Morgunblaðið - 11.07.1987, Síða 35

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 11. JUU 1987
35
FYRSTU AÐGERÐIR í EFNAHAGSMÁLUM
Fréttatilkynning frá fjármálaráðuneytinu:
Um breytingar á
tekjuöflun ríkissjóðs
RÍKISSTJÓRNIN hélt í gær blaðamannafund í Stjórnarráðinu vegna
útgáfu bráðabirgðalaga. Þar kynntu fjórir ráðherrar, Þorsteinn
Pálsson forsætisráðherra, Jón Baldvin Hannibalsson fjármálaráð-
herra, Halldór Asgrímsson sjávarútvegsráðherra og Jón Helgason
landbúnaðarráðherra, bráðabirgðalög vegna fyrstu aðgerða ríki-
sljórnarinnar í efnahagsmálum.
Fréttatilkynning fjármálaráðuneytisins fer hér á eftir en frétt
landbúnaðar- og sjávarútvegsráðuneytanna á öðrum stað í blaðinu.
Breytt söluskattsinn-
heimta
I fjárlögum yfirstandandi árs er
áætlað að tekjur af söluskatti verði
rúmlega 18 milljarðar króna. Sölu-
skattsstofninn, þ.e. verð þeirrar
vöru og þjónustu, sem söluskattur
er lagður á er því um 76 milljarðar
króna. Nokkur hluti sölu á vörum
og þjónustu er undanþeginn sölu-
skatti. Stærsti þátturinn þar eru
matvæli um 21,5 milljarðar króna
en einnig eru undanþegnar aðrar
vörur og þjónusta. Gera má ráð
fyrir að án undanþága væri sölu-
skattsstofninn á annað hundrað
milljarðar króna og söluskattstekjur
yfir 25 milljarðar króna.
Misræmi í söluskattsálagningu,
eins og undanþágur eru, brenglar
samkeppnisaðstöðu seljenda og hef-
ur áhrif á neysluval. Seljendum
vöru og þjónustu án söiuskatts er
búin betri staða á kostnað hinna,
sem selja skattlagða vöru. Helstu
rök fyrir mismunun af þessu tagi
hafa verið framfærslu- og neyslu-
Í'öfnunarsjónarmið. Undanþágur nú
janga mun lengra en rökstutt verð-
ur með þeim hætti auk þess sem
óljóst er hversu mikil endanleg
neyslujöfnunaráhrif eru.
I fyrirætlunum stjórnarinnar um
breytingar á skattakerfinu er gert
ráð fyrir breytingum óbeinna skatta
á þann veg að sú skattheimta hafi
ekki áhrif á aðstöðu fyrirtækja. Þær
breytingar á söluskattsinnheimtu,
sem nú hafa verið ákveðnar eiga
að stuðla að þróun í þá átt, þó ljóst
sé að því marki verður eigi náð
með söluskattskerfi eins og nú er
við lýði, sem eðli sínu samkvæmt
getur ekki verið hlutlaust.
Áhrif söluskatts á verð vöru og
þjónustu er ekki einhlítt á þann veg
að það hækki um þann skatt sem
lagður er á. Markaðsaðstaða ræður
miklu þar um. Verðlagning miðast
tíðum við það að hafa verð eins
hátt og kaupendur á viðkomandi
markaði eru reiðubúnir að greiða.
Undanþága frá skatti þarf því ekki
að leiða til lækkunar á söluverði
vöru. Njótandi undanþágunnar
verður þá ekki kaupandi vörunnar
heldur framleiðandi, innflytjandi
eða annar milliliður.
Söluskattsinnheimta breytist nú
á tvennan hátt. Annars vegar verða
undanþágur afnumdar af nokkrum
vöru- og þjónustuliðum þannig að
af þeim verður greiddur fullur sölu-
skattur eða 25%. Er hér um að
ræða tölvur og farsíma. Hins vegar
verður lagður lægri söluskattur eða
10% á aðrar vörutegundir og þjón-
ustu. I þeim flokki eru matvörur
aðrar en kjöt, mjólk, fiskur nýtt
grænmeti og ferskir ávextir, þjón-
usta auglýsingastofa og önnur
þjónusta, svo sem endurskoðun,
bókhald, ráðgjafastarfsemi, hönnun
verkfræðistofa, arkitekt, þjónusta
lögfræðinga, þjónusta við sölu á
fasteignum og lausafé og sambæri-
leg starfsemi.
