Morgunblaðið - 23.02.1992, Síða 12

MUK(JUNBLSÐHrSUNNUDSGUR"23. FEBROAH lðð2
STEFNA JETTI Afl SAMEININGU
BORGARSPÍTALA OG LANDSPÍTALA
- segir Davíð A. Gunnarsson,
forstjóri Ríkisspítalanna
„í STAÐ þess að sameina Borgarspítala og Landakotsspítala, eins
og nú er rætt um, þá hefðu menn átt að gera Landakotsspítala að
öflugum, sjálfstæðum einkaspítala, sem fyrst og fremst tæki að sér
biðlistaaðgerðir. Og ég gæti vel hugsað mér fleiri slíka spítala, t.d.
í Hafnarfirði, Keflavík, á Akranesi og Selfossi. Síðan ætti, til lengri
tíma litið, að stefna að samruna Landspítala og Borgarspítala í einn
miðjuspítala sem hefði með að gera allar flóknu og dýru aðgerðirn-
ar,“ segir Davíð A. Gunnarsson, forstjóri Ríkisspítalanna.
legt að hún leiddi til sparnaðar ef
til lengri tíma væri litið og aukinn-
ar skilvirkni í þjónustu. Gengið var
út frá því að bráða- og aðgerða-
þjónusta yrði flutt frá Landakots-
spítala yfir á Borgarspítala og
húsrými Landakots nýtt sem
hjúkrunarrými, til öldrunarlækn-
inga og fyrir dagvistun aldraðra.
Eins og fram kemur í nefndarálit-
inu, er reiknað með að heildar-
kostnaður við framkvæmdir verði
rúmur milljarður. Og gerð var til-
raun til að meta hver árlegur
sparnaður í rekstri sjúkrahúsanna
gæti orðið með sameiningunni.
Gert er ráð fyrir því að sparast
muni á milli 290 til 310 milljónir
kr. á ári og hefjist sá sparnaður
eftir þijú ár, eða þegar stofnfram-
kvæmdum væri lokið.
Ljón á veginum
Upp úr sameiningarviðræðum
slitnaði eftir að áðurnefnd skýrsla
kom út í desember vegna andstöðu
meirihluta starfsmanna Landakots
og Jósefssystra, sem hafa samning
við ríkið til ársloka 1996 um rekst-
ur spítalans í núverandi mynd.
Þær telja jafnframt áformaðan
niðurskurð á rekstrarfé Landakots
nú brot á þeim samningi. Formleg-
ar sameiningarviðræður spítal-
anna tveggja hófust að nýju um
miðjan febrúar og samkvæmt
heimildum Morgunblaðsins eru
þær viðræður nú á afar viðkvæmu
stigi. Og þó þeir herrar, sem nú
sitja í heilbrigðis- og íjármála-
ráðuneytum, séu sammála um að
ná málinu heilu í höfn innan fárra
daga, er ljóst að fæðingahríðirnar
eru erfiðar, sagði heimildamaður,
og alls óvíst á þessari stundu að
sameining náist yfir höfuð. Hann
bætti við: „Það eru mörg ljón á
veginum,“ og átti þar við Jósefs-
systur, sem eru í þeirri aðstöðu
að geta stöðvað sameiningu spítal-
anna, sýnist þeim svo.
Nunnumar hafa sent frá sér
yfirlýsingu þess efnis að þær geti
ekki hugsað sér að Landakotsspít-
ali verði gerður að hjúkrunarspít-
ala, eins og gert hefur verið ráð
fyrir. Að beiðni heilbrigðisráðherra
sitja nú nefndarmenn sveittir við
að finna lausnir, sem allir aðilar
geti hugsanlega sæst á.
Ekki eru sameiningarviðræður
um nýtt Sjúkrahús Reykjavíkur
komnar á það stig að farið sé að
ákveða rekstrarform, en eftir því
sem Morgunblaðið kemst næst, er
hlutafélagsformið ofarlega í hug-
um samningamanna. Grundvallar-
atriði í samningaviðræðunum er
að hið nýja fyrirtæki verði hvorki
borgarfyrirtæki né ríkisfyrirtæki.
