Morgunblaðið - 06.08.1992, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 6. ÁGÚST 1992
ii
Útlínur mikillar sögu
Til þess að átta sig á því, sem
fyrir augu ber á göngu okkar og
finna því stað í atburðarás sögunnar
er gagnlegt að riQa upp fáeinar
staðreyndir um hverjir byggðu Róm
og stjómuðu henni á hveijum tíma.
Upphafíð er rakið til tvíbura-
bræðranna Rómúlusar og Remusar,
sem úlfynja bjargaði úr ánni Tíber
og fóstraði á spenum sér, unz hjarð-
sveinninn Faustulus tók þá í sína
vörzlu og ól þá upp. Þegar Rómúlus
var fullvaxinn, tók hann sig til, risti
með plógi ferhymdan reit kringum
Palatín hæð, helgaði sér reitinn og
hóf að reisa þar borg 21. apríl árið
753 fyrir Krist, að því er þjóðsögnin
hermir, og er það afmælisdagur
Rómaborgar. Því er úlfynjan með
bræðuma tvo í merki Rómaborgar.
Rómúlus varð fyrsti konungur borg-
arinnar. Næstu 250 ár fóm sjö kon-
ungar með völd í Róm, Sabínar,
Latínar og Etrúskar, en lýðveldi
konsúlanna var stofnað 510 f.Kr.
og hélzt fram yfír daga Júlíusar
Cesars, hins sigursæla hershöfð-
ingja, sem myrtur var árið 44 f.Kr.
Kjörsonur hans og frændi, Okta-
víanus, varð fyrsti keisari Róma-
veldis og tók sér nafnið Ágústus.
Hann var stórvitur og merkur
stjómandi, og óx Róm mjög um
hans daga, frá 27 f.Kr. til 14 e.Kr.
Eftir hann á 1. öld eftir Krist komu
Tiberíus, Caligula, Claudius og
Neró, flestir illa þokkaðir og grimm-
ir munaðarseggir. Merkir keisarar
síðar vora Trajanus og Hadrían á
fyrri hluta 2. aldar og Markús Árel-
íus á 2.- 3. öld. Vegsummerki hans
vora mörg og sjást sum enn, t.d.
borgarmúrinn. Víðlendast var róm-
verska heimsveldið á dögum Traj-
ans, 98-117 e.Kr. og náði allt frá
botni Persaflóa, umhverfis allt Mið-
jarðarhaf, norður um alla Suður-
og Mið-Evrópu og allt til Skotlands.
Kristnir menn fengu trúfrelsi á dög-
um Konstantíns keisara árið 313.
Keisaraveldið stóð álíka lengi og
lýðveldið áður eða rúm 500 ár, þar
til Vest-rómverska ríkið féll árið
476. Vestgotar og Vandalar, sem
heijað höfðu grimmt á Róm á
fímmtu öldinni, skildu ekki annað
eftir sig en eyðileggingu, t.d. á hinu
fræga vatnsveitukerfí borgarinnar.
Eftir það tók við myrkasta tímabilið
í sögu Rómar á miðöldunum, þegar
allt fór í niðurníðslu og íbúafjöldinn
komst niður í 20-30 þúsund, en
hafði verið vel á aðra milljón á gull-
öld keisaraveldisins. Lengst af
heyrði Róm síðan undir Býsanz, sem
síðar hét Konstantínópel, fram að
falli Aust- rómverska ríkisins árið
1453. í raun vora það þó páfamir,
sem stjórnuðu í Róm með nokkram
frávikum, allt frá dögum Gregors
fyrsta árið 590 fram til 1870, þegar
Róm varð höfuðborg Ítalíu og kon-
ungdæmi var stofnað með Viktor
Emanuel öðram á konungsstóli.
Fasistasveitir Mussolínis réðust inn
í Róm 1922, og 1926 náði Mussol-
íni yfirtökum á stjóm landsins. ít-
alska lýðveldið var endurreist í Róm
árið 1946, en flestar ríkisstjómir
hafa orðið skammlífar tii þessa.
Dagur í Róm
í Róm búa um þessar mundir
nærri Qórar milljónir íbúa. Róma-
borg ferðamannsins er samt ekki
ýkjastór, en hún er nærri samfelld
saga og list, samþjöppuð á bökkum
árinnar Tíber, einkum vinstra meg-
in. Fléstar byggingar hennar era frá
16.-18. öld, tímabili endurreisnar
og barrokks. Ég mæli með að byija
á þessum hluta borgarinnar og
þessu tímabili í sögu hennar, áður
en haldið er á vit fornaldar. Annars
getur farið svo að þessi fagra Róm
verði útundan en gesturinn sitji
uppi með mynd af rústunum einum,
að viðbættu Feneyjartorgi og Pét-
urskirlqu og of margar eyður að
fylla upp í. Byggingasaga margra
alda blandast saman, og því nær
útilokað að skoða allt í réttri tíma-
röð. Og hefst nú gönguferðin.
