Morgunblaðið - 02.03.1990, Qupperneq 16

16
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 2. MARZ 1990
Albert Guðmundsson ber vitni í Hafskipsmáli:
Hef sjaldan kynnst skipulagðari
mönnum og betri vinnubrögðum
Óformleg áætlun gerir ráð fyrir dómi í lok júní
ALBERT Guðmundsson, sendiherra í París, fyrrum stjórnarformaður
Hafskips og formaður bankaráðs Útvegsbanka íslands 1980-1983,
bar í gær vitni í Hafskipsmálinu í sakadómi. Yfirheyrslum í málinu
lýkur að mestu leyti í næstu viku. Einhverri gagnaöflun er ólokið
en skýrast mun á fundi aðila málsins með dómurum í dag hve
umfangsmikil hún verður. Stefht mun að því að gagnaöflun ljúki í
þessum mánuði en þar er meðal annars um að ræða atriði sem
Ragnar Kjartansson fyrrum stjórnarformaður Hafskips gerði kröfú
um að upplýst eða rannsökuð yrðu. Samkvæmt heimildum Morgun-
blaðsins gerir óformleg áætlun ráð fyrir að málflutningur hefjist í
síðustu viku apríl og taki 3-4 vikur. Málið verði dómtekið í lok maí
og dómur sakadóms verði kveðinn upp einhvern síðustu daga jún-
ímánaðar.
í vitnisburði sínum rakti Albert
Guðmundsson fyrst þátt sinn í því
að Hafskip styrkti Guðmund J.
Guðmundsson til utanfarar í nóv-
ember 1983 í kjölfar veikinda
Guðmundar. Albert rakti að með
þeim Guðmundi hefði verið vinskap-
ur um áraraðir og að þegar Guð-
mundur hefði ekki séð sér fært að
verða við læknisráði og taka sér
frí erlendis í kjölfar veikinda sinna
kvaðst Albert hafa boðist til að
tryggja að af utanförinni gæti orð-
ið. Hann hefði rætt málið við Björ-
gólf Guðmundsson þá forstjóra
Hafskips og síðar fengið frá honum
boðsent lokað umslag með pening-
unum í. Albert sagðist þá hafa
boðað Guðmund á sinn fund og
afhent honum umslagið lokað.
Guðmundur hefði spurt hvað þetta
væri mikið og Albert hefði þá opnað
umslögin og kastað tölu á seðla-
búntin sem þar voru, en styrkurinn
nam 120 þúsund krónum. „Albert
sagðist hafa snúið sér til Björgólfs
Guðmundssonar um að afla íjárins.
„Á þessum tíma var nokkuð um
það að Björgólfur, Ragnar Kjart-
ansson og ég sjálfur hjálpuðum
fólki sem átti í einhverjum erfiðleik-
um.“ Hann sagðist á þessum tíma
hafa haldið að Björgólfur hefði
safnað peningunum saman frá
nokkrum aðilum.
Albert Guðmundsson minntist
þess ekki í svari við spurningu sér-
staks saksóknara að í stjórn félags-
ins hefði verið rætt um að forstjóri
þess og stjórnarformaður skyldu
njóta sérstakra vaxtakjara við kaup
á hlutafé. Hins vegar sagði hann
engan vafa vera á í sínum huga
að 60% uppbót ofan á föst laun
sem forstjórar fyrirtækisins höfðu
til ráðstöfunar hefði verið hugsuð
sem launauppbót, þeim til algjör-
lega frjálsrar ráðstöfunar, óháð
eðlilegum risnukostnaði sem falla
ætti á félagið.
Aðspurður af Guðmundi Ingva
Sigurðssyni veijandi Björgólfs um
þátt sinn í að semja við Björgólf
og Ragnar um starfskjör, sagðist
Albert ekki hafa verið kominn til
starfa fyrir Hafskip þegar/gerður
var upphaflegur starfskjarasamn-
ingur, sem gerði ráð fyrir 60% ofan
á föst laun auk ágóðaþóknunar sem
næmi 2% af hagnaði fyrir afskrift-
ir, fjármagnskostnað og skatta.