Rangur og dýr kostur
Efasemdir eru uppi um það
hvort kostnaðartölur séu raunhæf-
ar og hvort fyrirhuguð sameining
muni í reynd leiða til sparnaðar,
m.a. í ljósi þess að með sameining-
unni er gert ráð fyrir íjölgun
sjúkrarúma en ekki fækkun, end-
urráðningu alls þess starfsfólks
sem sagt hefur verið upp, þróun
nýs háskólasjúkrahúss, uppbygg-
ingu dýrrar, sérhæfðrar þjónustu
sem þegar er fyrir hendi á Landsp-
ítala og tvöföldun á ýmsum þjón-
ustuúrræðum. Einn heimildarmað-
ur sagði að þau áform, sem nú
væri unnið að, boðuðu grundvall-
arbreytingu á heilbrigðisþjónustu,
án samvinnu eða samráðs við
stærstu heilbrigðisstofnun lands-
ins. Því væri ekki um að ræða
neitt heildarskipulag. „Þeir, sem
gengið hafa hvað harðast fram í
að þvinga þessa sameiningu í
gegn, hafa valið rangan og dýran
kost. Svo virðist sem nú eigi að
veija þessa leið hvað sem hún
kostar og hvaða hindranir, sem
verða í veginum. Stjórnmálamenn
og menn á framabraut í hinu opin-
bera kerfi leggjast á eitt um að
reyna að láta líta svo út að hér
sé um hagkvæman kost að ræða.
Afar úndarlegt er hversu fáir
starfsmenn sjúkrastofnana hafa
stutt þessa sameiningu á opinber-
um vettvangi,“ segir viðmælandi.
Davíð segist vera sannfærður um
að spítalarnir í næstu ná-
grannabyggðum muni dafna
sem biðlistaspítalar. Þeir verði sjálf-
stætt reknir, þó með mismunandi
rekstrarformum, sumir jafnvel
einkaspítalar, en væru í samkeppni
sín á milli. „Ég geri ráð fyrir að á
sumum þessara spítala verði í fram-
tíðinni mögulegt að kaupa ýmis
konar aukaþjónustu gegn greiðslu
frá sjúklingum. Þá held ég að á
einhveiju árabili, eftir að til-
finningaöldurnar hafa lægt, muni
Rakel sagðist halda að megintil-
gangur hugmyndarinnar um
sameiningu eða samvinnu
sjúkrahúsanna væri tvíþættur:
Annars vegar að auka hagkvæmni
í rekstri án þess að skerða magn
og gæði þjónustunnar við sjúklinga.
Hins vegar að bæta verulega úr
skorti á rými fyrir hjúkrun og lækn-
ingar aldraðra. Þar sem að hún
taldi hvorugu markmiðinu náð með
áliti nefndarinnar, sá hún sér ekki
fært að standa að því.
stjón Landakotsspítala.
Logi segir engan vafa Ieika á því
að Landakotsmönnu.m hafi ver-
ið stillt upp við vegg undanfar-
in þijú til fjögur ár með síminnk-
andi íjárframlögum. „Ég tel að það
hafi verið mjög óskynsamlegt að
kippa rekstrargrundvellinum undan
stofnuninni og reyndar tel ég niður-
skurðinn vera brot á samningi, sem
gerður var við Jósefssystur árið
1976 um að spítalinn skuli rekin
sú sérhæfða þjónusta, sem nú er á
þremur spítölum í Reykjavík, renna
saman í eitt með samruna Borg-
arspítalans og Landspítalans.“
Davíð segist byggja sínar skoð-
anir mikið til á ráðgjöf Hollending-
anna, sem hér störfuðu á vegum
Ríkisspítalanna í fyrra og lögðu
m.a. til að Borgarspítali og Land-
spítali yrðu sameinaðir mjög-
fljótt.„Ég met stöðuna hinsvegar
svo að víð ættum ekki að fara okk-
ur óðslega, heldur ætti samruninn
að þróast á lengri tíma.“
„Ég tel ekki hagkvæmt að leggja
niður skurðstofuaðstöðu á Landa-
koti og byggja samskonar aðstöðu
í bráðabirgðaumhverfí á Borg-
arspítala, en stefna síðan að því
eftir nokkur ár að byggja nýja þjón-
ustuálmu við Borgarspítala. Slíkt
er dýr tví- eða þríverknaður.
í takt við nútímaþróun í spítala-
rekstri, og einnig vegna skertra
fjárveitinga síðari ár, hefur aðstaða
til þjónustu við utanspítalasjúklinga
verið mjög bætt á Landakotsspítala
með sama sniði og þá til ársloka
1996.
Logi segist sannfærður um að
með samdrætti í heilbrigðismálum,
séum við að stefna í átt að Iélegri
þjónustu. „Hvað er það annað en
léleg þjónusta, ef ekki er hægt að
fá hana þegar maður þarf á henni
að halda. Ríkið hefur með sínu ofrí-
ki tekið það að sér sem „stóri bróð-
ir“ að borga fyrir okkur öll. Vand-
Davíð hefur ekki trú á að ein
stjórn yfir öllum spítölunum í
Reykjavík muni þjóna neinum til-
gangi. Ekkert sparaðist rekstrar-
lega. „Öll kerfi, sem verða of stór,
kalla á gagnrýni, og heilbrigðiskerf-
ið þarf á almenningsálitinu að
halda. Það á ekki að koma upp ein-
hvetju kerfí, kerfisins vegna. Einn
miðjuspítali á að veita erfiða og
flókna þjónustu. Það er ekki skyn-
samlegt að dreifa slíkri þjónustu á
fleiri en einn stað.
