Morgunblaðið - 08.09.1989, Síða 38

38
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 8. SEPTEMBER 1989
Minninff
Finnur Klemens
son bóndi, Hóli
Fæddur 1. desember 1907
Dáinn 2. september 1989
Finnur Klemensson, tengdafaðir
minn, andaðist í Akranesspítala
aðfaranótt 2. september sl. Jarðar-
för hans verður gerð frá Hvamms-
kirkju í Norðurárdal í dag.
Finnur var fæddur í Neðra-
Hundadal í Dalasýslu og voru for-
^’eldrar hans hjónin Kristín Þoi’varð-
ardóttir, Þorvarðarsonar bónda
Leikskálum og Klemens Jónsson,
Jónssonar bónda í Neðri-Hundadal
í sömu sveit. Voru þau Kristín og
Klemens því bæði Dalamenn að ætt
og uppruna, en fluttu búferlum
vorið 1908 að Dýrastöðum í Norð-
urárdal og var Finnur þá á fyrsta
árinu. Hann var elstur fimm systk-
ina, en hin eru: Ásgerður, f. 1909,
búsett í Reykjavík; Halldór, f. 1910,
fyrrverandi bóndi á Dýrastöðum;
Kristinn, f. 1912, smiður á Dýra-
stöðum og Guðrún, f. 1917, búsett
í Reykjavík. Finnur ólst upp hjá
foreldrum sínum og fór snemma
— v að vinna að búi þeirra eins og títt
^ var hjá unglingum í þá daga. Auk
þess var hann um skeið í vinnu-
mennsku við hirðingu sauðíjár bæði
í Mýra- og Dalasýslu og laust eftir
1930 lauk hann búfræðinámi frá
Bændaskólanum á Hvanneyri. Það
var mikill hamingjudagur í lífi Finns
þegar hann kvæntist eftirlifandi
konu sinni, Herdísi Guðmundsdótt-
ur, þann 6. maí 1939. Það var því
ánægjulegt þegar nokkrir afkom-
endanna gátu haldið upp á gullbrúð-
—^kaupsafmæli þeirra þann 6. maí sl.
að Hótel Valhöll á Þingvöllum.
Herdís er fædd í Neðri-Hundada!
11. október 1910, Guðmundsdóttir,
Klemenssonar og seinni konu hans,
Guðrúnar Jónsdóttur. Áður en
Herdís giftist vann hún um skeið í
Reykjavík, auk þess sem hún lauk
námi frá Húsmæðraskólanum á
Staðarfelli. Þau Finnur og Herdís
bjuggu í Stóru-Skógum í Stafholts-
tungum 1939-40, Lundi í Þver-
árhlíð 1940-45 og á Hóli í Norður-
árdal frá vorinu 1945 og síðan.
Finnur og Herdís eignuðust þrjú
böm. Þau eru: Þórir, f. 1939, bóndi
á Hóli í Norðurárdal. Kona hans
er Rósa Arilíusardóttir frá
Hraunsmúla; Sigrún, f. 1941, gift
undirrituðum, búsett í Reykjavík
og Guðmundur Óskar, f. 1950,
umsjónarmaður á Varmalandi.
Sambýliskona hans er Anna Hjálm-
arsdóttir frá Norðfirði.
Aðrir afkomendur Finns og Her-
dísar eru nú ellefu talsins. Eins og
áður er að vikið hófu þau Finnur
og Herdís búskap árið 1939, þegar
heimskreppan var í algleymingi.
