendir hann á efnasamsetningu
vatnsins og fjarlægð á milli stöð-
vanna í þessu sambandi. Ámi hefur
einnig bent á svipaða reynslu frá
Oregon í Bandaríkjunum þar sem
töluverður samgangur er á milli
stöðva sem 40 mílur em á milli en
báðar notast við sjódælingu til
aðdráttar á hafbeitarlaxi.
Stofnendur Lindalax hf., sem
hafa gert áætlanir um gríðarstóra
eldisstöð í Vatnsleysuvík, em meðal
annars með hugmyndir um að setja
upp Qórðu hafbeitarátöðina á þessu
40 km svæði. Vatnsleysuvík er á
milli Vogalax og Pólarlax, og aðeins
um 8 km frá síðartöldu stöðinni.
Eigendur hinna stöðvanna em því
sem vonlegt er áhyggjufullir vegna
hafbeitar Lindalax. Ekki minnka
þær áhyggjur þegar fregnir berast
um hugmyndir manna um tvær
stöðvar til viðbótar á þessu svæði,
aðra í Fiekkuvík og hina utan við
Þómstaði á Vatnsleysuströnd.
Kristján Einarsson sveitarstjóri
Vatnsleysustrandarhrepps segir að
engar skriflegar beiðnir hafi enn
komið til hreppsins varðandi þessar
stöðvar, en hreppsnefndin væri eigi
að síður búin að veita stofnendum
Lindalax vilyrði fyrir hafbeitarstöð
í Vatnsleysuvík. Hann sagði að í
samningi hreppsins við Vogalax
kæmi fram að ekki yrðu veitt leyfi
til staðsetningar hafbeitarstöðva í
næsta nágrenni stöðvarinnar, en
allar þessar stöðvar væm utan þess
svæðis. Hann sagði þó að ekki
væri æskilegt að fleiri en þessar
tvær stöðvar (Vogalax og Lindalax)
væm í hreppnum og myndi hrepps-
nefndin fara varlega í úthlutun
fleiri leyfa.
Ámi Isaksson deildarstjóri á
Veiðimálastofnun lýsti þeirri skoð-
un sinni í samtali við blaðamann
að ekki væri skynsamlegt að setja
hafbeitarstöð niður í Vatnsleysuvík,
eða annars staðar á þessu svæði,
vegna þess hversu stutt væri í
HAFBEIT — Menn frá Kollaijarðarstöðinni, einni hafbeitar-
stöðinni, em hér að draga fyrir.
næstu stöðvar. í sama streng tóku
forráðamenn þeirra stöðva sem
fyrir em á svæðinu. „Ég fagna
uppgangi hafbeitarinnar í landinu.
En því er ekki að leyna að ég hef
þungar áhyggjur af því að það geti
slegið í bakseglin ef skipulagsmál
af þessu tagi komast ekki í lag,“
sagði Gunnar Helgi Hálfdánarson
framkvæmdastjóri Fjárfestingarfé-
lags íslands, en Vogalaxstöðin er í
eigu þess félags. Hann sagði einnig
að rík skylda hvíldi á sveitarfélag-
inu að fara með fullri gát í úthlutun
aðstöðu fyrir nýjar hafbeitarstöðvar
og benti á að einnig þyrfti leyfi
veiðimálanefndar og veiðimála-
stjóra til reksturs hafbeitarstöðva.
Finnbogi Kjeld, einn af eigendum
Pólarlax, sagði að það væri slæmt
ef hafbeitarstöð yrði sett upp í
Vatnsleysuvík vegna þess hvað hún
væri stutt frá Straumsvík. Hann tók
það fram að eigendur Pólarlax
hefðu að öðm leyti ekkert á móti
áformum um byggingu fískeldis-
stöðvar í Vatnsleysuvík.
Eiríkur Tómasson stjómarfor-
maður Lindalax hf. sagðist ekki
geta tjáð sig um þessi atriði, hann
hefði ekki næga þekkingu til þess.
Margt þyrfti að athuga í sambandi
við uppbyggingu stöðvarinnar í
Vatnsleysuvík og væri nálægðin við
aðrar stöðvar þar á meðal.
Þess ber að geta í þessu sam-
bandi að engar reglur em til um
það hér á landi hvað staðsetja megi
hafbeitarstöðvar þétt á ströndinni
en augljóst er af framansögðu að
það er orðið meira en tímabært að
stjómvöld taki af skarið í þessu
efni áður en meiriháttar slys hljót-
ast af. Búið er að leggja margar
milljónir í uppbyggingu hafbeitar-
stöðva og athafnamenn í fískeldi
hljóta að þurfa að finna sér haf-
beitaraðstöðu utan við þá lágmarks-
fjarlægð frá núverandi stöðvum
sem sérfræðingar telja skynsam-
lega, annars er hætta á að fjármun-
ir beggja hópanna fari í súginn.
Þetta verður auðvitað að gerast í
fullu samráði við fískeldisstöðvam-
ar og samtök þeirra, því þetta er
fyrst og fremst hagsmunamál
þeirra. Samtök eldismanna hafa
einmitt viljað vera stefnumótandi í
þróun atvinnugreinarinnar og virð-
ist það atriði sem hér er gert að
umtalsefni vera borðleggjandi fyrir
þá að takast á við.
