Morgunblaðið - 24.06.1990, Blaðsíða 10

10 c
MORGUNBLAÐIÐ MANNLIFSSTRAUMAR SUNNUDAGUR 24. JÚNÍ
209. gr. almennra hengingalaga — „Hver, sem með lostugu athæfi særir blygðunarsemi mannaeða
ertil opinbers hneykslis, skal sæta fangelsi allt að 3 árum, varðhaldi eða sektum.“
LÖGFRÆÐI/7/vað er eiginlega hcegt adgera vid
manninn?
Dómur vegna skírlífisbrots
ÞANN 11. JÚNÍ sl. var kveðinn
upp dómur í sakadómi
Reykjavíkur í máli manns (S)
sem hefur verið mikið í fréttum
vegna kynferðisafbrotaferils
síns. Þetta er 14. dómurinn sem
S hlýtur fyrir kynferðisbrot.
Brotin er að rekja til afbrigði-
legrar kynhneigðar hans til
ungra drengja.
• •
Ollum má vera ljóst sem kynna
sér einstæðan brotaferil S að
refsingar hafa reynst með öllu
árangurslausar, nema sem aðferð
til að koma í veg fyrir brot meðan
hann afplánar
þær. Það er því
ekki að undra
þótt spurt sé hvað
sé hægt að gera
við_ manninn.
í dóminum
voru málavextir í
eftir Davíð Þór stuttu máli þeir,
Björgvinsson að komið var að
S á heimili sínu þar sem hann hafði
hjá sér 7 ára gamlan dreng. Hafði
hann fært drenginn úr ytri buxum
og sagðist hann hafa gert það í
þeim tilgangi að þurrka þær. Segja
má að dómur sakadóms byggi á
því að yfirgnæfandi líkur séu á að
þessir tilburðir mannsins hafi verið
liður í að fullnægja afbrigðilegri
kynhneigð hans. Dómarinn lítur
m.a. til þess að framburður drengs-
ins um leyndarmál og þögn hans
um atburði veki grunsemdir um
annarlegan tilgang S. Eins sýni
sakarferill S áhuga hans á ungum
drengjum og læknisfræðilegar at-
huganir á honum styðji það. Þá er
að finna í forsendum dómsins þessa
sérstæðu athugasemd þar sem seg-
ir „að slík afskipti hans (S) af ung-
um drengjum hlytu að kalla á við-
brögð hins almenna borgara og
löggæslu, en það býður þeirri hættu
heim að ungmennin telja sig hafa
verið að taka þátt í einhvetju ósið-
legu athæfi með ákærða.“ Atferli
S var talið varða við 209. gr. al-
mennra hegningarlaga, en þar seg-
ir: „Hver, sem með lostugu athæfí
særir blygðunarsemi manna eða
er til opinbers hneykslis, skal sæta
fangelsi allt að 3 árum, varðhaldi
eða sektum." Og 45. gr. laga nr.
53/1966 um vernd bama og ung-
menna þar sem segir: „Ef maður
viðhefur í návist bams eða ung-
mennis ósiðlegt, mddalegt eða
ósæmilegt orðbragð eða athæfi,
ertir það eða dregur dár að því eða
særir það á ósæmilegan hátt eða
beitir það refsingum, ógnunum eða
hótunum og slíkt orðbragð eða at-
hafnir má telja því skaðsamlegar
andlega eða líkamlega, þá varðar
það sektum, varðhaldi eða fangelsi
allt að 3 árum.“ Með hliðsjón af
óvenjulegum sakarferli S þótti refs-
ing hans hæfilega ákveðin 18 mán-
aða fangelsi.
í málinu gerði ákæmvaldið kröfu
um að S yrði að lokinni refsingu
gert að sæta sérstakri gæslu ótíma-
bundið. Heimild til þessa er að fínna
í 66. og 67. gr. almennra hegning-
arlaga. Greinar þessar fjalla um
öryggisráðstafanir gegn afbrota-
mönnum sem era sakhæfir, en
þykja svo hættulegir umhverfinu
að ekki sé óhætt að láta þá ganga
lausa. Krafa ákæruvaldsins byggist
á því að sennilegt megi telja miðað
við hvernig broti S var háttað, af-
brotaferli og andlegu ástandi, að
hann muni halda áfram iðju sinni
eftir afplánun refsingarinnar. í nið-
urstöðu dómsins segir um þetta
atriði; „Þegar litið er til brotaferils
og þess, að ákærði hefur framið
kynferðisafbrot gagnvart samtals
14 ungum drengjum, verður fram-
angreind krafa ákæmvaldsins tek-
in til greina."
