Morgunblaðið - 07.06.1992, Blaðsíða 9

8 C
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 7. JÚNÍ 1992
+
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 7. JÚNl 1992
ii C ?
gólfefni
meó góöo endingu — efumhiróon errétt
Rætt vií Tryggva
næstu umferð á eftir. Þannig mynd-
svona einskonar tröppugangur í
En þegar parket er lagt í þann-
reglulegu mynstri er hætta á að
bindist ekki rétt í gólfið og t.d.
losni frá. Það er öruggast
hafa samskeytin sem óreglulegust
og helst aldrei minna en 50-60 senti-
metra á milli þeirra. Menn megi held-
ur ekki horfa of mikið í afsagið, það
er eðlilegt að 1-3% rýrnun verði á
efninu þegar það er lagt. Þetta kemur
nú fram í leiðbeiningum sem fylgja
ýmsum parketteg undum, en (slend-
ingum er bara svo tamt að opna
pakkninguna, henda leiðbeiningunum
og hefja verkið.
— Hvaða munur er á að leggja
parket á undirlag eða líma niður?
„Munurinn liggur helst í því að ef
parket er límt niður þá er engin hætta
á að það glamri við umgang, a.m.k.
ekki á þeirri hæð sem það er. Það
kann að heyrast meiri umgangur é
KORFUSTOLLINN
FAXAFENI 7, 108 REYKJAVlK, PÓSTHÓLF 8976, FAX 687740, SÍMI (91) 687733
PARKET er vinsælt efni á gólfum
íslendinga og málum nánast
þannig farið að ekki er lengur
spurt — hvað ætlarðu að setja
á gólfið hjá þér, heldur —
hvernig parket ætlar þú að fá
þér? Viðargólf hafa dálítið fylgt tísku-
straumum í innanhússhönnun, til að
mynda voru Ijós viðargólf mun aigeng-
ari en dökk fyrir 5-10 árum, en dekkri
viður hefur færst í aukana að undan-
förnu. Þó ekki þannig að hægt sé að
tala um að hann sé allsráðandi, að
sögn Tryggva Sverrissonar, húsa-
smiðs sem sl. 6 ár hefur eingöngu
unnið við parketlagnir ásamt félaga
sínum, Jóni Einarssyni. „Það er allur
gangur núna á dökkum og Ijósum
gólfum og auðvitað koma alitaf ein-
hverjar sveiflur. En eikin er sú viðar-
tegund sem stendur upp úr og hefur
alla tíð gert, fyrst og fremst vegna
þess að eik er þannig að hún gengur
með öllu," segir Tryggvi.
„Hvað þróunina varðar þá má
kannski segja að það sem sé algeng-
ara nú en áður sé að blanda parketi
með öðru gólfefni, eins og t.d. gólfflís-
um og út úr því hafa oft komið mjög
skemmtileg gólf. Ýmis konar mynstur
eru líka algeng þegar verið er að
leggja með parketkubbum. Hins veg-
ar hef ég ekki enn lagt gólf úr tveim-
ur mismunandi tegundum af parketi,
en hef trú á að það geti boðið upp á
skemmtilegar lausnir."
Að sögn Tryggva hefur aukningin
orðið gífurleg að undanförnu hvað
varðar atriði eins og margvíslega gólf-
lista, sem opna mönnum ýmsar leiðir
við að leggja parket sem áður voru
illfærar og þurfti sérsmíði til. „Parket-
ið sjálft sem er í boði t.d. hjá helstu
innflytjendum, er líka mjög vandaö
og ef fólk umgengst það rétt á það
að endast í 10, 12 ár áður en nokkuð
þarf að gera fyrir það. Og oft þarf þá
ekki nema rétt að matta það lauslega
til að taka upp skít sem safnast fyrir,
áður en lakkað er yfir aftur."
Ástæðulaust að lakka ný
gólf
— Þarf þá ekki að lakka yfir ný gólf?