Fyrstu sex árin bjuggu þau á leigu-
jarðnæði, en Hól kaupa þau vorið
1945 af Gesti Halldórssyni, fyrir
20 þúsund krónur, sem var mikil
upphæð á þeim tíma. Húsakynni
þar voru öll úr torfi og gijóti utan
ijárhús og hlaða sem voru timbur-
byggð og járnklædd. Allt íjármagn
heimilisins fór til jarðarkaupanna
svo lítið varð um framkvæmdir
næsta hálfan annan áratuginn, en
1962 réðst Finnur í að kaupa íbúð-
arhús af Snorra Halldórssyni í
Húsasmiðjunni og urðu það mikil
og góð skipti til hins betra. Mun
Halldór E. Sigurðsson alþingismað-
ur og síðar ráðherra, og Finnur
dáði manna mest, hafa aðstoðað
hann í þeim verkum. Einhveiju sinni
fórum við Finnur og Herdís að
Stóru-Skógum áður en húsakynni
þar voru rifin, en sem kunnugt er
keypti BSRB jörðina fyrir nokkrum
árum. í þeirri ferð rifjaði Finnur
upp eftirfarandi: „Við fluttum hing-
að á fardögum 1939 og ieigðum
jörðina fyrir 150 krónur af Staf-
holtstungnahreppi yfir árið. Við
komum bæði frá Fellsenda í Dölum,
þar sem ég hafði verið vetrarmað-
ur, en Herdís var þar heimilisföst
um það leyti. Til að byija með var
bústofn okkar í Stóru-Skógum,
tvær kýr, þrír hestar og þijátíu og
fimm ær.“ Til fróðleiks má geta
þess að kýrverð á þeim tíma var
um 270 krónur, en góðir hestar
gengu á 300 krónur. Eflaust þætti
þessi bústofn lítill til þess að byija
með í dag, en árið 1939 var nægju-
semin í heiðri höfð og styrkjakerfi
nútímans með erlendu ljármagni
átti ennþá langt í land, sem betur
fór. Af hlaðinu á Stóru-Skógum
þótti mér víðsýnt yfir fagurt hérað
Borgarljarðar og hafði það á orði
við þau hjónin. Samt líkaði þeim
dvölin þar ekki nógu vel, einkum
vegna lélegra húsakynna og erfiðra
samgangna, en þrátt fyrir það
höfðu þau nokkra mjólkursölu í
Borgarnesi. Það var eitthvað annað
og skemmtilegra að flytja í Hól, þar
sem Norðurá niðar við túnfótinn
og Baula blasir við í allri sinni tign,
hinum megin dalsins. Það leyndi
sér ekki að Finnur unni sveit sinni.
Hann hreifst af fegurð Ijallanna og
grasgefnum lendum Norðurárdals,
er þær skörtuðu í sumarskrúða og
einnig hinu þegar kaldur vetrarsval-
inn næddi um vanga hans er hann
hugaði að bústofni sínum uppi í
hálsi. Skyldu það ekki hafa verið
þessir bændur sem Jónas Hallgrí-
msson hafði í huga, þegar hann
sagði: „Bóndi er bústólpi, bú er
landstólpi, því skal hann virður vel.“
Finnur vár greindur vel, sem hann
átti ætt til, lesinn og minnugur og
markaði sér jafnan ákveðna skoðun.
Þannig var lífsaðstaða hans öll,
hrein og bein, hvort heldur var í
t
Innilegar þakkir þeim, sem sýndu okkur vináttu, hlýhug og samúð
við andlát og útför föður míns, tengdaföður, afa og langafa,
GUÐJÓNS INGVARS EIRÍKSSONAR,
Barónsstíg 3A.
Stella Guðjónsdóttir, Sigurður H. Konráðsson,
Ómar Sigurðsson, Sigurbjörg Karlsdóttir,
Bára Sigurðardóttir, Kristján Þorgeirsson,
Erla Sigurðardóttir, Jón Arnar Sverrisson
og barnabarnabörn.
t
Innilegar þakkir fyrir auðsýnda samúð við andlát og útför ást-
kærs föður okkar, tengdaföður og afa,
BALDURS GUÐMUNDSSONAR,
Torfufelli 24,
Hafliði Baldursson, Guðlaug Sigmarsdóttir,
Brynja Baldursdóttir, Guðmundur Jónsson,
Guðmundur Ó. Baldursson, Helga K. Stefánsdóttir,
Halldóra Baidursdóttir, Hilmar S. Sigurjónsson,
Jón Baldursson, Elin Bjarnadóttir
og barnabörn.
stjórnmálum eða öðrum háttum.
Nú er komið að leiðarlokum.
Aldraður maður sem missti heilsuna
fyrir tiltölulega stuttu síðan er horf-
inn héðan. Guð blessi minningu
Finns Klemenssonar.
Guðmundur Sæmundsson
„Deyr fé,
deyja frændur,
deyr sjálfur ið sama;
en orðstír
deyr aldregi, .
hveim er sér góðan getur.“_
(Ur Hávamálum)
Þann 2. september sl. lést Finnur
afi okkar. Veikindi hans báru brátt
að. Þrátt' fyrir að afi væri orðinn
81 árs kom það okkur á óvart þeg-
ar við vissum um veikindi hans. í
okkar augum var aldrei neitt að
afa. Hann. var heilsuhraustur og iét
aldrei neinn bilbug á sér finna.
Síðan við munum eftir okkur fór-
um við upp í sveit á sumrin til afa
og ömmu. Afi var alltaf sívinnandi
og búskapurinn átti húg hans allan.