Niðurstaða dómsins er athyglis-
verð því þar er beitt lagaheimild
sem aðeins hefur verið beitt einu
sinni áður, en það var í undirréttar-
dómi frá 1942. Verði dómurinn
staðfestur í Hæstarétti má telja
víst að þetta muni valda dómsmála-
ráðuneytinu nokkram höfuðverk
þar sem engin stofnun er til hér á
landi til að vista slíka menn að
refsingu lokinni.
Árið 1988 var S dæmdur af
Hæstarétti íslands í 9 mánaða
fangelsi, en eftir það til vistunar á
viðeigandi hæli í 15 mánuði, sam-
kvæmt 65. gr. almennra hegning-
arlaga. Undir rekstri þess máls sem
hér er til umljöllunar lágu fyrir
upplýsingar um að S hafði verið
vistaður á sjúkrahúsi í Svíþjóð á
grandvelli fyrmefnds Hæstaréttar-
dóms. Þar gekkst hann undir sér-
staka lyíjameðferð sem dugði til
að halda aftur af óeðli hans. Hins
vegar var meðferðinni ekki haldið
áfram hér á landi eftir að S losn-
aði af hælinu og fór þá fljótlega
að bera aftur á afbrigðilegri kyn-
hneigð hans.
Samkvæmt þessu virðist sem
unnt sé að halda aftur af mannin-
um með lyfjagjöf. Hér munu marg-
ir spyrja hvers vegna það sé þá
ekki gert. Því er til að svara að
lagalegar forsendur til að dæma
mann til að gangast undir lyfja-
meðferð til frambúðar í því skyni
að halda honum frá afbrotum era
afar óljósar. Þó má velta fyrir sér
hvort ekki hefði verið reynandi fyr-
ir ákæravaldið að byggja, a.m.k.
til vara, á 16. gr. almennra hegn-
ingarlaga. Þar er gert ráð fyrir,
ef ætla má að þýðingarlaust muni
vera að refsa manni, m.a. annars
vegna kynferðislegs misþroska
hans, að hægt sé að dæma hann
til að sæta öryggisgæslu eða ann-
ars konar ráðstöfunum samkvæmt
62. gr. almennra hegningarlaga, á
sama hátt og þegar ósakhæfir
menn eiga í hlut. Þar er gert ráð
fyrir að ákveða megi með dómi að
ráðstafanir skuli gerðar til að koma
í veg fyrir að háski verði af mannin-
um. Þungbærasta ákvörðunin er
vistun á hæli til frambúðar. Hins
vegar er talið að í skjóli ákvæðisins
megi einnig beita vægari úrræðum,
sem þó eru ótímabundin. Kemur
þar m.a. til greina ákvörðun um
sjúkrahúsmeðferð, t.d. á göngu-
deild sjúkrahúss og má reikna með
að lyfjameðferð gæti rúmast þar
innan. Um úrræði samkvæmt 62.
gr. má nánar fræðast í II. hluta
rits Jónatans Þórmundssonar um
viðurlög við afbrotum.
TÆKNl/Hvemig hita örbylgjur?
Um tækni örbylgna
NYTSEMI örbylgna
uppgötvuðu menn um
seinna stríð. Þá var
fundið upp tæki til að
framleiða þær, sem á
erlendu máli heitir
magnetrón. Orbylgjur
eru í grundvallaratrið-
um sama efnisfyrir-
brigði og Ijós, gamma-
geislar, útvarpsbylgjur
og röntgengeislar. Þessi
fyrirbrigði aðgreinast
hvert frá öðru á bylgju-
lengdinni einni. Alls
staðar er hér um að
ræða sveifluhreyíingu
raf- og segulkrafta. Ór-
bylgjurnar hafa öldu-
lengd sem nemur nokkr-
um sentimetrum. Öldulengdin
liggur á milli svonefíidra FM-
útvarpsbylgna og varmageislun-
ar. En hvernig bera þær sig til
við að hita t.d. ketstykkið í ofnin-
um þínum. Það var til skamms
tíma ekki vel vitað, en nú hefur
verið varpað á það ljósi. Lítum
fyrst á hvað venjuleg rafsegul-
geislun er.