„Nei, lakkið sem er á nýju parketi
hefur þetta 10, 12 ára endingu og
það er ástæðulaust fyrir fólk að vera
að lakka ofan á það, nema þá kannski
beikið. Það er eini viðurinn sem fram-
leiðendur núorðið mælast til að sé
lakkað aftur eftir að það er lagt, af
því að hann er ekki eins sterkur og
menn héldu. Mér sjálfum finnst það
skemma að lakka nýtt gólf, því þegar
það er allt orðið jafnslétt og gljáandi
eru viðarrákirnar hættar að koma í
gegn. En það er allur gangur á þessu,
ég hef komið inn í hús þar sem parket-
ið var orðið 15 ára og sá varla á, en
hafði aldrei verið lakkað og svo hefur
maður líka komið inn til fólks sem
segist lakka yfir gólfið hjá sér einu
sinni á ári.
En ef fólk ætlar að lakka yfir gólfin
þá skiptir miklu máli að notuð séu
rétt lökk, sem eru sérstök parketlökk,
vatnslökk með mikilli sveigju í sér.
Við sjáum talsvert af gólfum sem
hafa verið lökkuð með kolröngu lakki,
allt of hörðu og með engri sveigju.
Það þýðir að t.d. ef hlutur fellur í
gólfið og skemmir það, þá getur lakk-
ið brotnað af því að það vantar allan
sveigjanleika í efnið."
Misskilningur að brúnsápa
henti best
— Þú nefndir að það þyrfti að
matta lauslega yfir gólf til að ná upp
skít, eru parketgólf skítsæl?
„Ef ekki eru notaðar réttar sápu-
tegundir til að þvo þau þá eru þau
skítsæl. Það er t.d. algengur misskiln-
ingur sem við höfum barist við í mörg
ár, að brúnsápa sé það besta sem
hægt sé að þvo parketgólf með. Stað-
reyndin er að í brúnsápu eru jurtaol-
íur sem festast við gólfið og safna í
sig ryki. Og sterk gólfhreinsiefni eins
og duga á flísar eða dúka eiga aldrei
að koma nálægt parketi."
— Með hverju á þá að hreinsa
það?
„Það er ágætisregla að segja sem
svo, að sápa sem er nógu mild fyrir
hendurnar er fín fyrir parketið. Það
getur verið uppþvottalögur sem inni-
heldur bara náttúruleg efni og engar
jurtaolíur, einn af parketfræðingum
leiðir til að leggja
parket, brif, víti til að
vaiast og ýmislegt
liessu vinsæla góllefni.
sænsks framleiðanda benti á að Lux-
flögurnar, þ.e. þvottaefnið, væri mjög
hentugt og það hef ég sannreynt, ís-
lenska Fix-gólfsápan er líka nógu mild
og svo eru til sérstakar gólfsápur og
hreinsilegir frá parketframleiðendum
eins og KÁhrs og Tarkett sem eru
mjög mjúk og leysa upp alla fitu. Þetta
eru í raun útþynnt vatnslökk sem
gegna því hlutverki að bæði verja
gólfið og hreinsa. Síðan eru auðvitað
rykmoppur nauðsynlegar þar sem
parketgólf eru annars vegar."
— Menn sem hafa starfað við par-
ketlagnir í mörg ár hljóta að hafa rek-
ist á ýmis mistök leikmanna við lagn-
ir?
„Já, það gerist nú allt of oft að fólk
hefur samband og er að spyrjast fyrir
um kostnað við parketlagningu, finnst
það fulldýrt, ákveður að leggja sjálft
eða fá einhvern kunningja í málið.
Hringir svo aftur að viku liðinni og
pantar fagmann til að bjarga sér úr
ógöngum."
Ævintýraleg klúður í stigum
— Hvers kyns ógöngum þá helst?
„Oft verða vandræði vegna þess
að fólk hugsar ekki fyrir því að saga
neðan af gereftum og hurðarkörmum
til að koma parketinu undir. Reynir
heldur að fella það að og kítta ein-
hvernveginn á milli, með mjög mis-
jöfnum árangri. Svo lenda menn
stundum í hreint ævintýralegu klúðri
Tryggvi Sverrisson og Jón Einarsson
Morgunblaðið/KGA
við að parketleggja stiga. Nokkuð
sem hefur færst mjög í vöxt og getur
verið dálítið snúið að gera þótt mönn-
um gangi ágætlega að leggja sléttu
gólfin hjá sér. Það á sérstaklega við
varðandi frágang og lista, en yfirleitt
fer nú best á að gera stiga þannig
að listar séu einungis framan á þrep-
unum og ekki notaðir gólflistar við
veggina.
