Morgunblaðið - 30.12.1994, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREINAR
FÖSTUDAGUR 30. DESEMBER 1994 23
Ráðherra leiðréttur
ÍSLENSK skáld og
rithöfundar hafa jafnan
verið fundvísir á sér-
kenni þjóðarinnar, sem
mönnum gjarnan yfir-
sést í amstri daganna.
Það er einmitt þessi
fundvísi, sem á sinn
þátt í ástsæld og virð-
ingu, sem þessir menn
hafa hlotið hjá íslenskri
þjóð. Hinn mikli ákafi
borgarstjórans í
Reykjavík, að láta að
óskum og þörfum olíu-
félágsins Irving Oil,
hefur minnt mig á hve
vel er lýst í bókmennt-
um okkar, virðingu og
undirgefni íslenska manna við allt
það sem útlent er. Þetta kemur til
dæmis víða fram í ritum Halldórs
Laxness og þar meðhöndlað með
meistaralegri kímni svo sem honum
er lagið. I einfeldni minni hélt ég
að við værum vaxnir upp úr þessari
áráttu og hún tilheyrði sögunni. Nú
sé ég að svo er ekki. Erlendir herra-
menn skulu hafa forgang.
Nú er liðið nokkuð á fjórða ár
síðan ég hætti að hafa afskipti af
olíuverslun. Ég minnist frá fyrri
árum margra erinda og ennþá fleiri
funda, sem haldnir voru með hafnar-
yfirvöldum Reykjavíkur til þess að
reyna að fá sómasamlega aðstöðu
fyrir olíubirgðastöð í Örfirisey. Það
tók áratugi að fá þokkalegt lóðarými
og hafnarbakki fyrir stór olíuskip
er enn ókominn. Reykjavíkurhöfn
hefur þó ávallt tekið allstóran skatt
af hverju olíutonni, sem um höfnina
hefur farið. Nú er hins vegar hlaup-
ið upp til handa og fóta og sam-
þykkt að búa til land með það sama
samkvæmt beiðni erlends aðila og
gefið upp að borgin þurfi ekki að
kosta til þessa nema 100 milljónum
króna á næsta ári. Jafnframt er
gefið fyrirheit um að byggja hafnar-
bakka, sem lauslega er áætlað að
muni kosta 400 milljónir. Stórmann-
lega verður að bregðast við fyrir
erlenda aðila. Einu sinni var það
stefna borgaryfirvalda að koma öll-
um olíubirgðastöðvum fyrir í Örfiris-
ey. Var þá miðað við að betur væri
komið umhverfismálum svo sem
mengunaráhættu og skipulagsmál-
um. Þá var einnig talið að Laugar-
nes, fegursta byggingarsvæði í
Reykjavík, myndi sóma sér betur
undir annað en olíugeyma. Ekkert
er of gott fyrir gest, sem er langt
að kominn. Kostnaður við byggingu
olíubirgðastöðvar í Örfirisey er miklu
meiri en í Laugarnesi, meðal annars
vegna fjarlægðar frá skipalægi.
Tekjur Reykjavíkurborgar af olíu-
innflutningi aukast ekki, þótt yfir-
bygging eigi sér stað á birgðastöðv-
um og fleiri aðilar skipti með sér
olíuinnflutningi. Hér er um að ræða
sóun á fjármunum og aukinn kostn-
að fyrir Reykjavíkurborg. Með tím-
anum verður það enginn annar en
íslenskur almenningur sem greiðir
þennan kostnað.
