Morgunblaðið - 02.03.1990, Qupperneq 14

u
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 2. MARZ 1990
38. ÞING NORÐURLANDARAÐS
Viðskiptabann á Suður-Afríku:
Tillaga meirihluta
laganefiidar felld
Norðurlandaráð samþykkti á miðvikudag tillögu minnihluta
laganeftidar ráðsins um að taka tillögu um hert eftirlit með við-
skiptabanni á Suður-Afríku á dagskrá næsta þings. Meirihluti
neftidarinnar vildi að tillaga um hert eftirlit, sem samþykkt var
á síðasta þingi, yrði síðasta orð ráðsins um þetta mál
Á þingi Norðurlandaráðs árið
1989 var samþykkt tillaga um að
beina því til hvers lands fyrir sig
að gera viðskiptabann á Suður-
Afríku eins virkt og mögulegt er.
Laganefndinni var falið að fjalla
um tillöguna fyrir þetta þing, og
komst meirihluti hennar að þeirri
niðurstöðu að Norðurlöndin færu
eftir þessari tillögu. Því væri engin
ástæða til að ítreka hana.
Minnihlutinn taldi hins vegar að
ekki lægju fyrir nægar upplýsingar
um það hvernig viðskiptabanninu
væri framfylgt í öllum Norðurlönd-
unum. Því ætti að taka málið upp
á næsta Norðurlandaráðsþingi.
Eftir harðar umræður á þinginu
var tillaga minnihluta laganefndar-
innar samþykkt með 40 atkvæðum
gegn 24.
Fimm ára áætlun um
að efla málskilning
Þýðingar auknar milli Norðurlandamála
er um 26 milljónir
Norðurlandaráð hefiir sam-
þykkt fimm ára áætlun um að-
gerðir til að efla gagnkvæman
málskilning á Norðurlöndunum.
Samkvæmt áætluninni á að með-
al annars að styrkja stöðu
íslensku og finnsku í norrænu
samstarfí, með aukinni túlkun
og þýðingu skjala.
Samkvæmt áætluninni verður
komið á reglulegum námskeiðum
fyrir kennara sem kenna Norður-
landamál og þá sem þjálfa kenn-
ara, gefin verða ót ný kennslu-
gögn. Leggja á á áherslu á að
skólar skiptist á heimsóknum milli
landa, styrkt verði útgáfa orða-
bóka og orðasafna og þýðingar
milli tungumálanna verði auknar.
Gert er ráð fyrir að athugað
verði um stofnun stöðu ráðunautar
við Norræna húsið í Reykjavík til
að styrkja kennslu í norrænum
málum í íslenskum skólum, og
miðla fræðslu um íslenska tungu
og menningu til skóla annars stað-
ar á Norðurlöndum.
Ráðherranefnd mennta- og
menningarmálaráðherra Norður-
landanna lagði fram tillögu um
ályktunina fyrir þing Norðurland-
aráðs í Reykjavík. Fjárframlag til
verkefnisins
króna á ári.
Morgunblaðið/Bjami
Fundað við kertaljós
Rafmagn fór af hluta Reykjavíkur er klukkuna vantaði 25 mínútur í sex í gær. Á þingi Norðurlandaráðs
í Háskólabíói hafði síðasti ræðumaður nýlokið máli sínu og ákvað fundarstjórinn, Norðmaðurinn Bjarne
Mörk Eidem, að hefja atkvæðagreiðslu um tillögur enda þótt notast yrði við gömlu aðferðina, nafnakall,
vegna rafmagnsleysisins. „Við sýndum að jafnvel stjórnmálamenn geta brugðist rétt við óvæntum uppákom-
um,“ sagði Eidem við blaðamann Morgunblaðsins. Áð loknum atkvæðagreiðslum voru fyrirspumir afgreidd-
ar en stundarfjórðung yfir sjö skýrði fundarstjóri, Ivar Hansen frá Danmörku, frá því að óvíst væri hve-
nær rafmagn kæmist á. Þess vegna hefði verið ákveðið að fresta fundi til fyrramáls enda orðið dimmt í
hinum ýmsu vistarverum fundarstaðarins. Er síðustu fundargestir voru á leið út kom rafmagnið síðan á
að nýju. Dagskrá þingsins raskast eitthvað í dag vegna bilunarinnar. Eins og sjá má björguðust Hansen
og fleiri þingfulltrúar við kertaljós eftir að nútímatæknin brást.