Lengd á milli samskeyta
skiptir máli
Oft vilja líka skapast vandræði af
því að menn skoða málin ekki nógu
vel áður og byrja á röngum stað, kom-
ast í ógöngur í útskotum eða á gangi,
eða láta ekki borðin liggja rétt gagn-
vart birtunni. En borðin eiga alltaf að
liggja undan birtu þannig að gólfið
„bárist" ekki, þ.e. þegar dagsbirtan
undirstrikar og ýkir allar litlar misfellur
sem verða á lengri samskeytunum.
Annað atriði varðandi samskeyti
sem er hætt við að gerist á fljótandi
gólfi, þar sem parketið er ekki límt
niður heldur lagt ofan á svamp, er
að margir fylgja þeirri reglu að taka
eitt borð og skeyta næsta við. Saga
af því og byrja svo með afsagið í
hæðinni fyrir neðan. Ef parket er lagt
fljótandi, þ.e. á svampundirlag, þarf
gólfið að vera slétt þannig að ekki
myndist loftrúm undir á einhverjum
stöðum. Það þýðir að oft þarf að und-
irvinna gólfin sjálf talsvert. Annars er
engin stór munur á gólfunum þegar
upp er staðið, en það hefur færst í
aukana að líma parketið niður.
Raki í gólfum getur skemmt
viðinn
Varðandi undirlagið þá er eitt atriði
sem fólk þarf að athuga og það er í
sambandi við raka. Það fer dálítið
eftir því á hvaða hæð íbúð er, en í
niðurgröfnum kjallaraíbúðum og íbúð-
um á jarðhæðum er raki í gólfi, sem
ekki verður vart við sé teppalagt. En
út af þessum raka er ráðlegast að
leggja byggingarplast á milli steinsins
og svampsins þegar fljótandi gólf eru
lögð. Auðvitað hverfur rakinn ekki, en
plastið verður til þess að hann leitar
út undan parketinu og kemur þá upp
með veggjunum, í stað þess að fara
í viðinn og skemma. Ef parketið er
límt niður er næg rakavörn í líminu.
Ég man eftir einu húsi þar sem
heimilisfólkið hafði aldrei orðið vart
við neinn raka í gólfum á meðan hluti
þess var teppalagður. Síðan var lagt
parket og plast undir og í framhaldi
af því byrjaði að iosna frá gólfdúkur
sem var á nærliggjandi herbergi. Rak-
inn sem þá hafði alla tíð verið til stað-
ar og getað leitað í teppin komst ekki
í gegnum plastið og leitaði þá út und-
an því.“
Auðvelt að laga skemmdir
í parketi
— Nú er parket misviðkvæmt, en
er hægt að laga það ef einhver hluti
skemmist?
„Það er mjög lítið mál og mikið
minna en fólk oft heldur. Ef það t.d.
fellur þungur hlutur eða oddhvass
niður og skemmir parket á einum stað
er mjög auðvelt að laga það. Þá losum
við borðið sem skemmdist eða kub-
bana og setjum aðra í staðinn. Þetta
er hægt að gera hvort sem gólf eru
lökkuð eða ekki.
( sumum tilvikum er ekki hægt að
fá nákvæmlega samlitt parket, en þá
verður að gefa efninu tíma til að upp-
litast til jafns við það sem fyrir er.
Og þótt blæbrigðamunur sé á í ein-
hvern tíma, þá er það alltaf fallegra
en að hafa gólfið skemmt.
— Hvað er það helst sem skemm-
ir gólfin í daglegri umgengni?
„Fyrst og fremst eru það pinnahæl-
arnir, en sem betur fer virðist minna
nú en áður um að konur gangi á þann-
ig skófatnaði. En það er hægt að fá
ágætar hælahlífar og ég hef aldrei
skilið húsráðendur sem segjast ekki
kunna við að biðja gestkomandi á
pinnahælum um að nota þær. Ein-
hvern veginn ímynda ég mér að konur
vilji mikið frekar vera beðnar um að
nota hlífar sem enginn tekur eftir en
að hafa það á samviskunni að
skemma gólf hjá öðrum.
