Morgunblaðið - 05.01.1992, Síða 6

•q<!l HAÚMAl fi ÍIUOA' [' iM/' \?. GIO/uIHWIDHOM
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 5. JANÚAR 1992
Vil koma kærleika
inn í hagkeifið
eftir Ellý Vilhjálms
SVO ER margt sitinið sem skinnið, eins og þar stend-
ur. Og víst er um það að mannfólkið er margbreyti-
legt. Lífið tekur hinar ýmsu stefnur á hinum ýmsu
tímum, og væntingar fólks verða í samræmi við það.
Ein er sú kona, sem oft hefur fetað sig eftir kráku-
stígum í lífinu. Stígum sem stundum vöktu henni
ógn, en aftur veittu henni gleði á stundum. Hún heit-
ir Sigfríð Þórisdóttir, er 38 ára móðir þriggja ára
drengs, og leggur nú stund á iðnrekstarfræði í Tækni-
skóla Islands.
Sigfríð Þórisdóttir
- segir Sigfríð Þórisdóttir sem áður starf-
aði við dýrahjúkran en leggur nú stund á
iðnrekstrarfræði í Tækniskóla íslands
rátt fyrir umtals-
verða reynslu
sem fram-
flV ■! kvæmdastjóri hjá
tveimur fyrir-
tækjum var sú
reynsla ekki met-
in er ég reyndi
fyrir mér á al-
mennum markaði. Ég fór í Tækni-
skólann vegna þess að ég nenni
ekki að vera í vinnu sem gefur mér
sextíu þúsund króna mánaðarlaun.
Það gengur ekki. Mér sýndist þetta
leið til að komast í þokkalega vinnu
sem gæfi sæmilega í aðra hönd.
En það á allt eftir að koma í ljós,“
segir hún þegar námið berst í tal.
— En hvað um allt hitt, dýra-
hjúkrunina, „pottagaldrana",
„hugrúnirnar" og guð má vita
hvað?
Sigfríð brosir breitt við þessari
athugasemd, en það gerir hún oft,
og brosir þá með öllu andlitinu.
„Jú, jú, nefndu það bara og ég
skal leiða þig í allan sannleika! En
ég held að ég ætti að byrja enn
framar, eða þegar ég var tíu ára
og varð fyrir lífsreynslu sem gerði
það að verkum að persónuleiki
minn brenglaðist. Að minnsti kosti
er það álit mitt.“
Afdrifarík dvöl í sveit
„Ég var send í sveit eins og al-
gengt var með krakka á þessum
árum og þar varð ég fyrir kynferð-
islegri áreitni bóndans á bænum.
Reyndar var það ekki meira en
blautlegir kossar og káf, en ég
gerði mér auðvitað fyllilega grein
fyrir að þetta var vægast sagt mjög
óeðlilegt, og var hrædd og óörugg.
Ég þorði ekki að segja neinum frá
þessu. Hins vegar grunaði eigin-
konuna hvers kyns var og talaði
við mig um þennan hrylling. Hún
var afskaplega góð við mig og mér
leið betur á eftir. Eftir það hætti
maðurinn nánast að áreita mig, en
lét mig fyllilega finna að ég hefði
gert rangt með því að segja frá
þessu. Ég lifði í stöðugri óvissu og
spennu það sem eftir var sumars-
ins. Var sífellt á varðbergi gagn-
vart manninum og meginhugsunin
var hvort hann léti mig nú í friði
eða ekki. Það er trú mín að það
sé ótrúlega mikið um svona öfug-
uggahátt. Og það er skelfilegt til
þess að vita.“
Sigfríð segist hafa vantreyst öll-
um fullorðnum mönnum lengi eftir
þetta og verið afskaplega vansæi.
Hún segir að við þetta allt saman
hafi komið einhver brotalöm í geð-
heilsuna. Lengi vel hafi hún ekki
getað tjáð sig eðlilega.
Kunni ekki að elska
„Fólk spyr mig svo oft að því
hvers vegna ég hafi ekki komið
mér upp eiginmanni. Þá svara ég
því til, að ég hafi ekki kunnað að
elska. Og það er heila málið. Orsak-
irnar leynast í því sem gerðist í
sveitinni fyrir tæpum þijátíu árum.
Ég átti við þunglyndisvandamál að
stríða í mörg ár. Það gekk svo langt
að ég reyndi að fyrirfara mér með
því að taka risaskammt af triptiz-
ol. Sem betur fór tókst mér það
ekki, en ég var nánast rænulaus í
tvo sólarhringa. Og þar sem al-
menningsálitið er á þann veg að
það vekur smánarkennd með manni.
að fara á geðsjúkrahús, vildi ég
ekki heyra á það minnst að leggj-
ast inn. Sem betur fer hefur skiln-
ingur fólks á geðkvillum aukist til
muna hin síðari ár og umræða öll
orðið snarpari. En það er nauðsyn-
legt. Geðrænir sjúkdómar eru ákaf-
lega erfiðir vægast sagt.
