Morgunblaðið - 31.12.1994, Qupperneq 6

6 B LAUGARDAGUR 31. DESEMBER 1994
MORGUNBLAÐIÐ
á flokksþinginu í júní s.L, eru þess-
ar: Landið verði allt eitt kjördæmi.
Kosningaaðferðin verði hlutfalls-
kosningar með persónuvali. Komið
verði í veg fyrir varasama fjölgun
flokka með skilyrði um lágmarks-
fylgi til þess að listar fái úthlutað
þingsætum.
Þetta eru einu tillögumar sem
settar hafa verið fram um lausn á
núverandi misrétti og mannrétt-
indabrotum sem uppfylla þær kröfur
sem almenn samstaða er um.
* Allir hafa jafnan atkvæðisrétt án
tillits til búsetu.
* Þingstyrkur flokka verði í sam-
ræmi við kjörfylgi þeirra.
* Kosningakerfið lagar sig sjálf-
krafa að breytingum á búsetu. Það
þarf ekki að hringla með það á fárra
ára fresti.
* Það dregur úr fyrirgreiðsluspill-
ingu og örvar þjóðarsamstöðu frem-
ur en hrepparíg.
* Það sameinar kosti einmennings-
kjördæma og listakosninga með því
að auðvelt er að bjóða upp á per-
sónuval. Unnt er að raða frambjóð-
endum á sama lista eða veija þing-
mannsefni af mörgum listum.
* Kerfið er einfalt og öllum auðskil-
ið.
* Fækkun þingmanna er auðveld í
framkvæmd.
* Kerfíð er líklegt til að greiða götu
kvenna og ungs fólks til áhrifa.
* Kerfið mun fækka sendisveinum
sérhagsmuna á þingi og hækka
staðal stjómmálamanna.
Með því að tryggja kjósandanum
persónuval, annaðhvort á lista þess
flokks sem kjósandinn kýs eða að
kjósandinn geti valið þingmannsefni
af mörgum listum er komið í veg
fyrir hættu á auknu flokksræði, sem
helst hefur verið talið þessum tillög-
um til foráttu.
Það er misskilningur að þessum
tillögum sé stefnt gegn hagsmunum
landsbyggðarinnar. Stjómmála-
flokkunum verður það áreiðanlega
keppikefli að ná fótfestu og fylgi
um land allt. Flokkamir em því lík-
legir til þess af eigin hagsmuna-
ástæðum að bjóða upp á frambjóð-
endur með staðarþekkingu í hérað-
um og skírskotun vítt og breytt um
landið. Það vill oft gleymast að mis-
vægið er ekki aðeins á milli lands-
byggðar og þéttbýlis heldur einnig
á milli landsbyggðarkjördæmanna
innbyrðis.
Þetta er eina heildstæða lausnin
sem stenst til frambúðar. Allir aðrir
kostir sem nefndir hafa verið til
sögunnar era smáskammtalækning-
ar sem kalla á eilíft hringl með sjálft
kosningakerfið. Það er óþolandi.
Miðað við dapurlega reynslu af
hrossakaupum flokksforystu og
þingmannahópa við seinustu breyt-
ingar á kjördæmakerfinu þarf nú
að gera almenningi ljóst hvað flokk-
amir vilja ekki í þessu máli. Alþýðu-
flokkurinn mun ekki taka þátt í
pólitískum hrossakaupum í þessu
máli sem felur það í sér að sam-
þykkja stjómarskrárbreytingu sem
verður úrelt þegar hún á að taka
gildi að fjóram áram liðnum. Þá
væri verr af stað farið en heima
setið.
4.
Hver verða helstu baráttumál
flokks þíns í kosningunum í vor?
Eftir átta ára stjómarsetu á erf-
iðum tímum hlýtur Alþýðuflokkur-
inn að leggja verk sín undir dóm
kjósenda.
Jafnaðarmenn eru stoltir af þvl
að flokkur þeirra hefur ekki látið
erfiðleikana buga sig heldur haft
þrautseigju og úthald til að sigrast
á þeim. Þetta hefur verið erfið varn-
arbarátta en hún hefur borið óum-
deildan og ótvíræðan árangur. Ár-
angurinn lýsir sér meðal annars í
eftirfarandi:
Öfugt við gengiskollsteypur og
óðaverðbólgu fyrri ára, einkum í
kjölfar aflabrests, ríkir nú stöðug-
leiki og festa í íslensku efnahagslífi
sem aldrei fyrr. Verðbólgan er horf-
in. Framfærslukostnaður heimil-
anna hefur í fyrsta sinn í lýðveldis-
sögunni ekki hækkað um tólf mán-
aða skeið og matvælaverð hefur
lækkað. Þjóðin er hætt að lifa um
efni fram vegna þess að viðskipta-
jöfnuður þjóðarbúsins við útlönd
verður hagstæður þrjú ár í röð. Það
þýðir að skuldasöfnun þjóðarbúsins
hefur verið stöðvuð, þótt hið opin-
bera haldi áfram að safna skuldum.
