Morgunblaðið - 12.09.1990, Qupperneq 24

24
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 12. SEPTEMBER 1990
------ ----------------------------------

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Aðstoðarritstjóri
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
Árvakur, Reykjavík
FlaraldurSveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Bjarnason.
Þorbjörn Guðmundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar:
Aðalstræti 6, sími 691111. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 691122.
Áskriftargjald 1000 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 90 kr. eintakið.
Opinber kostnaður
er sóttur til
almennings
að er skoðun umboðs-
manns Alþingis að viðkom-
andi stjórnvöld fari ekki að lög-
um þegar þau krefja nemendur
í skyldunámi um greiðslu fyrir
námsgögn eða gera þeim að
greiða sérstakt efnisgjald, eins
og tíðkast hefur. Umboðsmað-
urinn telur að menntamála-
ráðuneytinu hafi borið að hafa
frumkvæði að því að afla laga-
heimildar fyrir innheimtu á sér-
stöku efnisgjaldi og setja reglur
um þá innheimtu, sem og um
ráðstöfun gjaldsins.
Formaður Félags skólastjóra
segir í viðtali við Morgunblaðið
í gær, að hann telji „alveg ljóst,
að ríkið eigi að útvega náms-
bækur og sveitarfélögin önnur
gögn sem til þarf, en það sé
kannski óljóst ennþá, hver skil-
greiningin er á hugtakinu
kennslugögn“. Skólastjórinn
segir ennfremur að sveitarfé-
lögin „hafi tekið á sig á sig
verulegan kostnað, sem í raun
ætti að vera ríkisins“, vegna
kostnaðar við ljósritun á efni,
sem kennarar hafi ýmist fengið
að eða samið sjálfir, „en ætti
að öðrum kosti að fást í
kennslubókum sem ekki hafa
fengizt".
Það er á hinn bóginn laga-
túlkun menntamálaráðuneytis-
ins, að nemendur í skyldunámi
eigi ekki undantekningarlausan
rétt á ókeypis námsefni. Það
sé námsgagnastjóra að ákveða,
hvaða námsgögn skuli afhent
ókeypis. Það er einnig túlkun
ráðuneytisins að efnisgjaldið,
sem innheimt hefur verið í
grunnskólum, bijóti ekki í bág
við grunnskólalög, enda geri
þau ekki ráð fyrir því að opin-
berir aðilar greiði allan kostnað
af skólagöngu barna.
Fyrir tveimur árum - í sept-
enmer 1988 - bar foreldri fram
formlega kvörtun vegna þess
að börnum þess var gert að
kaupa námsbækur í tveimur
greinum, íslenzku og ensku.
Foreldrið taldi þessa kaupkvöð
ganga þvert á 7. grein laga nr.
45/1979 þar sem segir að
„nemendur í skyldunámi skuli
fá ókeypis námsgögn sam-
kvæmt ákvörðun námsgagna-
stjóra“. Menntamálaráðherra
og menntamálaráðuneytið hafa
því haft rúman tíma, sem ekki
hefur verið nýttur nægilega
vel, til að skýra línur þessa
máls - og réttarstöðu nema í
skyldunámi að þessu leyti -
með skýrari laga- eða reglu-
gerðarákvæðum.
Þetta tiltekna mál leiðir hins
vegar huga fólks að áhuga-
verðu en að sumu leyti við-
kvæmu íhugunarefni. Það er
hvort viðtakendur/notendur op-
inberrar þjónustu, ýmiss konar,
eigi greiða hana að hluta til
beint, þegar hún er þegin eða
nýtt, en ekki alfarið óbeint, eins
og nú er gert gegnum skatta-
kerfið. En allur er opinber
kostnaður sóttur til almennings
með einum eða öðrum hætti.
