Morgunblaðið - 24.07.1992, Page 4

4 B
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 24. JÚLÍ 1992
Aldrei jafn mikið
af hestum á íslandi og núna
Eitt er víst að landinn hefur tekið
ástfóstri við þessar fallegu skepnur.
í nágrenni höfuðborgarinnar spretta
upp hestaleigur og þar er jafnvel
hægt að kaupa sér mánaðarkort.
Víða um land eru bændur farnir að
leigja ferðamönnum þessa farar-
skjóta í stutta útreiðatúra, þau eru
mörg hestamannamótin sem haldin
eru ár hvert og ferðalögin óteljandi
sem hestafólk fer í saman á sumrin.
Krakkar fara gjaman á reiðnám-
skeið á sumrin og þarfasti þjónn
mannsins er meira að segja talinn
skila árangri við endurhæfingu t.d.
MS_ sjúklinga.
Á höfuðborgarsvæðinu eru um tíu
þúsund hestar á skrá og í hesthúsum
f úthverfum Reykjavíkur og ná-
grannabæja em gæðingamir vist-
aðir yfir vetrartímann. Á sumrin em
VINNINGUR I SUMARLEIK
FJALLAHJÓLABÚÐAjílNNAR
KOM A MIÐA NUMER
Hlynur Freyr
Sindri.
Á hverjum Fimmtudegi á
milli klukkan 16:30 og 17:00
er dregib nýtt númer í
sumarleik okkar
Nútfðinni FaSale^lT^lrnl: 68 55 80
hestarnir síðan
látnir í hagabeit
víða um land.
Síðastliðinn
sunnudagsmorgun
gerði undirrituð sér
leið upp í Víðidal
og tók tvo árrisula
hestaeigendur tali.
Við erum miklir
mátar en báðir
þrjóskir og
deilum oft
„Hestamir em
aldrei eins frá degi
til dags. Einn dag-
inn liggur vel á
þeim en síðan geta
þeir verið í fýlu
daginn eftir.,, Hlynur Freyr segir að
Sindri sé alltaf í þokkalegu skapi,
sá hestur sem hann er á meðan á
spjallinu stendur. „Við emm miklir
mátar, rífumst reyndar mikið og
emm báðir þijóskir. Hann tók til
dæmis upp á því að skaprauna mér
í fyrra með því að fara aftur á bak
í heilan vetur,“ segir hann og fer
af baki um ieið og hann siðar vin
sinn eitthvað til sem er farinn að
ókyrrast.
„Sindri fæddist í pínulitlum skúr
og hann er óskilgetinn, það veit
enginn hver faðir hans er.“
Hlynur Freyr hefur eiginlega ver-
ið á hestbaki frá fæðingu. „Pabbi
minn var einu sinni tamningamaður
á Sauðárkróki og síðan var ég mikið
í sveit hjá afa og ömmu sem bjuggu
í Sæmundarhlíð og voru með hesta.“
Hlynur segir að þótt hesta-
mennskan taki mikinn tíma stundi
MAXFACTOR
HOLLYWOOD LONDON PARIS
Nýi STRETCH augnháraliturinn frá MAX FACTOR er
frábær nýjung í augnsnyrtingu.
STRETCH augnháraliturinn er ofnæmisprófaður, án ilmefna
og aukahára, sem einnig gerir hann mögulegan fyrir þær,
sem nota augnlinsur.
Augnhárin haldast mjúk, en veróa ekki stíf og brothætt.
Nýi burstinn dreifir vel litnum á augnhárin, án þess að þau
klessist saman, og þau geta orðið helmingi lengri.
Morgunblaðið/GRG
Stefánsson og uppáhaldshesturinn
hann aðrar tómstundir eins og dans
og sé nýbúinn að taka bílpróf. En
hestana hittir harin samt daglega.
Hestar eru skapstilltari núna
Árni Vigfússon segist vera fædd-
ur sveitamaður og honum finnist
Árni Vigfússon hefur verið með
hesta í útjaðri Reykjavíkur síð-
astliðin tuttugu og sjö ár.
hann þurfa útiveru og dýr í kringum
sig. Hann hefur haft hesta í ná-
grenni Reykjavíkur í tuttugu og sjö
ár og núna hafa synir hans bæst í
hópinn og sameiginlega eru þeir með
9 hross. Hann kemur eins og aðrir
hestaeigendur í Víðidal á hverjum
degi til að gefa hestunum og sinna
þeim nema kannski á sumrin þegar
þeir eru í hagabeit.
„Hestarnir eru misjafnir eins og
mennirnir. Hinsvegar finnst mér
með árunum að hrossin séu orðin
stilltari í skapi. Skýringin er líklega
sú að hestamir voru mun villtari á
árum áður og skapstillinguna má
þakka foaru tamningafólki." Annars
segir Árni að það sem heilli hann
mest við hestana sé hversu hlýir
þeir séu og skemmtilegir auk þess
að vera afskaplega fallegar skepnur.
En hefur Arni tekið ástfóstri við
einhvern hesta sinna?