Ég ætla ekki að ræða hér þá bar-
áttu, sem ég á fyrri árum átti í fyr-
ir Olíufélagið hf. að fá sanngjarnan
hlut af bensínstöðvalóðum í borg-
inni. Á 32 árum tókst mér að fá fjór-
ar lóðir í þessum tilgangi. Nú er
öldin önnur og önnur viðbrögð. Irv-
ing Oil sögðu: „Við viljum fá 6-8
lóðir undir bensínstöðvar“. Eins og
á dögum ítalska Ioftflotans sagði
yfirþjónninn: „Takk fyrir“ og hneigði
sig. Samkvæmt skipun borgarstjóra
var hafin leit að auðum blettum í
borginni, sem þjóna mættu hinum
erlendu herrum. Ingibjörg Sólrún
borgarstjóri tilkynnir í Morgunbiað-
inu á aðfangadag að afgreiðsla á
bensínstöðvalóðum til Irving Oil
verði flýtt og afgreiðsla fari fram
miili jóla og nýárs eða strax eftir
áramót. Ekki hefur heyrst að bensín-
stöðvar væru of fáar á Reykjavíkur-
svæðinu eða þjónustu í þeim efnum
væri áfátt. Samt á í einu lagi að
fjölga þeim um allt að
30%. Hvaða vit er í
þessu? Ef svo fer fram
sem horfír er hér um
slys að ræða í mörgum
skilningi. T.d. skipu-
lagsslys, umferðarlegt
slys, rekstrarlegt slys,
umhverfisslys og síðast
en ekki síst slys í sam-
skiptum fyrirtækja og
borgar. Hver verður til-
trú atvinnurekenda til
borgaryfirvalda, ef þeir
geta átt von á að borg-
aryfirvöld afhendi er-
lendum aðilum í einni
svipan forgangsrétt að
lykilaðstöðu til þess að
stunda hér viðskipti og gera jafn-
framt verðlitla þá upþbyggingu sem
innlendir aðilar hafa verið að beijast
við í hálfa öld að koma upp?
Olíufélögin hafa á undanförnum
árum skilað dijúgum skattpeningum
til ríkis og borgar. Ljóst er að með
því að eyðileggja rekstrargrundvöll
bensínstöðva á Reykjavíkursvæðinu,
með brjálæðislegri yfirfjárfestingu,
Á að eyðileggja rekstr-
argrundvöll bensín-
stöðva á höfuðborgar-
svæðinu með yfirfjár-
festingu, spyr Vil-
hjálmur Jónsson.
Flaustursafgreiðsla
málsins getur skaðað
borgina um tugi
milljóna á ári.
er vegið að heildar útkomu félag-
anna. Ég er alveg viss um að hin
vanhugsaða flausturs afgreiðsla
þesa máls á eftir að skapa Reykja-
víkurborg um marga tugi milljóna á
ári hverju, varlega áætlað. Menn
eiga að geta treyst samþykktu
skipulagi borgarinnar. Ef því er
breytt, beinlínis til þess að skapa
nýjum aðila samkeppnisaðstöðu
gegn þeim, sem í góðri trú hafa
byggt upp rekstur eftir fyrra skipu-
lagi, kemur vel til greiða að skaða-
bótaréttur myndist gegn borginni.
Öll er meðferð borgarinnar á þessu
máli með ólíkindum.
Ég hóf þessi skrif með tilvísun til
íslenskra bókmennta og fer vel á
því að ljúka þeim með orðum Hall-
dórs Laxness úr ritgerð sem heitir
Gestrisni á íslandi:
„En laungum var einnig til á ís-
landi sú gestrisni, sem er meira til
að sýnast en vera, gestrisni fyrir-
manna við aðra fyrirmenn, gestrisni
til að auglýsa mikilmennsku sína
fyrir ókunnum mönnum, gestrisni
sem stöðutákni — iðulega falskt.
Fyrirfólkið á bænum gat vel lifað
við lítinn kost hvunndags og verið
matníðingar við hjú sín; en ef vanda-
lausan bar að garði úr fjarlægum
stöðum var slegið upp veislu.“
Höfundur er fv. forstjóri
Olíufélagsins hf.
Útsending alla virka daga kl. 12.46 til 23.46.
AuglýsinfiaAiímar:
814472,35150 og 35740
V Fax 688408 /
Morgunblaðinu hefur borizt eftir-
farandi greinargerð frá fósturmála-
sviði Félagsmálastofnunar Reykja-
víkurborgar, sem undirrituð er af
Hildi Sveinsdóttur:
HÆSTVIRTUR umhverfisráð-
herra, Össur Skarphéðinsson, kom
fram í tjölmiðlum um daginn vegna
þess að hann og kona hans voru að
ættleiða barn frá Kólumbíu. Slíkt er
ætíð ánægjuefni í lífi hjóna og er
þeim óskað til hamingju með bamið.
