Alþýðublaðið - 12.02.1959, Blaðsíða 4

1
(Jtgefandi: Alþýðuflokkurinn. Ritstjórar: Benedikt Gröndal. Gísli J. Ást-
|>órsson og Helgi Særaundsson (áb). Fulltrúi ritstjómar: Sigvaldi Hjálraars-
fion. Fréttastjóri: Björgvin Gu'ðmundsson. Auglýsingastjóri Pétur Péturs-
son. Ritstjórnarsímar: 14901 og 14902. Auglýsingasími: 14906. AfgreiSslu-
shni: 14900. Aðsetur: AlþýðuhúsiC. Pféntsmiðja Alþýðubl. líverfisg. 8—10.
íslenzka sjáltsnámið
Smávegis gallaðap
DAVE
Seljtim við ódýrt.
Véla og rafMfasaian
Bankastræti lö, súni 1-2852.
FYRIR SKÖMMU vann kona hér í Reykja-
vík tíu þúsund króna verðlaun fyrir þátttöku í
úitvarpsþættinum Vogun vinnur — vogun tapar.
Viðfangsefni hennar var Eddukvæðin. Hún leysti
þrautirnar af mikilli prýði og hefur sagt í blaða-
viðtali, að spurningarnar hefðu mátt vera miklu
þyngri.
Athyglisvert er, að kona þessi hefur aidrei |
gefið sig opinberlega að fræðum þessum. Hún les
Eddukvæðin í tómstundum sér til fróðleiks og á-
nægju. Og ekki nóg með það: Kona þessi heíur
xiumið erlend mál, en þó aldrei til útlanda komið.
á sama hátt numið erlend mál, en þó aldrei til út-
’ianda komið.
Hér er um að ræða athyglisvert dæmi um ís-
lenzkt sjálfsnám, sem lengi var einkenni á ís-
lendingum og er vafalaust enn, þrátt fyrir breytta
tíma og geróhk viðhorf á mörgum sviðum. Áhug-
inn, sem liggur sjálfsnáminu til grundvaliar, ræöur
til dæmis úrslitum um þekkingu íslendinga á forn-
um og nýjum bókmenntum þjóðarinnar. Slíkt lær-
ist aldrei í skólum, þó að námið þar sé vissulega
mikils virði og hljóti að vera öllurn keppikefii.
Sigurvegarinn í útvarpsþættinuin lét svo um
mælt að þátttöku sinni lokinni, að hún óskaoi þess
að unga fólkið fengi aukinn áhuga á fegurð, mynd-
ríki og skáldskap Eddukvæðanna. 1 því sambandi
vaknar sú spurning, hvort einmitt það, að vekja
áhuga á þessu og öðru, ætti ekki að vera ríkari
þáttur skólanámsins en taiizt getur. Engum dett-
ur í hug, að skólarnir geri nemendur sína alvitra.
Þess vegna er mikilvægi sjálfsnámsins engan veg-
inn úr gildi failið, þrátt fyrir lengdan námstíma
iskólanna og auðveldara fræðsluval en var í garnla
daga. Skólanámið er í fléstum tiifellum undirbún-
ingsdeild þroska áranna. Sjálfsnámið fæst hins veg
ar í skóla lífsins, sem öllum stendur altaf opinn. Og
íslenzkri menningu er sannarlega mikils virði. að
Islendingar láti ekki möguleika hans fram hjá sér
fara.
VBBBSE
Á- .Nauösyinlegt að flokka
veitingaliús.
Á FiskimaSur .um drag-
uótaveiSar og landhelg-
ismál.
★ Áfnám bifreiSaskatts-
ins
'k Uppliíeðin logð á benz-
ínið.
ÉINHLEirPINGUR segir í
bréfi'til mín: „Hvers vegna eru
veiíinga- og rnatsöluiiús ekki
flokkuð'? Þetta er gert víðast
hvar annars staðar og nauðsyn-
legt er elnnig að gera það liér.
