Morgunblaðið - 09.02.1989, Blaðsíða 9

MORGUNBLAÐIÐ VIDSKIPTI/ATVINN1ILÍF FIMMTUDÁGUR 9. FEBRÚAR 1989
vöxtum í bönkum og sparisjóðum
hér á síðunni sýnir hvernig sparifé
landsmanna var leikið á áttunda
áratugnum og fram undir miðjan
þennan áratug er raunvextir voru
neikvæðir um 10 til 20 af hundr-
aði. Með þessum neikvæðu raun-
vöxtum sem stjómvöld ákváðu sog-
aðist fé frá eigendum spariíjár til
þeirra sem tóku lán. Áætláð hefur
verið að tilflutningur flármagns
gegnum afurðalánakerfið gamla
sem fjármagnað var með bundnu
fé innlánsstofnana hjá Seðlabanka
hafí numið 6-8 milljörðum króna á
núgildandi verðlagi og eru afurða-
lán þó ekki nema lítill hluti af heild-
arútlánum. Það var ekki fyrr en
árið 1979 sem heimiluð var almenn
verðtrygging á sparifé til að stöðva
verðrýmun spariíjár sem þá hafði
bmnnið upp vegna miðstýringar
vaxta um áratugaskeið. Hlutverk
verðtryggingar er nákvæmlega það
sem í orðinu felst - að tryggja lán-
takendum að þeir geti skilað aftur
fé með sama verðgildi og það sem
þeir tóku að láni.
Nú hefur komið bakslag í þróun
innlends íjármagnsmarkaðs. Engan
skyldi undra að breytingin frá nei-
kvæðum 10-20% raunvöxtum til
jákvæðra vaxta kosti átök. Til þess
eru alltof miklir hagsmunir í húfi.
Á áttunda áratugnum og á fyrri
hluta þess níunda máttu sparifjár-
eigendur súpa seyðið af miðstýr-
ingu vaxta. Þá höfðu fijálsræðis-
vindar þegar leikið um fjármála-
stofnanir í nágrannalöndunum um
árabil. í löndum Evrópubandalags-
ins er nú unnið að því að afnema
öll höft í viðskiptum með ijármagn.
Á sama tíma telja stjómvöld á Is-
landi að hag þjóðarinnar sé best
borgið með því að koma á miðstýr-
ingu íjármagns og vaxta á nýjan
leik. Tímabilið 1981 til 1984 áraun-
vaxtamyndinni hér á síðunni er
vitnisburður um miðstýrða vexti og
þetta tímabil líður eigendum spari-
fjár áreiðanlega seint úr minni.
Verðum að feta okkur
áfram skref fyrir skref í
átt að frjálsum viðskiptum
í Morgunblaðinu þann 4. febrúar
sl. birtist grein eftir dr. Jóhannes
Nordal seðlabankastjóra, „Efna-
hagsstefna og umheimur" en þar
fjallar seðlabankastjóri sérstaklega
um þróun fjármagnsmarkaðsins á
síðustu árum. „Enn höfum við ekki
nema þriggja til ijögurra ára
reynslu á starfsemi fijáls fjár-
magnsmarkaðs hér á landi, og því
ekki að undra, þótt enn sé við ýmsa
bamasjúkdóma að etja. Hins vegar
er enginn vafí á því, að aukið fijáls-
ræði og samkeppni á þessum mark-
aði hefur þegar leitt til stóraukins
innlends sparnaðar og tryggt öllum
jafnari og greiðari aðgang að fjár-
magni í stað þess skömmtunarkerf-
is, sem áður var við lýði.“ Á öðrum
stað segir dr. Jóhannes: „Fyrir litla
þjóð, eins og íslendinga, sem eiga
alla lífsafkomu sína undir viðskipt-
um við erlendar þjóðir, er einangr-
unarstefna í þessum efnum ekki
aðeins óskynsamleg, heldur áreið-
anlega óframkvæmanleg til lengd-
ar“.