Hugsaðu þér að þú haldir í langan
þráð sem er festur einhversstað-
ar langt frá þér. Það er þan í þræðin-
um. Farir þú að hreyfa hendina sem
þú heldur þræðinum með upp og
ofan, myndast öld-
ur í honum, sem
hreyfast frá þér út
að festingarpunkt-
inum. Næstskulum
við hugsa okkur
hvemig þú býrð til
rafsegulöldur. Ef
eftir Egil þú heldur á raf-
Egilsson hlöðnu priki og
hreyfír það upp og niður, breytir þú
rafkröftunum í kringum þig. Sú
breyting breiðist út með ákveðnum
hraða, rétt eins og öldumar í þræðin-
um. I því tilfelli fór hraðinn eftir
toginu í þræðinum, en útbreiðslu-
hraði raftruflananna sem þú veldur
byggist aðeins á eiginleikum rúmsins
sem við lifum í, og er um 300.000
km á sekúndu. Reglulegar rafsegul-
öldur geturðu búið til með að hreyfa
prikið þitt háttbundið upp og niður.
Frumeindin sem loftnet
Líta má á frameindina sem prik
sem sveiflar sér sjálft. Þar sem hún
er rafhlaðin, sendir hún frá sér öldur
líkt og prikið. Þannig verður ljósið
til, og önnur geislun sem fellur und-
ir rafsegulgeislun. Að vísu koma hér
til flókin atriði nútímaeðlisfræði, svo-
kallaðrar skammtafræði, sem hindra
að þetta gerist stöðugt, heldur gerist
það í stökkum. Magnetróninn sem
var fundinn upp á stríðsárunum er
sérhannaður til að búa til örbylgjurn-
ar.
Hvernig vinna þær?
Eins og segir að ofan hefur ein-
ungis nýlega verið varpað ljósi á
hvernig örbylgjurnar fara að því að
hita steikina þína. Því er ekki svo
varið eins og mætti halda, að hún
hitni innan frá, heldur hitnar hún
jafnt um allt úrtak efnisins, en vita-
skuld sleppur hitinn fyrst út úr yfír-
borðslögum steikarinnar, hafír þú
tekið hana úr ofninum. Móttakendur
orkunnar frá örbylgjunum eru vatns-
sameindirnar, sem era fyrir hendi
um hana alla. Lykillinn að því er
aftur sá eiginleiki vatnssameind-
anna, að þær eru líkt og rafhlaðið
prik, með jákvæðar hléðslur í öðram
endanum en neikvæðar í hinum. Því
leitast rafkraftar örbylgnanna við að
snúa vatnssameindunum í stefnu
rafsviðsins hvetju sinni (sjá mynd).
Ör hreyfing vatnssameindanna er í
rauninni það sama og að þær hitni.
(Varmi er hreyfing.) Við núning flyst
varminn yfír til annarra einda efnis- .
ins, og efnið sem heild hitnar.
Afhverju
vatnssameindirnar?
Að jafnaði era mörg önnur raf-
hlaðin „prik“ í efninu en vatnssam-
eindirnar. Skilninginn á sérstöðu
þeirra fáum við með að skoða fyrir-
brigðið hermun, sem við þekkjum öll
í daglegu lífi. Á daglegu máli má
segja að það feli í sér að „takturinn
þurfí að passa". í rólu hreyfir þú
fætuma í sama takti og þú sveiflast
í henni eftir að sveiflan er komin af
stað. Allt sem þarf að koma á sveiflu
þarf að verða fyrir kraftátaki með
sömu tíðni og því er eiginlegt að
sveiflast. Tíðni vatnssameindanna,
sú sem þær sveiflast með, er ekki
fjarri tíðni örbylgnanna. Þessvegna
taka þær við orkunni, en dreifa henni
síðan frá sér.
NÝ SNYRTISTOFfl
FYRIRHEIT UM FEGURÐ 0G VELLÍÐAN
•FÚTAAÐGERÐ
•ANDLITSBAÐ
•HÚÐHREINSUN
•HANDSNYRTING
• L I T U N
• LÍKAMSNUDD
•VAXMEÐFERB
• F Ö R Ð U N
•HÁREYÐING
• MEÐFERÐ VIÐ
\ CHANEL HÁRÆDASLITI
ÁGÚSTA KRISTJÁNSDÓTTIR
KRISTlN GUÐMUNDSDÚTTIR
CLARINS
P A R I S
KLAPPARSTfG 16
101 REYKJAVÍK
S I M I : 2 9 0 7 0
GARÐASTAL
Afgreitt eftir máli.
Allir fylgihlutir.
= HÉÐINN =
STÓRÁSI 6, GARÐABÆ SÍMI 52000