Morgunblaðið - 13.06.1990, Blaðsíða 1

56 SIÐUR B
131. tbl. 78. árg.__________________________________MIÐVIKUDAGUR 13. JÚNÍ 1990_______________________________Prentsmiðja Morgunblaðsins
Hernaðarleg staða Þýskalands:
Nýrri tillögu Sov-
étmanna hafiiað
Moskvu, Bonn, Washington, Brussel. Reuter, dpa.
MIKHAIL S. Gorbatsjov, leiðtogi sovéska kommúnistaflokksins, sagði
á þingi í gær að ley6a mætti ágreining þann sem upp er risinn vegna
hernaðarlegrar stöðu hins nýja og sameinaða Þýskalands með því
að landið ætti aukaaðild að báðum hernaðarbandalögunum; Varsjár-
bandalaginu og Atlantshafsbandalaginu (NATO). Helmut Kohl, kansl-
ari Vestur-Þýskalands, haihaði þessari hugmynd Sovétleiðtogans
síðar um daginn og hið sama gerði George Bush, forseti Banda-
ríkjanna.
Gorbatsjov sagði í ræðu er hann
flutti á fulltrúaþingi Sovétríkjanna
í gær að fyrirsjáanlegar breytingar
á varnarstefnu NATO gerðu það
að verkum að Sovétmenn gætu fall-
ist á að Þýskaland ætti aukaaðild
að báðum bandalögunum þar til
ákveðin hefði verið ný skipan ör-
yggismála í Evrópu.
Fyrr í ár lagði Edúard Shev-
ardnadze, utanríkisráðherra , Sov-
étríkjanna, til að Þýskaland ætti
aðild að - báðum bandaiögunum.
Þeirri hugmynd höfnuðu leiðtogar
Vesturlanda. Vestrænir stjórnarer-
indrekar í Moskvu sögðu í gær að
tillaga Gorbatsjovs virtist vera nán-
ari útfærsla á hugmyndum She-
vardnadze og kváðu hana sýna að
þrátt fyrir linnulítil fundahöld sov-
éskra og vestrænna ráðamanna
bæri enn mikið á milli í deilunni
um hernaðarlega stöðu Þýskalands.
Á hinn bóginn gæfi ræðan til kynna
að Sovétmenn væru nú tilbúnir til
að ræða hugsanlega aðild Þýska-
lands að NATO en upphaflega var
krafa þeirra sú að landið stæði utan
hernaðarbandalaga.
Helmut Kohl, kanslari Vestur-
teldi tillögu Gorbatsjovs óraunhæfa.
Hún fæli í sér grundvallarmisskiin-
ing á eðli og tilgangi Atlantshafs-
bandalagsins. NATO væri ekki ein-
ungis varnarbandalag heldur einnig
bandalag lýðræðisríkja og sem slíkt
væri ekki unnt að bera það saman
við Sovétríkin og Varsjárbandalag-
ið.
George Bush Bandaríkjaforseti
hafnaði einnig tillögu Sovétleiðtog-
„Honum er fullkunnugt
ans.
um
afstöðu okkar sem er sú að Þýska-
land eigi að verða aðildarríki Atl-
antshafsbandalagsins án nokkurra
skilyrða," sagði forsetinn. Bush
kvaðst sannfærður um að Sovét-
menn myndu á endanum sam-
þykkja aðild Þýskalands að NATO
og James Baker, utanríkisráðherra
Bandaríkjanna, tók í sama streng.
Talsmaður NATO í Brussel var
öllu varfærnari er hann var inntur
eftir viðbrögðum aðildarríkjanna 16
við ummælum Gorbatsjovs. Hann
kvaðst ekki fá séð að hugmyndin
um aðild Þýskalands að báðum
bandalögunum gæti orðið til þess
að höggva á hnútinn
Míkhaíl S. Gorbatsjov á fundi í Kreml í gær með forsetum Sovétlýðveldanna 15. Borís Jeltsín, helsti
leiðtogi umbótasinna og skæðasti andstæðingur Sovétleiðtogans, (annar frá vinstri) sat fundinn en hann
er forseti Rússlands.
Fulltrúaþingið í Rúss-
landi lýsir yfir fiillveldi
fr é tt am ön n ú mTI on ní gærað iianíi Sjálfstæðismálin í brennidepli á fiindi Gorbatsjovs og forseta Eystrasaltsríkjanna
Moskvu. Reuter. dpa.
FULLTRÚAÞING Rússlands samþykkti í gær með yfirgnæfandi
meirihluta að lýsa yfir fullveldi lýðveldisins. Míkhaíl S. Gorbatsjov
átti í gær fund með öllum 15 forsetum lýðvelda Sovétríkjanna og
síðar um daginn ræddi hann við forseta Eystrasaltsríkjanna þriggja,
sem berjast fyrir sjálfstæði og úrsögn úr sovéska ríkjasambandinu.
Samkvæmt frétt sovésku frétta-
stofunnar TASS greiddu 907 þing-
menn atkvæði með fullveldisyfirlýs-
ingu, þrettán voru á móti og níu
sátu hjá. Fullveldisyfirlýsingin siglir
í kjölfar þess að síðastliðinn föstu-
dag ákvað fulltrúaþingið að rússn-
esk lög væru sovéskum æðri. En
svo virðist sem hið mikla fylgi við
fullveldisyfiriýsinguna sé sigur fyrir
Borís Jeltsín, forseta Rússlands.
Að sögn TASS er í fullveldisyfirlýs-
Búlgaría:
Sósíalistar taldir örugg-
ir um meirihluta á bineri
Sofíu. Reuter. -JL.
Sofiu. Reuter.
