Morgunblaðið - 04.04.1991, Blaðsíða 7

hlutabréfamarkaðurinn er sá næst-
stærsti í Evrópu en þar hefur orðið
veruleg breyting á rekstri og stærð
fyrirtækja síðustu árin. Fjögur þýsk
fyrirtæki eru nú á meðal 10 stærstu
fyrirtækja í Evrópu, þ.e. Allianz
Holdings sem er stærsta trygginga-
félag í Evrópu, Daimler Benz
(25,5%), Siemens-Nixdorf (8,2%)
og Deutsche Bank (29%). Flestöll
stórfyrirtæki Þjóðvetja eru skráð á
hlutabréfamarkaði en þar er þó enn
mikill ijöidi af meðalstórum og
smáum ijölskyldufyrirtækjum en
mörg þeirra eru leiðandi á sínu
sviði, t.d. í vélaframleiðslu. Einnig
er aigengt að lítill hluti hlutabréfa
í fyrirtæki sé skráður í kauphöli,
t.d. aðeins 10%, og hlutabréfin eru
oft án atkvæðisréttar.
í Sviss eru stærstu fyrirtækin
matvælafyrirtækið Nestlé (20%),
lyfjafyrirtækin Roche (7,7%) og
Sandoz (14,8%) og efnafyrirtækið
Ciba-Geigy (9,9%) auk Union Bank
of Switzeriand (12%).
Arðsemi í rekstri evrópskra
fyrirtækja batnaði mikið
síðasta áratuginn
Þegar evrópsku fyrirtækin 500
eru flokkuð eftir atvinnugreinum
sést að hæsta arðsemi bera ljós-
vakafyrirtæki (78%) og útgáfufyrir-
tæki (42%). Ljósvakafyrirtækin eru
raunar aðeins tvö, Canal + í Frakk-
landi og Reuters Holdings, breska
frétta- og upplýsingafyrirtækið. í
útgáfugeiranum eru níu fyrirtæki
með meðalarðsemi 42%, þeirra á
meðal Springer í Þýskalandi
(17,8%), Elsevier í Hollandi (97,8%)
og bresku fyrirtækin Daily Mail
(36,9%), Maxwell Comm. Group
(17,4%), Pearson (32,8%) og Reed
International (38,3%). í flestum af
41 atvinnugrein er meðalarðsemi
fyrirtækja á bilinu 20-30%, aðeins
örfáar eru fyrir ofan þetta bil eða
fyrir neðan það (sjá súlurit). Á
kökuritinu sést að bahkastarfsemi
er stærsta atvinnugreinin og er 14%
af markaðsverðmæti 500 stærstu
fyrirtækjanna í þeirri grein en með-
alarðsemi eiginfjár í bankarekstri
árið 1989 var 20%. Næststærsta
greinin er tryggingafélög og þriðja
stærsta eru ýmis eignarhaldsfélög
en arðsemi í þeirri grein var að
jafnði 19,5%.
Af þessum tölum er ljóst að fyrir-
tæki í Evrópu eru mjög arðvænleg
um þessar mundir og raunar mun
arðvænlegri en fyrir tíu árum. Mjög
mörg fyrirtækjanna notuðu vaxtar-
skeiðið um miðbik níunda áratugar-
ins til að greiða niður skuldir frá
verðbólguáratugnum á undan og til
að auka hagræðingu í framleiðslu
og framleiðslugetu. Fjárfesting í
öllu þessu er nú að skila sér en til
viðbótar ber að nefna hagræðingu
vegna samruna og yfirtöku fyrir-
tækja en þau reyna nú að styrkja
• stöðu sína vegna aukinnar sam-
keppni frá og með árinu 1992 þeg-
ar sameiginlegur markaður í Evr-
ópu fyrir vörur, þjónustu og fjár-
magn tek'ur gildi.
Meðalarðsemi stærstu
íslensku
almenning'shlutafélaganna
um 20% á ári
Samkvæmt tölum frá OECD,
Efnahags- og framfarastofnunni í
París, var arðsemi fjármagns að
jafnaði um 11,2-11,5% í Evrópu á
árunum 1980 til 1985. Frá þeim
tíma tók arðsemi að aukast og var
orðin að jafnaði 13,2% á árinu 1989.