Deilt um hættuna af kjamorku
verum og gróðurhúsaáhrifín
FJALLAÐ var um tillögur til nefnda samgöngumála auk félags- og
umhverfismála á Norðurlandaþingi i gær. Mengunarmálin voru efst
á baugi í síðastnefhda málaflokknum og var samþykkt tillaga ráð-
herranefndarinnar um átak í baráttu gegn mengun sjávar. Kanna á
leiðir til að minnka mengun vegna brennslu orkugjafa, losunar úr-
gangsefna í haf fallvötn, mengun frá skipum og jafhframt hvernig
best verði brugðist við óvæntum slysum, t.d. vegna leka úr olíuskip-
um og kjamorkuáfalla. Áætlunin verður endurskoðuð þriðja hvert
ár að ósk Norðurlandaráðs. Í henni er gert ráð fyrir að tekið sé tillit
til niðurstaðna sérstakrar ráðsteftiu Norðurlandaráðs um sjávar-
mengun sem haldin var í Kaupmannahöfn síðastliðið haust. Heitar
umræður urðu um mögulega hættu af sænskum kjarnorkuverum og
gróðurhúsaáhrifin. Einnig var fundið að afstöðu ráðherranefhdarinn-
ar til endurvinnsluversins í Dounreay og áforma Breta um urðun
geislavirkra úrgangsefna undir hafsbotni við Skotland.
Danski þingmaðurinn Lilly Gyld-
enkylde, úr Sósíalíska þjóðarflokkn-
um, sem mjög hefur haft sig í
frammi í þingumræðunum, spurði
Rune Molin, iðnaðarráðherra Svía,
hvað liði áformum um að loka
sænsku kjamorkuverunum sem eru
alls tíu. Ráðgert hefur verið að loka
þeim smám saman þannig að
síðasta verið hætti framleiðslu árið
■ TILLAGA um að ríkisstjórnir
Norðurlanda eigi sameiginlega að
leggja aukna áherslu á jafnrétti
kynja hjá stofnunum Sameinuðu
þjóðanna var samþykkt á Norður-
landaráðsþingi. Einn flutnings-
manna tillögunnar var Eiður
Guðnason alþingismaður.
■ NORRÆN menningarmiðstöð
verður byggð í Nuuk á Grænlandi
með stuðningi Norðurlandaráðs.
Þetta var samþykkt á þingi ráðsins
á fimmtudag. Kostnaður við bygg-
inguna er áætlaður um 660 milljón-
ir króna og mun Norðurlandaráð
leggja fram þriðjung þeirrar fjár-
- hæðar. Landsstjórn Grænlands
ieggur fram Jmðjung og bæjarfé-
lagið í Nuuk þriðjung.
■ VEST-NORRÆNN ieiðtoga-
fundur verður haldinn í Nuuk í
ágúst. Þar munu Steingrímur
-Hermannsson forsætisráðherra,
Jonathan Motzfeldt formaðu-
grænlensku landsstjórnarinnar og
Jogvan Sundstein lögmaður Fær-
eyja hittast og ræða um sjvarút-
vegsmál, atvinnumál og samvinnu
þessara Ianda á sviði menningar-
mála.
■ LEIÐTOGAR landsþinga
Shetlandseyja og Orkneyja hafa
óskað eftir frekari stuðningi Norð-
Morgunblaðið/Bjami
Páll Pétursson forseti Norðurlandaráðs í þingforsetastól.
urlanda í baráttunni gegn kjarn-
orkuverunum við Dounreay og
Sellafield og áformum um að end-
urvinna þar geislavirkan úrgang.
Bréf þessa efnis hafa verið afhent
Páli Péturssyni forseta Norður-
landaráðs.
■ MIÐJUFLOKKA RNIR í Norð-
urlandaráði hafa sameinast um
áætlun sem þeir kalla Norðurlöndin
árið 2000. I áætluninni er lögð
áhersla á að auka norræna sam-
virmu, umhverfismál og menningar-
leg samskipti Norðurlandanna. Þá
er einnig tekin afstaða til framfara
á sviði líftækni og erfðafræði.
