Morgunblaðið - 02.12.1989, Síða 13

13
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 2. DESEMBER 1989
Sinfóníu-
tónleikar
_______Tónlist_________
Jón Ásgeirsson
Sjöttu áskriftartónleikar Sin-
fóníuhljómsveitar íslands voru
haldnir í Háskólabíó sl. fimmtudag.
Á efnisskránni voru verk eftir Kjart-
an Olafsson, Carl Nielsen og Beet-
hoven. Einleikari var Einar Jóhann-
esson, klarinettuleikari og stjórnandi
Colman Pearce.
Tónleikarnir hófust á frumflutn-
ingi fyrsta hljómsveitai’verks ungs
tónhöfundar, Kjartans Ólafssonar,
sem er að ljúka námi í tónsmíðum
frá Sibelíusarakademíunni í Hels-
inki. Áður hafa verið flutt rafverk
og kammerverk eftir Kjartan en í
þeim hefur komið glögglega fram
að hann er átaksmikill könnuður og
hefur sterka tilfinningu fyrir leik-
rænum andstæðum. Kjartan nefnir
verk sitt Reflex, sem getur þýtt
margt, endurspeglun, viðbrögð við
áreiti og hvernig viðkomandi hrekk-
ur undan þeim. Tónefnið minnir á
hugmyndir þær sem Boulez hefur
sett fram, en það er meining hans,
að hugmyndagrunnur tónverks geti
alveg eins verið andstæður í tónhæð
hljóða, án lagferlistengsla, andstæð-
ur í styrk og hraða án háttbundinn-
ar hrynskipunar, eins og fyrrum var
talið nauðsynlegt, þ.e. að binda
þessa grunnþætti í eftirhermanlega
og háttbundna tónskipan.
í verkinu Reflex fæst Kjartan við
ýmsar gerðir hljóða og hefur byggt
upp heilsteypt hljóðverk, víða með
sterkum andstæðum, röð hljóðat-
burða sem í heild mætti kalla hljóð-
leikrit, er aðeins á eftir að mynd-
gera. Reflex er gott verk og góð
byrjun hjá Kjartani.
Ánnað viðfangsefnið á tónleikun-
um var Klarinettukonsert eftir Carl
Nielsen, sem Einar Jóhannesson lék
af glæsileik og innlifun. Verkið sjálft
er af tónlistarsagnfræðingum ekki
talið með öllu gallalaust, bæði hvað
snertir formskipan og úrvinnslu hug-
mynda, en fyrir klarinettið er það
býsna erfitt. Þar sýndi Einar að
hann er ekki aðeins frábær teknik-
er, heldur og listamaður sem gefur
tækninni lit innlifunar og ástríðu,
magnaða galdri listamennskunnar.
Verkið er hrynrænt nokkuð erfitt
fyrir hljómsveitina og þar vantaði
nokkuð á, eða eins og mætti orða
það á málvöndunarári, að „tæmingin
hafi ekki verið í fókus“. Það vantaði
sem sé, t.d. í seinni hluta verksins,
þá nákvæmni í tóntaki sem veldur
því að menn eru ekki aðeins sam-
taka í tóntaki, heldur að hver tónn
öðlast sérstaka hrynræna skerpu.
Þetta telst vera verk hljómsveitar-
stjórans, svo sem kom fram í fjórðu
Beethovens, að mótun hans var á
„mjúku“ nótunum, þannig að í verk-
ið vantaði allt óþol og alian kraft.
Það leið áfram í þægilegri og hljóm-
þýðri mýkt svo að útkoman var skap-
laus Beethoven.
■ BÓKA ÚTGÁFAN Örn og Örl-
ygur hefur gefið út bókina Þytur
í laufi eftir Kenneth Grahame.
Hér segir frá Molda moldvörpu,
Rabba rottu, Fúsa froski og fleiri
dýrum í Villiskógi. Á hverri blaðsíðu
bókarinnar eru litmyndir eftir Rene
Cloke.