Alls er gert ráð fyrir að þessar
breytingar á söluskatti gefi ríkis-
sjóði tekjur að ljárhæð um 2.070
milljónir króna á ári og þar af inn-
heimtist um 635 milljónir króna á
árinu 1987.
• • #
Onnur tekjuöf lun
Auk breytinga á söluskatti eru í
fyrstu aðgerðum ríkisstjórnarinnar
fefn önnur fjáröflunaráform, sem
ætlað er að gefa af sér um 1.150
milljónir króna á ári og þar af um
405 milljónir króna á þessu ári. Hér
er um að ræða sérstakt bifreiða-
gjald, hækkun kjarnfóðurgjalds,
hækkun áhættugjalds fyrir ríkis-
ábyrgðir og skatt á erlendar lántök-
ur.
Um einstaka liði
I Breyting á söluskatti
a. Fækkun undanþága frá 25%
söluskatti
1. Tölvur og annar vélbúnaður
til gagnavinnslu
Gert er ráð fyrir að skattstofn
þessi sé um 1,5 milljarðar króna.
Undanþága þessi var veitt um það
leyti er svokallaðar einkatölvur hófu
að ryðja sér til rúins og var veitt í
þeim tilgangi að greiða fyrir út-
breiðslu nýrrar tækni. Örar verð-
breytingar til lækkunar hafa
einkennt þennan markað og verð
með skatti nú yrði tiltölulega lægra
en það var þegar undanþága var
ákveðin.
Undanþága fyrir tölvur veldur
verulegu misræmi gagnvart annarri
vöm, sem verið getur til hliðstæðra
nota svo sem ritvéla, reiknivéla o.fl.
Ennfremur hefur undanþága þessi
haft í för með sér mikil vandamál
við aðgreiningu vöru eins og til
dæmis í fjarskiptabúnaði þar sem
tölvur eru oft hluti hans.
Breyting skattlagningar frá 9.
júlí 1987.
2. Farsímar
Skattstofn þessi er áætlaður um
200 milljónir króna. Annar síma-
búnaður og fjarskiptabúnaður er
nú skattlagður þannig að auðsætt
misræmi er í þessu efni.
Skattlagning hófst 1. júlí 1987.
b. Nýtt söluskattsstig 10% á vör-
ur og þjónustu sem verið hefur
undanþegin
1. Matvara önnur en kjöt, mjólk,
fiskur, nýtt grænmeti og ferskir
ávextir
Undanþága matvöru frá sölu-
skatti hefur m.a. verið gagnrýnd
fyrir það að undanþágan taki eins
til allrar matvöru þar á meðal lúxus-
vöru, sem að öllu jöfnu finnst ekki
á borðum þeirra sem undanþágunni
er ætlað að þjóna. Með breytingum
þessum er sneitt fram hjá skatt-
lagningu flestrar þeirrar matvöru
sem telst til brýnustu nauðsynja auk
þess sem skatturinn verður lægri
en á annarri vöru.
Sala matvöru, sem nú er undan-
þegin söluskatti er áætluð um 21,5
milljarðar króna. Með skattlagn-
ingu þess hluta matvöru, sem að
framan greinir má gera ráð fyrir
að sala til einstaklinga verði skatt-
stofn að fjárhæð um 7 milljarðar
króna.
Skattheimta matvöru sem fellur
undir 10% skatt hefst í ágúst 1987.
2. Mataraðföng veitingahúsa og
mötuneyti
Veitingarekstur nýtur nú undan-
þágu frá söluskatti með þeim hætti
að á þann hluta veltu hans sem
svarar til matvöruinnkaupa með
eðlilegri smásöluálagningu er ekki
lagður söluskattur. Með breyttri
söluskattsinnheimtu mun 10% sölu-
skattur reiknaður af þessum hluta
veltunnar. Til samræmis verður og
að taka upp sömu skattlagningu á
sölu mötuneyta á fæði og sambæri-
leg fæðishlunnindi stofnana og
fyrirtækja.
