Morgunblaðið - 25.10.1987, Qupperneq 7

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 25. OKTÓBER 1987
C 7
Dr. Jtírg Glauser
Ég les íslensku
á hyerjum degi
DR. JÚRG Glauser vildi komast
burtu frá Ziirich á mennta-
skólaylisti abárunum og prófa
eitthvað nýtt. Hann ákvað að
fara erlendis sem skiptinemi á
vegum þjóðkirkjunnar í eitt ár
og hafði helst áhuga á Banda-
ríkjunum eða Mexíkó. En það
æxlaðist þannig til að hann fór
til íslands og bjó hjá fjölskyldu
i Kópavoginum. Hann vissi sár-
alí-
tið um land og þjóð og lagði sig
ekkert fram við islenskuna fram-
an af, talaði helst bara ensku.
Hann gekk i Menntaskólann i
Reykjavík og smátt og smátt fór
hann að kunna vel við sig. „Lífið
var miklu óþvingaðra og fijáls-
legra meðal íslenskra unglinga
en svissneksra." Hann fékk leyfi
til að vera annað ár á landinu
og tók stúdentspróf úr máladeild
vorið 1971. Síðan hefur hann lagt
stund á norræn fræði. Hann vinn-
ur nú að rannsóknum á norræn-
um alþýðubókmenntum á 16., 17.
og 18. öld við háskólann i Zttrich.
Jurg hefur haldið tiyggð við ís-
land og var leiðsögumaður evr-
ópskra ferðamanna þar í nokkur
sumur. Hann fer helst til landsins
einu sinni á ári og býr þá hjá Kötlu
Magnúsdóttur og Matthíasi Ingi-
bergssyni, apótekarafjölskyldunni í
Kópavogi. Hann hittir gamla vini
og kollega - „það fer minnst vika
í heimsóknir" - og unir sér vel í
þéttbýlinu ólíkt mörgum löndum
hans sem dá ísland. „Flestir ís-
landsáhugamenn fara til landsins
vegna náttúrufegurðarinnar," sagði
hann. „En ég hef verið svo mikið
á Reykjavíkursvæðinu að ég kann
að meta borgina."
Nýríkir borgnðu prest-
um fyrir að skrifa
Jiirg talar lýtalausa íslensku og
hefur einnig lært hin Norðurlanda-
málin síðan hann útskrifaðist úr
MR. „Ég hóf nám í norrænu hér
við háskólann þegar ég kom frá
íslandi og var tvö ár í Svíþjóð og
Noregi á námsárunum. Ég lauk
háskólaprófí 1979 og hóf þá rann-
sóknir á íslenskum riddarasögum á
14. og 15. öld,“ sagði hann. „Það
voru vinsælar sögur sem voru lesn-
ar í handritum og skrifaðar upp
aftur og aftur langt fram á 19. öld.
Niðurstaða mín í stuttu máli var
sú að sögumar voru ekki ritaðar
sem afþreyingarbókmenntir í upp-
hafí heldur borgaði nýríka fólkið á
14. og 15. öld prestum fyrir að
semja sögumar. Það vom helst út-
gerðarmenn á Vesturlandi, sem
seldu Hansamönnum og Bretum
físk, sem vom með presta á heimil-
inu og létu þá skrifa handrit fyrir
sig, eins og erlendir auðkýfíngar
pöntuðu listaverk hjá listamönnum.
Almenningur fór að lesa þessar
sögur þegar fína fólkið hætti því
og hélt því áfram í þijár aldir. Þetta
þykja lélegar bókmenntir og fræði-
menn hafa ekki nennt að rannsaka
þær, þeir rannsaka heldur góðar
bókmenntir eins og Njálu, Egils-
sögu og Eddukvæði. En mér fínnst
það verðugt viðfangsefni að kanna
hvað almúginn hafði gaman af að
lesa á þessum tíma“
Ritgerð hans „Islandische Márch-
ensagas, Studien zur Prosaliteratur
im spatmittelalterischen Island"
(íslenskar ævintýrasögur, könnun á
sagnagerð á síðmiðöldum á íslandi)
kom út hjá Helbing og Lichtenhahn
í Basel árið 1983. Oskar Bandle
sagði að hún hefði fengið góðar
viðtökur en Jurg sagðist ekki hafa
séð neinn ritdóm um hana á
íslensku. „íslenskir kollegar mínir
hafa sagt mér að þeir eigi mun
auðveldara með að lesa fræðirit á
ensku en á þýsku og þess vegna
hefur enginn á íslandi fjallað um
hana."
