Morgunblaðið - 14.02.1993, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 14. FEBRÚAR 1993
17
Birgir Andrésson Þór Vigfússon
Tvær sýningar
Myndlist
Bragi Ásgeirsson
Nálægð — lestur
„Að vera blindur og þá um
leið að gera sig biindan gagnvart
sjáifum sér og sinni eigin arfieiðf
veit ekki einungis á illt, heldur á
útskúfun þess er býr neðar moldu
í sjálfu þér.“
Á þann veg enda athyglisverð-
ar hugleiðingar myndlistar-
mannsins Birgis Andréssonar í
sýningarskrá sýningar hans í
neðri sölum Nýlistasafnsins sem
lýkur sunnudaginn 14. febrúar.
Þetta er snjöll ályktun og
minnir á það sem hin nafntogaða
Helen Keller sagði eitt sinn:
„Blinda er ekki það versta, held-
ur náttmyrkur fáfræði og tilfinn-
ingaleysis."
Oft er vitnað í þessi ummæli,
því að mikill meirihluti fólks nær
aldrei marktæku sambandi við
skilningarvit sín eða réttara sagt
misnotar þau. Og þótt við getum
litlu ráðið um mikilvægasta skiln-
ingarvitið, sem er sjálfur heilinn,
þá er það sannað, að með því
að halda athyglisgáfunni vakandi
og þjálfa hugarflugið virkja
menn stöðugt fleiri heilasellur.
En fleiri eru þeir, sem loka að
sér eftir að þeir telja sig hafa
fundið nafla heimsins, og í raun
eru þeir komnir í andlegt svart-
hol, þar sem þeir mega sig hvergi
hræra. Þannig er hin svokallaða
rétthugsun í pólitík og listum ill-
gresi á akri andagiftar og skap-
andi hugsunar, og sá sem hugar
ekki að arfleifðinni „útskúfar því
sem býr neðar moldu í sjálfum
sér“.
Þetta eru ákaflega einföld
sannindi á tímum er hávaðinn í
umhverfinu og þá helst tónlist-
inni gerir það að verkum, að sí-
fellt verður erfiðara að finna fólk
í störf, sem krefjast fullkomninn-
ar heyrnar og þjálfun sjónarinnar
mætir víðast afgangi í kennslu-
kerfi þjóðanna. Og við þetta má
bæta, að ræktarsemin við arfleið-
ina er slík, að ungir vita fátt um
það sem gerðist í bókmenntum
og listum í næsta nágrenni fyrir
1970 nema að það skari réttrún-
aðinn.
Umræddur Birgir Andrésson
hefur valið sér það hlutskipti í
list sinni, að róta við fortíðinni
og þá helst þeirri er hann veit
næst sér og jafnframt hugar
hanns stíft að möguleikum sjón-
arinnar og má það jafnframt
vera fyrir áhrif frá því, að hann
hefur alist upp með blindu í
næsta sjónmáli.
Á síðustu sýningu á Kjarvals-
stöðum sýndi hann ljósmyndir
af sérkennilegum persónuleikum
og utangarðsmönnum, sem hann
hafði leitað uppi og stækkað. Það
var sterk og eftirminnileg sýning
og hann hefði allt eins getað
haldið áfram á þeirri braut, því
af nógu er að taka og nálgast
má vettvanginn frá mörgum hlið-
um.
Og þó að sýning hans í Nýiista-
safninu sé mjög svo frábrugðin
þá höfðar hún einnig til fortíðar-
innar og hefur því skyldan
grunntón.
Um er að ræðar nokkrar stór-
ar ljósmyndir, er hafa hlotið
nafnð „Ályktun“, og sýnast vera
uppgröftur formninja. En hvaða
ályktun skoðandinn á svo að
draga af þessum myndræna
gjörningi er ekki gott að segja,
því að honum er ekki fylgt úr
hlaði með nánari útlistan.
í stóra salnum eru annars kon-
ar myndir, sem virka sem fornm-
ræn stafatákn og munu eiga að
vera framhald ljósmyndanna og
vísa til nafngiftar sýningarinnar
Nálægt — lestur. Hér er sem
sagt umræða í gangi um að lesa
og meðtaka það sem í nálægð
er og tengist fortíðnni, en form-
rænt séð er þó skylt nútíðinni.
Hé er um rétta stefnumörkun
að ræða og trúa mín er sú að
slíkar þreifingar hljóti mun frek-
ar hljómgrunn meðal framsæk-
inna núlistamanna erlendis, en
endurrómur þess sem þegar hef-
ur verið gert ytra og svo ríkulega
prýðir listhúsaflóru okkar. Og
minna má á máltækið, að sælla
er að gefa en þiggja.
Jafnhliða teningar
Á efri hæðum er annars konar
sýning og henni er ekki fylgt úr
hlaði með neinu nema þögninni.
Að sjálfsögðu mætti segja, að
form teningsins, eins og öll önnur
frumform, sé allstaðar í kringum
okkur og þannig séð geti það
skírskotað til fortíðar, nútíðar og
framtíðar. En um tímalaust form
er að ræða og naumhyggja skír-
kotar öðru fremur til formsins í
sjálfu sér og algjörleika sínum,
en að segja nokkra sögu. Hún
er þannig sjónræn umræða frek-
ar en að höfða til táknhyggju og
lestrar.
Og þegar maður finnur til
nálægðar og hjartsláttar á sýn-
ingunni í neðri sölunum ríkir
þögn og tóm og kuldi í þeim efri.
Myndlistarmaðurinn Þór Vig-
fússon er einn þeirra íslenzku
nýlistarmanna, er telja sér skylt
að greina frá því sem er að ger-
ast fyrir utan landsteinana og
gera það eins fljótt og mögulegt
er. En þó telst þetta iðulega
formræn rökhyggja, sem gengið
hefur yfir í áratugi áður en hún
nær hingað á útnárann, er lyft
á stall og verðlaunuð.
Finnist einhveijum „útnári“
vera útjaksað og ofnotað orð, þá
vill rýnirinn vísa til þess, að það
kemur jafnan upp á yfirborðið
er hann sér slíkar endurtekningar
á því sem hann hefur áður séð
í ótal útgáfum á sýningum er-
lendis í aldarfjórðung.
Auðvitað er leikurinn klassísk-
ur og sem slíkur á hann fullan
rétt á sér, en hér er of augljóst
að um fulltrúa „réttrar listhugs-
unar“ er að ræða til að sýningin
veki viðbrögð.
Létt húsgögn
á lágu verði
KRINGLUNNI 7 • SIMI 91-686650
...fyrir fólkið í landinu
5.900, -
ROGSTA borð
3.900, -stk.
ROGSTA stóll
12.500,-
DALSHULT stóll
Við höfum fengið nýtt úrval af hinum vinsaelu
basthúsgögnum á hagstæðu verði. Þetta eru
sterkleg húsgögn með léttu yfirbragði sem setur
framandi blæ á umhverfið.
39.500,-
KILAFORS sófi
24.700,-
6.900,-
JIPPO stór kista
19.600,- heildarverð
4.900,-
JIPPO lítil kista
12.600,-
IVETOFTA stóll
með skemli
5.600,-
NIKKALA stóll, grænn
4.400, - FRYELE borð
5.400, - FRYELE stóll
9.800,- FRYELE sófi
Mánud. - föstud. kl.10-18.30
Laugardaga frá kl. 10-16
Sunnudaga lokað