Þeir, sem hallir eru undir
beina kostnaðarþátttöku not-
enda opinberrar þjónustu, mis-
mikillar eftir atvikum - og þar
sem hægt er að koma henni við
með þolanlegum hætti, höfða
einkum til tvenns konar rök-
semda. í fyrsta lagi að hún
stuðli frekar að æskilegri vitn-
eskju og skilningi notandans,
það er almennings, á raunveru-
legum kostnaði þjónustunnar
og mikilvægi þess að hún sé
skipulögð og látin í té með sem
hagkvæmustum hætti.
I annan stað er bent á vax-
andi og nánast viðvarandi ríkis-
sjóðshalla - og tilheyrandi op-
inbera skuldasöfnun innanlands
og erlendis -, þrátt fyrir meiri
skattheimtu sem hlutfall af
þjóðartekjum nú en nokkru
sinni fyrr og þrátt fyrir vaxandi
en að vísu mistækt aðhald með
ríkisútgjöldum. Það vantar t.d.
frekari hvata til hagræðingar
og sparnaðar í ríkiskerfinu; að
stofnanir fái í raun að njóta
frumkvæðis og árangurs á
þessum vettvangi.
Frekari bein kostnaðarþátt-
taka í opinberri þjónustu, ýmiss
konar, verður trúlega meðal
möguleika, sem ábyrgðarmenn
ríkisfjármála eiga eftir kanna,
í viðleitni til að koma á jafn-
vægi í ríkisbúskapnum. Það
má samt sem áður aldrei ganga
það langt í þessu efni, að það
bijóti gegn þeirri meginreglu,
að allir landsmenn hafi sem
jafnastan aðgang að grundvall-
arþjónustu á borð við menntun
og heilbrigðisþjónustu, án tillits
til búsetu eða efnahags.
Frá þingi lungna- og hjartaskurðlækna:
Verða kjamorkuknúin
gervihjörtu ein lausnin
á hjartasjúkdómum?
-Ég hygg að á næstu árum muni rannsóknir á sviði hjartaskurðlækn-
inga beinast meira að möguleikum þess að nota gervihjörtu fremur
en hjartaflutning sem lausn við margs konar hjartasjúkdómum.
Vandamálið við gervihjörtu hefur meðal annars verið orkugjafi
þeirra ojg hugsanlega er hægt að nota kjarnorku til að knýja gervi-
hjarta. Eg hef trú á því að gervihjörtu geti orðið almenn eftir kannski
fímm til tíu ár, sagði C. Walton Lillehei sérfræðingur í hjartaskurð-
lækningum frá Bandaríkjunum í viðtali við Morgunblaðið. Lillehei
var nýlega staddur í Reykjavík á þingi norræna lungna- og hjarta-
skurðlækna en á þessum þingum eru jafnan margir fyrirlesarar og
þátttakendur utan Norðurlandanna. Lillehei er brautryðjandi í opnum
hjartaaðgerðum og hann var með þeim fyrstu til að setja gangráð
í hjartasjúkling. Aðalefni þingsins að þessu sinni voru annars vegar
skurðmeðferð á lungnakrabbameini og hins vegar sjúkdómar í krans-
æðum hjartans en það eru æðarnar sem næra hjartavöðvann.
Ilmo Louhimo. - Kosturinn við þessi
norrænu félög er meðal annars sá
að þau eru ekki of fjölmenn og
þannig ná menn frá þessum löndum
að kynnast og kynnumst við um
leið starfi og rannsóknum hvers
annars. Þing okkar hafa líka orðið
æ eftirsóttari af sérfræðingum utan
Norðurlandanna og því var fyrir
nokkrum árum ákveðið að þau
skyldu jafnan fara fram á ensku.
Læknar og tæknimenn
-Félag tæknimanna sem starfa
við hjarta- og lungnavél er tíu ára
um þessar mundir en í því eru 100
félagar, segir Janet Werngren. -í
þessu félagi eru hjúkrunarfræðing-
ar, tæknimenn og læknar það er
að segja þeir sem stjórna hjarta-
og lungnavélum og öðrum mikil-
vægum tækjum.
