Morgunblaðið - 19.12.1992, Side 6

6 B
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 19. DESEMBER 1992
HANNER
GEFINN FYRIR
DRAMA
ÞESSIDAMA
Morgunblaðið/Ámi Sæberg
Tvíræð hnyttni Megasar bendir oftar en ekki á sóðalegt hugarfar áheyranda fremur en hægt sé að
draga textasmiðinn til ábyrgðar.
ÞRÁTT FYRIR að vera sprottinn
úr borgaralegri mold, virðist
Megas hafa einsett sér frá upp-
hafi að vaxa hinum megin girð-
ingar. Annað slagið hafa verk
hans ekki þrætt fyrir ræturnar,
én meginstofninn liggur fjær en
margur heldur. Meðal annars
birtist utangarðsvera hans á sín-
um tima í sprittfjölrituðum
kvæðaheftum sem hann seldi eða
gaf eftir atvikum, kvikindislegri
söguskýringu sem hæddi margt
óskabarn íslands, tvíræðri
hnyttni sem benti ofar en ekki á
sóðalegt hugarfar áheyranda
fremur en hægt væri að draga
textasmiðinn til ábyrgðar, útgáfu
á barnagælum er kom siðprúð-
rum mæðrum í uppnám vegna
þess einfaldlega að söngvarinn
Var Megas, eða þátttakan í Lista-
skáldunum vondu sem stundum
var brösug þvi Magnús Þór var
margt í mörgu og fór ekki fram-
hjá neinum. Þögnin sem huldi
manninn eftir Drög að sjálfs-
morði gaf tilefni til sögusagna
og getgáta og meira segja eftir
að hann var upprisinn í eldri og
hæglátari mynd þótti og þykir
Megas ögra viðteknum gildum
samfélagsins, enda kannski svart-
asti senuþjófurinn i eigin lífi.
En þótt landamærin virðist
stundum loðin og óljóst hvor-
um megin mæra Megas
standi, hefur hann tryggt sér sess
sem einn helsti textasmiður íslenskr-
ar dægurlagasögu. Það ítrekar hann
á nýútkominni geislaplötu sinni er
kallast Þrír blóðdropar. Óvinsamleg-
ar raddir - bakraddir - halda því
stundum fram að hann standi nær
bókmenntalegum kreðsum „pýram-
íðans" fyrir vikið, og vegna þeirrar
öndvegissetu hvíli hann skör lægra
í tónlistinni.
„Ég hef heyrt þessu fleygt," viður-
kennir Megas, „en held að það sé
tilkomið vegna þess að þeir sem eru
að gagnrýna popp skynja ekki að
allt hljómar verulega kunnuglega í
tiónlist almennt. Vilji menn fínna
gagnrýnisverðan punkt, akkilesar-
hæl, stökkva þeir á hvað sem er og
nda á það máli sínu til sönnunar.
Ég tek ekki mark á svona kritík og
held að hún sé að öðrum hvötum en
til að finna í rauninni eitthvað gagn-
rýnisvert. Einn segir kannski rétti-
lega að músíkin sé í dúr og moll og
því sprottin úr eldgömlu kerfi sem
hafi gengið sér til húðar, þegar popp-
ið býður í raun upp á þrotlausa mögu-
leika. Allt er þetta þó af sömu rót
runnið, og eftir öld hljómar öll súpan
nákvæmlega eins og skiptir þvi ekki
miklu hvemig hún er framreidd.
Þeir gætu bent á galla í textunum,
enda ekkert orgínal í heiminum nema
samsetningin stöku sinnum, og text-
amir em bara orð sem finnast í orða-
bókum. En þeir hafa ekki næmni til
að finna veilur í lýríkinni, og taka
þá eitthvað annað fyrir til að agnú-
ast út í. Framsetning textanna er
þúsund ára gömul og tónlistarinnar
fimmhundruð ára, en ég vil ekki
ekki viðurkenna að ég setji músíkina
Ég hef ekki séð mér
fært að sneiða hjá
skelfilega heilögum
tabúum og þá um
leið þeim sem vilja
standa vörð um
þessa bannhelgu
hluti - en í þvífelst
engin tilhneiging til
storkunar eða
stríðni.