Hlutur hagnaðar fyrirtækja í lands-
framleiðslu í Evrópu var 30,5% á
árunum 1975-79 en hækkaði í
31,7% á árunum 1981-85. Á árinu
1989 var hlutur hagnaðar í VLF
orðinn 35,2%.
Samkvæmt tölum í ritunum Árs-
reikningar fyrirtækja (Þjóðhags-
stofnun, mars 1990 og desember
1990) er fjarri því að arðsemi í at-
vinnurekstri á Islandi jafnist á við
það sem hér hefur komið fram fyr-
ir 500 stærstu fyrirtæki í Evrópu.
Arðsemi á árinu 1989 er talin hafa
verið 1,8% og er þá reiknað eftir
úrtaki 1114 fyrirtækja og arðsemi
reiknuð sem hagnaður eftir skatta
á móti meðaltali eiginfjár. Hæst var
arðsemi í stóriðju (36,2%) en næst
á eftir koma tryggingafélög (12,8%)
og innlánsstofnanir og önnur fjár-
málafyrirtæki (10,1%).
MORGUNBLAÐIÐ VIÐSKIPTI/ATVINNULÍF FIMMTUDAGUR 4. APRÍL 1991
B 7
Stærstu íslensku almennings-
hlutafélögin bera þó svipaða arð-
semi og fram hefur komið um fyrir-
tæki í Evrópu en þar er ekki um
raunávöxtun að ræða. Raunávöxt-
un eiginfjár Hf. Eimskipafélags Is-
lands hefur verið að jafnaði 13%
síðustu fimm árin en var 11% árið
1990. Raunávöxtun Flugleiða hf.
var 13,4% á árinu 1990 og raun-
ávöxtun íslandsbanka hf. var
12,5%. Fyrir utan ýmis minni fyrir-
tæki sem ekki munar mikið um í
landsmeðaltali er líklegt að þessi
fyrirtæki séu í hópi hinna bestu á
landinu, önnur fyrirtæki eru þar
fyrir neðan. Til að íslensk fyrirtæki
standist samkeppni þegar fjár-
magnsmarkaður hefur opnast að
fullu þarf arðsemi flestra þeirra að
hækka til muna.
Höfiundur cr framkvæmdastjóri
VIB - Verðbréfamarkaðs Islands-
banka bf.

ÞARFAÞING
FRÁ MÚLALUNDI FYRIR RÁÐSTEFNUR,
NÁMSKEIÐ OG FUNDI.
Stendur fyrir dyrum ráðstefna,námskei5 eða fundur?
Fundarmöppurnar og barmmerkin (nafnmerkin) frá
Múlalundi eru einstakt (oarfaþing sem auðvelda skipulag
og auka þægindi og árangur þátttakenda. Allar gerðir,
margar stærðir, úrval lita og áletranir aS þinni ósk!
Hafðu samband við sölumenn okkar í síma 68 84 76
eða 68 84 59.
Múlalundur
Vinnustofa SÍBS - Hátúni 10c - Símar: 68 84 76 og 68 84 59.
Margir athafnamenn eiga
brýnt erindi heim fyrir helgi!
Eftir vel lukkaðan vinnudag fljúga þeir með SAS frá Kaup-
mannahöfn á föstudagskvöldi og eru lentir í Keflavík ki.22.55
á veturna og kl.21.55 á sumrin.*
Þeir geta því verið í faömi fjölskyldunnar yfir helgina eins og
annað fólk og þurfa ekki að fara á mis við margt af því sem
gefur lífinu gildi.
Hafðu samband við SAS eða
ferðaskrifstofuna þína.
U/f/SAS
SAS á íslandi - valfrelsi í flugi!
Laugavegi 3, sími 62 22 11
*Sami komutími gildir fyrir föstudags-, sunnudags- og þriöjudagskvöld.
VERNDUM VINNU - VELJUM ÍSLENSKT