Vaxtabyrði skuldugra heimila og
fyrirtækja hefur minnkað sem svar-
ar 8 milljörðum í auknu ráðstöfun-
arfé á ári. Skuldir fyrirtækja fara
minnkandi og afkoma batnandi en
það dregur úr atvinnuleysi og skap-
ar innstæðu fyrir bættum kaup-
mætti. Samkeppnisstaða útflutn-
ings og samkeppnisgreina er betri
en verið hefur áratugum saman.
Hagvöxtur er að glæðast eftir sjö
ára stöðnun - jafnvel hnignun.
Nýjustu tölur staðfesta að atvinnu-
leysi er í rénun.
Samdráttur í þjóðarframleiðslu
og þjóðartekjum hefur komið I veg
fyrir að stjómarflokkamir næðu því
markmiði sínu að koma á jafnvægi
í ríkisbúskapnum. Þar veldur mestu
tekjubrestur vegna samdráttar og
aukin útgjöld vegna baráttunnar við
atvinnuleysið. í aðdraganda kjara-
samninga hefur ríkisstjórnin gefið
tóninn um atvinnuskapandi aðgerðir
til skamms tíma; nýsköpun í at-
vinnulífi, markaðssókn og örvun
fjárfestingar með yfirlýstum breyt-
ingum á sjóðakerfí og skattalögum.
Auk þess hefur ríkisstjómin beitt
sér fyrir aðgerðum sem stuðla að
tekjujöfnun, t.d. með framlengingu
hátekjuskatts, afriámi tvísköttunar
lífeyrisgreiðslna, hækkun skattleys-
ismarka, samstarfí við lánastofnanir
og lífeyrissjóði um skuldbreytingar
vegna greiðsluerfiðleika lántakenda
húsnæðiskerfisins, og frekari að-
gerðum til jöfnunar húshitunar-
kostnaðar.
Það sem á vantar til að festa stöð-
ugleikann í sessi og örva nýfjárfest-
ingu og atvinnusköpun er samstaða
um kjarasamninga sem tryggi
kjarabætur án kollsteypu og lækkun
á verði lífsnauðsynja með vaxandi
samkeppni á grandvelli GATT-
samningsins. Alþýðuflokksmenn
munu I þessari kosningabaráttu
leggja áherslu á að flokkur sem
skilar jafn miklum árangri við erfíð-
ar aðstæður verðskuldi traust -
fremur en þeir sem eingöngu þríf-
ast á óánægju eða leitast við að
véla til sín fylgi með fagurgala,
gylliboðum og skrumi.
Þessar kosningar munu snúast
um atvinnuna og lífskjörin. Baráttu-
mál Alþýðuflokksins á næsta kjör-
tímabili verða m.a. þessi:
Að byggja á nýfengnum stöðug-
leika nýtt framfaraskeið í atvinnulíf-
inu til þess að útrýma atvinnuleysi.
Að nýta efnahagsbatann til þess
að jafna lífskjörin í samvinnu ríkis-
valds og verkalýðshreyfingar.
Að vinna að samstöðu um aðildar-
umsókn að Evrópusambandinu og
tryggja þannig framtíðarhagsmuni
þjóðarinnar á sviði atvinnu- og efna-
hagsmála sem og öryggismála. Það
mun einnig festa stöðugleikann í
sessi til frambúðar með lækkun
verðlags á lífsnauðsynjum.
Að nýta kosti þess samstarfs við
helstu markaðsþjóðir okkar til þess
að laða erlent fjármagn og tækni-
kunnáttu til samstarfs við íslenska
aðila um uppbyggingu fjölbreyttara
atvinnulífs.
Að festa í sessi með afdráttar-
lausum hætti lagaákvæðin um sam-
eign þjóðarinnar á fískimiðunum og
að tryggja þjóðinni sanngjarnan af-
rakstur auðlindarinnar. Einnig verð-
ur að koma í veg fyrir að forrétt-
indaaðilar nái að kasta eign sinni á
auðlindina eða nýta hana í einka-
þágu með því að veðsetja hana í
þágu eigin atvinnurekstrar.
Að tryggja að við framkvæmd
GATT-samninganna verði sann-
gjamt tillit tekið til hagsmuna neyt-
enda jafnt sem framleiðenda þannig
að heilbrigð samkeppni leiði til
lækkaðs vöruverðs innanlands.
