Morgunblaðið - 26.01.1989, Blaðsíða 16

16_____________MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 26. JANÚAR 1989_
Ætlar Framsókn að
breg’ðast atvinnulífinu?
eftir Vilhjálm
Egilsson
Framsóknarflokkurinn hefur í
seinni tíð virst vilja styðja öfluga
atvinnustarfsemi og koma í veg
fyrir atvinnuleysi og byggðaröskun.
Þannig tók Framsókn höndum sam-
an með Sjálfstæðisflokknum á árinu
1983 og flokkarnir afstýrðu hruni
atvinnuveganna eftir ótrúlegt tíma-
bil ævintýramennsku í efnahags-
málum þar á undan. Framan af
síðasta sumri þiýsti Framsókn líka
á alvöru efnahagsaðgerðir til þess
að tryggja rekstur útflutningsfyrir-
tækjanna.
Steingrímur í sams konar
stöðu og Þorsteinn
Nú virðist Framsókn hins vegar
aftur hafa stefnt á vit ævintýra-
mennskunnar. Steingrímur Her-
mannsson gefur reyndar út yfirlýs-
ingar um að það þurfi að taka til
höndunum og gera varanlegar efna-
hagsráðstafanir. Að því leyti er
staða hans innan ríkisstjómarinnar
orðin mjög svipuð og staða Þor-
steins Pálssonar var orðin undir lok
fyrra stjómarsamstarfs. Jon Sig-
urðsson og Alþýðubandalagið virð-
ast setja Steingrími stólinn fyrir
dymar.
Jón Baldvin nennir nú ekki leng-
ur að eyða tímanum í félagsskap
Steingríms en er lagstur í ferðalög,
ýmist út um heim að beijast gegn
eyðingu skóga eða til að skemmta
landanum í skammdeginu með for-
manni Alþýðubandalagsins. Jon
Baldvin er hættur að sinna efna-
hagsmálum svo nokkm nemi.
Helsta skoðun hans á þeim málum
þessa dagana er sú að óþjóhollt sé
að tala um gengisfellingu. Er nú
beðið eftir því að hann segi að út-
flutningur sé óþjóðhollur. En J_on
Baldvin hefur í flestu eftirlátið Joni
Sigurðssyni að sjá um efnahags-
málin fyrir Alþýðuflokkinn.
Steingrímur nær því engu fram
fyrir atvinnulífið í stjómarsamstarf-
inu. Það sýnist nefnilega vera trúar-
atriði hjá Jóni Sigurðssyni og Al-
þýðubandalaginu að þjarma að at-
vinnulífínu, setja fyrirtæki á haus-
inn og framkallá atvinnuleysi. Síðan
á að koma atvinnustarfseminni und-
ir opinbera eign. Látið er í veðri
vaka að halda eigi genginu rangt
skráðu til þess að knýja fram upp-
stokkun, hagræðingu og fram-
leiðsluaukningu í sjávarútvegi.
Uppstokkun með
þjóðnýtingu
En hver er reyndin? Fyrirtækin
em pínd í þrot en þegar að upp-
gjörinu kemur er bmgðist við með
því að breyta skuldum í víkjandi lán
eins og á Suðureyri. I hugmyndum
að efnahagsaðgerðum er talað um
sérstakar neyðarráðstafanir þar
sem byggð er í hættu og Patreks-
fjörður og Bolungarvík nefnd í því
sambandi. (Bolungarvík mun
reyndar komin út af neyðarlistan-
um.) En hvemig er hægt að gera
slíkar neyðarráðstafanir án þess að
opinberir aðilar komi með nýtt eig-
ið fé eða víkjandi lán inn í fyrirtæk-
in? Væm þesir staðir ekki allir bet-
ur komnir með því að fá rétt verð
fyrir gjaldeyrinn og standa á eigin
fótum?
