Morgunblaðið - 02.12.1989, Page 1

88 SIÐUR B/C/LESBOK
wgitiitlMfofrife
STOFNAÐ 1913
276. tbl. 77. árg.
LAUGARDAGUR 2. DESEMBER 1989
Prentsmiðja Morgunblaðsins
Austur-Þýskaland:
Alræði flokks-
ins afnumið
Austur-Berlín. Reuter.
AUSTUR-þýska þingið sam-
þykkti í gær að fella setningu
úr 1. grein stjómarskrár landsins
sem kveður á um alræði komm-
únistaflokksins. Tékkneska þing-
ið gerði slíkt hið sama sl. mið-
vikudag.
Austur-þýska þingið samþykkti
einnig í gær að biðja Tékka afsök-
unar á aðild Austur-Þjóðveija að
innrás Varsjárbandalagsins í
Tékkóslóvakíu 1968. Þá voru um-
bótatilraunir þáverandi leiðtoga
tékkneska kommúnistaflokksins,
Alexanders Dubceks, kæfðar. Áður
hafa ungversk og pólsk stjórnvöld
komið samskonar afsökunarbeiðni
á framfæri við Tékka.
í gær var miðstjórn austur-þýska
kommúnistaflokksins boðuð til
neyðarfundar, sem fram fer á morg-
un, sunnudag.
Filippseyjar:
Reuter
Míkhaíl S. Gorbatsjov Sovétforseti og Jóhannes Páll II páfi ræðast við
í Páfagarði á fyrsta fundi sovésks flokksleiðtoga og páfa Rómarkirkj-
unnar lirá stofnun Sovétríkjanna 1917.
Gorbatsjov í Páfagarði:
Páfa boðið til
Sovétríkjanna
Páfagarði. Reuter.
JÓHANNES Páll II páfí og Míkhaíl S. Gorbatsjov Sovétforseti áttu
sögulegan fúnd í Páfagarði í gær og hétu því að stjórnmálatengsl
yrðu tekin upp milli ríkjanna tveggja á næstunni. Sovétleiðtoginn
bauð gestgjafa sínum í opinbera heimsókn til Sovétríkjanna og sagð-
ist páfi vona að þróun mála gerði sér fært að þiggja boðið.
Gorbatsjov hét því að með nýjum
lögum yrði öllum Sovétborgurum
tryggt fullt trúfrelsi og páfi fór lof-
samlegum orðum um perestrojku,
umbótastefnu Sovétforsetans.
Þetta er fyrsti fundur sovésks
flokksleiðtoga og páfa frá því
kommúnistar rændu völdum í
Rússlandi 1917.
Athygli vakti að Gorbatsjov
ávarpaði páfa með orðunum „Yðar
heilagleiki" og „Heilági faðir“ og
sagði páfa vera æðsta vald á jörðu
Uppreisniimi hrundið með
aðstoð Bandaríkiamanna
Mnniln. Washiinrfnn. Rpnfpr.
Maniia, Washington. Reuter.
TALSMENN bandaríska vamarmálaráðuneytisins sögðu í gærkvöldi
að hermönnum hollum Corazon Aquino, forseta Filippseyja, hefði því
sem næst tekist að kveða niður uppreisn sem hófst í fyrrakvöld.
Bandarískar orrustuþotur veittu stjórnarhernum aðstoð. George Bush
Bandaríkjaforseti ákvað að verða við hjálparbeiðni Aquino þegar
hann var á leiðinni til Möltu í gærmorgun á fúnd við Míkhaíl Gorb-
atsjov Sovétforseta
Níu klukkustundum eftir að fyrstu
bandarísku orrustuþoturnar flugu
yfir höfuðborg Filippseyja, Manila,
íýstu talsmenn bandaríska varnar-
málaráðuneytisins því yfir að þær
réðu nú lögum og lofum í loftinu
yfir borginni. Þeir sögðu að þessi
aðstoð hefði skipt verulegu máli fyr-
ir stjórnarherinn, því þoturnar hefðu
komið í veg fyrir að flugvélar upp-
reisnarmanna tækju sig á loft. Þetta
hefði tekist án þess að bandarísku
flugmennirnir hefðu þurft að hleypa
af skoti.