LJÓST er nú, að Sósíalistaflokkurinn í Búlgaríu, áður kommúnistar,
er sigurvegari kosninganna síðastliðinn sunnudag. Hafði hann umtals-
verða yfirburði víðast hvar á landsbyggðinni en Lýðræðisfylkingin,
bandalag 16 stjórnarandstöðuflokka, mátti sín betur í stærstu borgun-
um. Þykir fúllvíst að sósíaiistar verði í meirihluta á þingi, sem er
skipað 400 mönnum.
Af 400 mönnum á þingi eru 200
kosnir í einmenningskjördæmum á
landsbyggðinni og þar hafði Sósíal-
istaflokkurinn víða helmingi meira
fylgi en Lýðræðisfylkingin. Hafði
flokkurinn fengið 68 menn kjöma í
gær en Lýðræðisfylkingin 32. Flokk-
ur tyrkneskumælandi manna hafði
unnið átta þingsæti og smáflokkar
þijú. Urslit lágu ekki fyrir í fimm
kjördæmum. Kosið verður á ný í 84
einmenningskjördæmum en kosn-
ingaspár og bráðabirgðatölur úr
kjördæmum þeim þar sem hlutfalls-
kosning fór fram þóttu taka af allan
vafa um það að meirihluta sósíalista
yrði hnekkt.
Á óvart kom, að Bændaflokkur-
inn, sem hafði verið spáð 12% at-
kvæða, hafði ekkert þingsæti unnið.
í borgunum var hins vegar mjórra
á munum og í Sofiu vann Lýðræðis-
fylkingin yfirburðasigur, fékk 18
þingsæti af 26 og sósíalistar ekkert
samkvæmt bráðabirgðatölum.
Sigur Sósíalistaflokksins hefur
vakið nokkra undrun og eru Búlgar-
ar eina Austur-Evrópuþjóðin, sem
kosið hefur yfir sig sömu valdhafa
og áður þótt þeir flaggi nú að vísu
nýjum fána. Vestrænir stjórnarer-
indrekar kunna á þessu margar
skýringar og nefna meðal annars,
að búlgarskt þjóðfélag sé ákaflega
íhaldssamt og kommúnisminn grón-
ari þar en annars staðar í austur-
vegi. Þá hafa Sovétmenn aldrei haft
herstöðvar í Búlgaríu og síðast en
ekki síst ber flestum saman um, að
Sósíalistaflokkurinn hafi haft á að
skipa mjúkmálli leiðtogum og rekið
kosningabaráttuna af meiri kænsku
en hinir flokkarnir.
ingunni minnst á rétt Rússlands til
að segja sig úr lögum við Sovétrík-
in en í samræmi við gildandi lög.
Jeltsín hefur áður minnt á þennan
rétt en jafnframt gefið til kynna
að ekki sé áhugi fyrir hendi að láta
á hann reyna. Ekki er langt síðan
Æðsta ráð Sovétríkjanna sam-
þykkti lög um að lýðveldi Sovétríkj-
anna gætu sagt skilið við ríkjasam-
bandið eftir þjóðaratkvæðagreiðslu
í viðkomandi lýðveldi og að fengnu
samþykki fulltrúaþings Sovétríkj-
anna. Litháar hins vegar hafa farið
aðra leið með því að lýsa yfir sjálf-
stæði og gerðu þeir það í raun áður
en lögin um aðskilnað voru sam-
þykkt.
í gær átti Gorbatsjov fund með
forsetum allra Sovétlýðveldanna
fimmtán. Var það í fyrsta skipti sem
hann hitti Vytautas Landsbergis,
forseta Litháens, frá því að sjálf-
stæði lýðveldisins var lýst yfir 11.
mars síðastliðinn. Áður en fundur-
inn hófst ávarpaði Gorbatsjov
Æðsta ráð Sovétríkjanna og skýrði
frá viðræðum sínum við George
Bush Bandaríkjaforseta. Gorbatsj-
ov svaraði spurningum á eftir og
kom þar meðal annars fram að
hann teldi að skilyrði Sovétstjórnar-
innar fyrir viðræðum við Litháa
væri enn sem fyrr það að þeir ógiltu
sjálfstæðisyfirlýsinguna. Á mánu-
dag hafði háttsettur litháenskur
embættismaður það hins vegar eft-
ir Nikolaj Ryzhkov, forsætisráð-
herra Sovétríkjanna, að þetta væri
ekki lengur skilyrði viðræðna.
Síðar í gær átti Sovétleiðtoginn
síðan fund með forsetum Eystra-
saltsríkjanna þriggja. Kváðu þeir
viðræðurnar hafa verið gagnlegar
og að nokkuð hefði miðað í sam-
komulagsátt í sjálfstæðisdeilunni.
Tékkóslóvakía:
Calfa falin
stjórnar-
myndun
Prag. Reuter.
Borgarvettvangur, sigur-
vegari þingkosninganna í
Tékkóslóvakíu, hefúr ákveðið
að fela starfandi forsætisráð-
herra, Marian Calfa, að
mynda nýja stjórn. Hann var
áður kommúnisti en sagði sig
úr flokknum skömmu eftir að
hann tók við stjórnarforystu
bráðabirgðastjórnarinnar í
desember sl.
Calfa er 43 ára gamall lög-
fræðingur og starfaði á skrif-
stofu Lubomirs Strougals, þá-
verandi forsætisráðherra, á ár-
unum 1972 — 1987. Hann er
Slóvaki og gegndi embætti ráð-
herra lagasetningar og íþrótta í
skammlífri ríkisstjórn Ladislavs
Adamecs er tók við af Strougal
en varð að víkja vegna andstöðu
byltingarmanna Borgaravett-
vangs.