■ SKJALDBORG HF. hefur gef-
ið út bókina Fyrsta talnabókin
mín í þýðingu Guðmundar Jóns-
sonar . Þessari bók er ætlað að
aðstoða ung börn við að læra að
þekkja tölur og hafa gaman af
þeim.
VEISLUELDHÚSIÐ
ÁLFHEIMUM 74
• Veislumatur oo öll áhold.
• Veisluiáðoiöl.
• Salarleiga.
• Málsverðir í fyrirtæki.
• Tertur, kransakfikur.
• Snittur og pinnamatur.
686220-685660
Einar Jóhannesson
Helgi Hálfdanarson:
í GÆRKVÖLD
í dag (30.11.) hef ég hvað eft-
ir annað heyrt þuli útvarpsins
segja ígærkvöldi þar sem ég hygg
að mörgum þyki eðlilegra að segja
/ gærkvöld á sama hátt og 'sagt
er: í kvöld, í fyrrakvöld, í dag, í
gærdag, í fyrradag, í morgun, í
nótt, í fyrrinótt, í vor, í sumar, í
haust, í vetur. í öllum þessum
dæmum stjórnar / þolfalli. Ekki
er þó sjálfsagt að sú regla hljóti
að vera án undantekninga; og
þess ber að geta, að orðabók Sig-
fúsar Blöndals tilgreinir einungis
/ gærkvöldi, þó að í engu hinna
dæmanna væri þágufall hugsan-
legt; en orðabók Árna Böðvars-
sonar tilgreinir hvorttveggja, /
gærkvöld og / gærkvöldi.
Ætla má að þessi þágufallssýki
sé til komin síðar. Orðabók Fritzn-
ers tilgi'einir mörg forn dæmi um
ígærkveld (úr Fornmanna sögum,
Fóstbræðra sögu, Laxdælu, Fom-
aldar sögum Norðurlanda, Sturl-
ungu), en ekkert dæmi um í gær-
kvöldi. Enn fremur nefnir Fritzner
orðmyndina / gjárkveld og getur
þar eins dæmis um þágufall; hann
segir þar: „í gearkveldi (= í gær-
kveld ...).“
Af þessu má sjálfsagt ýmislegt
álykta. Sjálfur hef ég aldrei á
langri ævi sagt annað en í / gær-
kvöld, sem> ég þykist hafa lært í
barnæsku norður í Skagafirði. Og
þegar ég heyrði þulina margsegja
ígærkvöldi, þá lét það mér undar-
lega í eyrum. Kannski er bezt að
þar haldi hver sínu. En á það vil
ég benda, að við þolfallssinnar
höfum nokkuð til okkar máls.
GLÆSILEG, FJARSTÝRÐ HLJÓMTÆKJASAMSTÆÐA

X - 9 0 0
Okkur tókst að útvega eina
sendingu af þessumfrábœru
samstœðum fyrir jólin á
sérstaklega hagstœðu verði.
Þeir sem fyrstir verða geta
nú eignast alvöru hljóm-
tæki með stórkostlegum
afslætti. GÍeðilegt jóla-
tilboð frá Japis.
IVI A G N A R I 60 wött sínus vid S ohm, fjarstýring
G E I S L A S P I L A R I 1H bita, fjórfalt lciðrcttingar- kcrfi, fjarstýring
Ú T V A R P FM-stcrco, LB, MB, 24 stöðva minni, fjarstýring
K A S S E T T U T Æ K I Tvöfalt mcö raðspilun, tölvu- stýrt, dolby, fjarstýring
P L Ö T U S P I L A R I Alsjálfvirkur mcð T4P tón- ltöfuð, tjarstýring
H í l T A L A R A R 60 wött, scrhannaðir fyrir gcislaspilara
F J A R S T V R I N G 23 liða. Stýrir öllum tækjum stæðunnar
JAPISS
BRAUTARHOLTI 1 KRINGLUNNI, AKUREYRI