Filtefni undir allt
En svo fer útlitið á gólfinu auðvitað
mikið eftir heimilisfólkinu og því hvort
fólk setur filt undir húsgögnin hjá
sér. Sem á að vera regla þar sem '
parketgólf eru. Hins vegar eru þessu
filtefni mismunandi þétt í sér og það
þarf að fylgjast með þeim og hreinsa
þau. Sumir segjast ekki geta hugsað
sér að setja Ijóst filt, eins og fæst í
byggingavöruverslunum, undir dökk
húsgögn á dökku parketi, en það má
leysa máliö auðveldlega á annan hátt,
hvaða litur sem er á húsgögnunum
og gólfinu.
Með því að kaupa bút af filtgólf-
teppi eða teppaflís, sem er ódýr og til
í öllum litum, klippa niður og líma
undir með jötungripi. Þar með er kom-
in vörn sem enginn tekur eftir, í þeim
lit sem hentar og hún endist mjög
lengi. En hvernig filt sem fólk setur
undir húsgögn, þá verður að þrífa það
reglulega, því t.d. sandkorn sem situr
fast í filtinu getur rispað heilmikið út
frá sér.
Það eru svona lítil atriði sem fólk
þarf að passa upp á, en það þýðir
heldur ekki að bera svo mikla virðingu
fyrir parketinu sínu að helst megi
ekki ganga á því.“
VE
MORATERM
NOKKIIR ORD UM ÖNNUR 6ÓLFEFNI
Reglan að ryksuga á laugardögum er ekki lengur í gildi
Þótt parketgólf séu jafn vinsæl og þau
eru, fer því fjarri að önnur gólfefni
séu út úr myndinni. Flísar, dúkar og
teppi hafa haldið velli og eiga örugg-
lega eftir að gera áfram.
Kostnaður við slík efni er misjafn,
öll er hægt að fá í mörgum verðflokkum og
vinna fagmanna við að leggja á gólfin er
breytileg eftir efnum og rýminu sem lagt er
á. Þannig er nokkuð sveigjanlegt hvað kost-
ar að láta flísaleggja, en algengt er að fer-
metragjaldið liggi á bilinu 2.000-3.000 krónur
(m.vsk) eftir því hversu mikið þarf að undir-
vinna gólfin, hversu mikið þarf að saga og
tilsníöa flísarnar og hvort setja þarf á sökkla
eða ekki.
Sama er að segja um gólfdúka, en að
sögn Ingimundar Hákonarsonar hjá Teppa-
landi getur fermetragjald við dúkalögn í her-
bergi þar sem ekki þarf að undirvinna gólfið
verið á bilinu 400-500 krónur (m.vsk) en far-
ið upp í 7-800 krónur ef mikið þarf að grunna
og sparsla gólfið undir. ( eldhúsum veltur
verðið dálítið á aðstæðum, hvort undirvinna
þarf gólfið, hvort mikið er af innskotum og
flötum sem þarf að sníða inn í og hvort klæöa
á sökkla. Verðbilið getur verið frá 5- 600
krónum og upp í 1.200 krónur á fermetra.
En grunnreglan í þessum efnum sem
öðrum er að verðið lækkar hlutfallslega eftir
því sem lagt er á stærri flöt. Þegar kemur
að teppalögnum er algengt fermetragjald
kr. 289 (m.vsk) og er þá gert ráð fyrir að
nokkuð þurfi að sníða teppið til. Ingimundur
segir allan gang á því hvort fólk láti leggja
teppi eða geri sjálft, en yfirleitt þegar fólk
t.d. kaupi ódýr fílt-teppi á um 400 krónur
leggi þau sjálft til að halda kostnaði í lág-
marki.
Verð á teppum er mjög mismunandi og
hægt að fá allt frá ódýrum teppum yfir í
sérpöntuð og mjög vönduð teppi sem kosta
á 9. þúsundið hver fermetri og svo auðvitað
allt þar á milli. En verð á algengum teppum
eru á bilinu 1.500-1.600 krónur, og svo verð-
flokkur í kringum 3.000 krónur á upp í 4.000
krónur, þegar um er að ræða vönduð ullar-
tepppi.