Við leggjum upp frá einu glæsi-
hótelanna við Via Veneto, þar sem
herbergið kostar að vísu 25-30 þús-
und krónur á nóttu samkvæmt verð-
lista, sem er ekki meira en f öðram
höfuðborgum Evrópu. Eftir hress-
andi morgungöngu gegnum Borg-
hesi garðana framhjá höllum hinna
stórættuðu Medici og Borghesi
Fegursta torg Rómar er Piazza Navona með gosbrunnunum þrem-
ur, þar sem listamenn stunda enn iðju sína og tónlist fyllir loftið.
Hið fagra Pantheon — hof allra guða, frá 27 f.Kr. á Rotonda-torginu
— er bezt varðveitta musteri fornaldar, eitt frægasta meistaraverk
byggingalistarsögunnar.
þræðum við Magnolíustræti og
Obeliskatröð með höggmyndum af
stórmennum sögunnar á báðar
hendur, unz við nálgumst brún
Pincio-hæðar á torgi, sem kennt er
við Napoleon fyrsta Bonaparte. Það-
an er hið fegursta útsýni yfír Róma-
borg. Áin Tevere (Tíber) hlykkjast
eins og höggormur gegnum borg-
ina, framhjá hæðunum sjö og renn-
ur til sjávar við Ostia um 30 jfm
vestar. Næst útsýnisstaðnum og
beint fyrir fótum okkar breiðir úr
sér eitt stærsta og fegursta torg
Rómar, Piazza del Popolo með obel-
íska á torginu miðju. Sá er frá 13.
öld f.Krv kominn frá Heliopolis á
dögum Ágústusar keisara, sem lét
setja hann niður á leikvanginn
fræga, Circus Maximus, en Sixtus
páfi lét flytja hann og endurreisa
hér í lok 16. aldar. Systurkirkjurnar
tvær, S.Maria di Montesanto og
S.Maria dei Miracoli, prýða þetta
torg, ásamt þriðju Maríukirkjunni,
S.Maria del Popolo. Frá torginu
liggur ein aðalgata Rómar, Via del
Corso alla leið að Feneyjartorgi en
mót norðri er Porta del Popolo, áður
Porta Flaminia Rómveija, aðalhlið
borgarinnar úr norðri. Handan ár-
innar ber tum Péturskirkju hæst
og til hægri við hana byggingar
páfagarðs, Vatikanið, sem er sjálf-
stætt og óháð ríki undir stjóm páf-
ans og kardinála með eigin utanrík-
isþjónustu, dómstól, útvarp, sjón-
varp, dagblað og póstþjónustu.
Páfaveldið mikla sem var, er nú
orðið minnsta ríki heimsins mitt í
sjálfri Róm, samkvæmt Lateran
samningnum frá 1929, en áhrif þess
ná um allan heiminn. Nokkra nær
en Péturskirkjan en í sömu stefnu
sézt hringlaga kastali, eitt af kenni-
leitum Rómar og stórvirkjum fortíð-
ar, sem mikil saga tengist og örlög,
enda hefur hann gegnt mörgum
hlutverkum, en í upphafí lét Hadrian
keisari reisa hann sem grafhýsi sitt,
Engilsborg, Castel Sant’ Angelo á
bakka árinnar, en Engilsbrú liggur
yfír alsett fögram styttum. Nokkru
nær og einnig á norðurbakka árinn-
ar rís dómhöllin, Palazzo di Giustiz-
ia, risastór skrautbygging úr hvítu
travertine, reist um síðustu aldamót
í eins konar samblandi af nýklass-
ískum stfl með barrokkáhrifum og
alsett höggmyndum. Við rennum
augunum lengra til vesturs og
greinum hvolfþakið á Pantheon, og
skammt þaðan tum kirkjunnar S.
Andrea della Valle, en Kapítólhæðin
í vestri hverfur næstum bakvið
stærsta minnismerki heimsins,
reistu úr hvítum marmara í minn-
ingu Viktors Emanuels konúngs og
sameinaðrar Ítalíu á áranum 1885-
1911 og stendur utan í Kapítólhæð-
inni við Feneyjatorg. Eftir að hafa
virt þessi kennileiti Rómaborgar
fyrir okkur um stund og dáðst að
útsýninu höldum við niður af Pincio
hæðinni eftir Viale del Belvedere í
átt að Spánartorgi, Piazza di
Spagna, og hinum frægu þrepum,
sem era við það kennd. Eftir
skamma stund komum við að frægri
kirkju, Trinitá dei Monti, með stóran
obelísk fyrir framan og gnæfír hvort
tveggja yfir þrepin, sem tengja
hæðina við torgið fyrir neðan. Allt
frá 17. öld hefur þessi staður verið
einn mesti segull Rómar og miðstöð
listamanna. Skáld, málarar og tón-
snillingar dvöldust hér langtímum
saman og má nefna Tennyson,
Stendhal, Balzac, Hans Andersen,
Byron, og er þar hús með nafni
hans, en á hominu er minningasafn
um ensku skáldin Keats og Shelly
I húsinu þar sem Keats dó 1821.
