Morgunblaðið - 05.02.1993, Side 22

22
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 5. FEBRÚAR 1993
Danmörk og
Maastricht
Þjóðar-
atkvæðið
verður
18. maí
Páfi heimsækir Afríku í tíunda sinn
Reuter
Jóhannes Páll páfi fór á miðvikudag í tíundu ferð sína til Afríku og ætl-
un hans er að minna umheiminn á þessa fátækustu álfu heims. Páfi heim-
sækir fyrst Benin og flutti ræðu þar sem hann fordæmdi ofbeldisverk
stjómarhermanna í nágrannaríkinu Togo, sem hafa valdið algjörum glund-
roða í landinu. Páfi heimsækir síðar Úganda og Súdan. Myndin var tekin
í gær þegar hann ræddi við leiðtoga múslima í borginni Parakou í Benín.
Forsætísráðherra Breta varpar fram umdeildri hugmynd
Fólk vinní fyrir atvinnuleys-
isbótum í þágu samfélagsins
Lundúnum. Reuter, The Daily Telegraph.
Kaupmannahöfn. Frá Sigrúnu Davíðsdótt-
ur, fréttarítara Morgfunblaðsins.
DANSKA stjórnin, sem hyggst
beita sér fyrir að Danir samþykki
aðild að Maastricht-samkomulag-
inu með dönskum varnöglum, hef-
ur orðið fyrir alvarlegu áfalli.
Þriðja stærsta aðildarfélag
danska alþýðusambandsins hefur
neitað að veita þvi samþykki sitt.
Nú hefur verið ákveðið að þjóðar-
atkvæðagreiðsla fari fram um
Maastricht 18. maí.
Þriðja stærsta félagið í alþýðusam-
bandinu er félag opinberra starfs-
manna. Um 90 prósent stjóm-
armanna þess eru jafnaðarmenn.
Þrátt fyrir að stuðningur við Maas-
tricht-samkomulagið sé eitt af meg-
inmálum flokksins hefur stjóm
starfsmannafélagsins ekki séð sér
fært að hvetja félaga til að greiða
því atkvæði í þjóðaratkvæðagreiðsl-
unni. Poul Nyrup Rasmussen forsæt-
isráðherra sagði eftir niðurstöðuna
að mikilvægt væri að skýra gildi
dönsku sérákvæðanna. Ýmsir af for-
ystumönnum alþýðusambandsins
hafa tekið undir þau orð.
Sósíalíski þjóðarflokkurinn er ekki
einhuga í stuðningi sínum. Holger
K. Nielsen, formaður hans, fékk því
framgengt við stjómina að í þingtil-
lögum um atkvæðagreiðsluna segi
að þær feli i sér danska langtíma-
stefnu í EB-málum, þ.e. að vamagl-
amir muni halda. Með þessu vonast
hann til að draga úr gagnrýni í eigin
flokki. Viðbótin kemur sér illa fyrir
mið-demókrata, sem sitja í stjóm,
því þeir hafa viðrað þá skoðun að
Danir eigi ekki að binda sig nú með
sérákvæðum sínum.
Venstre og íhaldsflokkurinn vildu
báðir hafa atkvæðagreiðsluna í lok
apríl, svo að nægur tími gæfíst til
að kynna samkomulagið. Eftir sem
áður styðja þessir tveir flokkar
dönsku sérákvæðin sem þeir áttu
þátt í að semja um.
DEILA hefur blossað upp í Bret-
landi vegna ummæla Johns Maj-
ors forsætisráðherra þess efnis
að hugsanlegt væri að atvinnu-
leysingjum yrði gert að taka að
sér einhvers konar störf í þágu
samfélagsins fyrir atvinnuleys-
isbæturnar.
Major varpaði þessari hugmynd
fram á fundi með forystumönnum
íhaldsflokksins í fyrrakvöld. „Ég
velti því æ meira fyrir mér hvort
sú stefna að greiða atvinnuleysis-
bætur án þess að bjóða eða krefj-
ast einhvers konar starfa í staðinn
sé til góðs fyrir atvinnulausa og
samfélagið," sagði ráðherrann.
„Við verðum auðvitað að tryggja
að þessi störf auki möguleika
fólksins til að fá atvinnu og séu
til hagsbóta fyrir Bretland."
Major sagði að sijómin hefði
þegar fylgt þessari stefnu að tak-
mörkuðu leyti með því að bjóða
atvinnulausu fólki endurmenntun.
„Ég tel að við verðum að kanna
leiðir til að ganga lengra."
Dagblaðið Daily Mail sagði að
ummæli Majors bentu eindregið til
þess að stjórnin væri að undirbúa
kerfi að bandarískri fyrirmynd þar
sem fólki sem þæði atvinnuleysis-
bætur yrði gert að taka að sér
störf í þágu samfélagsins. Bresk
dagblöð birtu forsíðufréttir um
ræðuna með fyrirsögnum eins og:
„Vinnið fyrir bótunum“ og „Þeir
sem ekki vinna fá engar bætur“.
Porystumenn Verkamanna-
flokksins gagnrýndu ræðuna og
sögðu að Major hefði gert lítið úr
erfiðleikum atvinnuleysingja.
„Hann lét ekki í ljós neina samúð
eða skilning á raunum þess fólks
sem hann hefur dæmt til að bíða
í löngum röðum eftir bótum,“ sagði
Donald Dewar, talsmaður Verka-
mannaflokksins í tryggingamál-
um.