þess sem hluti myndarinnar var
gerður í Rússlandi. „Þau tæki sem
ég þurfti að nota eru ekki öll til
hér á landi og því gat ég ekki
unnið hana algerlega hér. Hins
vegar vann ég að öllum undirbún-
ingi myndarinnar á íslandi," segir
Inga Lísa.
Hún segist hafa notað tækni,
sem ekki hefur verið mikið notuð
áður. í stað þess að málað sé á
glærur, eins og margar hreyfi-
myndir eru gerðar, var myndin
sett saman úr um fjögur þúsund
ljósmyndum, sem klipptar voru út
skör lægra en textana. Þessvegna
vel ég bestu tónlistarmenn til sam-
vinnu og læt ekkert sleppa í gegn
sem hefur ekki verið viðurkennt af
sérfræðingum ofanjarða og neðan-
jarðar. En textana vinn ég einn, og
er það gálaus gagnvart lýríkinni, að
það er hending ef ég læt aðra sjá
þá áður en þeir eru teknir fram til
brúks. Þegar hugmynd að texta er
komin í ákveðið form, er það form
neglt niður með tónlist sem verður
til með tilsjón af efni textans. Ég
vinn ekki þannig að textinn sé full-
gerður og lagið fylgi síðan, en tel
lagið jafn mikilvægt og orðin og
þessir þættir hljóta að vinna saman.
Ekki síst þegar sami maður semur
lag og texta.“
Og síðan hefur hann ekki
séð hana meir
en hann langar að finna ilminn
af líkamanum hennar
þerra á ofni sokkabuxur
sem blotnuðu fyrir slysni
hlusta á pípugaldur
og horfa á kertin brenna
(Sehnsucht nach der Sehnsucht)
í fylgikveri Þriggja blóðdropa
skiptast á bleikar og bláar síður und-
ir dökkum kili, fjórtán iög og textar
eftir Megas, auk tveggja útsetninga
hans á íslenskum þjóðlögum við
kvæði Stefáns Ólafssonar. Finna má
sterk líkindi milli stöðu Megasar á
íslandi, og stöðu Bob Dylans fyrir
enskumælandi hluta heimsins annars
vegar og stöðu Serge heitins Ga-
insbourg fyrir frönskumælandi hluta
heimsins hins vegar, þótt þessir tón-
listarmenn séu ekki hugmyndafræði-
legir bræður nema að ákveðnu marki.
Og ennfremur virðist Tom Waits
hafa sótt á Magnús Þór hin seinustu
misseri. En einnig má greina náin
tengsl við eldri plötur Megasar og
hugðarefni, svo tala má um endur-
tekin stef, og ekki óeðlilegt að spyija
hvort hugur hans sé stöðugt bundinn
Morgunblaðið/Börkur Arnarson
Inga Lísa Middleton.
við sömu nýlendur í tónlist?
„Ég dreg enga dul á að þessi plata
er í fullkomlega rökréttu framhaldi
af síðasta verki, Glæpakvendinu
Stellu og hættulegu hljómsveitinni,
og það má benda á lög þar sem vísa
rakleiðis til efnisins á Þremur blóð-
dropum. Þróunin stefnir fyrst og
fremst í átt að tæknilegri fullkomnun
einhvers forms - sem næst vonandi
aldrei. Ég tek engum stökkbreyting-
um og allar mínar plötur eru höggn-
ar úr sama marmara í sama hug-
myndabankanum. En þegar þær
koma úr hugmyndabanka sem er í
víxlverkun við tilveruna hlaðast upp
vextir. Lífið eins og það kemur fyrir
hefur óneitanlega áhrif og því þrosk-
ast bankinn og vex. Maður ber sig
eftir hugmyndunum sem þar eru og
vinnur eftir þeim, því þetta er ekki
bara rænulaust vitundarflæði. Ég hef
þó notað það sem tæki að kafa í
dekksta djúpið gegnum rænuleysið.
En tilraunir til að grafa eitthvað upp
sem menn ná ekki að öðrum kosti,
hljóta alltaf að verða kompóneraðar
síðar að einhveiju leyti og lúta
ákveðnu empírísku ferli.“
Súðarvíkurlúða
ég sé þig fyrir mér með litla sæta hnúða
svo kem ég þér á óvart loks
og kæfí þig með heimspekilegum
steinsteypupúða
— Reynirðu markvisst að skora
siðferðiskennd þjóðarsálarinnar á
hólm, og hlærð svo einvígið á enda
- eins og manni býður í grun?
