Morgunblaðið - 11.09.1987, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 11. SEPTEMBER 1987
B 3
Kaari Utrio
P.C. Jersild
sagnaröð, Amal Nor — den
besatte.Sögusvið þessara verka er
nútíminn, en söguþráðurinn vísar
til Grals—goðsagnarinnar. Þegar
hafa þrjú bindi komið út í þessari
röð, það síðasta var Dáren Amal
Nor.sem kom út 1984. Bækumar
um Amal Nor em furðusögur, þar
sem ímyndunaraflið leikur lausum
hala. Auk skáldsagnagerðarinnar
hefur Thoresen skrifað bók-
mennta— og leiklistargagnrýni í
„Morgenbladet" í Osló.
Jon Michelet fæddist í Osló árið
1944. Hann hefur skipstjómarrétt-
indi og hefur verið til sjós í mörg
ár. Árið 1969 lauk hann prófum frá
Norsk Joumalistskole og hefur unn-
ið sem blaðamaður, útgáfustjóri og
hafnarverkamaður. Michelet hóf
feril sinn sem rithöfundur árið 1975
með skáldsögunni Den drukner
ei som henges skal.Síðan hafa
komið út eftir hann níu skáldsögur,
auk heimildarrita, barnabóka og
leikrita. Michelet er best þekktur
fyrir spennusögur sínar, sem hafa
jafnan pólitískan þráð. Sumar
þeirra hafa komið af stað miklum
umræðum í fjölmiðlum, þar á meðal
Jernkorset, en fyrir hana hlaut
Michelet fyrstu verðlaun í glæpa-
sagnasamkeppni Gyldendalsútgáf-
unnar. Árið 1982 vann hann
skáldsagnasamkeppni sama forlags
fyrir söguna Terra roxa.
Tor Obrestad er fæddur á Jaðri
í Noregi árið 1938. Hann stundaði
nám við kennaraskóla og lauk
seinna prófum í ensku og uppeldis-
fræði frá háskólanum í Osló. Árið
1966 hóf hann feril sinn sem rithöf-
undur og skáld með tveimur bókum,
ljóðasafninu Kollisjon og smá-
sagnasafninu Vind. Sama ár fékk
hann Taíjei Vesaas verðlaunin sem
veitt eru fyrir frumraun á sviði
norskra bókmennta. Til þessa hefur
Obrestad gefið út sjö ljóðabækur,
en sú síðasta er Misteltein, sem
kom út fyrr á þessu ári. Eftir hann
liggja síðan þijú smásagnasöfn,
fjórar skáldsögur, auk heimildar-
skáldsagna, ritgerðasafna og
bamabóka. Tor Obrestad var um
margra ára skeið ritstjóri tímarits-
ins Profil, sem var öflugt málgagn
framsækinna og róttækra bók-
mennta á sjöunda og áttunda
áratugnum. Þar að auki átti hann
frumkvæði að Norsku rithöfunda-
miðstöðinni í lok sjöunda áratugar-
ins. Obrestad hefur auk þess þýtt
verk eftir fjölda höfunda.
Benoite Groult
Rauni Magga Lukkari kemur á
Bókmenntahátíð 1987 sem fulltrúi
samískra bókmennta. Hún er fædd
1943 og ólst upp við Tanaelven, sem
er á landamærum Noregs og Finn-
lands. Hún er af þeirri kynslóð
Finnlands—Sama sem gekk fyrst í
finnskan skóla. í ljóðum sínum fjall-
ar hún meðal annars um þann
árekstur sem verður milli samískra
menningarhefða og finnska fjölda-
samfélagsins. Lukkari er gift
norskum Sama, en hún fluttist til
Noregs árið 1967 og hefur búið þar
síðan. Hún hefur fengist við ýmis
störf. Þar á meðal húshjálp, frétta-
mennsku í útvarpi og fleira. Sem
stendur kennir hún við heimavistar-
skóla í Tromsö. Meðal áhugasviða
hennar eru málefni kvenna og
bama. Fyrsta bók Rauni Magga
Lukkari var ljóðasafnið Jienat vul-
get, sem kom út 1980. Ári seinna
fylgdi annað ljóðasafn, Baze dear-
van, Biehtár. Á síðasta ári sendi
hún síðan frá sér sitt þriðja ljóða-
safn, Losses beaivegirji. Það kom
út í norskri þýðingu fyrr á þessu
ári og var tilnefnt af samíska rithöf-
undasambandinu til bókmennta-
verðlauna Norðurlandaráðs.
Svíþjóð
Sara Lidman er fædd árið 1923
og ólst upp í Norður—Svíþjóð og
fyrstu sögur hennar tengjast þeim
landshluta. Fyrsta saga hennar sem
kom á prent var Tj“ardalen, árið
1953. Síðan komu Hjortronlandet
og Regnspiran. Jag och min son
sem út kom árið 1961 tengist
Afríku og einnig Med fem dia-
manter, frá 1964. Sú fyrrnefnda
er til í íslenskri þýðingu og heitir
Eg og sonur minn.