Hann var rausnarlegur og fljótlega
sá hann um það að við eignuðumst
sína kindina hver. Það var fastur
liður hjá afa og ömmu að koma
„suður“. Heimsóknir þeirra í bæinn
eru okkur ofarlega í huga, þær
lífguðu upp á tilveruna. Afi var
félagslyndur og hann átti marga
vini í Reykjavík sem honum þótti
gaman að heimsækja.
Við söknum afa okkar, en minn-
ingin um góðan mann lifir áfram.
Elsku amma, við vottum þér okk-
ar dýpstu samúð.
Linda, Edda og Alda
Guðrún Haraldsdótt-
ir firá Tandrastöðum
Fædd 10. desember 1906
Dáin 1. september 1989
Guðrún Haraldsdóttir fæddist á
Tandrastöðum í Norðíjarðarhreppi
10. desember 1906. Foreldrar henn-
ar vora hjónin Mekkín Magnús-
dóttir frá Tandrastöðum og Harald-
ur Árnason frá Breiðuvík við Reyð-
arijörð. Þau hjón voru bæði af fá-
tæku bændafólki og bjuggu alla tíð
á Tandrastöðum, örreytiskoti innst
inni í Norðfirði. Gunna var í miðið
sjö systkina. Hin voru Guðný, Árni,
Magnús, Bjarney, Sigurður og Sólr-
ún, sem öll eru dáin.
Mikil fátækt var á Tandrastöð-
um. Verktækni var hin sama og
verið hafði í ísienskri sveit í þúsund
ár og ekki beðið um annað en mat
og klæði. Munaður og óhóf var
ekki til í lífi þessa fólks. En það
átti engu að síður sína gleði og ef
til vill líka sína hamingju, þótt ekki
væri á slíkt minnst eða um það
talað. En Gunna, fóstra okkar, átti
til glaðværð og kímni og góðsemi,
þótt enginn væri munaðurinn í
æsku hennar og.uppvexti.
Þau hjón, Haraldur og Mekkín á
Tandrastöðum, báru sig ávallt vel,
þótt þröngt væri í búi, og voru
mikið ágætisfólk, bæði vel gefin og
greind, starfsöm og dugleg. Þessa
eiginleika erfði Gunna. Skólaganga
hennar var engin. Engu að síður
bjó hún yfir margvíslegri þekkingu
og greind íslensks alþýðufóiks
ásamt hógværð og lítillæti. Þegar
allt þetta kemur saman í einn stað
verður það hugstæðara en sá hroki
sem stundum fylgir því fólki sem
þykist hafa af meiru að má, og
Gunna var bæði farsæl og hveijum
manni minnisstæð.
Árið 1933 kom Gunna á heimili
foreldra okkar, Fannýjar Ingvars-
dóttur og Gísla Kristjánssonar að
Bjargi í Norðfirði, til að vinna við
þá útivinnu sem til féll á stóru út-
vegsbændaheimili, við beitningu,
saltfiskþurrkun, þvotta, aðgerð,
heyskap og mjaltir. Þetta var heill
heimur út af fyrir sig. Gunna hafði
verið á Sveinsstöðum í Hellisfirði
frá því hún var unglingur og hafði
unnið fyrir mat sínum og klæðum,
eins og þá tíðkaðist. Einn vetur var
Gunna í Vestmannaeyjum, og
minntist hún oft á ferð sína þangað
og á dvöl sína þar. Annars fór hún
lítið af bæ en vann störf sín af trú-
mennsku.
Hjá foreldrum okkar var Gunna
Haralds meira en þijátíu ár, fyrst
á Norðfirði, síðan á Akureyri tíu
ár og síðast í Hafnarfirði, og alla
tíð var hún eins og ein úr ljölskyld-
unni. Lengst af vann Gunna innan-
húss og fóstraði okkur systkinin og
hugsaði um allt eins og hún ætti
það sjálf. Sama máli gegndi um
störf hennar þegar hún var á heim-
ili sumra systkina okkar síðar þar
sem hún fóstraði líka börn þeirra.
Trúmennskan var hennar aðals-
merki alla tíð.
Margrét, Krislján, Ingvar,
Ásdís, María og Tryggvi.
*
Aslaug Elíasdótt
ir - Minning
Fædd 5. nóvember 1916
Dáin 1. september 1989
Gengin er góð kona sem hafði
kærleikann að leiðarljósi. Mér
fannst stundum að Áslaug væri of
góð, of friðsöm og hrekklaus fyrir
þennan heim, en líklega var þetta
vanhugsað. Það væri betur að fleiri
væru hennar líkar að gæsku. Enda
er sjaldnast minningin um mæta
manneskju sem grætir þegar hún
kveður, heldur vitneskjan um það
— að við hefðum getað verið betri
við hvort annað.