„Ég á alltaf einhvern uppáhalds-
hest,“ og sá sem skipar það sæti
núna heitir Hlynur., Hann er orðinn
þrettán vetra. Því miður get ég ekki
sýnt þér hann núna, hann er á beit
uppi á Kjalamesi", segir hann en
leyfír mér góðfúslega að mynda sig
með hesti sonarins. ■
GuðbjörgR. Guðmundsdóttir
Skurðaðgerðum vegna
magasára hefur fækkað mikið
vegna lyfjagjafa og unnið er að þróun betri lyfja
MAGASÁR er ekki nýr sjúkdómur og sagan um
meðferð við honum er löng. Gömul húsráð segja
til dæmis að hákarlalýsi sé gott við magasári og
telja margir sig hafa fengið bata af þeirri meðferð.
Meginkenning um orsök magasára er, að jafnvægið
milli magasým og varna slímhúðar hafi raskast, en
maginn framleiðir mikið af saltsýru sem hefur það
hlutverk að drepa gerla og bakteríur í matnum sem
við látum ofan í okkur. Saltsýran getur hins vegar ert
slímhúð maga og skeifugamar, og stundum étið sár
í hana ef varnirnar eru ekki í lagi.
Aðalvörn slímhúðarinnar er magáslím sem slímfrum-
ur magans framleiða í miklu magni. Nýverið kom í
ljós að nær allir sem hafa sár í skeifugörn og 75%
þeirra sem hafa sár í maga, eru smitaðir af nær
óþekktum sýkli, Helicobacter Pylori (Hp) sem truflar
varanlega jafnvægi milli sýrumyndunar og
varna slímhúðarinnar.
Skurðaógeröir
við magasárum
lögöust nær af
með tilkomu
hinna nýju lyfja,
því einkenni frá
sárunum hurf u á
nokkrum dögum
og sárin greru á
4-6 vikum.
Maginn skorinn burtu
í samræmi við kenningar um of mikla
sýruframleiðslu, hófust skurðaðgerðir til
lækninga á magasárum um 1950. Þá voru
teknir burtu misstórir hlutar magans til að
minnka sýruframleiðslu. Bútunum var síðan
skeytt saman aftur eða maginn tengdur við
görn, Þessi aðferð reyndist vel til að lækna
sárin en oft komu fram síðbúnir fylgikvillar,
jafnvel lítt skárri en sárin sjálf. Samkvæmt
rannsókn Hjartaverndar hafa um 7% ís-
lenskra karla sem komnir eru yfir sextugt,
gengist undir slíka aðgerð, og milli 5 og 6%
kvenna á sama aldri. Aðgerðinni var síðar
breytt þannig að í stað þess að skera burtu
hluta magans var skorið á svokallaða sýru-
■■i taug.
Fyrsta nútíma magalyfið kom á markað
árið 1976. Það minnkaði framleiðslu magasýru á miklu
virkari hátt en eldri lyf, og aukaverkanir voru mun
færri. í kjölfarið komu fleiri lyf af sama flokki og um
miðjan 9. áratuginn fékk breski læknirinn dr. James
Black Nóbelsverðlaun fyrir þróun
þessara lyfja.
Skurðaðgerðir lögðust af
Skurðaðgerðir við magasárum
lögðust nær af með tilkomu hinna
nýju lyfja, því einkenni frá sárun-
um hurfu á nokkrum dögum og
sárin greru á 4-6 vikum. En þá
kom upp nýtt vandamál. Þegar
lyfjameðferð var hætt, komu sárin
aftur. Sérstaklega átti þetta við
um skeifugarnasár og mynduðust
þau aftur innan eins árs í um 70%
tilfella. Þá voru gefnir litlir lyfja-
skammtar sem teknir voru í langan
tíma.
Kostnaður íslendinga vegna
magalyfjanotkunar var um 300
milljónir árið 1989, miðað við smá-
söluverð og verðgildi ársins 1991.
íslendingar notuðu 2-3 sinnum
meira magn af magalyfjum árið
1989 en hinar Norðurlandaþjóðim-
ar. Þrátt fyrir gríðarlega háa tölu,
er auðvelt að sýna fram á þjóð-
hagslegt gildi þessarar meðferðar,
því færri magaaðgerðir eru fram-
kvæmdar, veikindadögum fækkar
og örorka minnkar.
Sýkill í magaslími
Nú hyllir á ný undir byltingu í
meðferð magasára. Undanfarin ár
hafa meltingarsérfræðingar á
reykvískum sjúkrahúsum stundað
rannsóknir á Hp-sýklinum sem
sagt er frá hér að framan, en hann
lifir í magaslími. Greinar um þess-
ar rannsóknir hafa birst í Lækna-
blaðinu og verið kynntar á þingi
UM sjötíu og fjögur þúsund hestar eru skráðir
hér á landi og er það landsmet. Þegar hross
voru notuð til flutninga hér áður fyrr náði höfða-
tala þeirra aldrei þessum tug og síðustu tuttugu
árin hefur fjöldi þeirra aukist stöðugt. Sumir
telja að hestafjöldinn sé orðinn of mikill og af
þessu kunni að skapast verðfall og of mikið álag
vegna ofbeitar. Um fimmtíu þúsund íslenskir
klárar eru nú erlendis í um sextán þjóðlöndum
og má þvi telja að stofninn sé um hundrað tutt-
ugu og fimm þúsund.
Á Vindheimamelum er íslenski
hesturinn kynntur á skemmtileg-
an hátt og hefur framtakið vakið
mikinn áhuga meðal erlendra
ferðamanna.