Sama helstefnan er líka rekin
gegn fyrirtækjum í öðmm atvinnu-
greinum. Eignaskattar em hækk-
aðir svo gífurlega að fyrirtæki sem
ná ákveðinni stærð þurfa að skila
eigendum sínum 4% til 5% arði
bara til þess að eigendurnir þurfí
ekki að borga með þeim. Ef arður-
inn er 10% þurfa eigendumir að
borga um tvo þriðju teknanna í
skatt. Þeir sem leggja fé í atvinnu-
rekstur geta átt á því von að þurfa
að afhenda ríkinu eignina á tuttugu
ámm. Einhvem tíma hét þetta þjóð-
nýtingarstefna.
Tilverugrundvöllur
fyrirgreiðslupólitíkusa
Núna er það þó líklega valdafíkn
sem hvetur áfram þá sem ráða ferð-
inni fremur en trú á ríkisrekstur.
Það virðist svo sem eyðileggja eigi
rekstrargrandvöll atvinnuveganna
til þess að skapa tilvemgmndvöll
fyrir nýja tegund fyrirgreiðslu-
pólitíkusa. Þeir ætla að koma öllu
í þrot og velja þá staði sem verða
neyðarráðstafana aðnjótandi. Hvar
er Jon Baldvin?
Framsókn virðist meira að segja
ætla að bregðast samvinnuhreyf-
ingunni. Rangt skráð gengi bitnar
ekki síst á þeim stöðum úti um land
þar sem samvinnuhreyfingin hefur
verið burðarás i útgerð og físk-
vinnslu. Þessum fyrirtælcjum virðist
Framsókn ætla að fóma fyrir fé-
lagsskapinn við Alþýðubandalagið
og Jón Sigurðsson.
Halda samvinnumenn að kaup-
félögin séu betur í stakk búin til
þess að skapa atvinnu og bera uppi
byggð úti um land undir forystu
sjóðstjóra í Reykjavík í stað þess
að vera undir forræði heimamanna?
Veruleikaflótti
verksljórans
Steingrímur Hermannsson neitar
hins vegar ennþá að horfast í augu
við raunvemleikann sem er að það
þarf að fella gengið og hann nær
því ekki fram í núverandi ríkis-
stjóm. Hann hefur fundið flóttaleið
frá raunvemleikanum og hamast
nú sem mest hann má á fjármagns-
markaðnum. Hann vill hemja vext-
ina með handafli og breyta gmnni
lánskjaravísitölu. Hann virðist ekki
hafa neinn skilning á því að fjár-
magnskostnaður er bæði spuming
um vextina og þær upphæðir sem
fyrirtækin skulda. Ein aðalástæðan
fyrir hinum háu vöxtum ér að út-
flutningsfyrirtækjunum er haldið í
taprekstri og þau æpa á lánsfé til
þess að fjármagna tapið. Þótt vext-
ir lækki batnar staðan einungis rétt
á meða þeir em að lækka."
Tapið heldur áfram og skuldimar
hækka. Þá eykst fjármagnskostn-
aður á nýjan leik. Vaxtalækkun
með handafli frestar einungis um
skamma stund óumflýjanlegu
greiðsluþroti.
Aðeins með því að breyta geng-
inu og gefa útflutningsfyrirtækjum
möguleika á því að hagnast skap-
ast skilyrði fyrir raunvemlegri
vaxtalækkun. Þá borga fyrirtækin
skuldir en taka ekki lán til þess að
þrauka viku til viku. Þá lækkar fjár-
magnskostnaðurinn bæði vegna
þess að skuldimar lækka og vegna
þess að vextimir lækka.
Samvinnumenn verða að koma
Steingrími í skilning um þetta áður
en hann fórnar kaupfélögunum á
veraleikaflóttanum. Þorsteinn flúði
ekki. Hann lagði fram tillögur og
stóð við þær þótt stjómin spiyngi.
Ætlar Framsókn
að bregðast?
