Morgunblaðið - 22.04.1990, Qupperneq 18

18 C
MORGUNBLAÐIÐ FJOLMIfH-Al^g^yiffl^GUP 22. APRÍL 1990
Sunday Telegraph:
Lofsamleg
ummæli um
Laxness
BRESKA BLAÐIÐ Sunday Tele-
graph birti nýverið ritdóm um
útvarpsflutning breska ríkisút-
varpsins BBC á leikritinu Kristni-
hald undir Jökli eftir Halldór Lax-
ness og er þar farið lofsamlegum
orðum um höfundinn og verkið.
Gagnrýnandinn James Deling-
pole, telur Laxness í fremstu röð
rithöfúnda I heiminum og líkir
Kristnihaldinu við nafingreind
verk höfundanna Gabriels García
Márques (100 ára einsemd og Jos-
ephs Conrads (Heart of Darkness).
*
Iritdómnum er meðal annars fjallað
um íslensku fornsögumar og seg-
ir þar að í Kristnihaldi undir Jökli
megi finna ýmsar samsvaranir við
fomritin svo sem dulúðina, ísinn og
fiskinn. „Verk Laxness kunna að
vera skiigetin afkvæmi lands auð-
ugra fiskimiða, frosinna auðna og
norrænnar þjóðtrúar en víðsýni hans
forðar þeim frá að verða einstreng-
ingslegri nesjamennsku að bráð,“
segir Delingpole. Hann rekur síðan
söguþráðinn í stuttu máli og segir
svo: „Jafnvel þótt hin táknræna
merking leikritsins lægi ekki í augum
uppi var hinn furðulegi söguþráður
með óvæntum uppákomum nægileg-
ur til að halda hlustendum límdum
við viðtækin".
Þáttaröð
um dulræn
máleftii
ÁHUGIÁ dulrænum málefnum
virðist fara í vöxt hérlendis og er
nú verið að vinna að þáttaröð um
mál af þessum toga. Áð sögn
Sveins Einarssonar hjá Ríkissjón-
varpinu verða þættirnir teknir til
sýninga um veturnætur, en við
hæfí þykir að bíða þess að skyggja
taki.
Þættimir verða fjórir, að minnsta
kosti til að byija með, en það
er Hín íslenska hreyfimyndastofnun,
. sem stendur að gerð þáttanna, og
er hver þeirra 25 mínútna langur.
Hins vegar hafa handrit verið gerð
að níu þáttum.
Handritagerð önnuðust þeir Jón
Proppé og Helgi Sverrisson, en Art-
húr Björgvin Bollason verður kynnir
þáttanna og mun leiða áheyrendur
um myrkviði fræða þessarra.
Fyrstu fjórir þættimir, verða um
Dauðann, alþýðulækningar, spá-
dóma og Nýöldina og er kostnaður
við gerð þeirra um 3,5 milljónir
króna.
■ Beinar útsentí-
ingar af íþróttavid-
burðum hitta beint
í mark, en krefjast
mikils viðbúnaðar
og hátt í 30 manna
sérhæfðs starfs-
liðs
varaefni. Samtímis gerðu menn sér
grein fyrir að aðrir dagskráriiðir
færu úr skorðum vegna tafanna.
Þegar biðinni lauk var ljóst að stela
þurfti hálftíma af bamaefni því
sem á eftir átti að koma. Til þess
að það mætti þurfti að fá leyfi hjá
framkvæmdastjóra Sjónvarpsins
sem var erlendis og því var aðstoð-
armaður hans fyrir svöram sem
urðu jákvæð.
Utsendingin frá Hafnarfirði var
mjög vönduð. Fjórar tökuvélar
sýndu leikinn frá ýmsum sjónar-
homum. í útsendingarbílum fyrir
utan íþróttahúsið vora samtals 7
þaulvanir starfsmenn þannig að
með Jóni Óskari sem með þurrar
kverkar lýsti því sem fyrir augu
bar, þurfti 12 menn til þess að
koma þessum myndum í hús lands-
manna.
Beinar útsendingar af vettvangi
eru erfiðar í framkvæmd og flókn-
ar en í þeim er vaxtarbroddur sjón-
varps og útvarps fólginn. Ljósvak-
inn er miðill augnabliksins og það
ber að fagna þeirri stefnu íþrótta-
deildar ríkisútvarpsins að hafa þær
sem mestar. Ljósvakinn þjónar sínu
hlutverki sjaldan eins vel og þegar
hann sendir atburði líðandi stundar
beint heim í stofu til fólks, — hann
flytur fjallið til Múhameðs, sem
eins og aðrir hefur áhuga á íþrótt-
um.
Beinar útsendingar frá tveimur
íþróttaviðburðum sem fram
fara á sama laugardagssíðdeginu
kallar á samtals 28 manna sérhæft
starfslið sem hefur í för með sér
yfir hundrað þúsunda króna útgjöld
fyrir íþrótta-
deildina auk
fastra launa
vakthafandi
starfsmanna
tækni- og
íþróttadeildar.