Það sjá alíir, að það nær
ekki nokkurri áít, aS sama verð-
iag sé látið giída á mat, og raun-
ar ölíuni öó' um vcitingum, á lé-
legum síöðum og fyrsta flokks
veiíingahúsum, ef þau era þá
nekítiir hér. •
ÉG VIL LÁTA FLOIÍKA-
veitingastaði* og- skipta þeim í
þrennt: fyrsta, annan og þriðja
flokk. Og verðlagið á að fara
eftir þassu'. Siim véitingahú;s
lcosta mjög mlkju til, hafa vand
aga sali, góða þjónustu og þar
frárn eftir gotumitn. Önnur af-
greiða mat ög aSrar veitirrgár
svcag ssgja yfir di jkimt og hafa
ekkert annað amstúr af þessu en
að búa matinn til cg taka við
gjaídinu.
f<Á VIL ÉG vekja athygli" á
því, að"hér tífkast það ékkí, öð
vefðíistár 'séu'harigáhdi uppi í
veitingáhúsum,' eri þetta er tal-
ið sjálfsagt víðast hvar annaís
staoar. Hér er -ekki um mikla
fyrirhöín að ræða, en nauðsyn-
legt er • þetta fyrir viðskipta-
ftieíinma. Vií ég hér með skora
á veitingahúsaeigendur að taka
upp þeiinan ágæta sið sem allra
fyrst.“ ?
AF TíLEFNI þessa bréfs vil
ég segja þetta: Mikiar framfarir
hafa átt sér stað í þessari grein
á liðnum áratug, . og margir.
sæmilega mehntaðir menn, kom-
ið fram og háfið greiðasölu, en
við rataman er reip að draga,
því að menning okkar islend-
ingá héfur álltaf verlð á lágu
stigi í þessu efni. Ábsndingar
þær, sem bréfritari korilur með,
eru réttar og sjálfsagt að stefnt
sé.að þvi, að bæta um það, sem
aflaga íer. ,
FISKIMABUPv skrifar: —
,,Vegna framkominnar tillögu á
aiþingi um að leyfa notkun drag
nótar.í flóum og fjörðum, vil ég
spyrja: Kemur tíl mála að þing-
rnenn samþykki framkomna tíl-
lögu? Ef alþíngismenn sam-
þykkja þetta, þá veit ég ekki
hvernig þeir ætla að sækja fram
í lándhelgismálinu framvegis, én
sú sókn hefur verið byggð á
þeim forsendum að friða bæri
fióa, firði og ef til vill viss svæði
a£ landgrunninu fyrir notkun
botnvörpu og dragnótar, einmitt
vegna uppvaxlar ungviðisins.
ÉN ‘SVO 'SLÆM s’eör botn-
Varpan var, þá er dragnótin tíu
siftnum skaðlegri. Það vita og
skilja állir fiskimenn, sem til
þekkja og sanngjarnft vilja telj-
<rst. Ég hef séð minnzt á smá-
■síldarveiði í fjörðum . inni og
bryggjuufsaveiði og hvort
tveggja látalið sem skaðlegt fyr-
ir uppvöxtinn og er það r'étt. En
ef nú á að fara að leyfa notkun
dragnótar ofan á áðurnefnt, þá
held ég bezt sé fýrir Islendinga
að híéttá öllu tali um fflðun
landgrunnsins og stsékkun land-
helginnar.
PAÐ ER eftirtektarvert, að
flutningsmaður greindrar til*
lögu er kommúnisti. En ég vii
spyrja: Hafa kommar nokkurn
tíma flutt aðrar tillögur en þær,
sem á einhvern hátt geta skaðað
Borgartún 1 — Einholt 6.