Á nokkurra ára tímabili fann ég
að suma mánuðina var ég á ieið-
inni „niður“, fór í botn og var þar
í til þtjá mánuði. Síðan fór ég „upp“
á ný og þá fór ég kannski óþarf-
lega hátt. Svo fór ég bara að taka
á þessum málum sjálf. Reyndi að
gera mér grein fyrir þessum sjúk-
dómi. Ég fékk eins konar' martröð
eða lífsmyndin brenglaðist þegar
ég var á leiðinni niður. Þessi lífs-
mýrfd birtist mér aðallega í rúmi
en ekki tíma, raunar er mjög erfítt
að útskýra þetta. En helst er hægt
að líkja þessu við seigfljótandi deig
sem er á leiðinni yfír borðbrún og
niður á gólf. Þegar ég gerði mér
grein fyrir þessu myndaði ég mér
eins konar brú yfir næsta stig sjúk-
dómsins með því að hella mér út í
verkefni til þess að fara ekki á
botninn. Ég var farin að þekkja
einkennin og í stað þess að heila í
mig lyfjum vann ég mig út úr sálar-
kreppunni.“
Sigfríð gerist
dýrahjúkrunarkona
Alvarlegt þunglyndi fór að gera
vart við sig hjá Sigfríð þegar hún
var 16 ára. Hún segist ekki geta
gert sér grein fyrir ástæðunni ef
einhver ein ástæða er þá til. Hún
átti og á skilningsríka móður og
sjúpfaðir hennar var henni sem
besti faðir. „Þetta bara kom,“ eins
og hún segir sjálf. Raunar átti Sig-
fríð eftir að kljást við þetta vanda-
mál enn um ókomin ár, en við drep-
um niður þar sem hún tekur fyrir
þann hluta lífs síns þar sem dýra-
hjúkrun kemur við sögu.
„Sem krakki var ég ákaflega
hrifin af dýrum og þau hændust
auðveldlega að mér. Sífellt var ég
draga heim heimilislausa ketti og
vængbrotna fugla. Jafnvel kom ég
með ála sem ég bjargaði úr frosnum
skurðum. Mamma var hálfleið yfír
að ég skyldi ekki fara í mennta-
skóla og skaut því oft að mér að
ég yrði að mennta mig. Annars
kæmist ég aldrei neitt, eins og hún
sagði með áherslu. Á þeim árum
var ég ekki tilbúin í menntaskóla
en hespaði því námi svo af seinna
í öldungadeild Menntaskólans við
Hamrahlíð og tók stúdentspróf árið
1982. Nú, svo var það einn daginn
að við erum að tala um framtíðina
og ég segi eitthvað á þá leið að
ég hefði svo gjarnan getað. hugsað
mér að verða dýralæknir. En til
þess þurfti stúdentspróf. Þetta var
áður en ég náði mér í það próf,
og það var alltof löng leið fyrir
mig. Ég hef alltaf verið óþolinmóð
í meira lagi og þarf að gera allt í
einum hvelli. Þá minnist mamma á
dýrahjúkrun, ég gæti orðið dýra-
hjúkrunarkona án þess að hafa
þetta margumtalaða stúdéntspróf.
Og þama hitti hún naglann á höf-
uðið. Með það sama var ég farin
að undirbúa þetta tilvonandi nám.
Ég hafði samband við breska sendi-
ráðið, Samband dýraverndunarfé-
laga íslands, og til að gera langa
sögu stutta var ég komin til Eng-
lands sex vikum seinna. Námið sem
ég stefndi á, dýrahjúkrunamámið,
átti að taka tvö ár en ég þurfti að
bæta enskuna hjá mér og líffræð-
ina, þannig að námið tók mig þrjú
ár.“
Neitaði að láta svæfa dýrin
í skólum var Sigfríð á réttri hillu.
Verklega námið fór fram í London
en það bóklega í yndislega litlum
búnaðarskóla, eins og Sigfríð lýsir
honum, sem er í Maidenhead í
Berkshire. Þarna átti hún marga
unaðsstund. Hún naut þess að læra,
naut samverunnar við dýrin sem
hún fékkst við og það kom fyrir
að hún neitaði að láta svæfa ein-
staka dýr, sem átti að hljóta þau
örlög.
„Ég man sérstaklega eftir falleg-
um ketti sem kominn var með
feigðarsvip. Læknunum tókst ekki
að komast fyrir kvillann og þar kom
að það átti að svæfa hann, greyið.
Ég var ekki á sama máli og þeir
sem það ætluðu að gera, svo ég
tók hann til mín og lét hann sofa
hjá mér. Það verður nefnilega að
halda hita á svona veikum dýrum.
Síðan tróð ég í hann næringu og
viti menn, á fjórða degi fór hann
að hjarna við og var útskrifaður
nokkrum dögum seinna. Það var
dásamlegt að verða vitni að gleði
eigandans, sem var miðaldra kona,
og þakklætið sem hún sýndi mér
var ómælt. Staðreyndin er sú að
það veitir fólki ólýsanlega ánægju
að líkna öðrum, hvort sem um dýr
eða fólk er að ræða.“
Yfirþyrmandi einmanakennd
í margmenninu
— En hvernig var andlegu heils-
unni háttað á meðan á skólavist-
inni stóð í Englandi?
