Morgunblaðið - 30.04.1993, Síða 10

10 G>
MOfiGUNBLADIÐ FÖSTUDAGUR 30. APRÍL 1993
Wed gætni skal
götur aka.
UMFERÐARRÁÐ
VIÐHfllD
OG VIDGERÐIR
LESIÐ
ÁDEKK
ÞESSA dagana sveitast
starfsmenn dekkjaverk-
stæða blóðinu við að setja
sumardekk undir bíla
landsmanna - og þó eru
annir þeirra líklega minni
nú en á haustin þegar
hálka og snjór reka á eftir
að skipt sé um dekk.
Sumir bíl-
eigendur láta
sig að vísu
hafa það að
aka á vetrar-
dekkjunum á
meðan þau
endast og
kaupa svo ný.
Raunar er slík
fjárfesting,
hvort heldur
sem keypt eru vetrar- eða sumar-
dekk, ekkert tiltökumál fyrir
flesta eins og á árum áður þegar
dekkjum var helst ekki hent fyrr
en farið var að skína í striga því
að þau þóttu dýr. Og breytingar
í þessu efni snerta ekki einungis
pyngjuna. Þverbandahjólbarðar,
sem svo hafa verið kallaðir og
nú eru alls ráðandi („radial“, sjá
mynd 1), eru að flestu leyti betri
en skábandahjólbarðar („diag-
onal“) eins og áður tíðkuðust.
Bílar eru rásfastari, að minnsta
kosti þegar ekið er á malbiki,
og láta að öllu leyti betur að
stjórn. Að auki er haft fyrir satt
að slík dekk veiti minna viðnám
í akstri svo að eldsneytisspamað-
ur verður nokkur.
Ójafnt slit
Þrátt fyrir þessar staðreyndir
létu íslendingar sér fátt um
finnast, að minnsta kosti fyrsta
kastið, og voru lítt ginnkeyptir
fyrir þessari nýjung þegar farið
var að flytja bíla með skábanda-
hjólbörðum til landsins fyrir um
15-20 árum eða svo. Þeir voru
umsvifalaust teknir undan og hin
gerðin sett undir í staðinn. Eng-
um dylst víst hvenær þörf er á
að kaup ný dekk. Ef þau á hinn
bóginn slitna óvenjufljótt eða
ójafnt verður líklega flestum það
fyrst fyrir að spyrja hvers vegna
og leita svars.'Þeir sem eru öllum
hnútum kunnugir geta t.d. strax
lesið af ástandi dekkja ýmislegt
um ástand bílsins og jafnvel eig-
andann líka.
í tilefni af því
að nú eru
sumardekk
dregin fram
verður efni
pistils dags-
ins í dag
þetta: Lesið á
dekk. Ef
greina má
dekkjaslit af
því tagi sem
sýnt er á mynd 2.A þarf augljós-
lega að stilla millibil milli hjóla
en um það hefur áður verið fjall-
að. Slitið orsakast af því að um
leið og dekkið snýst er það dreg-
ið á hlið eftir götunni og þeim
mun meiri sem skekkjan er þeim
mun fyrr slitnar það og slitið
getur áður en varir náð inn í
striga. Jafnframt liggur í augum
upp að álag á stýris- og fjaðra-
búnað er að sama skapi meiri
en eðlilegt má teljast. Slit eins
og fram kemur á mynd 2.B staf-
ar af því að alltof mikið loft
hefur verið í dekkinu. Jaðramir
ná aldrei að snerta götuna, allt
álagið er á miðju dekksins.
Of lítið loft
Á mynd 2.C er þessu öfugt
farið. Alltof lítið loft hefur verið
í dekkinu og því hefur það slitn-
að meira á jöðrunum en í miðju.
Með réttu má fullyrða að dekk
slitna oftar ójafnt af þeim sökum
að ekki er hirt um að fylgjast
með loftþrýstingi í þeim en nokk-
urri annarri ástæðu. Hér kemur
vafalaust ýmislegt til, s.s. hirðu-
leysi eða þekkingarleysi. Rétt er
í hliðum þverbandahjólbarðans eru gúmmístrengir í tveimur lög-
um sem ná frá einni hlið til annarrar. Þeir liggja eins og geislar
út frá miðju rétt eiins og radíus í hring - þaðan er komin nafn-
giftin. Fleiri lög umlykja síðan hjólbarðann, þvert á böndin eins
og belti.
