Morgunblaðið - 22.06.1988, Qupperneq 58

58
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 22. JÚNÍ 1988
„ Hv'o^ er oá rnltr ?"
Með
morgunkaffínu
Pabbi, hvað er tvíkvænis-
maður?
HÖGNI HREKKVÍSI
Mörg er raun
reykingamanns
Til velvakanda.
Þeir segja að árlega deyji um 300
okkar píslarvotta hinnar óheftu
lífsnautnastefnu. Þessi dánartíðni er
að mínum dómi þjóðhagsleg nauðsyn
í landi þar sem heilsuhraustum gamal-
mennum fjölgar í sífellu. Að vísu kann
það að vera rétt að reykingamar
klippi ekki snyrtilega aftan af ævinni
heldur verði hrumleiki hrömunarinnar
bara fyrr á ferðinni, en þeim mun
stærri er fómin sem við reykinga-
menn fæmm. Þeir sem ekki reykja
ættu að þakka okkur fyrir þessa fóm,
því ef allir næðu meðalaldri íslendinga
þá kæmi það heldur betur niður á
tryggingakerfinu. Reyndar kann það
að koma á móti, ef rétt er, að við
reykingamenn emm að jafnaði oftar
og lengur á sjúkrastofnunum og étum
meira af lyfjum en hinir. En fóm
okkar er engu að síður af göfugum
toga.
Því legg ég til að við reykingamenn
sameinumst undir vígorðinu:
„Reykingamenn em líka menn þó
þeir séu það ekki eins lengi.“
Annað sem við reykingamenn verð-
um að sameinast um er frelsi okkar
og réttur til að reykja hvar sem er.
Ekki er verið að amast við því á opin-
bemm stöðum þó fólk leysi vind og
engin lög banna mönnum að leiða
útblástursloft út úr bílunum sínum inn
í opinberar byggingar. Hvers vegna
em sett lög sem banna okkur að
reykja á almennum afgreiðslustöðum
þegar vitað er að efnainnihald tóbaks-
reyks og bílaútblásturs er svipað.
Nei, nú er mál að linni.
Systur og bræður sameinumst nú
og sækjum til frelsis á brattann.
Af ákafa og hugsjón eflum þá trú,
að ekkert sé betra en reyksog og pú.
Kófur Reykdal
Til hvers er imdirskrift sjúklings?
Til Velvakanda.
Ég fór til læknis dag einn, sem
ekki er í frásögur færandi. Eftir
heimsóknina greiddi ég hana og
fékk kvittun, s.k. reikning sér-
fræðings. Þetta þekkja flestir. En
nokkur atriði á reikningnum vekja
spumingu sem ég vil koma á fram-
færi, væntanlega til Trygginga-
stofnunar ríkisins, sem hlýtur að
verða endanlegur greiðandi hluta
kostnaðarins:
1. A reikningnum kemur fram
að um sé að ræða reikning sér-
fræðings til Sjúkrasamlags
Reykjavíkur eða Tryggjngastofn-
unar v. sjúkrasamlags. í þessu til-
viki hið fyrra. Ekki kemur fram
hver greiðslan er.
2. Þegar kvittun er látin í té
fyrir greidd viðskipti þarf sá sem
tekur við greiðslu að gefa stað-
festa kvittun. í þessu tilviki er það
ekki gert.
3. A eyðublaðinu segir m.a. að
sjúklingur skuli staðfesta reikn-
inginn með undirskrift sinni og fá
afhent afrit hans. Skv. þessu er
hér ekki um kvittun að ræða fyrir
greiðslu sjúklingsins, þar sem
hann undirritar hana sjálfur. Hins
vegar bendir textinn á eyðublaðinu
til þess að tryggingastofn-
un/sjúkrasamlag vilji tryggja sig
gegn óréttmætum reikningum
með því að fá undirritun sjúklings-
ins.
Undirritun sjúklingsins er til
lítils, a.m.k. fyrir hann:
— Ekki kemur fram hver hluti
samlags er. Ef reikningur á að
ganga til samlags og sjúklingur
er settur hér í eftirlitshlutverk
sýnist vera gott að hann fái að
vita hvað læknirinn fái fyrir sinn
snúð. Ef samlag greiðir ekki fyrir
sjúklinginn virðist hér um alveg
vitlaust eyðublað að ræða.
— Heiti læknisverka eru nefnd
á latínu þannig að sjúklingur veit
ekki hvað hann er að undirrita.
Læknisverk eru talin í „einingum".
Nú er spurning borin fram til
Tryggingastofnunar ríkisins. Til
hvers er eyðublaðið og til hvers
er undirskrift sjúklingsins — hvað
er hann að staðfesta með undir-
skrift sinni?
Er ekki hægt að gera eyðublöð
sem auðskilin eru þeim sem undir-
rita?