Albert kvaðst hins vegar hafa
samið um endurskoðun samnings-
ins þar sem ágóðaþóknunin var
færð úr 2% í 3,5%, lagt þann samn-
ing fyrir stjórn félagsins og fengið
hann þar samþykktan einróma.
Þegar þessi samningur hefði síðar
verið endurskoðaður þannig að
ágóðaþóknunin var færð úr 3,5% í
2,5%, sagðist Albert hafa verið
hættur stjórnarsetu hjá félaginu.
Hann sagði ágóðaþóknunina hafa
verið hugsaða til hvatningar stjóm-
endum fyrirtækisins á tvennan
hátt, bæði til að þessir stjórnendur
félagsins hefðu beinan persónuleg-
an hagnað af því að auka
viðskipti, veltu og hagnað félagsins
og einnig til að að stuðla að því að
félagið tryggði sér þjónustu þessara
manna, sem Albert kvaðst hafa
haft mikla trú á. Albert rakti að
þegar þeir Ragnar og Björgólfur
hefðu ráðist til félagsins hefði það
verið í greiðslustöðvun og rambað
á barmi gjaldþrots. „Ég hef sjaldan
kynnst skipulagðari mönnum og
vinnubrögðum og hef ég þó víða
komið við,“ sagði Albert Guð-
mundsson. „Fyrir þeirra tilstuðlan
tókst að koma félaginu á algjörlega
réttan kjöl og mér þótti vænt um
þetta ojg vildi að þeir ættu beinna
hagsmuna að gæta í því að félagið
skilaði hagnaði." Þá sagði Albert
að hann og aðrir hefðu verið sér
meðvitaðir um miklar innistæður
Björgólfs og Ragnars hjá félaginu
vegna ágóðaþóknunarinnar og því
hefði hann átt frumkvæði að því
að þeir leystu hluta þess til sín í
formi hlutafjár. Albert kvaðst ekki
minnast þess að til umræðu hefði
komið að vísitölubinda útreikning á
ágóðaþóknuninni en sagði hins
vegar að til þess að inneignir Björ-
gólfs og Ragnars hjá félaginu
misstu ekki verðgildi sitt hefði
verið ákveðið að tengja þær við
Bandaríkjadal.
Albert Guðmundsson var for-
maður bankaráðs Útvegsbankans
1980-1983 og sagði að á þeim árum
hefðu málefni Hafskips og viðskipt-
astaða þess við bankann aldrei
borið á góma á bankaráðsfundum
og vísaði í fundargerðir ráðsins
því til stuðnings. Einstaklingsbund-
ið hefði sjálfsagt verið hvort ráðs-
menn kynntu sér gögn bankans
utan hinna eiginlegu bankaráðs-
funda og kvaðst hann ekki geta
svarað til um það. Hann sagði að
bankastjórn hefði undirbúið fundi
ráðsins í samráði við sig og að
bankastjórar og aðstoðarbanka-
stjórar hefðu verið viðstaddir alla
fundi þess. Þá hefði endurskoðandi
bankans verið viðstaddur þegar
lífeyrismál starfsmanna voru til
umræðu.
Þórunn Valdimarsdóttir.
Listasafii Sigurjóns
Ólafssonar:
Þórunn Valdi-
marsdóttir ræð-
ir ævisagnaritun
Bókmenntadagskrá verður í
Listasafni Sigurjóns Ólafssonar á
sunnudaginn kl. 15 eins og vei\ja
er til fyrsta sunnudag í hveijum
mánuði. í þetta skipti mun Þórunn
Valdimarsdóttir ræða um aðferðir
við ævisagnaritun.