Bush fyrirskipaði þessar aðgerðir
er hann var í forsetaþotunni á leið
til Möltu. Sovéskir embættismenn í
Valletta á Möltu höfðu varað Banda-
ríkjastjórn við því að hafa afskipti
af uppreisninni. Fyrirskipun kom
nokkuð á óvart í ljósi hinnar um-
deildu ákvörðunar Bush að veita
Comaneci kom-
in í leitirnar
Washington. Daily Telegraph.
RÚMENSKA fimleikadrottning-
in Nadia Comaneci kom í gær til
Bandaríkjanna þar sem hún hef-
ur fengið hæli sem pólitískur
flóttamaður.
Fjölmiðlar hafa undanfarið velt
því fyrir sér hvar hin 28 ára gamla
fimleikastúlka, sem lagði heiminn
að fótum sér á Ólympíuleikunum í
Montreal árið 1976, væri niður
komin. Orðrómur var á kreiki um
að rúmensk yfirvöld hefðu rænt
henni eftid að hún flúði til Ungveija-
lands á miðvikudag.
panamískum uppreisnarmönnum
ekki hernaðaraðstoð er þeir reyndu
að steypa Manuel Antonio Noriega,
einræðisherra Panama, í október.
Bandaríski vafaaðmírállinn Ed-
ward Sheafer sagði síðdegis í gær
að uppreisnarmennirnir hefðu hætt
loftárásum sínum á forsetahöllina
eftir að bandarísku þoturnar skárust
í leikinn. Hann vildi ekki upplýsa
hversu margar þoturnar hefðu verið
en þær komu frá bandaríska herflug-
vellinum í Clark Field, norðan við
Manila.
Fregnir hermdu í gærkvöldi að
hermenn hollir Aquino hefðu náð
öllum herbúðunum þremur og sjón-
varpsstöðvunum tveimur, sem upp-
reisnarmennirnir höfðu náð á sitt
vald í nágrenni Manila. Hermennirn-
ir hefðu búið sig til varnar á götum
höfuðborgarinnar. Að minnsta kosti
24 biðu bana í átökunum í gær, þar
af ellefu óbreyttir borgarar, auk
þess sem 45 særðust.
Talið er að foringi uppreisnar-
mannanna sé Gregorio Honasan,
fyrrverandi ofursti í filippeyska
hernum, sem reyndi að steypa Áqu-
ino af stóli fyrir tveimur árum.
Sjá: „Uppreisnartilraunin á
Filippseyjum," á bls. 20.
í siðferðisefnum. Jóhannes Páll páfi
lagði áherslu á að trúfrelsi væri
undirstaða allra mannréttinda og
Sovétríkin yrðu eins og önnur stór-
veldi að hafna öllum afbrigðum
heimsvaldastefnu. „Atburðir und-
anfarinna áratuga og eldraunir,
sem fólk varð að þola vegna trúar
sinnar, eru velþekktar," sagði páfi
og minntist í því sambandi á ka-
þólsku kirkjuna í Úkraínu. Jósef
Stalín bannaði hana 1946 og hefur
páfi hvatt Gorbatsjov til að leyfa
henni að starfa á ný.
Gorbatsjov og páfi ræddust við
undir fjögur augu á rússnesku í 75
mínútur, hálftíma lengur en áætlað
var. Á blaðamannafundi eftir við-
ræðumar sagði Gorbatsjov fundinn
hafa verið „einstakan viðburð" og
skýrði frá því að ríkin hygðust
skiptast á opinberum sendimönnum
en frá stofnun Sovétríkjanna hefur
ríkt mikil tortryggni og fjandskapur
milli Páfagarðs og Kremlveija.