að vekja á því athygli að hiti
getur haft sitt að segja þegar
mældur er loftþrýstingur í dekkj-
um, bæði hitastig úti og líka það
hvort dekkin eru heit af langri
keyrslu. Ævinlega skyldi því
loftþrýstingur mældur þegar
dekk eru köld. Þegar dekk tálg-
ast upp öðrum megin eins og
sýnt er á mynd 2.D þarf að stilla
millibil og þó einkum halla ef
það er þá hægt. Sé fjaðrabúnað-
ur hins vegar slitinn, demparar
famir að leka og orðnir ónýtir,
sláttur í spindilkúlum eða
spymufóðringar lélegar, getur
halli hjóla breyst mjög þegar
ekið er yfír ójöfnur á vegi. Afleið-
ingin verður þá sú sem sýnd er
á mynd 2.E. Fleira mætti nefna
sem auðveldlega má lesa af
dekkjum en hér skal tvennt talið
í viðbót. Titringur eða skjálfti í
stýri þegar ekið er greitt, en
venjulega verður þessa vart á
ákveðnum hraða, stafar af því
að hjól hafa ekki verið jafnvæg-
isstillt. Slíkt má stundum sjá sem
slitbletti á dekkjajöðrum. Einnig
getur strigalag inni í dekkjum
brostið, einkum þegar ekið er á
hvassar brúnir. Þá hlaupa þau
upp á bletti og myndast eins og
kýli á þeim, oft bæði að framan
og aftan sömu megin. g
Morgunblaðið/Ámi Sæberg
TJARA og salt sem sest á bílinn þarf að hreinsa af með tjöruuppleysi.
Vorhreingerning á bílnum
AÐ LOKNUM vetri þarf margt
að athuga í sambandi við þrif á
bílnum. Skola þarf burt tjöru og
salt sem safnast hefur fyrir og
huga að ýmsu. Hér á eftir verður
fylgt ráðleggingum fagmanna á
Bónstöðinni hjá Jobba, Skeifunni
17.
Bíllinn er þveginn vandlega með
tjöruuppleysi. Þá er bíllinn skolaður
með volgu vatni, (í köldu vatni
storknar tjaran og saltið og situr
eftir í lakkinu). Salt og tjara setjast
líka á undirvagn og vél bílsins sem
þarf að þvo burt á sama hátt. Mikið
salt á bflvél getur leitt til útleiðslu í
rafmagni.
Bíllinn bónaður
Veljið alltaf bílabón sem lítið þarf
að nudda því það er sama hve mjúk
tuskan er, það verður ekki hjá því
komist að rispa lakkið örlítið i hvert
sinn sem þvegið eða bónað er. Gott
er að nota stinna bursta við þessi þrif.
Margar gerðir vinilhreinsiefna eru
fáanleg hér á landi. Berið vinilhreins-
inn á allt plastefnið utan á bflnum,
kannski verður að fara tvær til þijár
umferðir til að árangurinn verði eins
og ætlast var til. Ef gljáinn í lakkinu
er ekki nægur og lakkið virðist matt,
getur þurft að massa það til að fá
góðan gljáa í það. Það er verk sem
fæstir bíleigendur gera sjálfír því það
krefst góðra tækja svo vel takist.
Hurðaföls og rúður
Því næst eru allar hurðir bílsins
opnaðar. Hurðaföls þarf að hreinsa
vel því þar er tjara og salt eftir vetur-
inn. Þetta er þolinmæðisverk, því
erfitt er að komast að með tuskuna
við lamir. í hurðarstafninum er rofí
sem kveikir inniljós í bflnum. Salt
getur komist í rofann og valdið bil-
un. Þa er nóg að skola hann með
volgu vatni.
Teppl hreinsuð
Gúmmímottur þarf að þvo með
tjöruuppleysi og skola með volgu
vatni. Berið ekki vinilhreinsi á mott-
ur því með því geta þær orðið hálar.
Teppin sjálf er oftast nóg að ryksuga
ef vel hefur verið gengið um bílinn.
En ef tjara er í þeim, salt og önnur
óhreinindi, eða bleyta hefur komist
í þau og fúkki, verður að djúphreinsa
þau. Það getur verið mikið verk sem
krefst góðra véla.
Þegar bíllinn er orðinn hreinn og
gljáandi er um að gera að halda
honum í þessu ástandi sem lengst.
Hafið ávallt ykkar eigin þvottakúst
og vaskaskinn í bílnum því á þvotta-
plönum eru kústamir misjafnir og
geta verið smitaðir tjöru og sandi.