Þórunn mun einkum beina athygl-
inni að því sem hún nefnir „landa-
mærin milli skáldskapar og sagn-
fræði“. Verða dæmi notuð úr ævi-
sögu hennar um séra Snorra á Húsa-
felli. Þórunni til aðstoðar verða leik-
ararnir Guðný Ragnarsdóttir og Karl
Guðmundsson. Þau lesa óbirtan
kafla úr fyrrgreindri ævisögu, sem
út kom fyrir síðustu jól. Áheyrendum
mun einnig gefast kostur á að beina
spurningum til Þórunnar í lok dag-
skrárinnar, sem stendur í um það bil
klukkustun.
Formaður Krabbameinsfélagsins við upphaf þriðja
„Þj óðarátaksins“:
Stefiit að fiillnaðar-
sigri á krabbameini
ÞRIÐJA „Þjóðarátak" Krabba-
meinsfélagsins hófst í gær. Það
fer að þessu sinni fram undir
kjörorðinu „Til sigurs“. í ávarpi
við upphaf átaksins sagði Almar
Grímsson, formaður Krabba-
meinsfélagsins, að stefiit væri
að fúllnaðarsigri á krabbamein-
inu á næstu áratugum. Söfnun-
arfénu verður í þetta skipti
varið til fræðslu um heilbrigða
lífshætti, til stuðnings við
krabbameinssjúklinga og til
rannsókna á krabbameini. Allur
marsmánuður verður helgaður
baráttumálum félagsins og
kynningu á tíu „heilsuboðorð-
um“. Dagana 31. mars og 1.
apríl er svo gert ráð fyrir að
gengið verði í hús um allt land.
Hliðstæð heilsuboðorð og kynnt
verða hér á landi í marsmánuði
eru nú kynnt á Norðurlöndunum
og löndum Evrópubandalagsins
en tilgangur þeirra er að beina
athyglinni að því að góðir lífshætt-
ir geta lengt og bætt lífið. Sé
farið eftir þessum boðorðum á
það að mati sérfræðinga að geta
dregið úr líkum á krabbameini.
Eins og áður ságði er þetta
þriðja Þjóðarátak Krabbameins-
félagsins og verður það hliðstætt
við hin tvö fyrri sem fóru fram
árin 1982 og 1986. Því fé sem
safnaðist fyrir átta árum var
varið til kaupa á húsnæði félags-
ins að Skógarhlíð 8 og fyrir fjórum
árum safnaðist fé sem gerði félag-
inu kleift að takast á við ný verk-
efni svo sem heimahlynningu
TILSlGURS
kJÓÐARÁTAK
GEGN KRABBAMEINI
31. mars -1. apríl 1990
krabbameinssjúklinga og rann-
sóknir í sameinda- og frumulíf-
fræði.
í ávarpi sem Almar Grímsson,
formaður Krabbameinsfélags ís-
lands, flutti við upphaf Þjóðará-
taks gegn krabbameini 1990
sagði hann að þótt Krabbameins-
félagið væri líklega þekktast fyrir
ötula baráttu gegn tóbaksnotkun
og fyrir leitarstarfið þá vildi það
vekja athygli í þessu þjóðarátaki
á nauðsyn þess að hafa í heiðri
góðar lífsvenjur almennt. Þetta
ætti auðvitað ekki einungis við
um krabbamein en með kynningu
á hollráðunum tíu væri fólki bent
á að góðar lífsvenjur gætu lengt
og bætt lífið.
„Frá upphafi samstilltrar bar-
áttu gegn krabbameini hér á landi
hefur jafnan verið talað um nauð-
syn varna gegn sjúkdómnum,"
sagði Almar síðan. „Við gerum
okkur öll grein fyrir því hve mikil-
vægar forvarnir eru almennt gegn
sjúkdómum. Nú þegar við ríðum
á vaðið með nýtt þjóðarátak gegn
krabbameini höfum við gerst svo
djörf að segja þjóðinni að unnt sé
að sigrast á krabbameini, þess
vegna eru einkunnarorð þessa
þjóðarátaks „Til sigurs“. Við erum
hér að tala um fullnaðarsigur á
næstu áratugum sambærilegan
við þann sigur sem hefur unnist
á ýmsum öðrum sjúkdómum.