Sig. G. Guðmundsson
Víkverji skrifar
Víkveiji gluggaði lítillega í nýtt
hefti af „Merki krossins", sem
gefíð er út af kaþólsku kirkjunni á
Islandi; ritstjóri Torfi Ólafsson.
Þar er meðal annars birt sameig-
inleg yfírlýsing evangelíska kirkju-
ráðsins og kaþólska biskuparáðsins
í V-Þýzkalandi um sunnudaginn,
merkingu hans og stöðu á líðandi
stund. Það er íhugunarverð lesning.
Formáli yfirlýsingarinnar hefst á
þessum orðum:
„í gamla sáttmálanum bauð Guð
Israelsþjóðinni að halda hvíldardag-
inn heilagan. Síðan nýi sáttmálinn
tók við hafa kristnir menn haldið
sunnudaginn heilagan sem þann
dag er Kristur reis upp frá dauð-
um“.
Yfírlýsing sú, sem hér er vikið
að, er gerð til vamar sunnudeginum
en „alllangt er síðan í samfélagi
okkar hófst viss þróun sem stofnar
sunnudeginum í hættu“. Orðrétt
segir:
„Margir kristnir menn gera sér
ekki lengur ljósan trúarlegan upp-
runa hans [sunnudagsins] og þann
skilning að hann skuli halda heilag-
an og hátíðlegan. Vitundin um
sunnudaginn og þýðingu hans fyrir
alla menningu okkar er líka horfin
í opinberu lífi. Jafnframt því er að
verki ýmis þróun í tækni, efnahags-
málum og félagsmálum sem smám
saman gæti grafíð undan sunnu-
deginum sem helgidegi".
Spurt er: „Hvernig getum við
staðið vörð um hann sem dag Drott-
ins og grundvallarverðmæti í menn-
ingu okkar . . . Við biðjum alla
að taka þátt í umhyggju kirknanna
fyrir viðhaldi sunnudagsins og haga
sér samkvæmt því.“
xxx
Isameiginlegri sunnudagsyfírlýs-
ingu kaþólskra og mótmælenda
í Þýzkalandi kemur fram að ákveð-
in atriði hafa alla tíð haft undan-
þágu frá hvíldarfyrirmælum þessa
dags. Þessar undarþágur náðu til
neyðartilvika, umsjónar með sjúk-
um, þjónustustarfa sem varða ör-
yggi fólks, samgangna, greiðasölu,
heimilisstarfa og hliðstæðra dæma.
í nútímaþjóðfélögum hafa þau störf
einnig undanþágu er lífsnauðsynleg
eru vegna forsjár manna sem og
þau starfssvið „þar sem ekki er
hægt að rjúfa framleiðsluferil af
tæknilegum ástæðum".
Kjarni yfirlýsingarinnar er þó
ekki þessar undanþágur, heldur
mikilvægi þess að halda sunnudag-
inn, hvíldardaginn, heilagan — og
virða þýðingu hans í trúarlífi og
samfélagi. Sunnudagurinn gegnir
þýðingarmiklu trúarlegu hlutverki
— sem og í menningarhefð vest-
rænna þjóða. Þessvegna er mikil-
vægt að standa vörð um hann, helgi
hans og hvíldarákvæði, til langrar
framtíðar.
Sá hugtakaruglingur gerir af og
til vart við sig, ekki sízt hjá
fréttamönnum, að nota orðið íhald
í sömu merkingu og afturhald.
Þannig er á stundum talað um
helztu steingervinga sovézka kerf-
isins sem íhaldsmenn. Það er kór-
villa að dómi Víkveija. Þeir eru
hinsvegar afturhaldsmenn.
íhald er að halda í það sem vel
hefur reynzt, skýrzt í eldi prófunar.
Þeir eru íhaldsmenn hér á landi,
að dómi Víkveija, sem vilja halda
í menningararfleifð þjóðarinnar, þar
með talin kristin menningararverð-
mæti, móðurmálið, sérkenni þjóðar-
innar, auðlindir láðs og lagar, gróð-
urlendið, náttúruundur o.s.frv. Orð-
ið íhaldsmaður er sæmdarheiti.
íhaldsmaður er oftar en ekki fram-
sýnn og fijálslyndur. Afturhalds-
maður er gagnstæð manngerð.
Hvatning sem felst í sameigin-
legri yfírlýsingu mótmælenda og
kaþólskra í V-Þýzkalandi til vemd-
ar sunnudeginum — og hlutverks
hans í samfélagi kristinna þjóða —
felur í sér íhald í verðmæti, sem
varðveita þarf til framtíðar. Von-
andi verða íslendingar íheldnir á
sunnudaginn, þrátt fyrir allar sam-
félags- og þjóðfélagsbreytingar,
sem yfír ganga.
Er ekki tímabært að íslenzkir
söfnuðir, hveiju nafni sem nefndir
eru, efni til samátaks til verndar
sunnudeginum? Ekki er ráð nema
í tíma sé tekið!