Ein doktorsritgerð nægir ekki í
hinum þýskumælandi heimi til að
fá dósent- eða prófessorsstöðu við
háskóla. Jiirg vinnur því að annarri
ritgerð sem hann vonast til að ljúka
á næstu tveimur árum. „Verkefnið
er eiginlega í beinu framhaldi af
íslensku^ riddarasögunum," sagði
hann. „Ég vil kanna muninn á góð-
um og vondum bókmenntum, fínum
bókum og reifurum, á Norðurlönd-
unum á 16., 17. og 18. öld. Ég legg
megin áherslu á danskar og sænsk-
ar bókmenntir og er þegar-búinn
að viða að mér miklu dönsku efni.
Gagnasöfnin er mjög tímafrek, en
ég reyni að komast yfír sem mest
af almúgabókmenntum, sögum og
smásögum, frá þessum tíma. Marg-
ar eru aðeins til í einu eintaki á
Konunglega bókasafninu í Kaup-
mannahöfn og ég verð að lesa mikið
af þeim í ljósriti eða af fíliriu."
Ástar- og glæpasögur
sígilt lesefni
„Það þekkja allir Holberg, sem
var uppi á 18. öld, og skrifaði mjög
vel,“ sagði Jiirg. „En sögur og
smásögur eftir aðra höfunda hafa
gleymst og aldrei verið rannsakað-
ar. Ég vil kanna hvað almúginn las
á þessum tíma. íslendingar héldu
áfram að endurrita og lesa gömlu
fomsögumar I handriti fram undir
lok 19. aldar. Það var bara ein
prentsmiðja í landinu til 1850 og
hún prentaði aðallega guðfræðirit,
húslestrarbækur og sálma. Það var
því lítið um nýtt efni og al-
múgabækur urðu mun seinna til á
íslandi en á hinum Norðurlöndun-
um.“
Jurg hefur rekist á nokkrar
gamlar, danskar alþýðubækur hjá
fombókasölum í Kaupmannahöfn
og er með þær á skrifstofu sinni,
sem er við hlið bókasafns norrænu-
stofnunarinnar. Þær hafa flestar
stuttar frásagnir, smásögur og
skrýtlur að geyma. „Mest af þessu
efni var þýtt úr þýslcu eða frönsku
og er jafnvel komið úr latínu," sagði
hann. „Það er einnig þó nokkuð um
frumsamdar ástar- og glæpasögur.
Þetta efni hefur gleymst, en fólki
þótti það líklega skemmtilegra af-
lestrar en bókmenntir sem nor-
rænufræðingar hafa rannsakað
hingað til. Þetta voru ódýr rit og
samin eftir sama munstri og afþrey-
ingarbókmenntir nútímans. Það er
furðulegt hvað hlutimir breytast
lítið öld fram af öld.“
Jurg fylgist vel með nútímabók-
menntum á Norðurlöndunum og
skrifar reglulega um þær í Neue
Ziircher Zeitung. „Ég les íslensku
svo til daglega," sagði hann, “annað
hvort í Morgunblaðinu, bókum eða
ritum. Áhugi á norrænum bók-
menntum hefur aukist hér í Sviss
og í Þýskalandi og útgáfa á þýddum
verkum er aftur að aukast. Ég
fagna því til dæmis mjög að þýskt
útgáfufyrirtæki í Munster er nú að
fara að gefa út Tímann og vatnið,
eftir Stein Steinarr, og Hjartað býr
enn í helli sínum, eftir Guðberg
Bergsson, í þýskri þýðingu Marita
Bergsson. Það er mjög ánægjulegt
fyrir okkur sem vinnum við að
kynna menningu íslands og hinna
Norðurlandanna. “
Texti og myndir: Anna Bjarnadóttir
________Brlds___________
Arnór Ragnarsson
Bridsfélag1
Breiðholts
Sl. þriðjudag vár spilaður lands-
tvímenningur í tveimur riðlum. Röð
efstu para varð þessi:
A-riðill, 14 para:
Sigrún Steinsdóttir —
Haukur Harðarson 183
Guðbrandur Guðjohnsen —
Þorvarður Guðmundsson 179
Axel Lárusson —
Björn Svavarsson 175
Guðjón Jónsson —
Friðrik Jónsson 172
Ami Már Bjömsson —
Guðmundur Grétarsson 166
B-riðill, 10 para:
María Ásmundsdóttir —
Steindór Ingimundarson 129
Halldór Magnússon —
Valdimar Elíasson 122
Leifur Karlsson —
Bergur Ingimundarson 114
Ragnar Ragnarsson —
Hjörtur Cymsson 114
Gísli Tryggvason —
Óskar Friðþjófsson 114
Næsta þriðjudag, 27.október,
hefst Barometer, fímm kvölda
keppni. Enn er hægt að bæta við
tveimur til þremur pörum. Skráning
hjá Baldri í síma 78055 og Her-
manni í síma 41507. Spilað er í
Gerðubergi kl. 19.30 stundvíslega.