Og ekki má gleyma Goethe, Ru-
bens, Liszt og Wagner, hér liggur
andi þeirra í loftinu. Ekki getur
maður varizt þeirri hugsun að minna
fari fyrir andríki unglinganna sem
fylla þessi þrep í dag og öll kvöld
fram á nætur. Suma daga er blóma-
markaður á tröppunum, 'en neðan
þeirra er hinn fegursti gosbrímnur
i bátslíki, La Barcaccia, en höfundur
hans var Pietro Bemini, faðir hins
fræga Gian Lorenzo Bemini, sem
var aðalmyndhöggvari og arkitekt
barrokktímans í Róm. Handan
torgsins er spænska sendiráðsbygg-
ingin og frá því liggja til norðurs
frægustu verzlanagötur Rómar, Via
Condotti og Via della Croce með
frægan tízkuvarning. Við látum þær
ekki trafla athygli okkar að þessu
sinni en snúum til vinstri og göngum
undir styttunni af Maríu Guðsmóður
á risahárri súlu, en hún var reist
um miðja síðustu öld, til staðfesting-
ar kirkjuþings á hinum flekklausa
getnaði. Eftir að hafa virt fyrir okk-
ur öll þessi undur og stórmerki setj-
umst við niður stundarkom á gang-
stéttarkaffi að gæða okkur á ís eða
því sem er enn betra við þorstanum,
té freddo, köldu tei, sem er mikill
svaladrykkur hjá Rómveijum. Síðan
röltum við áfram eftir Propaganda
götu og yfír Tritone stræti hjá Hot-
el delle Nazione, en þaðan er
steinsnar yfír að óskabrunninum,
Fontana di Trevi. Þetta er frægasti
gosbrunnur Rómar og sennilega alls
heimsins, íburðarmikil barrokk
myndþyiping, prýddur gyðjum og
fnæsandi stóðhestum spenntum fyr-
ir æki Neptúnusar sjávarguðs. Hér
ber ferðamaður fram ósk sína um
leið og hann kastar smápening um
öxl sér í brunninn með bæn um að
óskin rætist, og lætur taka af sér
mynd. Hér er jafnan mikil þyrping
fólks úr öllum heimshomum að
skoða Róm, listina og mannlífíð.
Trevibrannurinn er eitt þeirra minn-
ismerkja Rómar, sem nýlokið er að
hreinsa og gera við, svo að hann
er sem nýr, en fjöldi bygginga er í
viðgerð - in restauro - eða bíður
viðgerðar.
Næst tökum við stefnuna á
undurfagurt torg skammt frá,
Piazza Colonna, og er auðveldast
að ganga aftur eftir Via Tritone og
halda um 100 metra spöl niður eft-
ir götunni unz komið er á torgið. Á
því miðju er 30 metra há sívöl súla
með myndvafningi sem sýnir atriði
úr ævi hins merka keisara og heim-
spekings Markúsar Árilíusar. Sixtus
páfi fímmti lét fjarlægja styttu keis-
arans af toppi súlunnar og setja Pál
postula þar í staðinn. Það er varla
hægt að slíta sig burtu af þessu
torgi frá fögram samræmdum línum
bygginganna á allar hliðar. Chigi
höllin ber af, einföld, sviphrein frá
endurreisnartímanum, en forhliðinni
var ekki lokið fyrr en 1630, þegar
barrokkstfllinn hafði náð yfírhönd-
inni. Þarna var utanríkisráðuneytið
áður til húsa en nú forsætisráðu-
neytið. Til annarrar hliðar er
Palazzo Wedekind, reist á síðustu
öld en með súlnagöngum úr fomum
jónískum súlum frá borginni Weii.
Þar er nú stórblaðið Tempo til húsa.
Á hina höndina er Galleria, eins
konar yfírbyggð Kringla frá alda-
mótunum síðustu, verzlunarmiðstöð
í líkingu við Galleríin stóra í Milano.
Héðan göngum við nokkur skref
yfír á Piazza di Montecitorio, þar
sem enn einn myndskreyttur óbel-
íski frá Heliopolis gnæfir framan
við barrokkhöll frá lokum 17. aldar.