Að halda áfram endurskipulagn-
ingu ríkisfjármála með það fyrir
augum að draga úr ríkisútgjöldum
um leið og velferðarkerfið er nýtt
með markvissari hætti til tekjujöfn-
unar með breyttri forgangsröðun
útgjalda, sem dæmi um það verði
megin áhersla lögð á aukin gæði
skólastarfs og áætlunum um það
fylgt eftir með auknum fjárveiting-
um á forgangssviðum.
5.
Hvaða stjómarmynstur telur þú
æskilegast að kosningum loknum?
Það stjórnarmynstur sem líkleg-
ast er til að tryggja framgang þeirr-
ar stefnu sem að framan er lýst.
Jóhanna Sigurðardóttir, oddviti Þjóðvaka
Atvinna, jöfn-
uður, velferð
í.
ER UNNT að varð-
veita efnahagslegan
stöðugleika? Er ný
þjóðarsátt nauðsynleg
forsenda við núverandi
aðstæður?
Það er fyrst og
fremst fyrir tilstuðlan
launafólks að tekist
hefur að tryggja efna-
hagslegan stöðugleika
og bætt rekstrarum-
hverfi atvinnulífsins á
umliðnum árum. Ár-
angurinn sjáum við
m.a. í lágri verðbólgu,
vextir hafa lækkað,
viðskiptajöfnuður er
hagstæður og fyrirtækin hvert af
öðru skila hagnaði og minnka
skuldir sínar. Nú er boðað að botni
efnahagslægðarinnar sé náð, efna-
hagsbati sé framundan og að
landsframleiðsla og þjóðartekjur
muni aukast á næsta ári.
Sá skuggi sem yfir þessu hvílir,
er að þessi árangur hefur kostað
miklar fómir Iaunafólks m.a. með
gífurlegri skattatilfærslu frá
launafólki til atvinnurekstrarins til
að sporna gegn atvinnuleysi og
með því að þrengt hefur verið að
velferðarkerfinu. Því var það eins
og blaut tuska framan í launafólk,
að í síðustu fjárlögum ríkisstjórn-
arinnar, þar sem boðuð er upp-
sveifla og bati í efnahagslífinu, að
skert er þjónusta, kjör og aðbúnað-
ur aldraðra, fatlaðra og atvinnu-
lausra og annarra sem höilum
fæti standa í þjóðfélaginu, en stór-
eigna- og hátekjufólki hlíft.
Skattastefna ríkisstjórnarinnar
sem endurspeglar skattaparadís
fyrirtækja og fjármagnseigenda
skal áfram standa, þrátt fyrir efna-
hagsbatann, en skattaklyfjarnar
áfram lagðar af fullum
þunga á þá sem síst
skyldi.
í vaxandi sam-
keppni við aðrar þjóðir
er fjárfesting í mennt-
un lykilatriði. En bat-
inn er ekki nýttur til
þeirrar nýsköpunar í
atvinnulífinu sem fjár-
festing í menntun er.
Á sama tíma og
þrengt er að heilbrigð-
is- og menntakerfinu
og aðbúnaði þeirra
verst settu éra þeir
sem peningana eiga í
þjóðfélaginu áfram
undir verndarvæng
stjórnvalda. Það virðist bannorð á
stjórnarheimilinu að skattleggja
160 milljarða peningalegar eignir
hátekjufólks, sem margt er með
40-50 milljónir í skattfijálsum pen-
ingalegum eignum, skattur er af-
numinn af stóreignafólki með yfir
8 milljónir í tekjur og 20 milljón
króna skuldlausar eignir, sem í
ofanálag fá líka 500 króna raun-
hækkun á persónuafslætti á næsta
ári, en sú fjárhæð er það eina sem
kemur uppúr skattapakka ríkis-
stjórnarinnar til láglaunaheimil-
anna.
Það er vissulega eitt brýnasta
verkefnið framundan að skapa
þjóðarsátt um að varðveita stöðug-
leikann, en um það verður aldrei
friður, ef beita á þeim aðgerðum
sem ríkisstjórnin boðar í fjárlögum
fyrir næsta ár og fram kemur einn-
ig í skattastefnu ríkisstjórnarinnar.
Sú stefna misbýður þjóðinni. Það
telst hvorki stjórnlist né réttsýni
að viðhalda stöðugleikanum með
því að halda fjölda heimila í land-
inu undir fátækramörkum í kjör-
um, en viðhalda á sama tíma auð-
söfnun á fárra manna hendur og
misrétti í tekjuskiptingunni.