Áætlað er að um 3,6 milljarðar
af veltu veitinga-, gistihúsa og
mötuneyta verði skattstofn við
þessar breytingar.
Breyting skattheimtu hjá veit-
ingarekstri kemur til framkvæmda
1. október 1987. Er þá m.a. tekið
tillit til þess að liðinn sé aðalferða-
mannatíminn og að verðskuldbind-
ingum hans vegna verði ekki
raskað.
3. Auglýsingastofur
Skattstofn þessi er áætlaður um
550 milljónir króna. Með virðis-
aukaskatti eða öðru því skattkerfi,
sem uppfyllir kröfu um hlutleysi
skatta verður að skattleggja þjón-
ustu til jafns við aðra neyslu.
Torvelt er að finna rök fyrir því að
sala auglýsinga sé utan söluskatts-
kerfisins. Eins og hjá öðrum
þjónustuliðum, sem nú verða felldir
undir söluskatt er gert ráð fyrir að
skattheimta hefjist 1. september
1987.
4. Þjónusta ýmissra sérfræðiað-
ila
Skattur þessi nær til allrar þjón-
ustustarfsemi sérfræðinga annarra
en þjónustu lækna og presta.
Skattlagning þjónustustarfsemi
þ.á m. þessarar er liður í hlutlausu
skattkerfi. í virðisaukaskattkerfi
yrði skattur þessi frádráttarbær hjá
kaupanda þjónustu þegar um fyrir-
tæki er að ræða. í söluskatti er
þetta viðbótarkostnaður fyrir kaup-
anda þjónustu og kynni að leiða til
þess að stærri aðilar myndu byggja
upp þessa þjónustu innan fyrirtæk-
isins í stað þess að kaupa hana að
sé skatturinn hár og ekki frádrátt-
arbær. Þess vegna er talið rétt að
•eggja ekki fullan skatt á þessa
þjónustu fyrr en af víðtækari breyt-
ingum verður. Þar sem um er að
ræða nýja aðila og margbreytilega
starfsemi, sem krefst nokkurs und-
irbúnings er miðað við að skatt-
heimta hefjist 1. september 1987
og ekki gert ráð fyrir verulegum
skatttekjum á þessu ári, en skatt-
stofnar í starfsemi þessari eru
áætlaðir þannig:
Endurskoðun og bókhald o.þ.h., 950
milljónir króna. Teiknistofur o.þ.h.,
2.800 milljónir króna. Lögfræði-
þjónusta o.þ.h., 1.400 milljónir
króna
II Bifreiðagjald
Bifreiðir landsmanna eru um
135.000 talsins og heildarþungi
þeirra um 180 þúsund tonn. Áætlað
er að bifreiðagjald sé 4 krónur á
kg. en að hámarki 10.000 krónur
muni gefa af sér um 610 milljón
króna á ári. Á árinu 1987 verður
lagt á hálft gjald og gert ráð fyrir
að af því innheimtist um 235 millj-
ónir króna. Gert er ráð fyrir að frá
og með næsta ári verði fellt niður
á móti gjaldi þessu þau bifreiða-
gjöld, skoðunargjald og iðgjald af
slysatryggingu ökumanns, sem nú
eru innheimt. Árstekjur af þeim eru
um 80 milljónir króna.
Gjald þetta verður innheimt með
sama hætti af öllum bifreiðum hvort
sem um er að ræða einkabifreiðir
eða atvinnubifreiðir. Áðgreining er
háð verulegum framkvæmdavand-
kvæðum, sem ekki er talið réttlæt-
anlegt að efna vegna ekki hærri
gjaldtöku og ennfremur á gjald
þetta á næsta ári að leysa af hólmi
gjöld sem eru almenn og leggjast
á allar bifreiðir.
I lögunum er heimild til að fella
gjald þetta niður eða lækka það
þegar í hlut á öryrki sem fengið
hefur lækkun aðflutningsgjalda af
bifreiðum samkvæmt þeim reglum
sem um það gilda og mun það verða
gert.