Félagar eru um 100 og nýlega
hefur verið samþykkt reglugerð
Ásamt Walton Lillehei ræddi
blaðamaður við forráðamenn þeirra
tveggja félaga sem sameiginlega
standa að þessum norrænu þingum.
Aðalritari Norræna lungna- og
hjartaskurðlæknafélagsins,
skammstafað SATCVS, er Finninn
Ilmo Louhimo en sænski sérfræð-
ingurinn Janet Werngren er aðalrit-
ari Félags norrænna tæknimanna
er starfa við hjarta- og lungnavél
í hjartaskurðlækningum,
SCANSECT, en þeir gegna lykil-
hlutverki við hvers konar skurðað-
gerðir. Éinnig voru í hópnum forset-
ar þingsins, þeir Grétar Ólafsson,
yfírlæknir á Landspítalanum og
Viktor Magnússon, sérfræðingur
spítalans í rekstri hjarta- og lungna-
véla.
-Félag norrænna lungna- og
hjartaskurðlækna var stofnað árið
1949 og það hefur í áraraðir staðið
fyrir þingum sem þessum, segir
Viktor Magnússon, sérfræðingur
Landspítalans í rekstri hjarta-
og lungnavélar, varforseti þings-
ins ásamt Grétari Ólafssyni.
sem gildir á öllum Norðurlöndum
nema Finnlandi þess efnis að menn
þurfa að hafa verið viðstaddir 100
aðgerðir áður en þeir öðlast full
réttindi til að stjóma þeim tækja-
búnaði sem notaður er til dæmis
við hjartaaðgerðir, ségir Wemgren
einnig.
-Það er mjög mikilvægt fyrir
okkur að hafa fengið þessa viður-
kenningu og að hún er nú samræmd
Utanríkisráðherrar risaveldanna ræða sameiningu Þýskalands:
Engin kjarnorkuvopn í aust-
urhlutanum á friðartímum
- segja embættismenn í höfuðstöðvum Atlantshiafsbandalagsins
Brussel Moskvu. Reuter, dpa.
Reuter
James Baker, utanríkisráðherra Bandaríkjanna (t.v.) ásamt Edúard
Shevardnadze, starfsbróður sínum frá Sovétríkjunum, í Moskvu í gær.
JAMES Baker, utanríkisráðherra
Bandaríkjanna, kom í gær til
Moskvu á fund hins sovéska
starfsbróður síns, Edúard She-
vardnandze. Var almennt búist
við þvi að sameining Þýskalands
og Persaflóadeilan yrðu einkum
til umræðu. Embættismenn í höf-
uðstöðvum Atlantshafsbandalags-
ins (NATO) í Brussel sögðu í gær
að af hálfu bandalagsins hefði
verið fallist á þá kröfu Sovét-
stjórnarinnar að kjarnorkuvopn
yrðu ekki geymd í austurhluta
Þýskalands eftir sameiningu
þýsku ríkjanna.
Heimildarmenn Reuters- frétta-
stofunnar sögðu að enn hefði ekki
tekist að gera út um öll ágreiningsat-
riði þessu samfara en sögðu að sam-
eiginleg afstaða Þjóðveija, Breta,
Frakka og Bandaríkjamanna lægi
fyrir. Yrði að öllum líkindum kveðið
á um að kjarnorkuvopn skyldu ekki
fyrirfinnast í austurhluta hins nýja
Þýskalands í samningi sem undirrit-
aður verður í dag, miðvikudag, er
fulltrúar Fjórveldanna; Sovétríkj-
anna, Bretlands, Frakklands og
Bandaríkjanna, koma saman til
fundar í Moskvu ásamt fulltrúum
þýsku ríkjanna tveggja. Væri gert
ráð fyrir að lýst yrði yfír því að kjarn-
orkuvopn yrðu ekki geymd í austur-
hlutanum á friðartímum Iíkt og gert
hefur verið af hálfu nokkurra aðild-
arríkja Atlantshafsbandalagsins.
