Morgunblaðið - 02.10.1994, Síða 2

2 B SUNNUDAGUR 2. OKTÓBER 1994
MORGUNBLAÐIÐ
stofnað félag íslenskra hestaeigenda
í Slóveníu og við 'er að bætast félag
á írlandi. Þess má geta að tveir ís-
lenskir hestar eru í Hong Kong. Þessi
erlendu hestamannafélög eru nær 280
talsins og bera flest nöfn íslenskra
hesta. Fjölmennust eru félögin í
Þýskalandi og á Norðurlöndum, í
Danmörku og Svíþjóð, en einnig í
Asturríki, Sviss, Frakklandi og Stóra-
Bretlandi. Þessi félagsskapur er nokk-
uð gildur þáttur í markaðssetningu
íslenska hestsins erlendis.
Mikil starfsemi er í kringum þessi
hestamannafélög erlendis, útgáfur,
kennsla og mót, sem efnt er til.
Áður voru þetta Evrópumót eigenda
íslenskra hesta, en nú eru það heims-
mót, sem haldin eru annaðhvert ár,
þar sem hestaeigendur vestanhafs
eru þátttakendur. Og sækja þau,
keppa og sýna, bæði Islendingar og
útlendingar, svo sem kunnugt er.
Eru þessi mót mótvægi við stórmótin
á íslandi. Nú síðast sóttu mótið 1993
í Hollandi um 10.000 manns.
Yfir 2.000
reidhesta útflutningur
Til að halda í við eftirspumina inn-
anlands og erlendis er ekki íjarri lagi
að þurfi að fæðast á íslandi 7.800
folöld á ári. Að endumýjunarþörfin
sé um 2.400 lífhross, en með því að
rækta verða vitanlega affoll. í grein
um stöðu hrossaræktar segir Kristinn
Hugason, hrossaræktarráðunautur,
að ætla megi að ending reiðhesta sé
7-10 ár. Megi álykta að markaður sé
fyrir um 1.500 gelta reiðhesta á ári
og auk þess megi gera ráð fyrir að
900 hesta þurfí til endumýjunar á
reiðhestakosti hrossaræktenda og á
smala- og vinnuhestum bænda. Hann
leiðir einnig getum að því að 9.000
hryssur sem notaðar eru til undaneld-
is standi að baki 7.000 ásettum folöld-
um.
Útflutningurinn hefur aukist úr
250 til 300 hrossum á ári þegar Fé-
lag hrossabænda tók að sér forustu
um útflutninginn 1985 upp í 2.485
hrossa útflutning í fyrra, segir í nýju
fréttabréfí þeirra, en 50 ár eru liðin
síðan farið var að markaðssetja is-
lenska reiðhestinn erlendis. Árin á
undan hafa verið fluttir út um 2.000
hestar. Segir þar að verð hrossanna
sé hæst í Þýskalandi, um 30% hærra
en í Svíþjóð og um 100% hærra en á
íslandi. Markaðsverð folalda sé í
Þýskalandi um 100-150 þúsund ís-
lenskar krónur, ódýrustu hesta um
250 þúsund, betri hesta um 350 þús-
und, keppnishesta 500 til 800 þúsund
og góðra kynbótahesta þar fyrir ofan.
Teikning Pétur Behrens
margt fleira saman. Undirstaðan er
auðvitað hrossaræktin. Er ekki
fjarri lagi að árlega fæðist 7.800
folöld til að halda stofninum við. í
Félagi hrossabænda eru rúmlega
600 manns og er þar miðað við þá
sem eiga 28 hesta og fleiri, en all-
flestir bændur og margir aðrir eiga
nokkur hross. í þeim samdrætti í
öðrum búgreinum, sem orðið hefur
með minnkandi kvóta, hafa margir
bændur getað bætt á sig hrossum.
Einkum hafa þeir sem voru í kjöt-
framleiðslunni aðlagað sig auknum
útflutningi á reiðhestum og breytt
yfir í uppeldi reiðhesta. Eins og
Halldór Gunnarsson, framkvæmda-
stjóri hrossabænda, orðaði það:
„Þetta er vaxandi grein. Þessi sókn
í útflutning á reiðhestum er mikið
ævintýri. Þjóðverjar, sem eru stærsti
innflytjandi íslensku reiðhestanna,
segja að markaðsetningin sé rétt
að byrja og við höfum miklar vænt-
ingar um samstarf við þá. M.a. með
því að setja upp þar úti hestamið-
stöðvar með reiðskólum og hesta-
ferðum milli búa til að gefa fólki
kost á að kynnast íslenska hestinum
þar. Ef við berum gæfu til að halda
rétt á vonust við til mikils vaxtar í
greininni".
75 þúswnd hross ó landinu
Dálætið erlendis á fslenska hest-
inum byggist á þeirri miklu grósku
sem er í iðkun hestamennskunnar' í
landinu sjálfu og vaxandi gæðum á
öllu sem að henni lýtur. Um allt land
eru hestamannafélög, 49 talsins með
800 skráðum félögum og er áætlað
að 4-5 standi að baki hveijum einum,
makar, böm og vinir sem nota hest-
ana. Er þar þegar komin talan 40
þúsund en fleiri bregða sér eflaust
stöku sinnum á bak um land allt.