■ SAMÞYKKT var á þingi Norð-
urlandaráðs að samræma norrænan
vinnumarkað fyrir fólk sem hefur
aflað sér að minnsta kosti 3 ára
æðri menntunar. Þetta á að auka
möguleika á að menntað fólk fái
vinnu í öðru Norðurlandi en þeirra
eigin.
■ TILMÆLI voru samþykkt á
þingi Norðurlandaráðs til ráðherra-
nefndar ráðsins um að sjá til þess
að Norræna rannsóknarnefndin um
tannlækningaefni rannsaki amalg-
am og önnur tannfyllingarefni í
samvinnu við aðrar norrænar rann-
sóknarstofnanir.
Lilly Gyldenkylde.
2010 í samræmi við niðurstöður
þjóðaratkvæðagreiðslu um málið.
Sumir ráðamenn sænskra jafnaðar-
manna hafa að undanförnu gefið í
skyn að e.t.v. verði að gera ein-
hveijar breytingar á þessari áætlun.
Molin sagði að þegar ákveðið yrði
hvaða orkuverum yrði fyrst lokað
myndi stjórnin, í samræmi við fyrir-
mæli þingsins, gæta 'þess að ekki
komi til vandræða vegna orkus-
korts. Er Gyllenkylde stakk upp á
því að Svíar keyptu jarðgas af Dön-
um til að hægt yrði að loka kjarn-
orkuverunum sem fyrst benti Molin
á að brennsla á gasi yki framleiðslu
á koldíoxíði sem aftur yrði til að
flýta fyrir gróðurhúsaáhrifunum í
lofthjúpi jarðar.
Kjarnorkan mengar minnst
Danski fulltrúinn Helge A. Moller
sagði Svíum ráðlegast að skipta um
skoðun varðandi kjarnorkuverin.
Aðstæður hefðu breyst á fáeinum
árum. „Hver talaði um koldíoxíð-
mengun, hver talaði um gróður-
húsaáhrif fyrir tíu árum? Enginn;
við þekktum varla þessi hugtök.“
Hann sagði kjamorkuna valda
minni mengun en nokkur annar
orkugjafi. Ljóst væri að önnur ríki
í Evrópu, s.s. Frakkland og Bret-
land, myndu halda áfram að nýta
þessa orkulind, hvað sem liði
ákvörðunum Norðurlanda.
Moller lagði til að Norðurlanda-
Helge Adam Moller.
þjóðir sýndu raunsæi og reyndu að
flytja út hátæknikunnáttu við smíði
kjarnorkuvera og öryggisbúnað við
þau en viðurkennt væri að þar
væru þjóðirnar í fararbroddi. Hann
minnti á upplýsingar, sem kæmu
fram í skjölum þingsins, þar sem
segði að héldu jarðarbúar áfram
að framleiða jafn mikið af koldíox-
íði og nú myndi yfirborð hafsins
hafa hækkað um 40 — 150 sm efir
eina öld. Ef Svíar legðu niður öll
kjarnorkuverin og notuðu jarðgas í
staðinn myndi koldíoxíðframleiðsl-
an vegna aukinnar gasbrennslu
verða um 50 tonn á mínútu. Yrðu
öll kjarnorkuver í heiminum lögð
niður og jarðgas notað í staðinn
yrði aukningin á koldíoxíðfram-
leiðsluninni í heiminum öllum 32
milljónir tonna á ári.
Hjörleifur Guttormsson og Atli
Dam frá Færeyjum lögðu fram fyr-
irspurnir vegna hugmynda breskra
yfirvalda um stækkun endur-
vinnsluversins í Dounreay og
geymslu geislavirks úrgangs undir
sjávarbotni. í svari talsmanns ráð-
herranefndarinnar kom fram að
ekki væri búið að veita byggingar-
leyfi fyrir stækkuninni og því teldi
nefndin ekki ástæðu til harkalegra
viðbragða enn sem komið væri.
Hjörleifur og Atli sögðust telja að
ráðherrarnir hefðu ekki fengið nógu
greinagóðar upplýsingar um það
sem væri að gerast; hættan væri
raunveruleg og kallaði á aðgerðir.