III Hækkun kjarnfóð-
urgjalds
Kjarnfóðurgjald sem nú er inn-
heimt, er annars vegar svokallað
grunngjald, sem vera má allt að
50% af verðmæti innflutts kjarnfóð-
urs og sérstakt kjarnfóðurgjald,
sem heimilt er að endurgreiða sam-
kvæmt settum ree'lum. Það við-
bótargjald, sem lagt er á nú er hins
vegar fast gjald 4 krónur á hvert
kg. Gjald þetta rennur í ríkissjóð
og er áætlað að á þessu ári verði
tekjur ríkissjóðs af því um 80 millj-
ónir króna en um 200 milljónir
króna á heilu ári.
IV Ríkisábyrgðagjald
Áhættugjöld fyrir ríkisábyrgðir
eru hækkuð um 0,5% eða úr 1%
fyrir einfaldar ríkisábyrgðir í 1,5%
og úr 1,5% í 2% fyrir sjálfskuldar-
ábyrgð. Auk þess er gert ráð fyrir
að þeir aðilar, sem njóta ríkis-
ábyrgðar en hafa ekki greitt
áhættugjald svo sem ríkisviðskiptá1
bankarnir, Utvegsbankinn, ýmsir
lánasjóðir, Landsvirkjun o.fl. greiði
sérstakt gjald 0,25% af skuldbind-
ingum sínum í erlendum gjaldeyri.
Gert er ráð fyrir að árlegar tekjur
af gjöldum þessum hækki um 130
milljónir króna á ári og að á árinu
1987 verði tekjuaukinn um 30 millj-
ónir króna. Gjaldtaka nær ekki til
afurðalána vegna útflutnings.
Lántökuskattur
Auk ríkisábyrgðagjaldsins er tek-
inn upp sérstakur skattur á erlendar
lántökur frá 1% til 3% eftir lengd
lánstíma. Áætlað er að tekjur ríkis-'
sjóðs af þessum skatti verði um 230
milljónir króna á ári en um 60 millj-
ónir króna á þessu ári en aðgerðir
þessar sem og hækkun áhættu-
gjaldsins þjóna einnig þeim tilgangi
að draga úr eftirspurn eftir erlend-
um lánum með því að gera þau
kostnaðarsamari en verið hefur.
Skattheimtan nær ekki til lántöku
ríkissjóðs og ekki til afurðalána
vegna útflutnings.
Álagt Álagt Innh. Heilt
I 1987 1987 1987 ár
Breyting undanþága frá söluskatti frá
25% söluskattur 1. Tölvur 9. júli 190 160 380
2. Farsímar l.júlí 25 20 50
215 180 430
10% sértakur söluskattur 1. Matvara önnur en kjöt, mjólk, • .
fiskur, grænmeti og ávextir 2. Mataraðföng veitingahúsa ágúst 300 250 700
og mötuneyti okt. 90 60 360
3. Auglýsingastofur 4. Sérfræðiþjónusta sept. 20 15 60
a. Endurskoðun og þ.h. sept. 35 25 100
b. Teiknistofurogþ.h. sept. 95 70 280
Lögfræðiþjónusta og fasteignasala o.fl. sept. 55 35 140
505 455 1640
Breytingar á söluskatti alls 720 635 2070
II
Bifreiðagjald 4 kr. á kíló allt að 2500 kg og 10.000 kr. á þyngri bíl júlí 305 235 610
III Hækkun kjarnfóðurgjalds Hækkun um 4 kr. á kíló júlí 100 80 200
IV
Hækkun kjarnfóðurgjalds Hækkun um 4 kr. á kíló júlí 100 80 200
IV Ríkisábyrgðagjald, hækkun júlí 65 30 110
V Skattur af erlendri lántöku júlí 115 60 230
Samtals I til V 1395 1030 3220
VI Hækkun barnabótaauka 1987 -100 -100 í -200
VII Hækkun ellilífeyris sept. -90 -90 -270
Breytingar á tekjum ríkissjóðs alls 1205 840 2750 1