Ég var níu eða tíu ára þegar ég
sá Áslaugu fyrst ég man það ekki,
en ég man þennan fund vel. Hún
kom á bernskuheimili mitt með
Guðmundi frænda. Mér fannst hún
vera konan hans. „Þau voru ein-
hvern veginn svoleiðis.“ Áslaug var
lágvaxin, ljóshærð og brosmild.
Hún brosti ekki aðeins til Guðmund-
ar og Jóhanns litla stráksins, sem
var með þeim og hún átti víst ein.
Hún brosti til okkar allra. Mér,
krakkanum, fannst hún vera af-
skaplega góð Seinna urðu þau hjón
og Guðmundur gekk Jóa í föður-
stað.'
Árin liðu og ég varð,sextán, sett-
ist á skólabekk í Reykjavík, var í
húsi hjá afa og kosti hjá Áslaugu
og Guðmundi. Það var siður á þess-
um tíma að drýgja kaffi með kaffi-
bæti, en það gerði Áslaug aldrei,
hún lagaði baunakaffi. Hreint kaffi.
Og það var sótt í kaffið hennar í
Þingholtsstrætinu. Það var helst
þótt að henni að hún svæfi lengi á
morgnana. Ég fékk mér lýsissopa
og sykurmola í morgunmat, en þeim
mun betri var hádegismaturinn, án
angurs, ljúfur, bragðgóður og ekki
skorinn við nögl. Áslaug var lista-
kokkur og alltaf átti hún nóg af
því sem Danir kalla omhu og not-
aði óspart við matargerðina. Þar
hafði hún forskot á margan sem
borinn er til eldamennsku. En þó
flest_.sé falt fyrir peninga er enn
ekki hægt að kaupa omhu í búðum
þrátt fyrir taumlausan innflutning.
Það verður víst seint hægt að kaupa
sér alúð og ég held að Aslaug hafi
haft hana með sér af Barðaströnd-
inni. Ég gleymi nefnilega aldrei
hangikjötinu, sem hún fékk sent frá
Valdísi og Bjarna í Rauðsdal og ég
naut góðs af. Ég fæ enn vatn í
munninn þegar ég hugsa til þess.
En það verður víst seint annað en
vatn — því ég veit ekki til þess að
nokkur verki lengur hangikjöt, eins
og fólkið hennar Áslaugar á Barða-
ströndinni gerði á sjötta áratugn-
um.
Áslaug var vinmörg kona og hún
var snillingur í samskiptum. Hún
mat fólk mikils og þreytti það ekki
með frásögnum af sjálfri sér. Það
voru margir, sem komu í Þingholts-
strætið og síðar á Hjaltabakkann,
sem ræddu lífið og tilveruna við
Áslaugu. Hún var einstakur hlust-
andi og viðmælandi. Hún tamdi sér
ekki að segja öðrum fyrir heldur
hlustaði og gaf. Það réð því hver
og einn hvernig hann fór með gjaf-
ir hennar. Lífsviðhorf hennar má
setja fram í spurningunni: „Hver
er ég til að segja þér fyrir?“ Hún
vildi að hver og einn ætti líf sitt
og hann væri maður til að ráða því
sér og öðrum til heilla. Um þetta
voru hún og frændi sammála. Þau
virtu hvort annað og samband
þeirra einkenndist af gagnkvæmri
virðingu og vináttu. Hún var sautj-
án árum yngri en hann en samt
sagði hún þegar hann dó fyrir tæp-
um þremur árum „og ég sem hélt
að ég færi á undan“. Hún hafði þá
verið heilsulítil um nokkurra ára
skeið. En þó Guðmundur kveddi var
hún ekki ein, Jóhanna og Guðlaug
fósturdóttir hennar og fjölskyldur
þeirra voru henni dýrmætt skjól og
hún naut ræktarsemi nánustu ætt-
ingja og vina, að ógleymdri heimilis-
hjálpinni henni Maríu.
Það er margt sem ég vildi segja
um Áslaugu að leiðarlokum, en ég
er ekki manneskja til. Húri var
undur stór í líkamlegri smæð sinni,
hún gaf stórar gjafir og gladdi þá
sem áttu samleið með henni þó um
stuttan veg væri.
Ættmennum hennar, afkomend-
um og tengdabörnum votta ég mína
dýpstu samúð. Kvödd er mikilfeng-
leg kona. Blessuð sé minning henn-
ar.
Nanna Úlfsdóttir