Utanríkisráðherrar risaveldanna,
þeir James Baker og Edúard She-
vardnadze, ræddu m.a. sameiningu
Þýskalands á fundi sínum í Moskvu
í gær. Sagði Shevardnadze á fundi
með blaðamönnum að tilgangurinn
með viðræðunum væri einkum sá
að undirbúa fund Fjórveldanna og
þýsku ríkjanna í dag en samningur-
inn sem verður undirritaður kveður
m.a. kveða á um afnám sérréttinda
og skyldna Fjórveldanna í Þýska-
landi. Baker staðfesti að enn hefði
ekki að fullu tekist að leysa ágrein-
ing varðandi landsvæði það er nú
heyrir Austur-Þjóðveijum til en sov-
éskir og bandarískir embættismenn
sögðu allt benda til þess að fullar
sættir næðust.
Að auki ræddu ráðherrarnir þróun
mála við Persaflóa og kom þar m.a.
fram stuðningur Sovétmanna við
fyrirhugaða ferð Bakers til Sýrlands.
Þýskaland, hið nýja, verður aðili
að Atlantshafsbandalaginu en Helm-
ut Kohl, kanslari Vestur-Þýska-
lands, hefur lýst yfír því að Þjóðvetj-
ar muni hvorki framleiða né ráða
yfir efna-, eitur- og kjamorkuvopn-
um. Vestur-Þjóðverjar hafa ekki ráð-
ið yfir kjarnorkuvopnum en
bandarísk gjöreyðingarvopn hafa á
hinn bóginn verið höfð til taks þar
í landi.
Þá hefur kanslarinn og sagt að
hermenn frá aðildarríkjum NATO
verði ekki í austurhlutanum a.m.k.
þar til herlið Sovétmanna hefur ver-
ið kallað heim. Gert er ráð fyrir að
heimkvaðningu herliðsins, sem telur
um 370.000 menn, verði að fullu
lokið árið 1994. Munu Vestur-Þjóð-
veijar standa straum af þeim kostn-
aði sem því verður samfara og hafa
stjórnvöld þegar heitið því að greiða
Sovétmönnum um 400 milljarða ísl.
kr.
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 12. SEPTEMBER 1990
25
Frá vinstri: Ilmo Louhimo frá Finnlandi, Janet Werngren frá Svíþjóð, Walton Lillehei frá Bandaríkjun-
um og Grétar Ólafsson yfírlæknir á Landspítalanum.
í þessum löndum og það er líka
mikilvægt að gera strangar kröfur
til þeirra sem starfa við þessar að-
gerðir ekki síður en læknanna. Fyr-
ir allmörgum árum tóku þessi tvö
félög upp náið samstarf og það
hefur gefið mjög góða raun, læknar
og aðrir sem starfa á þessu sér-
hæfða sviði þurfa að eiga sameigin-
legan vettvang til að skiptast á
skoðunum og fræðast saman.
Grétar Ólafsson segir að staða
hjartalækninga sé svipuð í flestum
iðnríkjum og að hjartaskurðlækn-
ingar hafí þróast hratt síðustu 30
árin eftir að ákveðið brautryðjenda-
starf hafi verið unnið og að hjarta-
og lungnavélar komu til sögunnar.
Viktor Magnússon tæknifræðingur
hefur starfað í 20 ár á Landspíta-
lanum og þegar hjartaskurðlækn-
ingar hófust hér á landi var hann
í hópi þeirra sem fóru utan til sérs-
takrar þjálfunar. Fylgist hann með
og stjórnar tækjabúnaðinum í sjálf-
um aðgerðunum og annast viðhald
og öll innkaup vegna hans.
Hér á landi hafa nú verið fram-
kvæmdar 400 opnar hjartaaðgerðir
á Landspítalanum frá því þær hóf-
ust í júní 1986 og var gerð grein
fyrir fyrstu 300 aðgerðunum á
þinginu. Meðalaldur sjúklinga með
hjartaöng er 60 ár og var um fjór-
ar ígræðslur að ræða að meðaltali.