Við þetta gleðilega tækifæri sá
hæstvirtur ráðherra ástæðu til að
fara óviðeigandi orðum um ættleið-
ingar á íslenskum bömum og um þá
aðila sem sinna þessum málum.
Vegna þessara ummæla og vegna
þess hversu viðkvæm þessi mál geta
verið, sérstaklega gagnvart þeim
börnum sem málið varðar, er rétt
að upplýsingar um hvernig þessum
málum er háttað komi fram.
Samkvæmt íslenskum lögum er
ekki til framættleiðing, samskonar
því sem gerist erlendis, heldur er
börnum ráðstafað í fóstur til reynslu
með ættleiðingu í huga. Það er
grundvallarmunur á fóstri og ætt-
leiðingu. Með ættleiðingu öðlast
barnið allan lagalegan rétt eins og
um eigið bam væri að ræða og um
leið slitna öll iagaleg tengsl við kyn-
foreldra.
Á ári hveiju fara 10-14 böm í fóst-
ur á vegum Félagsmálastofnunar
Reykjavíkurborgar. Alls era 130 böm
í varanlegu fóstri hjá 102 fjölskyldum
og era fósturforeldrar úr öllum stétt-
um. Með varanlegu fóstri er átt við
að baminu er ráðstafað í fóstur til
16 ára aldurs eða þar til bamið verð-
ur sjálfráða samkvæmt lögum.
Hjón eða einstaklingar sem áhuga
hafa á því að gerast fósturforeldrar
þurfa að sækja um það formlega.
Ef hjónin hafa uppfyllt öll skilyrði
og verið samþykkt af barnaverndar-
nefnd sem hæfir fósturforeldrar,
komast þau á lista sem væntanlegir
fósturforeldrar. Þegar upp kemur sú
staða að bam eða böm þurfa á fóst-
urforeldrum að halda er leitað til
fólks sem er á ofangreindum lista.
Enginn fær númer á þessum lista,
heldur era það hagsmunir og þarfir
barnsins/barnanna sem ráða valinu.
Fóstur bama á vegum Félagsmála-
stofnunar Reykjavíkurborgar era í
Það er ómakleg ásökun
að félagsráðgjafar eða
vinir þeirra ganffl fyrir
við ættleiðingu á ís-
lenskum börnum, segir
í greinargerð Félags-
málastofnunar
Reykjavíkurborgar,
sem telur yfirlýsingar
ráðherra grafa undan
tiltrú manna á fagaðil-
um sem sinna málefnum
barna og ungmenna.
langflestum tilfellum barnavernd-
arúrræði, þ.e. barnið getur ekki ver-
ið lengur undir forsjá sinna kynfor-
eldra af einhveijum ástæðum og oft
eiga þessi böm við erfiðleika að stríða
og þurfa því mikla umönnun. Barn
sem er í fóstri hefur áfram umgengni
við sína kynforeldra og fósturforeld-
ram er skylt að upplýsa bamið um
sinn uppruna. Markmið með fóstri til
16 ára aldurs er þó það að bamið
nái að festa rætur hjá sinni fósturfjöl-
skyldu og líti á hana sem sína raun-
fjölskyidu. Meðalaldur bama sem fara
í fóstur til 16 ára aldurs er 3-4 ára.
Auðvelt er að koma yngstu börnunum
fyrir en mun erfiðara er að fínna fóst-
urforeidra fyrir þau eldri.
Stundum kemur fyrir að börn sem
ráðstafað hefur verið í fóstur til 16
ára aldurs, era ættleidd af sínum
fósturforeldrum. Ef ættleiðing verð-
ur að veruleika er það með sam-
þykki kynforeldra og vegna óska
barnanna.
Ættleiðing nýfæddra íslenskra
bama er mjög sjaldgæf og nærri
má geta að 1 barn á ári sé meðaltal-
ið. Þau rúmlega 3 ár sem undirrituð
hefur starfað að þessum málum hef-
ur hún haft afskipti af ættleiðingu á
fjórum nýfæddum börnum. Þremur
af þessum börnum var komið á fóst-
urheimili í gegnum Barnaverndar-
nefnd Reykjavíkur. Leitað var til
Félagsmálastofnunar Reykjavíkur-
borgar vegna eins barns af barna-
verndarnefnd úti á landi. í tveimur
tilvikum voru kynforeldrar búnir að
velja sjálfir foreldra fyrir barn sitt,
en í tveimur var samvinna við kynfor-
eldra um val af þeim lista sem fyrir
lá. I þremur tilfellum er umgengni á
milli barns og kynforeldra þrátt fyrir
ættleiðingu. Ekki var um nein óeðli-
leg vinnubrögð að ræða eins og ráð-
herra var með aðdróttanir um. Fóst-
urmálasvið Félagsmálastofnunar
Reykjavíkur tók til starfa árið 1985
og þau vinnubrögð sem lýst er að
ofan hafa verið viðhöfð síðan þá.