Nú verður gott að setjast niður
á einu þekktasta veitingahúsi Róm-
ar, La Camaccia í Via della Guglia
í næstu götu og gæða sér á ítölskum
sérréttum og góðu víni frá Sikiley,
áður en við höldum göngunni áfram.
Þetta er staður fræga fólksins, og
veggina prýða myndir af þekktum
stjómmálamönnum og listamönn-
um. Eigandinn sjálfur, Ruggiero
Salvatore, tekur okkur opnum örm-
um, og eftir að heyra að ég hef
verið í heimaborg hans á Sikiley,
leysir hann okkur út með flösku af
gæðavíni þaðan að skilnaði.
Þótt enn sé langt eftir dags,
verðum við nú að fara hratt yfír
sögu. í nágrenninu er Steintorgið,
Piazza di Pietra, þar sem súlumar
úr hofí Neptúnusar mynda nú einn
vegginn í kauphöll Rómaborgar,
Piazza della Rotonda, með beztr
varðveitta stórhýsi fornaldar, Pant-
heon, þaðan yfir Piazza Madonna
með samnefndri höll, þar sem ít-
alska þingið, senatið, er til húsa og
yfir á fegursta torg heimsins, Piazza
Navona með gosbranna sina og
samræmdar byggingar, leiksvið lífs-
ins í Róm í tvö þúsund ár, frá dög-
um Domitians, sem lét gerá hér leik-
vang fyrir ýmsar keppnir að grískri
fyrirmynd árið 86. Hér vora gleði-
hús borgarinnar á þeim tíma sem
dýrlingurinn heilög Agnes var flett
klæðum framan við eitt þeirra við
háð og spott lýðsins, en nú stendur
kirkja eftir meistarann Borromini á
staðnum og ber nafn hennar. Mark-
aður borgarinnar fluttist hingað á
15. öld frá Kapitólhæð, og í fram-
haldi af því hófst uppbyggingin sem
náði fullkomnun á dögum Innocen-
tíusar páfa á 17. öldinni. Nú er torg-
ið aðsetur götulistamanna og
stefnumótsstaður elskenda og feg-
urðardýrkenda hvaðanæva að. Enn
er langt til kvölds, en hér verður
þessari gönguferð að ljúka með
þökk fyrir samfylgdina. Róm er hin
eilífa borg, og þangað horfír heimur-
inn enn í leit að upprana sínum og
fyrirmynd. Fæstum endist, ævin til
að skoða hana til hlítar, en hún
kallar á þig aftur og aftur eins og
drottning örlaganna.
P.S. Þeim, sem vilja sjá raunvera-
legar myndir af þeim stöðum, sem
minnzt er á í greininni, er boðið á
myndasýningu frá Róm í B-sal Hót-
el Sögu kl. 20.30 í kvöld.
Höfundur er ferðamálafrömuður.
Tölvunámskeið
10. - 21. ágúst '92
Excel 4.0 töflureiknir
10. ■ 14. ágúst kl. 16:00-19:00 Macintosh eða PC
•••
Macintosh fyrir byrjendur
Ritvinnsla, gagnasöfnun og stýrikerfi
17.- 21. ágústkL 16:00-19:00 og
kvöldnámskeið 10.-24. ágúst, tvisvarí viku
•••
Tölvusumarskóli 10-16 ára
Frábært námskeið fyrirpilta og stúlkur
Kennt á Macintosh eða PC
17. ág. -4. sep. kl. 09:00-12:00 eða 13:00-16:00
•••
Windows 3.1 • PC grunnur
1.16:00-19:0
17.-19. ágústkl. 16:00-19:00
•••
Kennarabraut Macintosh
Ritvinnsla, gagnasöfnun og tölvunotkun
Kvöldnámskeið mán og miðvd. 10.-24. ágúst
Tölvu- og verkfræöiþjónustan
Grensásvegi 16 • stofnuð l, mars 1986
Sími 68 80 90
Þú ert öruggur
með FRAM
smur- og loftsíur.
Ijnaust
Borgartúni 26
Stmi: (91) 62 22 62
Ertu íbílahugleiðingum?

sr
SKUTBILL
Daglegt amstur gerir ólikar
kröfurtil bifreiða. Lada
station sameinar kosti fjöl-
skyldu- og vinnubils, ódýren
öflugur þjónn, sem mælir
með sér sjálfur.
Veldu þann kost,
sem kostar minnal
'tokr.
47S4S4..
Opið kl. 9-18.
Laugard. 10-14
Bifrei&ar og
landbúnaðarvólar hf.
Ármúla 13,
Suðurlandsbraut 14.