Ekki nóg að ryksuga á
laugardögum
Varðandi þrif á teppum segir Ingimundur
að gamla uppskriftin að ryksuga á laugar-
dögum geri 'lítið annað en að halda yfirboröi
teppanna í þokkalegu lagi. Nauðsynlegt sé
að djúphreinsa heimilisteppi einu sinni á
ári, ekki bara til að hreinsa það, heldur til
aö koma í veg fyrir slit í botninum af völdum
óhreininda. Sé um að ræða teppi á stiga-
göngum 1-2 sinnum á ári, eftir lit og notkun
og atriðum eins og því hvort mikið salt sé
borið á götur. Saltið bindur nefnilega
óhreinindi neðan í skóm, sem eru svo borin
í teppin.
„Fólk er oft að bera saman hvað loftið
verði mikið hreinna þar sem parket er held-
ur en teppi, en ástæðan er auðvitað sú að
við moppum jafnvel daglega yfir parket og
skúrum vikulega, en ryksugum svo teppi
einu sinni í viku. Og staðreyndin er að allar
venjulegar ryksugur eiga erfitt með að ná
niður í teppið.
Ekki „banka“ öll teppi
Svo eru til ryksugur sem „banka" teppin
sem eru ágætar svo framarlega sem þær
eru rétt notaðar, því þær henta ekki á öll
teppi. Teppi sem eru fest niður á grind,
þannig að þaú eru laus frá undirlaginu, eins
og oft er gert með ofin teppi má banka, en
séu teppin límd niður á alls ekki að gera
slík, þaö skemmir þau, þvi niðurlímd geta
þau ekkert gefið eftir.
Sumir nota bursta undir ryksuguna, en
það má heldur ekki gera við öll teppi, alls
ekki ullarteppi. Annars skipta efnin í teppum
og þræðirnir, hvort þeir eru holir eða heilir
miklu máli og fólk verður að ráðfæra sig við
fagmenn og seljendur um hvernig þarf að
þrífa þessa gerðina eða hina. Og þar þarf
að þrífa teppi á íslenskum heimilum, því auk
heimilisryks sem sest í þau, þá er það lenska
hér að vera borðandi út um allt hús og
smám saman komast smáflögur úr mat nið-
ur í teppin eða þá að það hellist niður í þau.
Mismikið slit er eðlilegt
Á hinn bóginn er eðlilegt að teppi slitni
mismikið inni á heimilunum og fólk verður
að gera sér grein fyrir því. Til dæmis er al-
gengt það sjáist á gólfteppi fyrir framan eld-
hús og það er eðliiegt. Alls konar fita sem
notuð er við matargerðina endar á gólfinu,
festist undir skóm og þegar gengiö er út
úr eldhúsinu fer hún niður í teppið. Sama
er að segja um teppi fyrir framan baðher-
bergi. Þar er mikill umgangur og fólk oft
berfætt og smám saman fer líkamsfita niður
í teppið.
Þetta eru helstu ástæðurnar fyrir óhrein-
indum í teppum. En svo má líka benda á
að þeim fylgja ekki eingöngu ókostir, því
teppin halda ryki og óhreinindum niðri og
það er þá ekki á sveimi í loftinu á meðan
og hægt er að ná því burt með teppahreins-
un eða rösklegri viðrun, ef um laus teppi
er að ræða.“
HITASTILLT
MORATERM blöndunar-
tæki með sjálfvirkri hita-
stillingu og öryggis-
hnapp, sem takmarkar
hitastig við 38 C.
Mora sænsk gæðavara
fyrir íslenskar aðstæður.
Fást i byggingavöruverslunum.
meiri anægja
ALLT
fyrirGLUGGANN
úrval, gæði, þjónusta
pii-sor
Plíseruö gluggatjöld,
sérsniðin fyrir hvern
glugga í mörgum litum
og geröum. Tilvalin í
sólhúsiö, glugga mót
suðri og alla vandamála-
glugga.
Sendum í póstkröfu um
land allt.
QJ) Elnkaumboö á íslandi
Síöumúla 32 - Reykjavík
Sími: 31870 - 688770
Tjarnargötu 17 - Keflavík
Sími 92-12061
Glerárgötu 26 - Akureyri
Sími 96-26685

'Grænt númer: 99-6770
■ ■ cldftus'
X
HARÐVtÐARVAL
HARÐVIÐARVAL HF.
KRÓKHÁLSI 4 R. SÍMI 671010