Aðalfundur félagsins verður
haldinn í Gerðubergi mánudaginn
2. nóvember kl.19.30. Venjuleg
aðalfundarstörf.
Bridsfélag
Hafnarfjarðar
Sl. mánudag 19. okt. var spilaður
landstvímenningur í einum 16 para
riðli. Úrslit urðu eftirfarandi:
Óskar Karlsson —
Þorsteinn Þorsteinsson 293
Sigurður Lárusson —
Sævaldur Jónsson 264
Guðbrandur Sigurbergsson —
Kristófer Magnússon 248
Ólafur Gíslason —
Sigurður Aðalsteinsson 221
Gunnlaugur Óskarsson —
Sigurður Steingrímsson 216
Jón Viðar Jónmundsson —
Sveinbjöm Eyjólfsson 214
Guðmundur Aronsson —
Sigurður Ámundason 213
Nk. mánudag 27. okt. hefst
hausttvímenningur félagsins og
verður spilað í tveimur eða fleiri
riðlum, raðað eftir styrkleika og
meistarastigaskrá. Þetta fyrir-
komulag ætti að gefa óreyndari
spilurum færi á að krækja í verð-
laun, sem verða veitt bæði fyrir
A- og B-riðil.
HUGMVMDA -
SAMKEPPM
Borgarráð Reykjavíkur hefur ákveðið að efna til hug-
myndasamkeppni um ílát fyrir rusl og kjörorð (slagorð),
sem hvetur til bættrar umgengni í borgarlandinu.
Þátttaka
Þátttaka í hugmyndasamkeppni þessari er öllum heim-
il, bæði fagfólki í hönnum, sem og áhugafólki um bætta
umgengni. Þátttaka er ekki bundin við einstaklinga
heldur geta fleiri staðið saman að tillögu.
Trúnaðarmaður
Trúnaðarmaður dómnefndar er Ólafur Jensson, fram-
kvæmdastjóri, Byggingaþjónustunni, Hallveigarstíg 1,
Reykjavík, sími 29266 og gefur hann allar nánari upp-
lýsingar.
Keppnistillögur
Eins og áður segir skiptist keppnin í tvo þætti og getur
hver þátttakandi skilað inn tillögum um annan eða
báða þættina.
Þættirnireru: a) Gerð uppdrátta af ýmiskonar ílátum
og staðsetningu þeirra. Trúnaðar-
maður dómnefndar afhendir keppn-
islýsingu vegna þessa liðar.
b) Kjörorð (slagorð).
Ennfremur er æskilegt vegna a) og b) liða að skilað sé
hugmyndum um staðsetningu ílátanna víðsvegar í
borgarlandinu en þó er það ekki skilyrði.
Merking og afhending
Tillögum að kjörorði skal skila í arkarstærð A4, auð-
kennt með 5 stafa tölu ásamt lokuðu, ógegnsæju umsl-
agi merktu sama auðkenni, þar sem nafn höfundar eða
höfunda er tilgreint.
Skila skal tillögum til trúnaðarmanns dómnefndar í síð-
asta lagi miðvikudaginn 17. febrúar 1988, kl. 18:00 að
íslenskum tíma.
Verðlaun
Verðlaun fyrir ruslaílát eru samtals kr. 200 þús. þar af
verða veitt 1. verðlaun sem verða eigi lægri en kr. 100
þús.
Verðlaun fyrir kjörorð verða kr. 100 þús., þar af verða
1. verðlaun eigi lægri en kr. 50 þús.
Auk þess er dómnefnd heimilt að kaupa tillögur fyrir allt
að kr. 100 þús.
Heildarverðlaun verða því allt að kr. 400 þús.
Dómnefnd
Dómnefnd skipa Vilhjálmur Þ. Vilhjálmsson, borgarfull-
trúi, formaður, Ingibjörg Sólrún Gísladóttir, borgarfull-
trúi og Pétur Hannesson, deildarstjóri.

Borgarstjórinn í
Reykjavík
TILBOÐ ÓSKAST
í Chevrolet Blazer S-10 4x4 árgerð ’85 ekinn 17 þús. mílur, Volvo
Lapplander árgerð ’80,1.H.C. Bus 37 farþega árgerð ’74 og I.H.C.
traktor 574 árgerð ’77 ásamt öðrum bifreiðum, er verða sýndar á
Grensásvegi 9 þriðjudaginn 27. oktbóber kl. 12-15.
Tilboðin verða opnuð á sama stað.
SALA VARNARLIÐSEIGNA.