Breskir embættismenn reyndu
að lægja öldurnar og sögðu að
forsætisráðherrann væri aðeins að
reyna að koma af stað umræðu
um leiðir til að aflétta atvinnuleys-
isbölinu. Þijár milljónir Breta eru
nú án atvinnu, eða 10,5% vinnu-
færra manna.
5-10 km breið ljóskeila Rússa lék um íbúa Suður-Frakklands
Stjömufræðingar segja Ijós-
mengunina þegar of mikla
RÚSSUM tókst í gær fyrstum manna að
varpa sólarljósi til jarðar með geimspegli
sem þeir komu á braut í 340 kílómetra hæð
yfir jörðu í fyrrinótt. Fjölmargir urðu vitni
að því er 5-10 km breið ljóskeila færðist
yfir suðurhluta Frakklands og lék um þá
íbúa sem risið höfðu árla úr rekkju til að
fylgjast með henni. Einnig sást keilan í
rannsóknarstöð á hæsta tindi Þýskalands,
Zugspitze og í Prag, en vegna skýjahulu
yfir Mið-Evrópu sást hún ekki í mörgum
borgum álfunnar sem hún fór yfir.
Að sögn breska blaðsins Daily Telegraph
er geimspegill Rússa 25 metrar í þvermál.
Vísindamenn eystra vonist til að hægt verði
að lýsa landsvæði upp til að auðvelda björgun-
arstarf þegar stórslys eða náttúruhamfarir
eigi sér stað. Einnig að auka megi dagsbirtu
í borgum á norðlægum slóðum og þar með
draga úr raforkuþörf.
Fram kemur í Daily Telegraph að Rússar
hyggist koma um 100 speglum á braut í rúm-
lega 1.500 kílómetra hæð svo þeir geti lýst
upp hvaða svæði jarðar sem er. Yrði speglun-
um fjarstýrt frá jörðu.
í fréttum Reuters-fréttastofunnar í gær
sagði að spegillinn hefði verið sendur á braut
með svonefndu Progress-geimfari og hefði
hann opnast eins og regnhlíf klukkan 5:22
að íslenskum tíma í fyrrinótt og varpað strax
birtu til jarðar. Talsmenn sovésku geimferða-
stofnunarinnar sögðu tilraunina hafa tekist
fullkomlega og geimfarar um borð í MÍR-
geimstöðinni hefðu fest fyrirbærið á filmu.
Sjónarvottar í Frakklandi lýstu því hvernig
tvær ljóskeilur færðust yfír landið í norðurátt
frá Pýrenneafjöllum örlítið hraðar en farþega-
flugvél. Ætlun Rússa var að keilumar mynd-
uðu ljóshjúp svo mönnum fyndist þeir vera i
ljósaskiptum en ekki svartamyrkri nætur.
Sjónarvottar í Toulouse sögðu að það hefði
ekki gerst og keilan verið það veik að hún
hefði ekki lýst upp það svæði sem hún fór yfir.
Stjörnufræðingar óhressir og
búast við mótmælum
„Það hefur lengi verið vitað að það væri
mögu'.egt að varpa sólarljósi til jarðar," sagði
Þorsteinn Sæmundsson stjörnufræðingur í
samtali við Morgunblaðið. „Bandaríski herinn
hafði uppi áætlanir um að gera þetta í Víet-
namstríðinu. Ætlaði að lýsa upp skóglendi
Víetnams varanlega að næturlagi. Einnig
ætluðu Frakkar að halda upp á 200 ára bylt-
ingarafmælið með því að setja uppi geimlýs-
ingu. En sem betur fer var komið í veg fyrir
þessar áætlanir og ég vona að komið verði í
veg fyrir þá rússnesku einnig. Mér kæmi ekki
á óvart þó mikil mótmæli gegn þeim færu á
stað,“ sagði Þorsteinn.
Þorsteinn sagði að miðlun sólarbirtu til jarð-
ar myndi hafa ófyrirsjáanlegar afleiðingar
fyrir lífríkið, dýralíf og plöntur sem háð væru
ákveðinni sveiflu í birtu dags og nætur. Þó
sagðist hann telja mjög ólíklegt að birtumiðl-
unin hefði áhrif á veðurfar.
Aðspurður sagði Þorsteinn það ekki tækni-
lega mögulegt í dag að lengja vaxtartíma
gróðurs á íslandi með ljósspeglun af þessu
tagi. Til þess þyrfí gífurlega mikið ljósmagn.
Þorsteinn sagði að tilraunir af þvi tagi sem
Rússar stæðu nú fyrir myndu auka á ljósmeng-
un á jörðinni. „Ljósmengun er orðin mikil um
allan heim vegna raflýsingar. Hún er nú þeg-
ar mjög alvarlegt vandamál meðal stjömu-
fræðinga. Þeir þurfa á því að halda að himin-
inn sé dimmur til að gera mælingar, svo hægt
sé að stunda stjörnufræði."
Þorsteinn sagði að lokum að það kynni að
hljóma ákaflega vel að hægt væri að miðla
Ijósi til jarðarinnar og t.d. stytta skammdegið
í Síberíu. „Ég dreg í efa að af slíku verði.
Ókostimir yrðu miklu meiri en kostirnir. Það
er erfiðara að koma varanlegri lýsingu við
norðar á hnettinum en sunnar".