„Ég er ekki í markvissu storkunar-
stríði við nokkurn mann eða hlut,
né nokkru stríði öðru en því sem
felst í að ganga á götunum. Ég hef
ekki séð mér fært að sneiða hjá
skelfilega heilögum tabúum og þá
um leið þeim sem vilja standa vörð
um þessa bannhelgu hluti - en í því
felst engin tilhneiging til storkunar
eða stríðni. Ég er poppari og sem
dægurlagagerðarmaður fer ég í
saumana á flestu því sem menn hafa
gert texta um alla tíð. Textar eru
brúkshlutir sem eiga að ríma við eitt-
hvað sem fólk hugsar og því hef ég
ekki sinnt einhverri prívat lýrík eða
framandi fjörustemmningum á þann
hátt að ég nálgist sifjar við þá sem
yrkja Ijóð í dag. Textasmiður bregð-
ur sér í allra kvikinda líki og það
má ekki rugla saman höfundi og
persónum hans. Ég móralísera ekki,
heldur viðra einhveija sögu eða
stemmningu sem þegar er til. Og ef
úr því verður eitthvað frambærilegt
sem gengur upp í sjálfstæðri heild,
er ekki unnt að afgreiða það sem
sóðaskap og klám. Og ég er alls
ekki að vekja hroða, þótt maður spari
fólki umvandanimar. Vissulega er
afskaplega mikil kirtlastarfsemi í því
sem ég er að gera, líffærin leika sína
rullu, en það er eitthvað jarðbundið
sem ég fæst við meðan aðrir gleyma
sér í spili með hugtök og sýnir sem
tilheyra varla einu sinni öðrum sól-
kerfum. En menn aðhafast hver sitt
og ekkert bogið við það.“
en í hásætunum tróna þær
holdteknar og bústnar
þessar himnesku villur þessi
ljúgfróðu ský
en það er mér síst til ama
já það er mér síst til ama
og það er mér síst til frama þó hann sé
gefinn fyrir drama
þessi dama öllum heiminum er sama
SFr
og límdar á glærumar. Inga Lísa
segir að mikil vinna hafi farið í
gerð myndarinnar, en hún var í
vinnslu í um 7 mánuði.
Myndin fjallar um baráttu fólks
við náttúrufjandsamleg öfl, sem
eru persónugerð í ógurlegum risa,
sem barist er við. „Hugmyndin að
handritinu varð til í kringum rúss-
nesk 20. aldar ljóð. Það er mikil
spenna og einnig mikil fegurð í
þessum ljóðum og ég nota einstök
orð úr ljóðunum sem undirstöðu
myndmálsins," segir Inga Lísa
Hilmar Örn Hilmarsson sá um
tónlist og hljóðhönnun myndarinn-
ar, en ekkert tal er í myndinni. „Ég
er mjög ánægð með tónlistina þar
sem Hilmari Erni tókst á snildar-
legan hátt að skapa jafnvægi á
milli hljóðs og myndar og undir-
strikar tónlistin mjög vel söguþráð-
inn.“
Leikararnir Baltasar Kormákur,
HREYFIMYNDINGU
LÍSU FRUMSÝND
HREYFIMYNDIN Ævintýri á okkar timum, eftir Ingu Lísu Middle-
ton, verður frumsýnd í Háskólabíói í dag, laugardag, kl. 13.30. Mynd-
in var áður sýnd á Norrænu menningarhátíðinni í Barbican miðstöð-
inni fyrr í þessum mánuði og fékk þar góðar viðtökur. Hún verður
nú sýnd með nýju kvikmyndinni Karlakórinn Hekla á öllum sýningum
kl. 19 i Háskólabíói, en myndin er um 10 minútur að lengd. Inga
Lísa vann myndina m.a. með styrkjum frá Norræna kvikmyndasjóðn-
um og Umhverfisráðuneytinu og var hún unnin í samvinnu við finnska
kvikmyndafyrirtækið Oy cameval films. Þá vann handrit Ingu Lísu
til verðlauna í norrænu samkeppninni „Film for livet“, sem haldin
yar á vegum Nordisk Filmkontakt.
nga Lísa útskrifaðist með
meistaragráðu úr Royal Col-
lege of Art í London á síðasta
ári og hyggur nú á meira nám í
Bretlandi. Hún vann myndina bæði
hér á landi sem og í London auk