Átta sinnum var um að ræða endur-
teknar aðgerðir. Dánartíðni vegna
kransæðaaðgerða var 2,5% innan
30 daga en 0,7% eftir 30 daga. í
tveimur tilvikum kom upp sýking í
bringubeini og ljórum sinnum varð
að víra sjúklinga aftur þar sem
skurður hafðist illa við.
Skurðaðgerðir - forvarnir
Ilvað var helst rætt varðandi
meðferð á lungnakrabbameini?
-Það voru kynntar ýmsar viða-
miklar rannsóknir á árangri skurð-
aðgerða við lungnakrabbameini og
rætt samhengi árangurs við það
hvenær sjúkdómurinn greinist,
hvort hann er orðinn útbreiddur, til
dæmis kominn í beinmerg þegar
hann uppgötvast. Einnig var rætt
hvað hægt er að gera til þess eins
að lina kvalir þegar menn eru orðn-
ir mikið veikir og kynnt voru vanda-
mál sem upp hafa komið vegna við-
bragða líkamans þegar hann er
tengdur lungnavél í þessum aðgerð-
um, sagði Ilmo Louhimo.
-Lungnakrabbamein er mjög al-
gengt í Bandaríkjunum, segir Wal-
ton Lillehei, -og er það nú algeng-
asta krabbamein meðal kvenna,
næst á eftir bijóstakrabbameini.
Það er mjög erfítt að lækna lungna-
krabbamein, það dreifist hratt um
líkamann og greinist seint og þess
vegna verður að beina sífellt meiri
kröftum að forvarnarstarfi. Við vit-
um að reykingar valda miklu og
þess vegna þarf að benda börnum
og unglingum á skaðsemi þeirra.
Þau hafa hins vegar ekki miklar
áhyggjur af því hvað gerist eftir
20 eða 30 ár og telja sig fullfrísk
og þess vegna er erfítt að koma
því inn að reykingar geti valdið
þeim skaða síðar á lífsleiðinni.
Það má líka segja að hið sama
sé uppi á teningnum varðandi
hjartasjúkdóma, reykingar eru stór
áhættuþáttur en þar kemur líka
margt annað til eins og menn
þekkja, erfðir, blóðþiýstingur, mat-
aræði og fleira. Við vitum að margt
má gera til að draga úr áhættu og
hægt er að hægja á eða seinka sjúk-
dómnum þannig að ekki þurfi endi-
lega að koma til skurðaðgerðar en
hjartasjúkdómar eru nú önnur al-
gengasta dáuarorsökin í heiminum.
Hjarta- og lungnavélin
Sem fyrr segir er C. Walton Lille-
hei brautryðjandi á sviði hjarta-
skurðlækninga. Hann var einna
fyrstur til að gera opna hjartaað-
gerð sem var mögulegt eftir að
hjarta- og lungnavél kom til sög-
unnar. -Við vitum að það má ekki
stöðva blóðrásina um líkamann
nema í fáar mínútur án þess að
skaði hljótist af. Áður en hjarta-
og lungnavélar komu til var eina
ráðið að kæla líkamann til að hægja
á allri starfsemi. Þá var hægt að
stöðva blóðrásina í allt að 8 til 10
mínútur sem var oft nægur tími til
að laga minni háttar hjartagalla.
En þessi leið var ekki fær fyrir
stærri aðgerðir og því var það fyrst
með tilkomu hjarta- og lungnavél-
arinnar árið 1954 að við gátum
ráðist í stærri aðgerðir sem í dag
taka yfírleitt um tvo tíma.
Lillehei segir að margir eldri
læknar hafí í fyrstunni ekki haft
mikla trú á hjartaskurðlækningum
en yngri læknarnir hafi sýnt þeim
áhuga og hafi þær þróast mjög
hratt.