í blönduðu hagkerfi, eins og okk-
ar, eiga menn að nýta kosti hinna
ýmsu rekstrarforma. Fyrir dýra og
flókna starfsemi þar sem að sjúk-
dómstilvik eru tiltölulega fá, þar
eiga menn að nýta kosti opinbers
samrekstrar. Það tryggir minnsta
tvöföldun og hámarksgæði því
starfsfólk fær mikla þjálfun. Þar
með er hagkvæmnin mest og kostn-
aður í lágmarki. Mikið er talað um
samkeppni, m.a. í heilbrigðisþjón-
ustunni. Ef menn vilja samkeppni,
þá á að koma henni á í einföldu
og er nú stór þáttur í þjónustu spít-
alans við fólkið í landinu. Ég fæ
ekki séð að þessari þjónustu, eink-
um hvað varðár skurðaðgerðir, séu
gerð skil í áliti nefndarinnar.
Mér sýnist ljóst að miklir tilflutn-
ingar á þjónustu frá Landakoti á
Borgarspítala muni hafa í för með
sér mikil þrengsli, ónæði og átök
um húsnæði og koma niður á gæð-
um þjónustunnar um mörg ókomin
ár.
Samkvæmt áliti nefndarinnar er
gert ráð fyrir að 111 öldrunarlækn-
inga- og hjúkrunarsjúklingar verði
á Landakotsspítala, sem mun vera
um níu þúsund fermetrar. Þannig
koma um 80 fermetrar í hlut hvers
sjúklings. Landakotsspítali yrði því,
að mínu mati, dýr öldrunarspítali,
auk þess sem margvíslegra breyt-
inga á húsnæði er þörf áður en af
því getur orðið. Mönnun á öldrunar-
lækninga- og hjúkrunardeildum er
vandamál, jafnvel þótt um nýtísku,
inn er bara sá að ríkið var ekki
fyrr búið að taka verkið að sér, en
að það fann það út að bitinn var
heldur stærri en það réði við. Jafn-
framt hefur „stóri bróðir" komið í
veg fyrir það að fólk, sem þarf á
heilbrigðisþjónustu að halda, geti
hugsanlega keypt sér hana og greitt
fyrir sjálft. Þetta kalla ég að fara
öfugt að hlutunum. Einokunin er
búin að drepa alla samkeppni. Það
er ekki aðeins verið að draga úr
kostnaði ríkisins við heilbrigðisþjón-
ustuna. Það er verið að draga úr
heilbrigðisþjónustunni. Það er það
versta. Hvers vegna í ósköpunum
geta þeir, sem hafa á því ráð, ekki
keypt sér heilbrigðisþjónustu á
meðan þeir hindra ekki aðra í að
fá þjónustu? Ljóst er að mun meiri
eftirspum er eftir þjónustu, en
framboð ríkisins nemur. Þess vegna
eru allir þessir biðlistar Og í reynd
er mannafli hér á landi til að veita
mun meiri þjónustu en gert er, ef
aðeins yrði borgað fyrir hana. En
TRYGGJA ÞARF AD KOSTIR BEGGJA
SJÚKRAHÚSANNA NÝTIST SEM BEST
- segir Rakel Valdimarsdóttir,
hjúkrunarforstjóri ó Landakotsspítala
„ÉG TEL verulega skorta á að nægileg athugun hafi farið fram á
kostnaði við flutninga, breytingar á húsnæði spítalanna, nýbygg-
ingu, tækjavæðingu og mannahald og tel að tölur þær sem eru í
áliti nefndarinnar séu langtum of lágar,“ segir Rakel Valdimarsdótt-
ir, hjúkrunarforstjóri á Landakotsspítala, m.a. í sér greinargerð sem
hún skilaði til heilbrigðisráðherra, en hún sat í nefnd þeirri er kann-
aði sameiningu Borgarspítala og Landakotsspítala.
TEL BEST EF Vlfl FENGJUM Afl REKA
LANDAKOTSSPÍTALA í FRIOI
- segir Logi Guðbrandsson,
framkvæmdastjóri Landakotsspítala
„AÐ MÍNU mati er besti valkosturinn sá að við fengjum að reka
áfram okkar spítala í friði. En úr því að það virðist útilokað, tel ég
sameiningu Landakotsspítala og Borgarspítala næstbesta kostinn.