„Það gekk nú á ýmsu með hana.
Fyrir það fyrsta var ég óskaplega
einmana. Ég fylltist yfirþyrmandi
einmanakennd. Og svo undarlega
sem það kann að hljóma hafði ég
aldrei jieinn til að eyða frítímanum
með. Ég fór ein í bíó og ein á böll.
Mér fannst ég alltaf vera ein þrátt
fyrir að ég var alltaf innan um
fullt af fólki. Síðan gerðist það að
ég ákvað bara að þetta dygði ekki
lengur. Ég yrði að yfirgefa þennan
táradal sem mér fannst veröldin
vera. Og svo tók ég til að sanka
að mér barbitur-pillum sem voru
ætlaðar hundum, einhveijum
ósköpum af þeim. Ég skrifaði
mömmu átakanlegt bréf þar sem
ég fekýrði fyrir henni að ég gæti
ekki hugsað mér að lifa lengur.
Þá var það morgun einn, rétt áður
en hinn ákveðni örlagadagur rann
upp, að ég lagði leið mína í svefn-
herbergi yfirhjúkrunarkonunnar á
dýrasítalanum, en við bjuggum í
sama húsi. Þar settist ég á rúm-
stokkinn hjá henni, nývaknaðri, og
sagði rétt si svona að ég ætli að
fyrirfara mér. En um leið og ég
sagði þetta fékk ég hugljómun. Ég
fann fyrir einhverri ólýsanlegri al-
sælu. Og þar með gjörbreyttist allt.
Síðan þá hef ég aldrei verið ein-
mana. Aldrei nokkurn tíma.“
Baráttan við kerfið
Þó að alsælan sé að öllu jöfnu
skammvinn leið Sigfríð vel nokkuð
lengi eftir þetta. En þunglyndið
ásótti hana aftur þegar hún hélt
heim á leið og varð að skilja tíkina
sína eftir í Englandi.
„Eftir þá reynslu skil ég svo vel
fólk sem neyðist til að skilja við
dýrin sín. Raunar fékk ég tíkina
seinna til mín, en það tók tímana
tvo. En saman eyddum við, tíkin
Heba og ég, þréttán og hálfu ári.
Hún var mér afskaplega mikils
virði og hjálpaði mér ótrúlega mik-
ið og vel. Heba var mér hinn sánni
vinur sem aldrei álasaði mér eða
fann að við mig eins og margir
virtust telja skyldu sína að gera.“
Eftir að Sigfríð kom heim sem
útlærð dýrahjúkrunarkona fór hún
að líta í kringum sig eftir vinnu
og stefndi að sjálfsögðu á dýraspít-
alann fræga sem Mark Watson
hafði gefíð íslendingum. En spítal-
inn hafði staðið ónotaður um fjög-
urra ára skeið, fullbúinn tækjum.
Þetta fannst Sigfríð alveg ótækt
og hófst þegar handa um að koma
málefnum hans í rétt horf.
„En það var nú ekki hlaupið að
því, get ég sagt þér. Til þess að
spítalinn gæti sinnt hlutverki sínu
varð að koma á sjálfseignarfélagi
og þá þurfti að sameina þau félög
sem áttu að standa að spítalanum.
En það tók mig heilt ár að koma
tólf mönnum saman, allir voru svo
uppteknir. En það tókst auðvitað
að lokum. Spítalinn var opnaður
og ég starfaði við hann í 8 ár. En
ég verð að segja, að það voru kald-
ar kveðjur sem dýralæknar yfir
höfuð sendu mér. Þeir útskúfuðu
mér strax og viðurkenndu mig ekki
sem dýrahjúkrunarkonu. Þeim
fannst ég tilgangslaus."
Dýrahjúkrunarkonunni verður
ákaflega heitt í hamsi þegar hún
minnist á dýralækna sem hún hafði
samskipti við og ekki vert að tí-
unda það nánar. En hún hefur á
orði að mun betra hefði verið að
eiga við fólkið á Borgarspítalanum
og raunar Landspítalanum líka, því
þar hefði hún fundið mun fleiri
dýravini heldur en meðal dýra-
lækna. Þangað leitaði hún oftar en
einu sinni með góðum árangri.
Dýraspítalinn var í fyrstu starf-
ræktur að bandarískri fyrirmynd,
komið var með dýr í gæslu, en síð-
an fóru að streyma að sjúklingar
og Sigfríð og aðstoðarstúlkan
hennar, Steinunn Paulsdóttir, og
fleiri höfðu í nógu að snúast.
Eftir hörkubaráttu við kerfið í
átta ár söðlaði Sigfríð um og hætti
að starfa sem dýrahjúkrunarkona
og sinnti hinum ýmsu störfum.
Hins vegar á skrifstofuvinna ekki
við hana.