Til viðbótar er kostnaður sem seint
verður bókfærður sem er mikill og
er mælanlegur í svita, adrenalíni
og stressi.
Eftir klukkustundar golfþátt í
sjónvarpi undir stjóm Bjarna Fel
hófst bein útsending frá Seltjarnar-
nesi þar sem KR-ingar og Keflvík-
ingar börðust um meistaratitil í
körfuknattieik. Ingólfur Hannes-
son, Samúel Örn Erlingsson og
Arnar Bjömsson ásamt fjögurra
manna tækniliði sáu um Iýsingar á
Rás 2 og Sjónvarpinu. Sjónvarpsút-
sendingin var sérlega viðkvæm því
einungis ein upptökuvél var á
staðnum enda
kom það tvisvar
í ljós að lítið
.þurfti út af að
bregða til þess
að hnökrar
kæmu á út-
sendinguna. Þurrar rafhlöður fars-
ímanna auðvelduðu ekki þegar
bregðast þurfti skjótt við.
Frá Seltjamamesi var boltinn
sendur til Bjama Fel í sjónvarps-
húsinu og þeirra sjö tæknimanna
sem þar voru. Bjami var að sjálf-
sögðu í essinu sínu eftir sigur
KR-inga þegar hann tilkynnti um
úrslitin í ensku knattspymunni.
BAKSVIÐ
eftirÁsgeir Friðgeirsson
Morgunblaðið/Ámi Sæberg
í útsendingarbílnum er leiknum komið áleiðis inní stofúr lands-
manna.
Morgunblaðið/Einar Falur
íþróttafréttamennirnir Ingólfúr Hannessson, Samúel Örn Erlingsson og Arnar Björnsson á vett-
vangi ásamt tæknimönnum sjónvarpsins.
Þegar Qallið fer
Ljósvakamiðlarnir hafa áþekku hlutverki að gegna þegar um mikil-
væga íþróttaviðburði er að ræða eins og þegar kosningar eiga sér
stað. Fólk vill fá að fylgjast með öllu og það vill fá úrslitin ekki
seinna en á stundinni. Hlustendur eða áhorfendurvilja taka þátt í
þeim æsileik tilfínninga sem íþróttaviðureign er. Á sinn hátt vilja
þeir sem heima silja njóta óvissunnar, eftirvæntingarinnar og æs-
ingsins rétt eins og áhorfandinn á pöllunum eða leikmaðurinn á
vellinum. Hann vill fá að fylgjast með sérhveijum áfanga allt til
leiksloka og deila gleðinni með vonbrigðunum, — sigrinum eða tap-
inu. Nú á tímum byggjast vinsældir íþróttaþátta á beinum útsending-
um og sem betur fer hefúr þróunin hér á landi verið svipuð og í
nágrannalöndum þar sem slíkum útsendingum hefúr fjölgað ört.
En það er meira en að segja það að hafa beina útsendingu eins og
kom í Ijós þegar litast var um baksviðs nýverið þegar íþróttadeild
ríkisútvarpsins fylgdist með því þegar körfúknattleikslið gull-
tryggði sér íslandsmeistaratitil og handknattleikslið komast í seiling-
arfjarlægð við sama áfanga.
Að því búnu átti Jón Óskar Sólnes
að hefja lýsingu frá Hafnarfirði þar
sem FH gat tryggt sér því sem
næst íslandsmeistaratitil í hand-
knattleik. Eitthvað vildu máttar-
völdin minna FH-inga á að heimur-
inn er ekki þeirra því ekkert raf-
magn fengu þeir í nýja húsið sitt
fyrr en a.m.k. hálftíma eftir að leik-
ur átti að hefjast. Þá fór að hitna
undir Bjarha Fel því sortinn í Hafn-
arfirði var áhorfendum ekki bjóð-
andi. Bjarni gat ekki hreinsað útaf
eins og hann var kunnur fyrir í þá
tíð, — hann varð að halda boltanum
gangandi. Hann sendi út tilfallandi
tíl Múhameðs
Meiraflóð, grímmara val
Islensk fjölmiðiabylting
heldur áfram. Ný einka-
sjónvarpsstöð hefur brátt
útsendingar — samkeppni
við þá sem fyrr var inn á
markaðinn er hafin. Og eins
og vera ber keppast miðlar
landsins við að segja frá fjöl-
miðlamálum hinna íslensku
fjölmiðlabyltingar. Nú era
það ekki ríkissjónvarpið og
einkasjónvarpsstöðin sem
keppa um ákjósanlegasta
fréttatímann heldur tvær
einkasjónvarpsstöðvar að
>keppa um erlent efni ofan í
áhorfendur og síðan ríkís-
sjónvarp að keppa við þær —
eða?
Ríkissjónvarpið er sem
stendur ekki í sömu aðstöðu
og einkasjónvarpsstöðvarnar
hvað markaðslögmálið snert-
ir en í íslenskri fjölmiðlabyit-
'ingu gerast hlutirnir hratt
þannig að ákvæði útvarp-
slaga og tilhögun afnota-
gjalda geta verið önnur á
morgun en þau eru í dag.