Þessi sigur verður ekki auðsóttur
en það eru til baráttuleiðir og við
treystum því að með aukinni
þekkingu verði hægt að finna
enn nýjar leiðir. Ég vil þó leggja
áherslu á að við gleymum ekki
þeim sem orðið hafa fyrir barðinu
á sjúkdómnum því honum verður
ekki útrýmt. Það' er þó í raun
sigur að skapa sjúklingnum vonir
um bata og bætta aðhlynningu.“
Fleiri geta búist
við lækningu
Samkvæmt upplýsingum úr
Krabbameinsskrá Krabbameins-
félágsins voru 4.654 íslendingar
á lífí í árslok 1988 sem fengið
höfðu krabbamein. í þeim hóp
voru mun fleiri konur en karlar
eða 2.806 konur á móti 1.848
körlum. Hefur um helmingur
þessa hóps lifað í fimm ár eða
lengur en sá árafjöldi mun vera
notaður sem viðmiðun er rætt er
um að fólk sé læknað af krabba-
meini.
Mun fleiri geta nú búist við að
læknast af krabbameini en áður
og má nefna því til stuðnings að
um 16% þeirra karla sem greindir
voru með krabbamein á árunum
1955-1959 lifðu í fímm ár eða
lengur en 33% þeirra sem greind-
ust á árunum 1977-1983. Hlið-
stæðar tölur fyrir konur hafa
hækkað úr 26% í 46%.
Samkvæmt tölum Krabba-
meinsfélagsins voru árið 1988
greind 862 ný krabbamein hér á
landi, þar af 462 í körlum og 436
í konum. Eru þetta heldur fleiri
mein en árið áður. Blöðruhálskirt-
ilskrabbamein er algengast meðal
karla, lungnakrabbamein er í öðru
sæti og blöðrukrabbamein í þriðja
sæti. Meðal kvenna er bijósta-
krabbamein algengast, lungna-
krabbamein í öðru sæti og krabba-
mein í eggjastokkum í þriðja
sæti. Meðalaldur við greiningu
krabbameina er um 65 ár.
Jákvæð afstaða til
félagsins
Hagvangur gerði í janúarmán-
uði skoðanakönnun fyrir Krabba-
meinsfélagið þar sem athuguð
var afstaða almennings til þess.
Náði könnunin til 1.500 karla og
kvenna á aldrinum 15-79 ára og
fengust svör frá 1.160 manns.
Þar af tóku 928 afstöðu til spurn-
ingarinnar: „Hvernig telur þú að
Krabbameinsfélagið hafí sinnt
þeim verkefnum sem það hefur
tekið að sér?“ Voru 97% þeirra
sem tóku afstöðu þeirrar skoðunar
að Krabbarheinsfélagið hefði stað-
ið sig mjög vel eða vel.
Tíu heilsuboðorð
1. Reykjum ekki og forðumst reyk frá öðrum. Notum
ekki neftóbak eða munntóbak.
2. Takmörkum neyslu áfengra drykkja.
3. Vörumst óhófleg sólböð.
4. Fylgjum leiðbeiningum um meðferð efna og efnasambanda,
semsum eru krabbameinsvaldandi.
5. Borðum mikið af grænmeti, ávöxtum og treljaríku fæði.
6. Drögum úr fituneyslu og forðumst offitu.
7. Leitum læknis ef við finnum hnút eða þykkildi eða tökum eftir
að fæðingarblettur stækkar, breytir um lit eða verður að sári,
einnig ef við verðum vör við óeðlilegar blæðingar.
8. Leitum læknis ef við fáum þrálátan hósta, hæsi eða meltingar-
truflanir eða léttumst að tilefnislausu.
Konur:
9. Förum reglulega í leghálsskoðun.
10. Skoðum bijóstin mánaðarlega og förum reglulega í bijósta-
myndatöku eftir fertugt.