Morgunblaðið - 05.04.1987, Blaðsíða 34

34
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 5. APRÍL 1987
VERÐUR GERÐ
NÝMYND EFTIR
i KVERFANDA
**v
Það var Kay Brown sem benti
Selznick á bók Mitchells, sem kom
út árið 1936. Hún las söguna í
handriti, enda hennar starfi að
þefa uppi góðar sögur til að kvik-
mynda. Selznick var síður en svo
ginnkeyptur fyrir bókinni, taldi
að sögur um borgarstríðið gætu
ekki orðið vinsælar, en það var
þrákelkni Kay Brown að þakka
að myndin var gerð. Leikar fóru
svo, eins og menn sjálfsagt muna,
að Gone With the Wind varð helsta
metnaðarmál Selznicks. Svo liðu
árin og Kay Brown var fengin til
að stjórna dánarbúi Mitchells og
gerði það skynsamlega í meira en
þijátíu ár, þar til lögfræðingar
William Morris hittu hana að máli.
Allt síðasta ár ræddu
erfingjar bókarhöf-
undar og lögfræðingar
William Morris-
umboðsskrifstofunnar
um þennan möguleika. Upphaf-
lega hugmyndin var að skrifa
framhaldið í skáldsöguformi,
„Gone With the Wind 2“. Þetta
var áður en áfrýjunardómstóll
Bandaríkjanna dæmdi í málinu í
september 1986, en þannig fór
að erfingjanum var dæmdur rétt-
urinn óskoraður. Lögfræðingar
William Morris neru lófana af
kæti því þar með töldu þeir glæst-
an sigur í sjónmáli. En svo kom
í ljós að erfingjar dánarbúsins
vildu láta Kay Brown, fyrrverandi
ritara David Selznicks, mannsins
sem framleiddi Á hverfanda hveli,
taka allar ákvarðanir um örlög
skáldsögunnar. Kay Brown er
fræg fyrir stífni í samningamálum
og gefst aldrei upp fyrr en í fulla
hnefana.
„Á hverfanda hveli“, ein
frægasta skáldsaga aldar-
innar, var gerð ódauðleg í
samnefndri kvikmynd með
þeim Clark Gable og Vivien
Leigh árið 1939, en nú eru
uppi háværar raddir um að
gera framhald af myndinni.
Menn greinir á um ágæti
þeirrar hugmyndar, raunar
er háð hatrömm barátta um
höfundarréttinn. Margaret
Mitchell, sú er samdi bók-
ina, lést 1949, ogeftir
dauða hennar erfði bróðir
hennar réttinn. Dánarbúið
heldur einkaréttinum þar til
fimmtíu ár eru liðin frá
dauða hennar. En Mitchell
seldi kvikmyndaréttinn til
MGM-kvikmyndasamsteyp-
unnar árið 1939 ogtelja
forráðamenn hennar og þeir
eigi fullan rétt á að gera
framhald. Málið snýst þó
fyrst og fremst um hvort
erfingjarnir leyfi að gera
framhald í einhvers konar >
formi. ' 2
Ný mynd eða bók eða sjón-
varpsflokkur eða ...
Fulltrúarnir lögðu spilin á borðið:
helst vildu þeir búa til nýja kvik-
mynd, segja sögu Scarlett O’Hara
Bókarhöfundurinn Margaret
Mitchell, sem ekki vildigera aðra
mynd né nýja bók.
Da vid Selznick ásamt
Ingrid Bergman.
og Rhett Butlers eftir að þau skildu
í dyragættinni í myndini frægu. Eða
segja sömu sögu í löngum og íburð-
armiklum myndaflokki fyrir sjón-
varp. Roger Davis, forsprakki
lögfræðinganna og umboðsmann-
anna, vildi þó helst af öllu byrja
ævintýrið með því að fá einhvern
snilling til að skrifa nýja skáldsögu,
„ekki bara þar sem ég veit að hún
myndi seljast mikið, heldur einnig
til að geta haldið öllum öðrum
möguleikum opnum,“ sagði hann
síðar.
Þessi hugmynd var fulltrúum
dánarbúsins ekki á móti skapi. Þeir
höfðu sagt nei við öllum hugmynd-
um í þessa átt í næstum fjörutíu
ár, og þeir vissu vitanlega að það
tæki langan tíma að koma þeim í
framkvæmd; nokkur ár til viðbótar
gætu ekki skaðað neinn. En Roger
Davis lá mikið á. Hann vildi hefjast
handa þegar í stað. Gone With the
Wind er ein mest selda skáldsaga
í heimi (aðeins Biblían er talin
prentuð í stærra upplagi) og mynd-
in sú allra vinsælasta, hvernig sem
dæmið er reiknað. Það er talið að
hagnaðurinn af henni nemi tæpum
milljarði króna. Roger Davis til-
kynnti síðastliðið sumar, þegar rétt
fimmtíu ár voru liðin frá útgáfu
bókarinnar, að hann ætlaði að aug-
Iýsa eftir hæfum höfundi til að
skrifa framhaldssöguna af Á hverf-
anda hveli. Um svipað leyti var
bókin endurprentuð í stóru upplagi.
Fólk í Atlanta, þar sem sagan ger-
ist, hélt grímuböll vítt og breitt um
fylkið til að halda upp á gullaf-
mælið. Svo það var greinilegt á öllu
að ástarsagan um Scarlett og Rhett
Butler átti en sterk ítök í hugum
fólks.
Og hvað á barnið
að heita?
En hvernig réttlæta menn þessa
hugmynd um framhald? Á það er
bent að bókin endar ekki á ódauð-
legri setningu Rhetts, „My dear, I
don’t give a damn,“ heldur orðum
Scarletts, „Á morgun finn ég upp
á leið til að ná honum aftur.“ Þeir
sem vilja sjá framhald telja að bók-
in endi á þessari setningu í þeim
tilgangi að gefa von um nýjar ástar-
raunir.
Hugmyndin um framhald er eng-
in ný bóla. Það var sjálfur Selznick
sem vildi gera aðra mynd þegar í
stað, og lái honum það enginn, þeg-
ar hafðar eru í huga vinsældir
myndarinnar á sínum tíma. Loks
þegar Kay Brown hafði sannfært
Selznick um ágæti bókarinnar vildi
hann tryggja sér samþykki bókar-
höfundar um framhald. En Margar-
et Mitchell þurfti ekki að velta
málinu fyrir sér lengi, þegar árið
1938 gaf hún ákveðið svar: „Nei,
aldrei í lífinu skal ég horfa upp á
framhald gert eftir minni bók.“ En
Selznick gafst ekki upp. Hann
reynai og reyndi næstu ellefu árin,
án árangurs, því Mitchell kom ekki
til hugar að leyfa hugmyndum og
draumum Selznicks að rætast, hún
sagði. „Framhald af Gone With the
Wind, Það er fráleitt. Hvað ætti ég
að kalla það? Ef til will Back With
the Breeze?"
Margarot Mitchell lést 1949 (bíll
ók hana niður í Atlanta). Bróðir
hennar Stephen, sem þá varð tals-
maður dánarbúsins, hélt tryggð við
skáldið og vísaði öllum hugmyndum
um framhald á bug. Þannig hélst
ástandið óbreytt fram undir áttunda
áratuginn, en þá áttaði Stephen sig
á að ekki liði á löngu þar til Gone
■