Það eru nefnilega peningam-
ir sem ráða þegar verið er
að semja um erlent efni hvort
heldur er á stóra mörkuðun-
um eða við skrifborðin hjá
þeim aðilum sem íslenskir
innkaupastjórar sjónvarps-
stöðva hafa komið sér í sam-
band við. Ein af röksemdum
fyrir fijálsum útvarps- og
sjónvarpsrekstri er sú að öll
umræða og skoðanaskipti
verði lýðræðislegri en þegar
um einokun er að ræða. 1
kjölfar íslenskrar fjölmiðia-
byltingar hafa menn byijað
að velta fyrir sér mögulegum
áhrifum fjölmiðla — sem er-
lendir fræðingar hafa kann-
að í áraraðir. Og þegar talið
berst að sjálfu sjónvarpinu
þá er það nánast orðin hefð
að spyija hvort allt þetta
myndflóð sem borið er á borð
fyrir okkur úr rásunum,
köplunum og myndbands-
tækjunum slævi ekki dóm-
greind neytendanna. Auðvit-
að er sá möguleiki fyrir hendi
en áhrifin eru margs konar,
einstaklingamir mismunandi
sem og aðstæður þeirra og
bakgrunnur. Með því að nota
hina ágætu formúlu fjöl-
miðlarannsókna, Hver segir
hvað við hvern á hvaða hátt
og með hvaða áhrifum, hefur
verið hægt að benda á ýmis-
legt meðal annars það að
fjölmiðlafrelsið á að geta los-
að manninn aðeins undan
ofurafli fjölmiðla.
Það er talað um að ein-
staklingur geti verið mun
betur varinn þegar meira
efni er í boði. Hér er átt við
að einstaklingurinn sé þá
settur í þá aðstöðu að þurfa
að velja og hafna og að hann
geti þá orðið mun gagnrýnni
áhorfandi en ef til dæmis um
er að ræða framboð frá að-
eins einni sjónvarpsstöð ef'
við höldum okkur við þann
miðil. Hvað varðar fréttir og
umræður um málefni líðandi
stundar getur þetta haft í för
með sér að neytandinn fylg-
ist minna með fréttum og
umræðu en áður þegar hann
er farinn að velja úr meira
efni. Hvað afþreyingarefnið
varðar er sama upp á ten-
ingnum. Neytandi sem getur
valið um kvikmynd hjá þrem-
ur sjónvarpsstöðvum og á
jafnvel kost á að skeila
myndbandi í tækið geturtek-
ið upp á því að taka sér bók
í hönd eða bregða sér á milli
bæja. Staðreyndin er nefni-
lega sú að þvímeira framboð
á efni þeim mun grimmara
getur valið orðið. Hér skal
að sjálfsögðu bent á að
ákveðinn hópur áhoríenda
mun bæta efni nýju sjón-
varpsstöðvarinnar ofan á það
sem fyrir er í hinum tveimur
og myndbandstækinu.
En um hvað verður hægt
að velja í afþreyingarfram-
boði sjónvarpsstöðvanna
þriggja á hausti komandi?
Santa Barbara verður áfram
segir í fréttum en á annarri
sjónvarpsstöð en áður. Hvað
kemur þá í staðinn fyrir
Santa Bárbara hjá hinni
sjónvarpsstöðinni spyija
sumir áhorfendur. Það mun
koma í ljós. En hvað sem
þessum og hinum finnst nú
um þáttaröð eins og Santa
Barbara þá er vonandi að
nóg verðí til skiptanna hjá
sjónvarpsstöðvunum þremur
af góðu og vonduðu efni er-
lendis frá — því það er er-
lenda efnið sem mun ráða
ríkjum en ekki það innlenda
— enn sem komið er alla
vega. Framboðið er nóg svo
mikið er víst og áreiðanlega
finnst einhver þáttaröð í
staðinn fyrir Santa Barbara
hjá stöðinni sem nú sér á
eftir henni yfir til keppinaut-
anna. En það eru gæðin sem
vonandi sitja í fyrirrúmi hjá
innkaupastjórum erlenda
efnisins og vonandi verða
ekki allt of margar lélegar
myndir eða þáttaraðir í pökk-
unum sem innihalda nokkrar
góðar.
Og svo er bara að sjá hvort
íslenskir sjónvarpsáhorfend-
ur taki ekki auknu myndflóði
með því að vera grimmir á
valið því það er jú liðin sú
tíð að allir sáu Dýrlinginn í
gærkveldi hvað þá að menn
hópist saman daginn eftir
framhaldsleikrit ríkisút-
varpsins til að ræða atburða-
rásina. Þeir eru áreiðanlega
einhveijir sem sakna einok-
unarinnar og þess að vera
viðræðuhæfir um efni dag-
skrárinnar.
Guðrún
Birgisdóttir