Eins og nú horfir með stjórnar-
stefnuna virðist svo sem Framsókn
sé að bregðast atvinnulífínu. Flokk-
urinn tekur þátt í skattahækkunum
sem sliga atvinnureksturinn og
bitna bæði á samvinnurekstri sem
einkarekstri. Þess í stað væri nær
að Framsókn reyndi að fínna leiðir
sem auðvelduðu almenningi að
leggja bæði samvinnufélögum og
einkafyrirtækjum til aukið fé. Það
þarf að endurreisa fyrirtækin eftir
meðferðina. Framsókn tekur líka
þátt í þeim alvarlega leik með Al-
þýðubandalaginu og Joni Sigurðs-
syni að halda genginu rangt skráðu
svo lengi að vel rekin fyrirtæki í
útflutnings- og samkeppnisgreinum
eiga sér vart viðreisnar von.
Allur hugur verkstjórans snýst um
að fínna leiðir til þess að fleyta
atvinnulífínu áfram frá viku til viku
með handafli. Hann sér ekki hvert
Vilhjálmur Egilsson
„Steingrímur Her-
mannsson neitar hins
vegar ennþá að horfast
í augn við raunveru-
leikann sem er að það
þarf að fella gengið og
hann nær þvi ekki fram
í núverandi ríkisstjórn.
Hann hefúr fúndið
flóttaleið frá raunveru-
leikanum og hamast nú
sem mest hann má á
fjármagnsmarkaðnum.
Hann vill hemja vextina
með handafli og breyta
grunni lánskjaravísi-
tölu.
stefnir en þó eykst atvinnuleysi frá
mánuði til mánaðar og þrefaldaðist
frá október til desember. Ef svo
heldur áfram gætu allt að 5.000
manns verið orðin atvinnulaus fyrir
lok apríl.
Vonandi tekst framsóknarmönnum
að stöðva vemleikaflótta verkstjór-
ans á ferð hans um landið.
Höfundur er einn af varaþing-
mönnum Sjálfstæðisflokks.
Óþolandi mðumfestarf-
semi forsætisráðherra
eftir Vestarr
Lúðvíksson
Það er með öllu orðið óþolandi
fyrir okkur Útvegsbankastarfs-
menn að liggja undir duttlungum
og óábyrgri yfírlýsingagleði forsæt-
isráðherra.
Eftir öll þau ósköp, er við öll
urðum að þola varðandi Hafskips-
málið, allar umræður og að lokum
ákvarðanir, sem leiddu til endur-
reisnar Útvegsbanka Islands hf.,
er það með ólíkindum að forsætis-
ráðherra skuli ekki sjá aðrar leiðir
til bjargar íslenskum efnahagsmál-
um, en að leggja beri Útvegsbanka
íslands hf. niður.
Ef sameina á banka í dag, er
ekkert eðlilegra en sameining Bún-
aðar- og Landsbanka íslands í einn
öflugan ríkisbanka.
Síðan má athuga samstarf eða
jafnvel sameiningu hlutafélags-
bankanna Útvegsbanka íslands hf.,
Verzlunarbanka Islands hf. og Iðn-
aðarbanka Islands hf. í einn öflugan
einkabanka, með hugsanlegri
eignaraðild t.d. eins banka á Norð-
urlöndum eða Bretlandi og jafnvel
japanskan banka, með framtíð-
arviðskipti í huga.
Undirritaður telur að afskipti
misviturra stjómmálamanna á liðn-
um áratugum í yfírstjóm banka-
kerfisins á íslandi sé stærsta mein-
semd okkar efnahagsvanda. Þeir
ættu ekki og eiga ekki að koma
nálægt þessum málum.
Vilmundur heitinn Gylfason hafði
lög að mæla þegar hann vísaði
mönnum á þessar staðreyndir, en
eins og með aðra góða menn var
ekki hlustað á Vilmund, því fór sem
fór.
Auðvitað er verðbólgan okkar
stærsta böl, en hún er afleiðing
kolvitlausrar stefnu í fjárfestingar-
málum ráðamanna þjóðarinnar.
Við höfum lengi vitað að skipa-
stóllinn er of stór miðað við sóknar-
getu og aflamöguleika. Sömuleiðis
er það viðurkennt að offjárfesting
hefíir átt sér stað í skrifstofu- og
verzlunarhúsnæði.