Næstu árin skrifaði Lidman mikið
af pólitískum greinum, meðal ann-
ars gegn stríði Bandaríkjamanna í
Víetnam. Heimildabók nennar
Gruva frá 1968 sem fjallar um líf
námuverkamanna í Norður—
Svíþjóð hafði veruleg áhrif og er
talin hafa hvatt verkamenn til mik-
ils verkfalls árið eftir í norður-
sænsku námunum. Um skeið
skrifaði Lidman lítið af skáldskap,
en árið 1977 sendi hún frá sér
skáldsöguna Din tj“anare hör, og
sögumar Vredens bam, Nabots
sten, Den underbare mannen og
J“arnkronan. Lidman er vel
þekkt á íslandi og hefur komið
hingað áður.
Ola Larsmo er fæddur 1957.
Eeva Kilpi
Johan Bargum
Karl—Erik Bergman
Rauni Magga Lukkari
Sara Lidman
Ola Larsmo
Erwin Strittmatter
fékk Utrio bókmenntaverðlaun
fínnska ríkisins. Á árunum 1976 til
1981 sendi hún frá sér sögu í fjór-
um hlutum um Finnland á miðöld-
um, en þetta verk er á vissan hátt
kvennasaga í skáldsöguformi. Árið
1984 sendi hún frá sér stórt sagn-
fræðirit.Eevan tytt“aret.Þar rekur
hún sögu kvenna, fjölskyldunnar
og barna frá forsögulegum tíma,
fram á daga iðnvæðingarinnar.
Fyrir þetta verk fékk hún bók-
menntaverðlaun finnska alþýðu-
sambandsins.
Eeva Kilpi fæddist 1928 í Hii-
tola, sem þá var í Finnlandi, en
hefur verið hluti af Sovétríkjunum
frá lokum seinni heimsstyrjaldar-
innar. Hún býr nú í Espoo, einu af
úthverfum Helsinki. Kilpi útskrifað-
ist með háskólapróf frá Helsinkihá-
skóla árið 1943 og kenndi ensku
um eins árs skeið. Frá árinu 1959
hefur hún helgað sig ritstörfum og
eru bækur hennar nú orðnar 19
talsins. Meðal þeirra eru skáldsög-
umar Tamara, H“a“atanhu og
El“am“an evakkona. Nýjustu
bækur Eevu eru smásagnasafnið
Kuolema ja nuori rakastaja, sem
kom út í fyrra, og ljóðasafnið Ani-
malia,sem kom út á þessu ári. Eeva
Kilpi hefur hlotið margs konar við-
urkenningu fyrir ritstörf í heimal-
andi sínu, þar á meðal bókmennta-
verðlaun árin 1968,1974 og 1984.
Johan Bargum er fæddur í Hels-
ingfors 1943. Fyrsta bók hans var
smásagnasafnið Svartvitt.sem kom
Luise Rinser
Eru tígrisdýr í Kongó.sem hann
samdi í félagi við Bengt Ahlfors.
Karl—Erik Bergman er Áland-
seyingur, fæddur 1930. hann lauk
menntaskólanámi í Svíþjóð, úr öld-
ungadeild, árið 1956, sneri síðan
aftur til Álandseyja og gerðist sjó-
maður. Fyrsta bók hans var ljóða-
safnið Mellan tvá skymningar.Af
öðrum ljóðabókum Bergmans má
nefna Med enkel biljett, Och ha-
vet var hárt, Ber“attelser om hav
och m“anniskor, Dikter bland
n“at och bojar, Sn“ackor og I
másens vinge bor en frihet.Auk
þess hefur hann unnið efni fyrir
sjónvarp og útvarp, þar á meðal
skrifað eitt útvarpsleikrit. Bergman
sækir yrkisefni sín að stórum hluta
til síns daglega lífs á sjónum og
gefur þeirri reynslu víðari skírskot-
un.
Noregrir
Felix Thoresen er fæddur árið
1923, menntaður málari og hefur
um árabil búið utan heimalands
síns, lengst á Irlandi, Þýskalandi
og Grikklandi, þar sem hann hefur
haft viðurværi sitt af andlitsteikn-
un. Fyrsta bók hans var söguleg
skáldsaga, Örnen pá Harm.sem
kom út árið 1966. Sagan var fyrsti
hlutinn af fjórum þar sem Thoresen
fjallar um baráttuna milli heiðni og
kristni. I bókum þessum heldur
hann sjónarhóli hins foma átrúnað-
ar á lofti. Árið 1976 sendi Thoresen
frá sér fyrstu bókina í nýrri skáld-
Gerhard Köpf
Fay Weldon
út árið 1965, en meðal skáldsagna
hans eru Femte advent, Tre tvá
ett, Finsk rulett, Mörkrum, Papp-
as flicka og Sommarpojken.í
verkum sínum fæst Bargum jafnan
við vandamál samtíðarinnar og
nálgast þau frá ólíkum hliðum.
Þemu eins og einmanaleiki, fírring
og vandamál ýmissa minnihluta-
hópa eru honum sérstaklega
hugleikin. Fyrir utan skáldsagna-
gerðina hefur Johan Bargum skrif-
að mikið fyrir leikhús og sjónvarp.
Eitt nýjasta verk hans er leikritið