Læknarnir voru spurðir hveijar
væru helstu nýjungarnar á sviði
hjartalækninga um þessar mundir:
-Það má kannski segja að nýjun-
garnar felist í því að menn ganga
sífellt lengra í hvers konar aðgerð-
um til að lækna hjartasjúkdóma
eins og til dæmis kransæðastíflu
og með hjartaflutningi. Um þessar
mundir fara fram um tvö þúsund
opnar hjartaaðgerðir á dag í heimin-
um og varðandi hjartaflutning má
segja að vandamálið sé það að þörf-
in sé mun meiri en framboðið á
hjörtum. Það er kaldhæðnislegt en
það deyja ekki nógu margir af slys-
förum til að hægt sé að anna eftir-
spum eftir hjartaflutningi. Þess
vegna verður að finna aðra leið og
hún er fólgin í að nota gervihjarta.
Kjarnorkuknúið gervihjarta?
Walton Lillehei er spurður nánar
um stöðu þeirra rannsókna:
-Gífurlegum fjármunum hefur
verið varið til rannsókna á notkun
gervihjarta og rúmlega 100 manns
hafa fengið gervihjarta. Enginn
gervihjartaþegi er þó á lífi í dag -
menn hafa aðeins lifað í 6 til 9
mánuði með gervihjarta. Aðal-
vandamálið er orkugjafínn. Það
verður að vera einhver utanaðkom-
andi tenging milli orkugjafans og
hjartans og slík slanga út úr líka-
manum leiðir alltaf til sýkingar og
jafnvel blæðinga. Dánarorsök hefur
því oft verið vegna fylgikvilla eða
hliðarverkana. Okkur vantar sem
sagt orkugjafa sem hægt er að
koma fyrir með gervihjartanu og
þarf því að vera fyrirferðarlítill. I
því sambandi hefur ekki þótt útilok-
að að nýta kjarnorku - slíkur orku-
gjafí getur knúið gervihjarta í 95
ár sem dugar í flestum tilvikum,
sé skípt um hjarta á miðri ævi.
Lillehei segir að um 18 milljörð-
um króna hafi verið varið til rann-
sókna á gervihjörtum i Banda-
ríkjunum síðustu 20 árin en um
þessar mundir séu ekki miklar rann-
sóknir í gangi. -Það þarf ekki alltaf
endalausa peninga, við verðum að
hugsa og staldra við. Góð dóm-
greind verður smám saman til með
reynslunni. Þetta þurfa menn alltaf
að hafa í huga þegar rannsóknir
og lækningar eru annars vegar.
jt
Pizza Hut opnar veitingastaði íMoskvu
Sovétborgurum gafst í gær í
fyrsta skipti tækifæri til að gæða
sér á flatbökum að hætti Vestur-
landabúa þegar tveir veitinga-
staðir í eigu Pizza Hut voru opn-
aðir í höfuðborginni, Moskvu. Við-
tökur almennings voru á hinn
bóginn fremur dræmar og höfðu
Sovétsérfræðingar á orði að ef til
vill höfðaði vestræn fæða ekki
lengur til nýjungagirni manna þar
eystra en Moskvu-búar hafa nú
um nokkurt skeið geta fengið
keypta hamborgara að hætti
McDonalds-skyndibitakeðjunnar
bandarísku. Annar flatbökustað-
urinn er við Kutuzovskíj-breiðgöt-
una þar sem jafnan er margt um
manninn en einungis um 100
Moskvu-búar höfðu myndað bið-
röð þegar dyrunum var upp lokið.
Hinn staðurinn er við Gorkíj-götu
steinsnar frá Rauðatorginu og
Kremlar-múrum. Talsmenn Pizza
Hut kveðast geta matreitt um
5.000 flatbökur á degi hveijum
en alþýða manna mun bæði geta
greitt fyrir góðgætið í sovéskum
rúblum og viðurkenndum vest-
rænum gjaldeyri. Upphaflega var
hugmyndin sú að rúblur yrðu að-
eins gjaldgengar á veitingastöð-
unum en gera varð breytingu þar
á þar sem borgaryfirvöld í Moskvu
kröfðust þess að greitt væri fyrir
rafmagn og hita í Bandaríkjadöl-
um. Fyrir myndarlega flatböku
greiða menn 26,60 rúblur eða 11
Bandaríkjadali (um 600 ísl. kr.)
en þess má geta að meðallaun í
Sovétríkjunum eru um 250 rúblur
á mánuði.