ARRAHAM LINCÐLN
Raígeymiir í
í HINNI frægu ræðu sinni,
við vígslu hermannagrafreits
á vígvellinum í Gettysburg,
sagði Abraham Lincoln, forseti,
að þrælastríðið hefði verið háð
til að .útkiiá, hvort tilraun laná
nemanna til að stofna friálst
ríki frjá’sra manna í Banda-
ríkjunum æJti að takast eða
l ekki. Forsetinn heíur vafa-
iaust gert sér vonir um, að sig-
ur Norðurríkianna yrði já-
kvæður úrskurður og stefna
hans gasnvart hinum sigruðu
Suðurríkjum bár þess merki,
aö harin vildi græða sáfín og
leiða þjóðina til nýrrar fram-
tíðar.
Margir munu vera þeirrar
skoðunar, að það hafi átt rík-
an þátt í gæfu Bsndarlkjanna
J um úrslit þessa hildarléiks. að
I frelsisins megin stóð við Stýrið
maSur ein og Abraham Lin-
coln. sém í dag á 150 ’ára áf-
mæii. Þetjsí hávaxni, dðkki og
þrékili albýðumaður. hafði til
að bera forústuhæfiléika, sem
eiga fáa sína líka. sökum heið-
arleiks. stiórnvizku og lítil-
lætis. Sú gerð hans ein. að gefa
út yfirlýsíngu um frelsi hræl-
anna, eru ein merkustu tíma-
j mót í sögu mannré'tinda í Yest
i urhéimi. enda þótt Bandaríkja-
merin séu enn að ghrna við
frarnkvæmd hennar, óg bað
ekki vandræðalaust. Höfuðat-
riði málsins er, að síðan Lin-
coln braut ftlekki þrælanna,
hefur stöðugt m.iðað í rétta átt
fvrir biökkumönnum. Þeirri
þróun hlytur að halda öfram,
unz kvnbættirnir búa við full-
komið jáfftrétti.
Lincoin fæddisí 1800 tfiáÚa-
héraðinu Kpn4uckv. Fiölskvlda
hans var bláfátæk og hann na.ut
nkki skólasöngu nema eitt ár.
í örbirgð. sótti fiölskyldan vest
ur á bóginn, bar spm Banda-
ríkjamenn hafa jafnan eyg-t
betri lönd og betra líf. og sett-
ist að í Indiana. en síðar f Illi-
nois. Þar aflaði Lincoln sér log-
fræðimenntunar og barst inn á
braut .stiórmnálanna. Ekki
Rekk honum þar vel í fvrstu og
fór lítið orð að fyrstu þingseíú
hans. En þræiamáþn. köií.n.ðu
hann aftur til stjórnmálarina
og hann lagði til orrustu v'ið
frægan ræðusnilling, Stephen
Douglas, í kappræðurn um
j þrælamálin. Þar með hófst síð-
i ari og rneiri stjórnmálaframi
| Lincolns, sem endaði f Hvíta
húsinu.
Fáum mun það hafa verið
fjær skapi en Abraham Lin-
coln að leiða brot bjóðar sinn-
ar f borgarastyrjöld, en hann
sá, að á annan hátt mundu frels
ismál þrælanna ekki leyst. Það
var rnikil ógæfa, að hann íékk
ekki tækifæri til að síýra við-
reisn að loknum vopnaviðskipt
um, en öfgamaðurinn John
Wulkes Booth réði forsetanum
bana í leikhúsi í Washington
1865.
Um heim allan er 150 ára
afmælis Liricolns minnst, Hann
er eitt af stórmennum þeirra
hugsjóna, sem hæst bsr og
mestu hefur verið fórnað fyrir
á síðustu mannsöldrum. hug-
sjóna, frelsis og jafnréttis. -
land o*g. þjóð? Ég slcora á alþing
isrnenn að vísa þessu máli frá.“
BIFítElÐARSTJÓRI skrifar:
,,Ef það heþpnást að koma í vég
fyrir hækkun á útsvafi og skött-
um, þá er mikið unnið. Ég v-il
segja þetta vegna þess, að nú í
hálfan annan áratúg hefur þetta
hvorttveggja hækkað ár frá ári,
Framhald á 10. siðu.
$ 12. febr. 1959 — Alþýðublaðið