Eins og í upphafi greinir, er ekki
til á íslandi samskonar frumættleið-
ing og gerist erlendis. Ef kynforeldr-
ar óska eftir því að koma ófæddu
barni sínu í ættleiðingu, er barninu
ávallt komið í fóstur til reynslu í 3
mánuði með ættleiðingu í huga. Þess-
ir þrír mánuðir eru mjög erfíðir fyrir
fósturforeldra, því kynforeldrar geta
kallað eftir barni sínu á þessum
reynslutíma og er það þá barna-
verndamefndár að skera úr um fram-
tíðarstað barnsins.
Óhætt er að fullyrða, að allir sem
eru á lista Félagsmálastofnunar
Reykjavíkurborgar, til þess að gerast
fósturforeldrar, eiga þá ósk heitasta
að geta ættleitt ungt barn. Til er það
fólk á lista sem segist einungis vera
tilbúið til að ættleiða lítið barn, en
treystir sér ekki til þess að gerast
fósturforeldrar. Allir þeir sem sækj-
ast eftir að vera á umræddum lista
og hafa samþykki barnavemdar-
nefndar koma til greina, hvort sem
um er að ræða fóstur eða hugsanlega
ættleiðingu.
Yfirlýsingar ráðherra, þess efnis
að félagsráðgjafar eða vinir þeirra
gangi fyrir við ættleiðingar á íslensk-
um börnum, er því ómakleg ásökun.
Yfirlýsingar af þessum toga eru ein-
ungis til þess fallnar að grafa undan
tiltrú manna á fagaðilum sem sinna
málefnum barna og ungmenna. Jafn-
framt er hætta á að neikvæð um-
ræða af þessum toga komi illa við
börn sem eru í fóstri eða eru ætt-
leidd og fjölskyldur þeirra.
INNLAUSNARVERÐ
VAXTAMIÐAVERÐTRYGGÐRA
SPARISKIRTEINA RÍKISSJÓÐS
Hinn 10. janúar 1995 er tuttugasti fasti gjalddagi vaxtamiða verðtryggðra
spariskírteina ríkissjóðs í 1. fl. B 1985.
Gegn framvísun vaxtamiða nr. 20 verðurfrá og með 10. janúar n.k. greitt sem hér segir:
Vaxtamiði með 5.000 kr. skírteini = kr. 555,20
■■ ■■ 10.000 kr. skírteini = kr. 1.110,40
» .. 100.000 kr. skírteini = kr. 11.104,00
Hinn 10. janúar 1995 er átjándi fasti gjalddagi vaxtamiða verðtryggðra
spariskírteina ríkissjóðs í 1. fl. B 1986.
Gegn framvísun vaxtamiða nr. 18 verður frá og með 10. janúar n.k. greitt sem hér segir:
Vaxtamiði með 50.000 kr. skírteini = kr. 4.963,30
Ofangreind fjárhæð er vextir af höfuðstól spariskírteinanna fyrir tímabilið
10. júlí 1994 til 10. janúar 1995 að viðbættum verðbótum sem fylgja hækkun
sem orðið hefur á lánskjaravísitölu frá grunnvísitölu skírteinanna.
Athygli skal vakin á því að innlausnarfjárhæð vaxtamiða breytist aldrei eftir gjalddaga.
Innlausn vaxtamiða fer fram gegn framvísun þeirra í afgreiðslu Seðlabanka íslands,
Kalkofnsvegi 1, Reykjavík og hefst hinn 10. janúar 1995.
Reykjavík, 30. desember 1994.
SEÐLABAMG ÍSLANDS
Gestrisni í
Reykjavík
Vilhjálmur
Jónsson