Talsmaður páfa sagði fulltrúa
ríkjanna myndu hittast til að ákveða
hvernig samband yrði tekið upp,
m.a. hvort komið yrði á fót sendi-
ráðum. 1
Eiginkona Gorbatsjovs, Raísa,
olli nokkurri hneykslun hjá embætt-
ismönnum páfa þar eð hún klædd-
ist ekki dökkum fötum í Páfagarði,
hefðum samkvæmt. Hjónin héldu
frá Róm til Mílanó og þaðan var
haldið til Möltu þar sem Gorbatsjov
og George Bush Bandaríkjaforseti
munu ræðast við á skipsfjöl um
helgina.
Sigfús Rogich undirbjó Möltufundinn fyrir Bush:
„Forsetinn vildi lítil formlegheit“
Valletta. Frá Önnu Bjarnadóttur, frcttaritara Morgunblaðsins.
„FORSETINN ákvað sjálfúr að fúndurinn yrði haldinn um borð í
herskipum til að draga úr tækni- og öryggisvandamálum sem fylgja
svona fundum," sagði Sigfús Rogich, sem undirbjó leiðtogafúnd
George Bush Bandaríkjaforseta og Mikhaíls Gorbatsjovs Sovét-
forseta fyrir hönd hins fyrrnefhda. „Hann vildi að formlegheit yrðu
í lágmarki svo-að leiðtogarnir fengju sem mestan tíma til að ræða
saman en til þess eru þeir hingað komnir,“ sagði Sigfús í samtali
við Morgunblaðið í gær.
Sigfús Rogich, sonur Ragnheið-
ar Árnadóttur frá Vestmannaeyj-
um, rekur auglýsingastofur í
Nevada og Utah en hefur verið í
fullu starfi í Hvíta húsinu sem
aðstoðarmaður Bush um skeið.
Hann skoðaði skipin Belknap og
Slava fyrir hönd forsetans og
samdi við Sovétmenn um dagskrá
leiðtoganna.
Frétt í Los Angeles Times segir
að fundurinn sé haldinn um borð
í skipum til að takmarka aðgang
fréttamanna að leiðtogunum og til
að forðast að Míkhaíl Gorbatsjov,
forseti Sovétríkjanna, steli senunni
eins og hann gerði til dæmis þegar
hann steig út úr bifreið sinni í
Washington á leiðtogafundinum
þar og heilsaði mannfjöldanum.
George Bush þykir sóma sér best
í frjálslegu umhverfi ogþess vegna
hafi John H. Sununu, skrifstofu-
stjóri hans, og Sigfús Rogich
ákveðið að hafa fundinn á herskip-
um. Sigfús sagði Morgunblaðinu í
stuttu samtali í gær að þetta væru
ýkjur, Bush hefði viljað sem minnst
formlegheit, eins og áður segir.
Vincent Tabone, forseti Möltu,
tók á móti Bush á flugvellinum í
roki og rigningu í gærmorgun.
Bush var þreytulegur. Bandaríska
þyrlan sem átti að flytja hann og
fylgdarlið 8 km leið til Valletta frá
flugvellinum reyndist vera biluð
og forsetinn varð að flytja sig yfir
í varaþyrlu til að komast leiðar
Bush við koinuna til Möltu í gær.
sinnar. 1 gærkvöldi kom svo Gorb-
atsjov frá Mílanó, tólf stundum
síðar en Bush.
Stór hópur fólks klappaði og
hrópaði: „Við viljum Bush, við vilj-
um Bush,“ þegar forsetinn hélt af
fundi sínum með Edward Fench-
Adami, forsætisráðherra Möltu, í
Valletta í gærmorgun. George
Bush brosti, veifaði til fólksins og
Reuter
hélt af stað út í bandaríska flug-
móðurskipið Forrestal. Mannfjöld-
inn hrópaði: „Eddie, Eddie,“ þegar
hann var farinn og dansaði og
söng af ánægju með forsætisráð-
herra landsins.
Sjá „Leiðtogar risaveldanna
fúnda á tímamótum í Evrópu-
sögunni" á miðopnu.