Jafnframt þarf að athuga ýmis
mál varðandi staðsetningu stöðva
sem byggja á seiðaeldi, strandeldi
og sjókvíaeldi, þannig að ekki fari
svo að stöðvamar eyðileggi hver
fyrir annarri. Olfusið er dæmi um
þetta þar sem margar stöðvar eru
á tiltölulega litlu svæði. Hætt er
við að illa geti farið ef stöðvamar
era að taka ferskvatn úr sömu lind-
unum eða skila úrganginum í lindir
annarra stöðva. _ HBj.
Borgarskráin á að verða fólki
jafn töm ínotkun ogsímaskráin
segir Björn Jónasson hjá Svörtu á hvítu
HJÁ Bókaútgáfunni „Svart á hvtu“ er nú verið að vinna einu viða-
mesta verkefni sem íslenskt útgáfufyrirtæki hefur ráðist í. Þetta
er Borgarskráin - kortabók með upplýsingum um öll fyrirtæki,
stofnanir og þjónustu á höfuðborgarsvæðinu sem til hefur náðst.
Borgarskráin verður prentuð í um 100 þúsund eintökum og dreift
endurgjaldslaust inn á hvert heimili á landinu.
,Við eram búnir að senda út 12
þúsund bréf til allra fyrirtækja á
höfuðborgarsvæðinu sem er að
finna á skrá , allra aðila sem era
með einhveija þjónustu eða hafa
upp á eitthvað að bjóða sem á erindi
í þessa bók,“ segir Björn Jónasson
hjá „Svart á hvítu“. Þessir aðilar
eiga allir að vera búnir að fá sent
umslag sem geymir bréf frá út-
gáfunni með upplýsingum um Borg-
arskrána, útfyllingarseðli og og
öðru umslagi til að setja útfyllingar-
seðilinn í og setja má ófrímerkt í
póst.
Að sögn Bjöms verður bókin í
þremur flokkum. I fyrsta lagi verð-
ur að fínna í henni ágrip af sögu
Reykjavíkur og lýsingu á helstu
stjómsýslustofnunum og fyrirtækj-
um borgarinnar. Síðan koma lit-
prentuð kort af öllu höfuðborgar-
svæðinu ásamt götuskrá þar sem
vísað er á hvar viðkomandi götu
sé að fínna á kortunum og loks er
fyrirtækjaskrá. Skráning á fyrir-
tæki í fyrirtækjaskrána ásamt einni
skráningu í viðskipta- og þjónustu-
skrá kostar 4.500 krónur, hver
aukaskráning í þjónustuskrá 2.500
krónur til viðbótar og hver aukalína
í starfssviði 1000 krónur.
„Bókin er við það miðuð í fram-
setningu að hún verði sem aðgengi-
legust fyrir alla og við ætlumst til
þess að Borgarskráin verði fólki
jafn handhæg í notkun og síma-
skráin. í því felast sölurök okkar,“
segir Björn. „Það hefur verið tilfinn-
anlegur skortur á skrá af þessu
tagi og þær aðrar bækur sem ég
hef séð í þessum anda hafa tæpast
verið nógu aðgengilegar í framsetn-
ingu á upplýsingum til að ná til-
gangi sínum að fullu."
Borgarskráin hefur verið tvö ár
í undirbúningi en nú er stefnt að
útkomu hennar í október í haust.
Reykjavíkurborg tengist útgáfu
bókarinnar á þann hátt að hún telst
þáttur í afmælishaldinu og leggur
borgin til ágripið af sögu Reykjavík-
ur ásamt upplýsingunum um stofn-
anir og fyrirtæki hennar. Á móti
mun borgin fá hlutdeild í þeim
hagnaði sem af útgáfu bókarinnar
kann að verða.
Borgarskráin er viðamesta verk-
efni sem Svart á hvítu hefur ráðist
í til þessa. Þar áður var stærsta
AF STAÐ — Starfsmenn hjá útgáfunni Svörtu á hvítu eru
þegar byrjaðir að taka upp útfyllingarseðlana frá fyrirtækjum á
höfuðborgarsvæðinu og setja inn á tölvu og Borgarskráin verður
þannig einnig til í tölvutæku formi og þar af leiðandi eins konar
upplýsingabanki um allan fyrirtækjarekstur í Reykjavík og nágranna-
byggðarlögunum.
verkefnið útgáfa íslendingasagn-
anna, sem Björn segir að hafi
gengið með slíku ágætum að fyrir-
tækinu er nú kleift að ráðast í þetta
risavaxna verkefni. Svart á hvítu
hefur verið í örum vexti á síðustu
áram. Björn segir að mikil veltu-
aukning hafí orðið á síðasta ári,
ekki síst fyrir tilstilli íslendinga-
sagnaútgáfunnar sem framhaid á
að verða á og hann reiknar með
að í ár muni veltan 6-8 faldast þegar
Borgarskráin kemur til skjalanna.
Fyrirtækið mun líka vaxa hressi-
lega í mannahaldi fyrir bragðið
því að Bjöm giskar á að milli 30
og 40 manns muni starfa hjá bóka-
útgáfunni þegar mestur asinn verð-
ur á þeim hjá Svörtu og hvítu núna
í sumar.