Það er löngu orðið tímabært að
endurskipuleggja þessa hluti og
skapa önnur ný tækifæri. Forsætis-
ráðherra kom á haustmánuðum
1988 með þau ósköp að þjóðin hefði
aldrei staðið nær þjóðargjaldþroti
en núna.
Okkar ágæti forseti, frú Vigdís
Finnbogadóttir. sá sig knúna að
draga úr þessum ósköpum í ára-
mótaræðu sinni til þjóðarinnar og
sagði að við hefðum ekki efni á
slíkum barlómi. Ég er henni inni-
lega sammála.
Síðan gerist það að forsætisráð-
herra snýst eins og vindhani eða
refurinn og gefur frá sér hljóð í
hina áttina. Nú á að koma á paradís
Vestarr Lúðvíksson
„Undirritaöur telur að
afskipti misviturra
stjórnmálamanna á
liðnum áratugum í yfir-
stjórn bankakerfisins á
Islandi sé stærsta mein-
semd okkar efnahags-
vanda. Þeir ættu ekki
og eiga ekki að koma
nálægt þessum málum.“
á jörðu hér á íslandi. Já, stutt er
öfganna á milli hjá Steingrími.
Ég er Steingrími innilega sam-
mála að við íslendingar eigum stór-
kostlega framtíðarmöguleika sem
miðstöð í heimsviðskiptum og sem
framleiðendur ómengaðra náttúr-
legra matvæla, bæði úr sjó og af
landi. en þá verður Steingrímur og
fömneyti hans að lyfta sér ögn upp
úr þeirri giyfju að sjá ekkert annað
til úrlausnar, en að ráðast á okkur,
Útvegsbankafólk.
Steingrímur, hvfldu fískistofn-
ana, sameinaðu tryggingarfélög,
banka og fleira, komdu á þegn-
skyldu í þjóðfélaginu til þess að
koma í veg fyrir atvinnuleysi og til
þess að kenna unga fólkinu aga
meðal annars, þau dansa jú eftir
höfðinu. Settu verklegar fram-
kvæmdir í gang með framkvæmd
varanlegra vega, jarðganga og öðr-
um samgöngubótum, að þessum
verkefnum loknum verða fískistofn-
amir búnir að rétta við sér til fram-
tíðar.
Fækkaðu alþingismönnum um
helming og farðu að dæmi frænda
okkar Færeyinga og Norðmanna
og segðu af þér þingmennsku á
meðan þú gegnir fullu starfi ráð-
herra og leyfðu varamanni þínum
að taka sæti á Alþingi.
Að lokum, leyfðu okkur Útvegs-
bankamönnum að stjóma bankan-
um okkar í friði, sömuleiðis íslensk-
um bankamönnum yfirhöfuð.
Megi gæfa fylgja þér að lokum
og sjáandinn rata réttan veg. Batn-
andi manni er best að lifa.
Höfundur er fuiltrúi í Útvegs-
banka íslands.
Félag
járniðnaðarmanna:
Hækkun
vörugjalds
ogskatta
mótmælt
JÁRNIÐNAÐARMENN mót-
mæla harðlega þeirri kjaraskerð-
ingu sem Iögð er á launþega í
formi hækkunar vöruverðs og
skatta á sama tíma og í gildi eru
lög sem afnema umsamdar
launahækkanir og banna kaup-
hækkanir.
I ályktun sem samþykkt var á
fundi í Félagi jámiðnaðarmanna 18.
janúar síðastliðinn segir einnig:
„Verðhækkanir rýra ekki aðeins
kaupmátt gagnvart nauðsynjavöm,
þær leiða einnig til vemlegrar
hækkunar á skuldum þeirra laun-
þega sem reyna að eignast hús-
næði. Þessi kjaraskerðing er fram-
kvæmd á sama tíma og vemlegur
samdráttur er í tekjum vegna
minnkandi vinnu."
Fundurinn bendir á að afkoma
heimilanna skiptir ekki minna máli
en rekstur fyrirtækja og að það er
löngu tímabært að þeim þætti séu
gerð skil í umræðu úm efnahags-
mál.