Það verður því að segjast að
aðgerðir núverandi stjórnvalda
gegn hagsmunum sparifjáreigenda
eru óheppilegar á tímum þegar
þjóðinni er lífnauðsyn að halda fast
utan um sparifé sitt og aðrar þjóð-
ir stefna markvisst að því að hrinda
burt síðustu höftum og hömlum í
viðskiptum með fjármagn. Viðhorf
stjórnvalda okkar marka bakslag
eða hliðarspor á leið okkar til auk-
ins fijálsræðis en á næstu árum
má telja fullvíst að aukið verði
frelsi í viðskiptum með erlent fé og
dregið úr einangrun þjóðarinnar í
þeim efnum. Aðgæslu og vand-
virkni er vissulega þörf í hveiju
spori og efasemdir núverandi
stjómvalda um ágæti þessarar þró-
unar geta nýst þjóðinni sem holl
og góð áminning um að ekki megi
rasa um ráð fram í þessum efnum
fremur en öðrum.
Höfiindur er framkvæmdastjóri
Verðbréfamarkaðs Iðnaðarbank-
ans hf.
Bankar
Dollarareikningar með hæstu ávöxtunina
ÁVÖXTUN dollara á innlendum
gjaldeyrisreikningum á síðast-
liðnu ári umfram hækkun láns-
Iq'aravísitölu varð 23,3%. Mikil
umskipti urðu í ávöxtun gjald-
eyrisreikninga 1988 frá fyrra
ári vegna gengislækkunar
íslensku krónunnar og einnig
vegna töluverðrar hækkunar á
gengi Bandaríkjadollara á al-
þjóðagjaldeyrismarkaði. Þann-
ig báru dollarareikningar lang-
hæstu ávöxtun innlendra gjald-
eyrisreikninga á árinu 1988 en
lægstu ávöxun á árinu 1987 eða
-23,2%. Það voru hins vegar
reikningar með sterlingspund-
um sem voru með langhæstu
ávöxtun ef litið er á árin 1987
og 1988 saman miðað við gengi
krónunnar eftir gengisfellingu
þann 9. janúar.
Þetta kemur fram í nýju frétta-
bréfí frá Verðbréfamarkaði Iðnað-
arbankans. Þar segir að reikningar
í sterlingspundum hafí hækkað
jafnmikið og lánskjaravísitala árið
1987 en um 20,7% umfram láns-
kjaravísitölu árið 1988. Meðal-
ávöxtun yfír verðbólgu á árunum
tveimur svari því til 9,9% raun-
ávöxtunar á ári hvort árið.
Auk sterlingspundareikning-
anna eru það aðeins reikningar í
dönskum krónum sem sýna já-
kvæða raunávöxtun árin 1987 og
1988 og var hún 2,2% yfír hækkun
lánskjaravísitölu.
í fréttabréfínu segir ljóst sé að
erfítt sé að ná betri ávöxtun á
sparifé á gjaldeyrisreikningum en
á innlendum bankareikningum eða
innlendum verðbréfum. Árið 1987
hafi meðalgengi krónunnar breyst
mjög lítið en lánskjaravísitala
hækkað um 22,2%. Eigandi gjald-
eyrisreikninga sem dreift hefði
gjaldeyri sínum jafnt á myntimar
^órar, dollara, pund, þýsk mörk
og danskar krónur hefði fengið
-9,5% raunávöxtun á árinu 1987.
Samskonar dreifíng gjaldeyris á
myntimar fjórar hefði hins vegar
gefið 14,4% raunávöxtun á árinu
1988 (m.v. gengi krónunnar 9.
janúar 1989) eða 3,5% raunávöxt-
un á ári að jafnaði bæði árin 1987
og 1988.
MERKI SPARISJÓÐANNA
BERST VÍÐA UM HEIM
Erlendar ábyrgðir og innheimtur
Sparisjóðirnir auka stöðugt þjónustu sína og nú á sviði alþjóðaviðskipta. Fyrir-
tæki og einstaklingar sem leggja stund á erlend viðskipti geta snúið sér til
neðangreindra sparisjóða, varðandi erlendar ábyrgðir eða innheimtur.
ÍJSPARISJÓÐIRNIR
-fyrir pig og þína
Sparisjóður Reykjavíkur og nágrennis, Sparisjóður vélstjóra,
Sparisjóður Kópavogs, Sparisjóður Hafnarfjarðar og Sparisjóðurinn í Keflavík.