Evrópubandalagið:'
Fallist á tillögu
Breta um nýjan
Evrópugj aldmiðil
St. Andrews. Frá Guðmuiidi Heiðan Frímannssym, fréttantara Morgunblaðsins.
HEIMILDIR innan breska fjármálaráðuneytisins herma að allar líkur
standi til þess, að Bretar gangi inn í evrópska myntsamstarfið nú í
haust. Bretar líta á það sem verulegan sigur, að ljármálaráðherrar
EB samþykktu hugmyndir um evrópskan gjaldmiðil á fundi sínum í
Róm á laugardaginn.
A síðasta ári samþykktu Bretar,
að hefja þátttöku í evrópska gengis-
kerfinu, þegar aðstæður leyfðu.
Aðalatriðið hefur alltaf verið, að
verðbólga í Bretlandi yrði orðin
svipuð og í öðrum löndum Evrópu-
bandalagsins. Nú er búist við hækk-
andi verðbólgu í EB vegna atburð-
anna við Persaflóa. Þótt verðbólga
sé nú tæplega 10% í Bretlandi og
lækki vart mikið fyrir árslok, þá
er talið, að bresk yfirvöld hefji þátt-
töku í gengissamstarfinu, áður en
mjög langt um líður.
John Major, fjármálaráðherra
Breta, neitaði því fyrir helgina, að
þátttaka Breta væri yfírvofandi.
Heimildarmenn fjölmiðla í fjármála-
ráðuneytinu segja þessar yfirlýsing-
ar til þess eins, að drepa eftirvænt-
ingu manna í fjármálaheiminum á
dreif. Það beri ekki að skilja þær
svo, að búið sé að fresta þessum
áformum um óákveðinn tíma.
Fjármálaráðherrar EB ákváðu á
fundi sínum í Róm um síðustu helgi,
að stofna til evrópsks gjaldmiðils,
sem notaður yrði meðfram núver-
andi evrópskum gjaldmiðlum, en
kæmi ekki í staðinn fyrir þá, að
minnsta kosti fyrst um sinn. Allir
bankar, verslanir og aðrir, sem nota
peninga, myndu taka við þessurn
gjaldmiðli, hvar sem væri í EB.
Fyrst í stað er búist, að hann verði
mest notaður í viðskiptum á milli
landa innan EB, en það má spara
umtalsvert fé með því að nota hann.
John Major sagði eftir fundinn,
að í framtíðinni kynni þessi gjald-
miðill að koma í stað þeirra, sem
nú eru notaðir. Hann sagði, að
Margaret Thatcher, forsætisráð-
herra Breta, væri honum sammála
um þetta.
Fyrr á þessu ári hreyfði John
Major þessari hugmynd sinni, sem
nú hefur í öllum aðalatriðum verið
samþykkt. Þá var henni fálega tek-
ið í öðrum löndum EB og hún talin
nýjasta tilraun Breta til að koma í
veg fyrir myntsameiningu EB. En
á fundinum um helgina var meiri-
hluti henni fylgjandi. Sérstaka at-
hygli vakti, að Karl Otto Pöhl,
vestur-þýski seðlabankastjórinn,
studdi hana en ekki tillögur emb-
ættismanna í Brussel um hraðari
sameiningu.
Tillagan, sem hafnað var á fund-
inum, var frá Jacques Delors, fram-
kvæmdastjóra EB, sem gekk út á
að fastsettur yrði ákveðinn dagur,
þegar tekin yrði upp evrópumynt í
öllum löndum EB í stað þeirra
mynta, sem nú væru notaðar.