Félögin mynda Landssamband
hestamannafélaga, sem allt frá 1950
hafa efnt til landsmóta fimmta hvert
ár, en fjórðungsmóta í hinum ýmsu
landsfjórðungum þess á milli, auk
þess sem félögin efna til móta í sín-
um heimasveitum. Þetta eru mjög
fjölsótt mót, talið að um 12.000
manns hafí sótt síðasta landsmót á
Hellu og þá ótalin böm og fleiri. Fer
mjög vaxandi að börn og unglingar
taki þátt í hestamennskunni og þeirri
miklu félagsstarfsemi sem í kring
um hana er. „Þetta er góður félags-
málaskóli, þar sem þau læra að vinna
kerfisbundið," eins og Sigurður Þór-
hallsson, framkvæmdastjóri Lands-
sambands hestamanna, orðaði það,
er við ræddum um hina gífurlegu
starfsemi sem er í kringum hesta-
mennskuna. Innan sambandsins
starfar sérstakt hestaíþróttasam-
band, sem er aðili að íþróttasam-
bandi íslands.
Hestamannaf élög i 19 löndwm
Landsmótin sækja ekki aðeins
íslenskt hestafólk heldur líka unn-
endur íslenska hestsins erlendis. Á
síðasta landsmót komu um 5.000
beinlínis til þess að sækja það er--
lendis frá. Þetta fólk greiðir ferðir,
uppihald í landinu, ferðir um landið
og kaupir sér þá oft hest í leiðinni
og jafnvel íslenskan hund, lopapeys-
ur, reiðtygi o. fl. Þessir eigendur
íslenskra hesta virðast um leið og
þeir unna sínum hesti taka ástfósýri
við landið og allt íslenskt. Þykir ís-
lendingum, sem hitta þá á mótunum
erlendis, gaman að sjá þetta fólk í
íslenskum lopapeysum, með sýning-
arbása sem minna á íslenska bæinn,
jafnvel með bjór á tunnum sem kall-
ast íslenskur víkingabjór og leggj-
andi á hestinn sinn íslenskan hnakk
og beisli, sem mörgum finnst lang-
fínast, áður en þeir ríða af stað með
íslenskan hund í humátt á eftir og
syngjandi íslensk lög sem það hefur
lært í íslandsferðum.
Erlendis eru sem fyrr segir orðnir
hátt í jafn margir íslenskir reiðhestar
sem hér heima eða um 60 þúsund.
Þeir eigendur hafa líka með sér hesta-
mannafélög, sem mynda Landssam-
tök íslenskra hestamanna, FEIF. Fé-
lögin eru í 19 þjóðlöndum, 17 í Evr-
ópu og vestanhafs í Kanada og
Bandaríkjunum. Nú síðast, meðan
ófriður er í gömlu Júgóslavíu, var
Félögin eru i 19
þjóólöndum, þessi
erlendu hesta-
mannafélög eru
nœr 280 talsins og
bera flest nöfn is-
lenskra hesta
Má ætla aó i skipu
legum feröum á
hestum taki þátt
4.500-5.000
manns
Ilandinu eru samkvæmt
skýrslum 75.200 hross og
talið að erlendis séu um
60 þúsund íslenskir hest-
ar. Umfang hrossaræktar
og hestamennsku er orðið
gífurlegt, miklu meira en
menn gera sér grein fyr-
ir. Stór hluti Islendinga
kemur með einhveijum
hætti að þessu. í hesta-
mannafélögunum einum
eru um 8.000 manns og
þykir líklegt að að baki
hveijum formlegum fé-
laga standi 4-5, sem yrði
þá allt að 40 þúsund manns. Að auki
er þetta orðinn talvert þýðingarmikill
þáttur í atvinnulífínu og teygir anga
sína í allar áttir, um allt land og til
útlanda. Hestamennskunni fylgir
veruleg atvinnusköpun í sveitum og
tekjur fyrir bændur, sem margir hafa,
þegar að þrengir með kvóta, snúið
sér að hrossunum og því sem þeim
fylgir. í kringum hestamennskuna er
margvíslegur iðnaður, útgáfur hér og
erlendis, flutningastarfsemi og ýmiss
konar þjónusta, að ekki sé talað um
hestaferðir útlendinga og leigur.
Hestafjöldinn sjálfur er eins og eim-
vagn sem dregur marga vagna. Ekki
er auðhlaupið að því að ná utan um
það gífurlega umfang sem fylgir ís-
lenska hestinum, en við höfum reynt
að kafa ofan í málið með viðtölum
við þá sem að þessu koma á ýmsum
stigum og gerst þekkja.
Margir sem talað var við vildu líkja
gróskunni í hrossarækt og hesta-
mennsku við sprengingu. Ekki síst
með tilliti til hinnar miklu þátttöku
innanlands, hestaferða erlendra
ferðamanna og útflutningi reiðhesta.
í rauninni hangir þetta allt og ótal