Með því gætum við haldið í horfinu innan sameinaðs spítala. Ég hef
engar hugmyndir um það hvernig heilbrigðisþjónustu Reykjavíkur
eða landsins verði best fyrir komið. Ég hugsa allar mínar hugsanir
út frá Landakoti. Auðvitað vil ég sem skattgreiðandi hafa heilbrigðis-
þjónustuna sem ódýrasta, en ef ódýrt þýðir lélegt, þá sé ég ekki í
hendi mér spamaðinn," segir Logi Guðbrandsson, framkvæmda-
og ódýru starf-
seminni þar sem
að verkefni eru í
nægjanlegu mæli
svo þeim megi
skipta milli
margra án þess að
þjálfun starfsfólks
sé í hættu. Neyt-
endur verða jafn-
framt að geta metið árangur þess-
arra starfa. Við eigum þannig að
nýta kosti opinbers rekstrar og
hugsanlega einkarekstar þar sem
að þeir eiga við,“ segir Davíð.
„Því miður held ég að hugsanleg
sameining Borgarspítala og Landa-
kotsspítala muni ekki skila þeirri
hagkvæmni sem til er ætlast, fyrst
og fremst vegna þess að breytingar
og tilflutningur á starfsemi mun
verða mjög dýr. Síðan met ég það
svo að sameining þessara spítala
muni, til lengri tíma litið, m.a.
vegna dugnaðar og metnaðar fag-
fólks, leiða af sér tvöföldun þjón-
ustu og óhagkvæma samkeppni um
fjárveitingar með auknum kostnaði.
Mér fínnst skynsamlegt að Landa-
kotsspítali fengi, miðað við núver-
andi ástand, að þróast áfram og
starfa í ákveðnum sérhæfðum
læknisverkum. Og sömuleiðis ætti
St. Jósefsspítali í Hafnarfirði að fá
að auka þátt sinn í slíkum störfum."
sérhannaðar deildir sé að ræða, eins
og lokun hjúkrunardeildar í B-álmu
ber vott um. Ég vara við því að
erfitt muni verða að manna öldrun-
arlækninga- og hjúkrunardeildir í
óhentugu húsnæði Landakots. í dag
eru talin 137 rúm fyrir öldrunar-
og hjúkrunarsjúklinga á Hvíta-
bandi, Heilsuverndarstöð og Hafn-
arbúðum í B-álmu Borgarspítala.
Eftir „sameiningu“ er gert ráð fyr-
ir 171 rúmi, sem hrekkur skammt
til að leysa vanda 200-300 aldr-
aðra, sem nú eru sagðir bíða eftir
slíku rými.
Ég tel að Borgarspítali og Landa-
kotsspítali séu vel rekin sjúkrahús,
sem skila sómasamlega hlutverkum
sínum. Ef það er einlægur vilji
stjórnvalda að sameina þessi tvö
sjúkrahús, tel ég að til þess þurfí
mun vandaðri undirbúning. Tryggt
þarf að vera að eftir slíka samein-
ingu nýtist kostir og aðstaða beggja
sjúkrahúsanna sem best og byggt
verði á þeirri hefð, sem skapast
hefur á undanförnum áratugum til
hagsbóta, jafnt fyrir þá sem þjón-
ustunnar njóta og þá sem fyrir
hana greiða. Ég tel ekki að álit
nefndarinnar uppfylli þessi skil-
yrði,“_segir Rakel.
það eiga víst allir
að vera jafnrétt-
háir í heilbrigði-
skerfínu í því að
. fá ekki neitt. Þetta
er .jafnrétti eymd-
arinnar“ í hnot-
skurn.“
Logi telur sam-
einingu Landspít-
ala og Borgarspítala óskynsamlega,
bæði vegna óhagkvæmrar stærðar
og eins vegna nauðsynlegra val-
kosta í heilbrigðiskerfinu sem yrðu
að vera fyrir hendi. Jafnframt er
hann á móti einni yfírstjóm yfír
spítölunum þremur í Reykjavík,
aðallega út frá hagkvæmni stærð-
arinnar. „Að sjálfsögðu á að minnka
tvíverknað, ef hann er á annað borð
fyrir hendi. Ég er ekki viss um að
það sé svo mikið um tvíverknað.
Mér vitanlega hefur hann ekkert
verið skoðaður sérstaklega, þrátt
fyrir að sú staðhæfing sé mjög í
hávegum höfð þessa dagana. Lík-
legt er talið að einhver sparnaður
náist með sameiningu Borgarspít-
ala og Landakotsspítala, en þar
með er ekki endilega sagt að niður-
skurðurinn leiði endilega til sparn-
aðar. Niðurskurðurinn gæti ti!
dæmis komið aftan að okkur ann-
ars staðar, til dæmis í trygginga-
kerfinu," segir Logi.