Samhugur og samheldni mun
ekki ríkja hér á landi, ef skipta á
þjóðinni upp í tvær þjóðir og ekk-
ert á að gera til að breyta skipt-
ingu þjóðarkökunnar þrátt fyrir
efnahagsbatann. Slíkt leiðir til
upplausnar, ekki samstöðu, slíkt
leiðir til stéttaskiptingar og sun-
drungar meðal þjóðarinnar. Því er
það forsendan fyrir áframhaldandi
þjóðarsátt um að varðveita efna-
hagslegan stöðugleika, að taka á
misréttinu í eigna- og tekjuskipt-
ingunni og jafna hér lífskjörin, eins
og ný stjómmálahreyfing fólksins
hefur boðað.
2.
Er ísland að einangrast þegar litið
er til þróunar Evrópumála og norr-
ænnar samvinnu?
Það er engin ástæða til að ótt-
ast einangran þegar litið er til þró-
unar Evrópumála eða norrænnar
samvinnu. - íslendingar eiga að
taka þátt í samfélagi þjóðanna á
jafnréttisgrundvelli. Á grundvelli
samninganna um EES og GATT
þarf að halda áfram samningagerð
við aðrar þjóðir og aðlaga EES
samninginn breyttum aðstæðum
en EES og GATT samningarnir
um viðskipti og tollamál eru mjög
mikilvægir fyrir atvinnu- og efna-
hagsmál þjóðarinnar.
Islendingar eru aðilar að flestum
alþjóðasamtökum sem skipta máli
fyrir okkur. Þar má nefna .SÞ og
undirstofnanir þess eins og Al-
þjóðavinnumálastofnunina og
GATT, Norðurlandaráð, Atlants-
hafsbandalagið, EES, Evrópuráð-
ið, EFTA, OECD og Vestur-Evr-
ópusambandið svo eitthvað sé
nefnt. Framtíð íslendinga er fólgin
í sjálfstæðri ákvarðanatöku sem
byggir á réttlætis- og mannrétt-
Jóhanna
Sigurðardóttir
Jóna Valgerður Kristjánsdóttir, formaður
þingflokks Samtaka um Kvennalista
Kvennalistinn
vill kjarajöfnun
1.
AÐGERÐIR ríkis-
stjórnarinnar til að
viðhalda efnahagsleg-
um stöðugleika era
fyrst og fremst hugs-
aðar fram til kosn-
inga. Vöxtum er hald-
ið niðri með handafli
og með óheftri lána-
fyrirgreiðslu til hús-
næðiskerfísins. Halli
ríkissjóðs á kjörtíma-
bilinu stefnir í 45 millj-
arða króna. Slík
skuldasöfnun bætir
ekki efnahagsástand-
ið. Hin svokallaða
þjóðarsátt var í raun
það að almenningur í landinu tók
á sig að ná niður verðbólgunni. Þær
byrðar komu ekki jafnt niður á alla.
Á þessum tíma hefur bilið milli
ríkra og fátækra sífellt verið að
breikka. Atvinnureksturinn verður
að taka sinn hluta af þeim byrðum
sem búið er að setja
yfir á launafólk, ann-
ars verður engin sátt
um framvindu mála.
Góð samvinna við
verkalýðshreyfinguna
ér forsenda þess að við-
halda efnahagslegum
stöðugleika.
2.
íslendingar hafa
alltaf haft góð sam-
skipti við þjóðir Evr-
ópusambandsins og
vilja hafa það áfram
sem_ og við aðrar þjóð-
ir. ísland er ekki að
einangrast í Evrópu
frekar en önnur EFTA-lönd. Þar
erum við á sama báti og Norðmenn
og Svisslendingar. Það gleymist oft
í umræðunni að Sviss valdi að
standa utan hins Evrópska efna-
hagssvæðis og enginn óttast þar
efnahagslega einangrun þó þeir
hafi ekki EES-samninginn. Við sitj-
um uppi með þann samning og
verðum því að gera eins gott úr j
honum og mögulegt er. Æskilegast ;
væri að breyta honum í tvíKliða
samning, því hann er á margan '
hátt gallaður. Stærsti annmarki j
EES-samningsins er að hann brýt- j
ur í bága • við stjórnarskrána og I
yfírbygging stofnana í tengslum
við hann er of viðamikil. Hinar i
Norðurlandaþjóðirnar stefndu á
inngöngu í Evrópusambandið þeg-
ar EES-samningurinn var gerður,
það er ekki nýtilkomið. Norræn
samvinna hlýtur óhjákvæmilega að
breytast, en ég tel að sú samvinna
sé mikilvægust á menningarsviðinu
og í umhverfismálum, og þar gilda I
engin tilbúin landamæri.
3.
Jafn atkvæðisréttur getur verið
með ýmsu móti. Alþingi í dag spegl-
ar jafnvægi milli flokka á lands-
vísu, eins og stefnt var að með síð-
ustu breytingum á kosningalögun-
Jóna Valgerður
Kristjánsdóttir